|
2000
|
|
|
Anjel Zelaietaren iruzkinak(" Euskal literatura eta gizartea edo Sarrionandiaren" Ni ez naiz hemengoa", Jakin, 1985, api eka, 35, 119 or.) azpimarratu egiten du liburuak duen egunkari egitura: " gau
|
egunen
erritmoan" egina dagoela esaten du, eta testuak autonomoak direla. Bestalde, saio bezala didaktikotasuna dariola esaten digu, beti entzule duen, edo ikasle duen" zu" bati zuzendua dagoela liburua, eta beharbada, kartzelako taldearen irakasle zereginaren testuinguruan ulertzen dela jarrera hau.
|
|
|
Gizakia da, bere abstrazioan, testuotako pertsonaia nagusia (bostetan agertzen zaigu izen baten konkrezioa: Remigio abadea eta Jaun Done Gabriel, tonu nagusiarekin bat ez datorren testu bakarrean, Ingrid, Lenin eta G.), bizitzaren zelda espazio eta
|
egunen
gurpil erlojurik gabea denbora. Ezagutzaren giltza, berriz, galdera eta zalantza.
|
|
2002
|
|
|
Oraino gazte baitzara, Sokrates, erran zerukon Parmenidek eta philosophiak eztu oraindino zure iabegoa hartu; harturen du, alegia,
|
egunen
baten, usteak ustel irtetzen ezpa deraut, den orotaz ezertto ere erdeina eztezazunean: egungo egunean, eta zure adina delakotz, gizonen aburuak haintzat hartzen dituzu.
|
|
|
" Euzkeldunak: euzkeldunagotu zaitezte, ta zuen kanta zaarrekin batera iraun beza euzkera zaarragoak
|
egunen
azkeneraño!"
|
|
|
Uskeri batzuen euki daroezu, batzuetan, zuen arrotasuntxoa, ta egitadarik andienak eztituzue aintzakotzat artzen. Iñok eztitu itxas barruetako zuen lanbide garratzak eta ibilbide leñargiak ikusten ondo, ta gitxik goratuten zaitue bear dezuen añan; baña Jaungoikoa" k dakus zeru goyetatik eta berak goratuko zaitue
|
egunen
baten. Berak dauka zuentzat gordeta azkensari ederra, ez erramuetan, igarian edo arraña joten (artzen) dakizuelako, ezpada eruapen andiko ta biotz oneko kristiñau zintzo ta egiazkoak zarielako baizen.
|
|
|
Izan bere, oraindiño zaarrak ez direan guztiak bere, atzerago aurrerago izango dabe
|
egunen
baten erretiruaz bakarrik bizi izateko ordu naita naiezkoa. Pinay ekonomistearen ardurak orretan ezagunak izan dira.
|
|
|
Bizkarrean lotzen dira. Zera... lanari
|
egunen
baten agur egingo deutsadala.
|
|
|
Horrelan ba, gu hara gora... trumoiak joten dauan
|
egunen
batean?
|
|
|
Hainbat urtetako bizimodu hori, ostera,
|
egunen
baten aldatu egingo zala ta, Nestorrek bere amesen amesak noizean behin atseginez eta irribarreka garanduten zituan, urrezko artaburua garandu ohi dan lez.
|
|
|
Onen zerbitzari zintzo izatea, orixe aren zeregiñik behiñena ta larriena, umetan, mutikotan, gaztetan eta abade egin zanik arrezkerokoan, bere
|
egunen
ondarretaraiño.
|
|
|
Berrogeta bost laurleko bildu dira uri onetan. Gabeko
|
egunen
baten argitalduko doguz emote gustijen ixenak.
|
|
2003
|
|
|
Esan neutsun, ahaztu ez bazara, zeure testua erakutsi zeustanean,
|
egunen
baten han topautako egiari aurre egin zeuntsala. Ez dakit sentimenturik daukadan, baina morala aspaldi itxi neban albo batera, halabeharrez.
|
|
|
Euren interesen aurka jotea, baina mundua gura daben lez suntsitu edo pobretzea ez da kaltea, ezta? Orain Afganistan, gero Irak, edo Korea, edo batek daki, agian
|
egunen
baten Espainiagaz bat egin eta Euskal Herria izango da gaizkileen sorleku... Dana dala, moralik ez daukanik ez dago.
|
|
|
Eta agian hemen egoteko arrazoia neugandik kanpo bilatu behar dut, kanpotik sortutako kezketan. Bitxia da sentitzen dudana,
|
egunen
baten nire sinesmen guztiei aurre egin diedala, alegia. Aurten ezagutu dudan pertsona bat da ezinegon hau sortu didana, edo haren zalantzazko jokabidea, agian.
