|
2000
|
|
|
Ondorioz, kronotopo determinatua darabil: lekuari dagokionez, narrazioak Gasteizen girotu dituela aipatu dugu, eta garaiari dagokionez 1937 urtetik gaur
|
egunera
arteko bidaia egiten digu. Bestalde, denboraren iragaiteak dakartzan aldaketak ere azpimarratzen ditu.
|
|
2002
|
|
|
Handik hiru lau
|
egunera
etxeratu eta berehalakoan Donostiara. Aldaketa guzti horiek Asuen ixilik zertu nituen.
|
|
|
Droga gauzak, isilpean ara onako tratuetan, osasunerako galgarri direan drogen saldu erosi ugariagoa, egunetik
|
egunera
. Zaarrak iñoiz botika maillako direanon zale izan baldin badira, oraingoan gazterik asko drogazale itsu biurtu direalako.
|
|
|
Egunetik
|
egunera
albista eta esames ikaragarriak entzun ta irakurri izan ditugu. Ez dakigu zeintzuk direan egiak, eta zeintzuk guzurrak.
|
|
|
Eta bete eben euren eginbiarra. Andik iru
|
egunera
, eta azkenengo uri orretatik idatzita ba" lego lez, jai aren azalpenak agertu zirian izparringi ezaun baten. Izpar orreik eztakit nik nungo seiluaz jota juan ziran, ezta bape eruan ezpa" eben be.
|
|
2003
|
|
|
Holan ta guzti be, bakea lortu daiteken gauzea dala sinistutera behartuta gagoz; honetaraxe bakarrik lagunduko dogu, geure ahalegin osoaz, bake hori egiten, iraunarazoten eta egunerik
|
egunera
sendoagotuten geure artean.
|
|
|
Aurreko asteartean, gure kostaldean, zerbait erori zen zerutik, Bermeo, Mundaka eta Bakioko biztanleei ikara bizia sortaraziz. Ertzaintzak fenomeno horren ikerketan ziharduen bitartean, handik bi
|
egunera
, beste zerbait erori zen leku berean. Ordutik, herri guztietako jakintsuak gune hartara bildu dira, erantzunaren bila.
|
|
2005
|
|
|
Eguna eta gaua bereizten, aldi bakotxari egokona egiten, horixe izan zan gehien kostau izan jatana, hori be geroxeago kontau deustienez. Antza egunez nituen egiten jaterik bako lotaldirik luzeenak eta gauez jatan etorten olgetarako gogoa, eta etxekoen ikusi eitekean etsipena egunetik
|
egunera
handituz joian.
|
|
2007
|
|
|
Rio Gallegosera ailegau gara, baina ez daukagu txartelik hurrengo
|
egunera
arte. Egunean autobus bakarra dago Ushuaiara joateko.
|
|
2008
|
|
|
6 Aipatu da, baita ere, literatura ez hain literarioa, hurbilagoa, forma gaur
|
egunera
egokituagoa, irekiagoaargazkiak, margoak, musika... egin behar dela, jakin arren horrek ez duela kritikaren onespena izango. Bide berriak jorratu direla, hala ere, batek baino gehiagok esan du:
|
|
|
• Literatura hurbilagoa egin, formaz gaur
|
egunera
egokituagoa eta irekiagoa.
|
|
2009
|
|
|
Zeregin egitekoak kateatze horrek lihoaren penak agerian jarri nahi ditu: langintza horren nekea eta gogorra indartu; geuri sufriarazten digu lanak eragindako sufrimendua, are larriagoa amaiera heltzen denean, ez baitago atsedenerako betarik hurrengo
|
egunera
arte.
|
|
|
Meza entzun ostean, ortusantuan etxeko hildakoen aldeko errezoa egin eta etxera bueltatzen ziren. Domi Santuru egunez hasi eta urteberri
|
egunera
arte zabaltzen zen zuhaitzak iñustu edo inausteko sasoia.
