|
2019
|
|
|
Are monarkikoekin ere harremanetan zegoen T. Monzon" Euzkadi’ko Gogo lantze Zaingoa" ren buruak, masa gizartearen ondorioez kezkatuta, folklorearen bidea hartu zuen, kultura jasoa eta maila akademikoko eztabaidak baztertuz: bertsolari txapelketak," eskualzaleen biltzarra" k edota" euzkeraren
|
eguna
" k antolatzera bideratu zituen baliabide ekonomikoak.
|
|
|
Euskaltzaindiak ez zuen batzarrik egin 1953ko uztailean, hileko azken ostirala urte horretan San Ignacio de Loyolaren (SI)
|
eguna
izan zelako, Bizkai Gipuzkoetako patroia. Donostiako euskaltzainak, GPDren babesarekin, indarberrituta ageri ziren.
|
|
2021
|
|
|
Egin/ Gara, Deia/ Noticias de Gipuzkoa, El Correo Español, El Diario Vasco, Noticias de Navarra, Diario de Navarra, El País, El Mundo, Euskaldunon Egunkaria/ Berria, Le Journal du Pais Basque eta Sud Ouest. nitakora mugatu zen hasiera batean testu bilketa. " Finalen astea" deitu zaiona (finaleko
|
eguna
+ aurreko hiru egunak+ hurrengo hiru egunak) hartu da denbora unitatetzat. Hala ere, lagin garrantzitsua osatu zen:
|
|
|
Plaza zarreko baranda banatara igorik kantatu zuten arratsalde guzian bi bitara. Ain atsegintasun aundikoa ta pozkidatsua izandu zan arratsalde gogoangarri ura ezik, illunduta gero ere, deadarka zeuden enzuleak aurrera ere kanta eragiteko, eta uste det, baldin
|
eguna
zabaldu arterañoko guzian ere ari izandu balira kantari etzala aldenduko enzuleen artekorik iñor ere. (1990:
|
|
|
Zubimendiren hitzek ere argi uzten dute asmoa bazutela, baina tarte bat hartzea zela falta zitzaiena: " Lendik ba zuan ‘Euskaltzaleak‘ bazkunak egun ori eratzeko asmoa; baina, gaur gertaera onek eragozten ziola; biar beste batek garrantzi geiago zeukala; urrengoan politika gaia nagusi, eta orrela, batean ta bestean gure bertsolari
|
eguna
atzera" (Yakintza, 1935eko apirila, 14 zk., 140 or." Lenengo bertsolari eguna". Zubimendi, Joseba).
|
|
|
Zubimendiren hitzek ere argi uzten dute asmoa bazutela, baina tarte bat hartzea zela falta zitzaiena: " Lendik ba zuan ‘Euskaltzaleak‘ bazkunak egun ori eratzeko asmoa; baina, gaur gertaera onek eragozten ziola; biar beste batek garrantzi geiago zeukala; urrengoan politika gaia nagusi, eta orrela, batean ta bestean gure bertsolari eguna atzera" (Yakintza, 1935eko apirila, 14 zk., 140 or." Lenengo bertsolari
|
eguna
". Zubimendi, Joseba).
|
|
|
157 Hemen kontatzen du lehen aldiz gertaera, gero txapelketa ondorenean Yakintza aldizkariaren 14 zenbakian (1935eko apirilean)" Lenengo bertsolari
|
eguna
" izenburuarekin, eta hirugarrena jada aipatu den 1939ko Euzko Deyako artikuluan. Guztietan lotzen du gertakari zehatz hori txapelketak martxan jartzeko erabakiarekin.
|
|
|
162 Argia, 1935/I/20: " Bertsolari gudaketa nola egingo dan";" Bertsolariaren
|
eguna
"; Lekuona, Manuel;" Astea";" Bertsolari eguna dala ta". Jauregi, Luis Jaurtakol;" Bertsolariak, erri gogoaren sugeldo", Altzo;" Udarregi", Ardunbe," Doña Manuela bertsolari", Labayen, Antonio Maria Ayanbe, L.;" Bertsolariei, biotzez agur", Irigarai, Fermin Larreko;" Bertsolari eguna/ Aurrekoen oroipena/ Bautista Gaztelu Bertsolaria", Eizmendi, Iñaki Basarri.