|
|
|
Hobe zen Joxeren amorrua erabiltzea, batez ere azken orduetan pairatutakoak eztanda egiteko bidea eskatzen bazion. Hobe zen Ainhizeren gorrotoa beste batengana zuzentzea, batek jakin
|
egunen
baten ez ote...
|
|
2005
|
|
|
Eroso jesarri eta zigarroa ixetuko dau. Aintzina ez dala ez eukean pentsau be egingo
|
egunen
baten lanorduz kanpo lan-lekuan geldituko zanik eta, oraindino gitxiago, Amanda ez ikusteagaitik izango zanik. Maitearengana joateko falta ziran minutuak sosegurik barik kontetan ebazan gizona zerk dauka gaur jarlekura josita?
|
|
2006
|
|
|
Hagaitik, Kaximirok ez eban inoiz itxaropena galdu. Ez eban galdu
|
egunen
baten auzotik betiko urtengo eban itxaropena. Ez eban galdu droga be itxi eikean itxaropena.
|
|
2007
|
|
|
Gogoan dot aitak etxera ekarten ebala Iberia enpresako Ronda aldizkaria. Han behinola, txikia nintzala, Patagoniaren ganeko artikulu bat irakurri neban, hango argazkiak ikusi eta neure kolkorako esan neban
|
egunen
baten hara joan neukela. Urrinekotzat izan dot beti, nigandik aparte.
|
|
2008
|
|
|
Geroagoko kontuak be tartekatzen dira, baina 12 urtera arteko bizipen eta sentimentuek hartzen dabe pisurik handiena. Gazte eta heldu sasoikoak idazten be ahaleginduko naz, akaso,
|
egunen
baten, gozatzeko aukerarik emoten badeustie. Egon badago zeri heldu, baina ez dot ezer agintzen.
|
|
|
Okela, urdai eta odol usainez beteten zan baserria San Martin goizeko giro hotzean. Hurrengo
|
egunen
baten txarri erregaluak eroaten geuntsezan auzokoei eta senideei. Bizitza laburra eta goserik ez, baina hasiera minbera eta azken odoltsua txarriena.
|
|
|
Konpainia oso bat izatera iritsi ginan etxean bertan. Gogoan daukat bi anaiok, oraindik umemoko, geure artean erabilten genduan autua,
|
egunen
baten geuk be egin beharreko zerbitzuaz:
|
|
2009
|
|
|
Jaiegun handienetan egiten izan dira idi probak Jataben, San Lorentzo eta iraileko Santa Kurtze
|
egunen
bueltan. Baina zaharrenek gogoratzen dute antzina maiatzean eta irailean izaten zirela, sasoi bi horietan ospatzen da eta Santa Kurtze.
|
|
|
" Ordun bere mesa..., funtziño
|
egunen
bere ogik imintxen siren sepulturen, eta aiñ ogitxariko bat ixete (n) san aurrogi etorte (n) sana, se entierro badau, bost ekarko" usen, osten lau ixeten siren. Ogitxuk ixete (n) siren, alau ingerukotxuk.
|
|
|
Eta atzalden kanposanture, ta kanposantun bere barrin diru. Eta gero abadek txakurrandiko Aitxe Gure erresa airi diruri, eta apunte semet on dan, non semet on dan, eta esin baittus erresa ba urrengo
|
egunen
erresateko erote" usen, se luse itxe" akon danak itxe. Eta Defuntun egunen barrin samu imiñi te dirues.
|
|
|
Eta gero abadek txakurrandiko Aitxe Gure erresa airi diruri, eta apunte semet on dan, non semet on dan, eta esin baittus erresa ba urrengo egunen erresateko erote" usen, se luse itxe" akon danak itxe. Eta Defuntun
|
egunen
barrin samu imiñi te dirues. Iru bider yoten giñen."
|
|
|
Lelau asko oten san baia oin desaparesiduten do ori. Ari puntetxu artu te txorixo imintxe ogi saties an erretan, basatoste
|
egunen
. Kuadrille.
|
|
|
Ezpabere, lohikeri asko sartzen ei da, errotaren funtzionamenduari kalte egin eta garbiketa behar nekagarriak sortzen dira. Halakoetan, Patxitok gurago izaten du konportak itxi eta beste
|
egunen
batean gau eta egunez behar egin.
|
|
|
Zenbat egunera egiten zan bautizoa? Ba denpora ona badau, urrau
|
egunen
edo alik ariñen, se ardure andi eukitte san ill iñ estakien, se ume txikerrak igual il bere itxen siren, ta ill eskero, bautisa barik daunari estotze itxen elixakori (k) pere. Linbora.
|
|
|
(...) Oki dotena kostunbre, menguanten eta olan, kinpulek eta olan imintte, ilberen. (...) Ure (k) bera menguante da, ta menguanten esaten deure, sortzi egun ingeru, negun sortzi
|
egunen
in lei aprobetxa. Baia menguanterik urrengo, gero creciente datortzu.