|
|
|
Jataben batutako esalegea da, Santa Luzia egunetik San Tomasera eguna zozoaren begia beste hasten dela. Zozoak begi txikerra dauka, eta beraz, gutxi hasten da eguna Santa Luziatik, argiaren eta joskileen patroiaren egunetik, San Tomas
|
egunera
. San Tomas eguna ei da, Eguberri egunera artekoekin batera, argi ordu gutxien daukan eguna.
|
|
|
Zozoak begi txikerra dauka, eta beraz, gutxi hasten da eguna Santa Luziatik, argiaren eta joskileen patroiaren egunetik, San Tomas egunera. San Tomas eguna ei da, Eguberri
|
egunera
artekoekin batera, argi ordu gutxien daukan eguna. Baina esaerak dioenaren arabera, Santa Luzia oraindino egun laburragoa izango litzateke.
|
|
|
Egun horretan elizak Garizumaren hasiera markatzen du. Ordutik aurrera Pazko
|
egunera
arteko estutasunak eta gorputzarentzako barauak eta urritasunak etorri ohi ziren.
|
|
|
Ospakizun ziklotik ospakizun ziklora dauden berrogei eguneko multzo garrantzitsuekin egin dugu topo. Udaberriko ekinozioaren ospakizunak, neguko solstiziotik berrogeigarren
|
egunera
hasten dira. Kandelario egunez, zezeilaren bian.
|
|
|
Aldi hau Pazkoarekin, Jesusen berpizkundearekin, guztiz lotuta dago. Pazkoaren prestakuntzarako baraualdia luzatuz joan da historian zehar, eta azkenean, egungo berrogei
|
egunera
heldu da.
|
|
|
Baina beti ere, hari eroale legez har litekeen gidoi edo istoriotxo baten oinarrituta. Gidoitxo horren zehaztasun maila alda liteke olgetatik olgetara, egunetik
|
egunera
edo neska mutil taldetik taldera.
|
|
|
Seindun zegoen andreak, bere haurdunaldian, azkenengo
|
egunera
arte ekiten zion bere betiko zereginetan. Ama izateko zegoenak bere gurariei neurria hartu behar ziela uste zuten, zeren, jadetsi ezineko kapritxo edo gutiziaren bat bazuen, seinak horren zeinua gorputzean grabatuta zeukala jaioko zela pentsatzen baitzuten.
|
|
|
Denborarekin normalago bihurtu zen egun batzuk itxarotea harik eta bataiatu arte, eta ahal zenetan domekaz egiten zen bataioa. Umea jaio eta bi edo hiru
|
egunera
eroaten zen umea elizara bataiatzen.
|
|
|
Bautisora ba... padrinok eta erote (n) euden umetxu. Zenbat
|
egunera
egiten zan bautizoa. Ba denpora ona badau, urrau egunen edo alik ariñen, se ardure andi eukitte san ill iñ estakien, se ume txikerrak igual il bere itxen siren, ta ill eskero, bautisa barik daunari estotze itxen elixakori (k) pere.
|
|
|
Aldi hartan ezin izaten zuen etxetik irten, harik eta garbikuntza erritua bete arte. Erritu hori, Ama Birjinak, Jesus eduki eta berrogei
|
egunera
, Jerusalemeko tenpluan egin zuen agerraldiaz loturik dago: garbikundea.
|
|
|
Aldundiaren basoak, Herriko Etxearen basoak, eta jabetza pribatuko baso esparru eta nekazaritza lurrak. Herri lurren ustiaketa librearen zantzuren bat heldu da, hala ere, gaur
|
egunera
arte. XX. mendean ere izan dira oraindino, herri lurretan soroa laiatu eta uzta jaso izan arren, lurrok pribatu bihurtu ez dituztenak.
|
|
|
Likidoei lotuta ageri dira edukiera neurtzeko neurriak. Edariak izaten ziren sarritan, ardoa batez ere, edukierari lotutako neurriak gaur
|
egunera
arte iraunarazi dituztenak.
|
|
|
Pazko Domekatik berrogeigarren
|
egunera
Asentsio eguna da, eguena, legez. Laurogeiko hamarkada amaieratik aurrera, dagokion egunaren osteko domekara igaro bada ere.