|
|
|
162 Argia, 1935/I/20: " Bertsolari gudaketa nola egingo dan";" Bertsolariaren eguna"; Lekuona, Manuel;" Astea";" Bertsolari
|
eguna
dala ta". Jauregi, Luis Jaurtakol;" Bertsolariak, erri gogoaren sugeldo", Altzo;" Udarregi", Ardunbe," Doña Manuela bertsolari", Labayen, Antonio Maria Ayanbe, L.;" Bertsolariei, biotzez agur", Irigarai, Fermin Larreko;" Bertsolari eguna/ Aurrekoen oroipena/ Bautista Gaztelu Bertsolaria", Eizmendi, Iñaki Basarri.
|
|
|
" Bertsolari gudaketa nola egingo dan";" Bertsolariaren eguna"; Lekuona, Manuel;" Astea";" Bertsolari eguna dala ta". Jauregi, Luis Jaurtakol;" Bertsolariak, erri gogoaren sugeldo", Altzo;" Udarregi", Ardunbe," Doña Manuela bertsolari", Labayen, Antonio Maria Ayanbe, L.;" Bertsolariei, biotzez agur", Irigarai, Fermin Larreko;" Bertsolari
|
eguna
/ Aurrekoen oroipena/ Bautista Gaztelu Bertsolaria", Eizmendi, Iñaki Basarri.
|
|
|
El Díak euskaraz," Bertsolari
|
eguna
zala ta jayen edertasun arrigarrizkoa" nahiz" Eguneko xaltxa", eta erdaraz," El II Día del Bertsolari centenares de euskaltzales rindieron homenaje a los poetas populares de la raza" nahiz" A manera de prólogo", lau aldiz ekarri zuen bere lehen orrira. Argiak ere eskaini zion lehen orria," II Bertsolari eguna.
|
|
|
El Díak euskaraz," Bertsolari eguna zala ta jayen edertasun arrigarrizkoa" nahiz" Eguneko xaltxa", eta erdaraz," El II Día del Bertsolari centenares de euskaltzales rindieron homenaje a los poetas populares de la raza" nahiz" A manera de prólogo", lau aldiz ekarri zuen bere lehen orrira. Argiak ere eskaini zion lehen orria," II Bertsolari
|
eguna
. Victoria Eugenia Antzokia bete betea zala egin zituzten bertsolariak beren saioak" izenburua zeraman albiste nagusi gisa.
|
|
|
169 El Día, 1936/I/21: " El II Día del Bertsolari centenares de euskaltzales rindieron homenaje a los poetas populares de la raza";" Bertsolari
|
eguna
zala ta jayen edertasun arrigarrizkoa";" A manera de prólogo";" Eguneko xaltxa/ II Bertsolari Eguna", Xaltxero. Argia, 1936/I/26," II Bertsolari eguna.
|
|
|
" El II Día del Bertsolari centenares de euskaltzales rindieron homenaje a los poetas populares de la raza";" Bertsolari eguna zala ta jayen edertasun arrigarrizkoa";" A manera de prólogo";" Eguneko xaltxa/ II Bertsolari Eguna", Xaltxero. Argia, 1936/I/26," II Bertsolari
|
eguna
. Victoria Eugenia Antzokia bete betea zala egin zituzten bertsolariak beren saioak"; Diario de Navarra, 1936/II/01," Este es Txirrita".