|
|
|
Gero betera. Eta bete esaten deure, irugarren
|
egunen
ondiño beteau oten dala, ondiño bixiau. Eta gero berantza asten da.
|
|
|
Ondo euki gendusen. Ta
|
egunen
birritten yaten eroten ara yon bear."
|
|
|
Txarriri bere ure eta kalabasak satitxu, erremolatxe bere bai eta ur beroa ta bota urune eskutada bat edo bi, ta nasta apur bet. Ta artagarau bakosu bota artagarau bere,
|
egunen
baten kasureko."
|
|
|
" Pasa i san, gauen, arto arten saldi, ta kaguen ros! Lelango
|
egunen
ba usabak ikusi eta ikeratu i un saldi, ta saldik urte" iun, baia bigarren edo irugarren egunen saldi. Ta au saldi noñe ete da ba?
|
|
|
" Pasa i san, gauen, arto arten saldi, ta kaguen ros! Lelango egunen ba usabak ikusi eta ikeratu i un saldi, ta saldik urte" iun, baia bigarren edo irugarren
|
egunen
saldi. Ta au saldi noñe ete da ba?
|
|
|
Ta arri koxi ta arries yo saldi, ta kadaran yo. Ta urrau
|
egunen
ori enbre koxarik."
|
|
|
Bai, etzeko aten bere bai, lora bi edo irues, dausenak, larrosak..., iru lau loratxues... eta arkutxu intxe. Ni (k) peti imin dot San Juan
|
egunen
."
|
|
|
" Kuku marti ingerun, San Jose ingerureko etorten da eta aprillen sortzireko espadator serak itxen asteko berari, onrak. Eta yon atzera San Pedrotxu
|
egunen
Laukistxikerren aurresku intxe yoten dala... Eta junioti gora kukurik estosu entzungo e!"
|
|
|
Txepetxak hazten ditu kukuaren kumeak. Kukua lehenengo aldiz kantatzen entzuterakoan, kuku
|
egunen
, poltsan dirurik izanez gero, urte horretan ez zaizu dirurik faltako. Baina sineste horrek baldintza bat dauka, ezustean entzun behar da kukua, hau da, aurretik entzungo duzula jakin barik.
|
|
|
" Artegi guk Andrakara eroten gendun negun, ille bien Andrakan, eneron egunek emonta erote (n) gendusen, amasortzi ogei, orretan egunetan eroan, eta ekarri San Jose
|
egunen
. Se ya gero jentek esaun gure ixetan barrutirik emon ardientzako.
|
|
|
Eta ure epel epel daunen bota ara, ta an apur beten eukitte (n) giñusen galdorostuten. // Txarri urrau
|
egunen
satitxuten san, satitxu aittek itte (n) saun. Eta gero okelak txikertu behar ziran:
|
|
|
Txikertu ordun eskus, kutxillogas txiki txiki iñ, kutxillogas txikertu eta eskues sartu bere gero esten. (...) Lelengo txikertu te gatza emon, eta gero urrau
|
egunen
piperra nasta, ta piper apur bet artzen deudenean ba sartu, amarra ta imintte siren eskeitte. Piperra zelan egiten zenduen?
|
|
|
Ba gasunaskan... guk lusero eukitten giñusen urdeik eta olan. Pernillek ataraten giñusen... estaipa senbet
|
egunen
eukitte (n) giñusen... Eta gero uretan eukitte (n) giñusen, eta pentzaten dot arrotze bat bota ta olan itxe (n) giñusen, arrotze bota ta gora urteten dauenen, ordun gatzan ondo oten siren.
|
|
|
" Errope etzen itten gendun yabona, ta al bada auri
|
egunen
, ittusureko ure okitxe gendun baldetara batute eta bueno, ona ixete san e! An ixerak imiñi katxarro onak eta deslaba.
|
|
|
Esaterako, esalegea da Santa Kurtzetan: Maietzan hasikeran trugoia solta itxen da eta irilen, Santa Kurtzi
|
egunen
, amarra. Eta amarratuta egoten da hurrengo maiatzaren hirura arte.
|
|
|
Eta gero egun bet edo bi segun selan dausen yon... Urrengo
|
egunen
yoten nas ni nontzebarri, selan dausen ikusteko. Eta gero olan intxe, eta eskubete garau itxitxen badotzu, ordun oten da karamelo, ordun.
|
|
|
Baina gaur ez noatzue ahunzkume eta zuen artean norgehiagoka edo karreraren bat ipintera, ez. Gertu egon, badaezpadan be, beste
|
egunen
baterako... Gaur pizti honeri buruz ipuintxu bat kontauko deutsuet, zuek eskatu ez arren atsegin atsegin dozuena badakit eta.