|
|
|
Asentsio egunetik hamar
|
egunera
da Mendekoste Domeka, hurrengoa Hirutasun Guztiz Santua eta, berez, osteko eguena izan da Gorpuzti eguna. Laurogeiko hamarkada amaieratik eguenetik domekara pasatu da Gorpuzti eguna ere.
|
|
|
Iraileko Santa Kurtzen idi probak egiten izan dira luzaro. Horixe izan da antzinako jaiegunetik gaur
|
egunera
indartsuen ailegatu den gomuta. Hain zuzen ere, eta izen bereko mendian, hasieran, eta eliza ondoan, erauzia izan arte, egondako ermitaren akorduari esker irauten du jaiak gaur egun ere.
|
|
|
Gabon aurretxotik San Jose
|
egunera
arte barrutiak pagatzen zituzten artzainek. Tximinia bakarreko etxeak bilatzen zituzten aterpe modura.
|
|
2011
|
|
|
Kanpainak luzeak ziranean, batzuetan andrazkoak eurak joaten ziran barkura. Kasu bat esateko, norbegiar petroleo ontzietan ebilen marino batena; berrogeta bost egunerik berrogeta bost
|
egunera
andrea Bartzelonako portura joaten jakon bisitetan.
|
|
|
Neguko solstiziotik berrogei
|
egunera
ospakizun ziklo barria hasten da. Lurraren iratzarraldiaren errituen barruan sartzen dira eta udabarriagaz lotuta dagoz.
|
|
|
Ah! Eta hori jazo eta hiru lau
|
egunera
, biok joan ginan alkarregaz Oizeko San Kristobalera, niri mezatan lagunduta edo mezea erasota gero.
|
|
|
Urte baten, ez dakit zein egunetik zein
|
egunera
Markinatik alde ez egiteko eskabidea egin eustan, berak kanpora joan behar ebala eta. Heldu zan eguna, eta danok, besteak jakingo ebalakoan, alkarri itauntzen:
|
|
|
Moldatzen aste
|
egunera
, bardin Balentin egunera.
|
|
|
Moldatzen aste egunera, bardin Balentin
|
egunera
.
|
|
|
Zapatuan sartu, eta nik parrokiako gazteekin domekan osterea neukalako, alde egin neban, ordezkoa itxirik. Luis Baraiazarra, gero euskal idazle trebeenetarikoa izango zana eta Kontzilioa euskeratuko ebana, egon zan hurrengo
|
egunera
arte nire ordez.
|
|
2012
|
|
|
Gau osoko jaialdia izaten zen," Guazen san Juanera gaur arratsian, etorriko gerala bihar goizian". Hurrengo
|
egunera
arte egoten ziren eguzkia irten arte geratzen zirelako. Gabonak etxean eta familia giroan ospatzen diren moduan, sanjoanak kalean eta jendearekin ospatu izan dira.
|
|
|
Asentsio egunean Jesus zerura igotzea gogoratzen da, eta Pazko egunetik berrogei
|
egunera
ospatzen da. Euskaraz Salbatore eta Jaundone Salbatore ere esaten zaio.
|
|
|
Bestaberri eukaristia goratzeko jaia da, Jesus Sakramentu Santuan dagoela gogoratzeko. Pazko egunetik hirurogei
|
egunera
ospatzen da, eta urteko jairik handienetakoa izan da. Orduan ere prozesio handiak, ospetsuak egiten izan dira.
|
|
|
Donibane Lohitzunen Trufania
|
egunera
eroanda dago Gorpuztiren ospakizuna, udan arrantzaleak itsasoan zeudela eta.
|
|
|
Jatorri militarreko jaia izan arren, gaur egun zibila da. Datak ere aldatu egin dira, irailetik ekainera, San Pedro
|
egunera
lehenengo eta hurrengora gero. San Martzial egunean herriko jendeak, auzoka elkartuta gutxi gorabehera, praka eta alkandora zuriak, jaka urdina eta korbata eta txapel gorriaz jantzita desfilea egiten du, tanborrak eta txilibituak joz.