|
|
|
jargoi berezi batean ari dela azpimarratzen du, eta testu guztia" dises"," parese"," ziricarnos" eta gisakoekin zipriztintzen du. Tartekiak, bestalde, Pello Errotarekin
|
eguna
argitu arte bertsotan egindako parrandari egiten dio erreferentzia, berriro ere ertzekotasuna markatuaz. Bertsolari asko analfabetoak direla dakar jarraian:
|
|
|
Chafauta gorriz aphaindua zen. Dilindan gibelachago eskualdun bandera[...] Jujeak jarririk zeuden hauen oinetan[...] Ondoan bi andere Paristar gaztek tresna berezi batekin bertsolarien kantuak hartzen zituzten" (Herria, 1947/IX/11, 1 or.," Bertsularien bigarren
|
eguna
"). Aipatu da Zavalak 1960ko txapelketari buruzko liburuari egindako hitzaurrean txapelketa lehen aldiz magnetofonoz grabatu zela aipatzen zuela nobedade nagusi eta garrantzitsu gisa.
|
|
|
218 Hernandorenaren txapelketekin gertatu ohi zen bezala gehien argitaratu zuena Herria izan zen, lehenengo txapelketa iragarriaz,(" Urrugna/ Ikusgarri ondo" eta Paristarrak sinatutako" 1958’ko eskuararen
|
eguna
eta pertsularien chapelketa", biak apirilaren 3an), Urruñako kanporaketaren berri emanez(" Bertsularien txapelketa Urrugna’n", apirilaren 10ean), Pariseko saiora joan nahi duenari argibideak emanaz(" Parisetik, bertsularien eguna" maiatzaren 8an eta" Parisetik, pertsulariekin" maiatzaren 15ean), eta Jean Irigarayren kronika bi zatitan eskainiaz(" Pari... Aranzazuk Urruñako(" Bertsolarien eguna", maiatzaren 15ean) eta Parisko(" Euskal Bertsolariak Paris’en", uztailaren 15ean) saioen berri eman zuen eta El Diario Vascok Urruñakoaren berri(" Bertsolaris en Urrugne", apirilaren 15ean Bordarik sinatua).
|
|
|
...Herria izan zen, lehenengo txapelketa iragarriaz,(" Urrugna/ Ikusgarri ondo" eta Paristarrak sinatutako" 1958’ko eskuararen eguna eta pertsularien chapelketa", biak apirilaren 3an), Urruñako kanporaketaren berri emanez(" Bertsularien txapelketa Urrugna’n", apirilaren 10ean), Pariseko saiora joan nahi duenari argibideak emanaz(" Parisetik, bertsularien
|
eguna
" maiatzaren 8an eta" Parisetik, pertsulariekin" maiatzaren 15ean), eta Jean Irigarayren kronika bi zatitan eskainiaz(" Parisen, koblakariekin" maiatzak 22 eta 29). Aranzazuk Urruñako(" Bertsolarien eguna", maiatzaren 15ean) eta Parisko(" Euskal Bertsolariak Paris’en", uztailaren 15ean) saioen berri eman zuen eta El Diario Vascok Urruñakoaren berri(" Bertsolaris en Urrugne", apirilaren 15ean Bordarik sinatua).
|
|
|
218 Hernandorenaren txapelketekin gertatu ohi zen bezala gehien argitaratu zuena Herria izan zen, lehenengo txapelketa iragarriaz,(" Urrugna/ Ikusgarri ondo" eta Paristarrak sinatutako" 1958’ko eskuararen eguna eta pertsularien chapelketa", biak apirilaren 3an), Urruñako kanporaketaren berri emanez(" Bertsularien txapelketa Urrugna’n", apirilaren 10ean), Pariseko saiora joan nahi duenari argibideak emanaz(" Parisetik, bertsularien eguna" maiatzaren 8an eta" Parisetik, pertsulariekin" maiatzaren 15ean), eta Jean Irigarayren kronika bi zatitan eskainiaz(" Parisen, koblakariekin" maiatzak 22 eta 29). Aranzazuk Urruñako(" Bertsolarien
|
eguna
", maiatzaren 15ean) eta Parisko(" Euskal Bertsolariak Paris’en", uztailaren 15ean) saioen berri eman zuen eta El Diario Vascok Urruñakoaren berri(" Bertsolaris en Urrugne", apirilaren 15ean Bordarik sinatua). La Voz de Españak Basarri elkarrizketatuko du bueltakoan(" Basarri triunfador en el concurso de París", Lekuonak sinatua maiatzaren 20an), eta egun berean nahiz hurrengoan bere zutabea eskainiko dio zarauztarrak gaiari. zuen oihartzunik, Hernandorenaren eskutik219 Bestalde, 1960ko hamarraldian antolatu ziren txapelketen harira Iparraldean ez zela bertso mundua mugitzen esan zion norbaiti erantzunez, Parisen jokatutako saioen berri zehatzagoa eman zuen Hernandorenak berak 1965ean argitaratu zituen hiru artikulutan220 Eta Uztapidek ere kontakizuna eskaini zuen Lengo egunak gogoan liburuan.