|
|
|
Negargarria eta lotsagarria be bai, Jose! Eutsok zatoa eta bota eik txurrut bat,
|
egunen
baten ezkontzen bagozak ezkondu, guri behintzat holakorik gertatu ez jakiguan.
|
|
2011
|
|
|
Urteren baten, Labayruk Udako Ikastaroa udatik kanpo urtean zehar herrietara zabaldu ebanean, Durangon be lagundu neban aste barruko
|
egunen
baten gairen bat jorratzen.
|
|
|
Yellowstonera egun biko joan etorria egin, rodeo bat ikusi, Snake ibaitik osterea egin, han hemen baino
|
egunen
batzuk lehenago San Inazio jaia ospatu eta orduan amaitu genduan gure ibilaldia.
|
|
2012
|
|
|
Baina urteko hilak argitzea zaila bada, asteko
|
egunen
izenak are zailago edo ilunago egiten dira.
|
|
2013
|
|
|
Behin baino gehiagotan bultzatzen dituzte memoria jarduerak erakunde ofizialek edo bestelakoek: festaeta oroitzapen
|
egunen
ospakizunetan, oroimen lekuen antolaketan, kongresuetan, erakusketetan eta abarretan. Hala ere, memoria saio horiek jendaurrekoak, gizartekoak edo kultura oroimenak izaten dira, eta memoriaren leherketa hori ez dago oroimen pertsonalarekin edo gizabanakoaren oroimenarekin lotuta (Burke 2011:
|
|
|
Kristau liturgian, edo zehatzago esateko, katolikuon liturgian bilatu behar da gure Inauterien, Kamabalen sustraia. Ospatze datari jagokonean, Erramu egunaren aurreko berrogei
|
egunen
aurretxuan ospatzen dira, Hauts edo Hausterre egunaz hasten dan Garizumearen aurreko egunera artc dirauela, hain zuzen.
|
|
2018
|
|
|
Lehenbizian, lehenengo urteetan ezer sentitzen ez baldin bazuen ere, esperantza zuen; berbaz egonen zirela
|
egunen
batean eta gauzak aldatuko zirelakoa. " Hain gaztea zela... ezer jakiteko!" ziotson buruak.
|
|
|
Baina zuen beldurraren aldean hain handia zenez, hots egin zuen. Txilina jo eta batera, nahiz eta
|
egunen
batean urdin urdinak edukiko zituen, orain, begiak beldurgarri gorrixkatuak zituen atezain handi bat agertu zen. skaileretatik behera jaisten hasi zenean, zenbat eta beherago eta barrurago egin, hainbat eta zaratots eta burrundada indartsuagoak zirela ohartu zen Elba, bere bihotz taupaden hotsa ere handituz joanez. Beldurra eta ikara gorengo graduan jarri zitzaizkion toki ilun hartan.
|
|
|
Bazekiela zaila zela europar batentzat Islameko mundua ulertzea eta are gehiago bereganatzea, esan zion. Baina fedea zuela,
|
egunen
batean, itsaso aurrean jarrita urrutira begira, nola zerua eta itsasoa bat egiten diren ikusten den bezala, modu berdinean Jainko beraren aurrean erlijio denak bat eginda ikusiko zirela esan zion.
|
|
2021
|
|
|
Ez dakit helburua lortuko dodan. Igual
|
egunen
baten konturatuko naz Xabier Amurizak besteko mailea daukadala. Iparragirre hegalaria kantu antzerkia Gontzal Mendibilegaz egin genduanean, han esaten zan Iparragirreren esaera bat:
|
|
|
Orain bueltak emoten deutsadaz neure buruari, eta ondorio batera heldu naz:
|
egunen
baten, nire moduko beste personaren batzuk kontaketa hau esku artean hartzen badabe, baliogarri izango al jake, eurak be, beharbada, identifikauta aurkituko diralako. Ez dakit baten batentzat idazten hasterainoko bultzadea izango dan ala pentsetan paretako bakarrik.
|
|
|
astelehena" astearen hasiera", asteartea" astearen erdia", eta asteazkena" astearen amaiera". Ezin dugu zehaztu nola eta noiz geureganatu genituen forma horiek, baina jakin badakigu kristau aroaren aurretik zibilizazio desberdinak ez zirela beti bat etortzen asteko
|
egunen
kopurua ezartzerakoan: antza denez, asiriarrek eta babiloniarrek 5 egun bereizten zituzten, egiptoarren asteak 10 egun zituen, eta zelten artean ohikoak ziren 3 edo 9 eguneko banaketak; kasu guztietan, betiere, kontuan izanda egunei buruz dihardugunean ez gabiltzala beti zehatz eta simetrikoak diren denbora tarteez berbetan.
|