|
|
|
Santiagoetan jente asko batzen zan etxeetan, konbidadutzea egiten zan eta; senitartekoak sarri hurrengo
|
egunera
arte lotzen ziran eta lastegian egiten eben lo. Auzoko jaiak ziranerako etxea garbitu eta zuritu egiten zan, kareagaz eta anilagaz.
|
|
|
Danok sentitzen gara mungiar baina danok sentitzen gara auzoren batekoak edo, lehen esaten zan lez, kalekoak. Auzoek (kalea bere tarteko dala) garrantzi handia izan dabe beti, herriaren sorreratik gaur
|
egunera
arte, eta euroi esker jagon dogu gure kulturea eta euskerea. Auzo bakotxak bere jaiak, bere identidadea, bere ermitea ditu.
|
|
2013
|
|
|
Kristau liturgian, edo zehatzago esateko, katolikuon liturgian bilatu behar da gure Inauterien, Kamabalen sustraia. Ospatze datari jagokonean, Erramu egunaren aurreko berrogei egunen aurretxuan ospatzen dira, Hauts edo Hausterre egunaz hasten dan Garizumearen aurreko
|
egunera
artc dirauela, hain zuzen.
|
|
|
Aurretik etozanak gizonezko hutsak ziran, eta ez eben ondo ikusten umeakaz eta neska mutilakaz batzea, horregaitik apartc egin eben; baina urte batzuk garrenean talde bakarrera etorri zan. Urte horretatik aurrera Migel Arrietaren garaia da gaur
|
egunera
arte ia. Errepertorioko pieza batzuk berak sortuak dira.
|
|
2015
|
|
|
Ni Zamudion egon nintzan denporarik gehienean Juan XXIII.a izan zan Aita Santu. Bertara joan nintzanik eta hirugarren
|
egunera
aukeratu eben Juan XXIII.a. Eta hil zanean be bertan ospatu genduan haren hiletea, Zamudion.
|
|
2017
|
|
|
Nerabeek ohi bezala, Estebanek nortasun onargarri bat desio zuen, une hartan Obabako arau eta ohiturak besarkatuta bakarrik lor zezakeena. Gertakariaren
|
egunera
gatoz, beraz. Esteban sekula elizara joan gabe zegoen, aitak hala aginduta.
|
|
|
Ehungintza arloan badakizue zer gertatzen dan. Hurrengo udabarrirako erropak arteragoko urtean egin behar dira, fakturak 90
|
egunera
ordaindu eta zeuk sei hilabetera kobrau. Bitarteko hutsune horrek buruhauste ugari sortzen dau.
|
|
|
Gure sasoitik gaur
|
egunera
asko aldatu da txirrindularitza eta zuzendari lana be bai, jakina. Orduan, mahaian gagozala egiten genduan hurrengo eguneko planifikazinoa, geuk zer egin geinken eta besteen taktikea zein izan zeiteken aztertuz.
|
|
2018
|
|
|
Burutasun zoroak direla eta ez direla, dena bihurtu da gure bizitzan erokeria. Bere zoroari ezer ukatzen izan ez diola bizi izan delarik, egunerik
|
egunera
kalte neurrigabe handiagoak egiten jardun du, eta eromen sarean beste guztiok harrapatu nahian; kutsatu gurean. Ni neu lokotu egin nau.
|
|
|
Horregatik denagatik, distantziak maitale bien arteko amodioa hazi eta handitu baizik ez zuen egin, ordea. Gau eta egun zuen mutil beltzuzkina burutik kendu gabe, urduritasuna eta biziezina nagusitzen zihoazkiola egunetik
|
egunera
. Ez zuen bakerik, hura ikusi nahian eta berarekin egon gurarik.
|
|
|
Alde handia atera zigun beste automobilak, eta bistatik galdu genuen bikotea. Baina bat batean, kotxe guztia betez, harrituta ni utzirik, nagusi agintariaren ahotsa entzun zen lakar eta zakar; hurrengo
|
egunera
arte agurtzeko hitz egiten zigula. Ahotsa joan zenean, Sikeran gaurkoz alde egin du!