|
|
|
Bestelako bertso saioa Txapelketa nagusia Bertsolari
|
eguna
/ Figura garaikideari omenaldia Bertsolaritzaz azalpen/ gogoetak Klasikoen urteurren eta omenaldiak Herrialdeetako txapelketak Auspoa liburutegia erreseina/ iritzi/ albiste Hernandorenaren txapelketak Bestelako bertso jarriak Bertsolaritzaren inguruko polemikak Xalbadorren heriotza Auspoaz kanpoko liburu/ lanak Medioek antolaturiko txapelketak Bertsolari gazteen sariketak Pasadizo eta ateraldiak B...
|
|
|
1977ko ekainaren 8a egun gogoangarria izanen da. Gerra ondoko Euskal Herriko lehen egunkaria sortu zen
|
eguna
.
|
|
|
[...]
|
eguna
mezarekin hasten zen, ondoren aditu baten hitzaldia etorri ohi zen; horrek bukatuta, usadioa zen Aita Juaristik batzarra irekitzea: urtean zehar bertso jardunean gertaturiko gaiak aztertzen ziren, eta etorkizunerako aurreikuspen eta ideia berriak denon artean aztertzen ziren.
|
|
|
Lehenengo hura polito joan zenez, KTEk antolatzen segitzea erabaki zuen. Bertsolari Eguna izena hartu zuen eta garaiko bertsolari ugariren omenaldi
|
eguna
izan zen urte askoan. (A.
|
|
|
Bestelako omenaldien berri ere eman izan zuen prentsak. 1974an ospatu zen bertsolari zaharren omenaldi ekitaldiak, adibidez, prentsaren interesa piztu zuen (15 testu), eta 1975ean bertsolarien emazteen
|
eguna
ere egin zuten, prentsako aipamen batzuekin (hiru testu). Bestalde, nolabaiteko egoera txarrean egon zitezkeen bertsolariei laguntzeko ekitaldiak ere antolatu izan ziren.
|
|
|
Helbide honetatik berreskuratua: bertso berriak gerra ostean jarriak bertsolari
|
eguna
[2019/I/21]
|
|
|
Ondo epaitu edo jujatzeko konseiluak"; 1960/III/31," Pertsulariak Saran igande untan"; eta 1960/IV/07," Sara. Jende alde handi baten aintzinean bertsolarien
|
eguna
ederki iragan da anaitasunean", guztiak Hernandorenak sinatuak. Baita 1960/V/01," Parisen" ere, Han zen bat izenordearekin sinatua.
|
|
|
Berrogeita hamabost urte luzatu zen langintzaren iturburuan bere haurtzaroko bertso saltzaileen oroitzapena seinalatu izan du tolosarrak: " Eskolapioetatik etxera bazkaltzera nindoala, bat edo beste han izaten zen kantari larunbatetan, merkatu
|
eguna
egun horrekin izaten da eta. Bertso saltzaile hauek dira umetan nik ikusi eta urteen buruan bidea erakutsi zidatenak" (Garzia, 2001:
|