|
|
2021
|
|
|
Beste hainbat faktore eta arrazoiren artean, hori ere hizkuntza hautuak baldintzatzen ari dela diote, eta, horrekin batera, euskal literaturaren ordez erdaretakoetara jotzea. IE9 k dioenaren arabera, mundu globalizatu honetan euskarak, euskal kulturak eta euskal tradizioak bere tokia izan behar du, baina gaur
|
egunera
ekarrita, eta gazteak horretaz ere jabetu behar direla uste du. AIR1 en eta NE1 en iritziz, gustuak zaletasuna ekar badezake, eta zaletasunak konpromisoa, gozamenak literaturaren didaktikaren helburu behar du nahitaez.
|
|
|
[...] Eta, beraz, geroko erronkak: beti prest izan estereotipoetatik ateratzeko eta egunetik
|
egunera
kulturalki aberasten segitzeko. Ipar Euskal Herritik Hego Euskal Herria ezagutu, Hego Euskal Herritik Ipar Euskal Herria ezagutu...
|
|
|
Literaturaren irakaskuntzaren egoeraz modu zuzenagoan edo zeharka aritu izan gara aurreko ataletan ere, baina honetan gaiari sakontasun handiagoz heltzea da xedea. Hortaz, eta lehen ideia gisa, IEE1, LIR1 eta LIR3 rentzat ere literatura lantzeko modua ez da asko aldatu haiek ikasle ziren garaitik gaur
|
egunera
eta lanketa oso oso parekoa dela diote. Garapen txikia ikusten diote, beraz, literaturaren irakaskuntzari, eta iraganeko didaktikaren inertzien pisua kendu ezinik dabilela antzematen du lehenbizikoak:
|
|
|
" Orduan, tradizioa izan dadila abiapuntua nolabait esateko, baina abiapuntu hori gaur
|
egunera
ekarri. Eta zergatik ekarri nahi izan dugu hori?
|
|
|
Eta zergatik ekarri nahi izan dugu hori? Ba, mundu globalizatu honetan iruditzen zaigulako euskarak, euskal kulturak eta euskal tradizioak beren tokia izan dezaketelako gaur
|
egunera
ekarrita, azken batean, gaur egunean bizi garelako, eta nolabait ikasleei nahi diegu hori ikusarazi, ezta. Hau da, horrek baduela bere tokia eta bere etorkizuna.
|
|
|
Handik bi edo hiru
|
egunera
, Batzen hasi nintzan beharrean. Oraindino ikasketetako hondar batzuk neukazan amaitzeko, eta urrira arte zeregin biak bete behar izan nebazan.
|
|
|
" Etxeko erregiñek", ama Teresak esaten eban moduan. behar izan neban jatekoa behientzat. Ez naz gogoratzen zer ordu izango zan amaitu nebanerako, baina segiduan ohera sartu nintzan hurrengo
|
egunera
arte. Ondo ikasita geratu jatan, bai, ikasgaia!
|
|
|
Baina, apainguragatik, edo batek daki zein arrazoi psikologiko misteriotsurengatik, behar duena baino bi zenbaki txikiagokoak eraman ditu. Handik bizpahiru
|
egunera
mina izan du oinetan, jakina, eta analgesiko batzuk hartu ditu. Hala ere, zapata horiek janzten jarraitu du.
|
|
|
Sasoi horretan ugariak dira zenbait ohitura: plazetan edo muinoetan makalak edo bestelako zuhaitz azal gabetuak ipintzea (San Joan
|
egunera
arte edo herriko jaietara arte luzatu ohi da hori); landarez apaindutako txotxongiloak eta pertsonak, maioak; maien izendapen edo hautapen bitxia; eta maio eta maia gazteen arteko ezkontza berezia.
|
|
|
Oilolokak txitatzea nahi izanez gero, arrautza kopuru bakoitia eman behar zaio, normalean hamahiru edo hamabost. Ilberritik bizpahiru
|
egunera
hasten bada txitatzen, jaiotako ia txita guztiak emeak izango dira, eta arrak, gehienez, bat edo bi. Ilbehera hasi eta bizpahiru egunera ekinez gero txitatzeari, alderantzizkoa gertatuko da, hau da, eme bat edo bi izango dira gehienez.
|
|
|
Ilberritik bizpahiru egunera hasten bada txitatzen, jaiotako ia txita guztiak emeak izango dira, eta arrak, gehienez, bat edo bi. Ilbehera hasi eta bizpahiru
|
egunera
ekinez gero txitatzeari, alderantzizkoa gertatuko da, hau da, eme bat edo bi izango dira gehienez. Zoritxarrekoa da ilberri egun batean edo ilbeheran txitatzen hastea, arrisku handia baitago jaioko diren txitek akatsak izateko:
|
|
2022
|
|
|
Dantzaldia eta San Jose eguneko erromeria bera iluntzean amaitzen ziren, musika bandaren jotarekin edota pasodoblearekin. Handik zortzi
|
egunera
berriro egiten zen erromeria, errepetizinoa, baina horrek ez zuen hainbesteko osperik.
|
|
|
Beste leku batzuetan, letxuga edo zahia jartzen dute. Azken batean, kontsumitzen diren
|
egunera
arte ahalik eta ondoen kontserbatzea da helburua.
|
|
|
Egoste prozesuak irauten zuen bitartean hamabi egunetik hamalau
|
egunera
, tamaina ertaineko txondorretan, ikazkinek zaindu egin behar izaten zuten ikaztokia egunez eta gauez, egurra erretzeak sortutako pitzadurak, estaldura geruzaren hondoratzeak eta sua ateratzea saihesteko. Ingurua borrarekin kirtendun egurrezko zilindroa kolpatuz konpontzen zen, egur zati txikiz betetzen zen hutsunea egiteko.
|
|
|
ikatza estaltzen zuen lurra eskuarearekin irauli, pitzadurak estaltzeko, airerik sartu eta ikatza erre ez zedin. Ondoren, itzaltzen uzten zen txondorra hurrengo
|
egunera
arte.
|
|
2023
|
|
|
Aitabitxi amabitxiek duten arduraren (borondatezkoa edo adostua) oroigarria da, gogorarazteko premialdian (heriotza, migrazioa, utzikeria edo gurasoen behar ekonomikoa) zaindu egingo dituztela beren besoetakoak, haientzat erreferentzia eta eredu izaten ahaleginduko direla, irakaspen moral eta hezigarriak emango dizkietela eta hurkoak izango direla, hurbilekoak (antzekotasun fisikoaren edo bizipen jarreraren arabera, norako batekoak kredoa esan zenetik eta bataio gatza eman eta hartu zenetik...). Gure testuinguruan, amabitxiak ziren (Pazko Berpizkundetik San Markos
|
egunera
) etxean egindako opil triangeluarra oparitzen zutenak, arrautza osoekin eta txorizoekin osatua edo apaindua. Jende aberatsaren opilak nabarragoak izaten ziren, eta familia apalek, aldiz, xumetasunera jotzen zuten.
|
|
|
Antzina, pospolorik ez zegoenean, edo nekez ikusten zirenean, errautsez estaltzen ziren txingarrak hurrengo
|
egunera
arte. Sua berpizteko, abarrak erabiltzen ziren, hauspoarekin lagunduta, behar izanez gero.
|
|
|
Pazko domekatik berrogeigarren
|
egunera
Asentsio eguna da, berez eguena. Egun horretan jaunartzea egiten eben herriko umeek.
|
|
|
Orbandurik egoala ta, amabarriak ezin izaten eban etxetik urten, harik eta garbikuntza erritua bete arte. Erritu hori, Ama Birjinak, Jesus euki eta berrogei
|
egunera
, Jerusalemeko tenpluan egin eban agerraldiaz dago loturik: garbikundea esaten jako.
|
|
|
Neguko solstiziotik berrogeigarren
|
egunera
hasten dira udabarriko ekinozioaren inguruko ospakizunak: Kandelario egunean, zezeilaren bian hain justu be.
|