|
2000
|
|
|
Profesional mundua alde batera utzita, zein baliabide dituzte gaur
|
egun
haurrek eta gaztetxoek pilotan aritzeko?
|
|
2002
|
|
|
Espainian oso informazio gutxi dago, edo batere ez," litxarreriei" buruz, litxarreriak ezagutzen diren bezala. Gaur
|
egun
haurren dietaren zati garrantzitsu bihurtu direla kontuan hartuta, kezkagarria da haien osagaiei eta osasunean dituzten ondorioei buruzko azterketa zehatzik ez egitea. Ascensión Marcos Ikerketa Zientifikoen Goi Mailako Zentroko (CSIC) Nutrizio eta Bromatologia Institutuko zuzendariak azaldu duenez, gaur egun bada legeria bat, beste elikagai batzuekin gertatzen den bezala, gozokiek kontsumitzaileentzat kaltegarria den gehigarririk izan ez dezaten.
|
|
|
«Aldaketa batzuk daude seme nagusia iragartzen dutenak horizontean», gehitzen du espezialista honek gai klinikoetan. Jostailuetarako borroka «Normala da gaur
|
egun
haurrak bi edo hiru urte arteko aldearekin eramatea, haurtxo berria mehatxu gisa agertzen da handienaren bizitzan, baina gero ikusten du bere ekintzetan gutxi eragiten duela, geldirik dago, ez da mugitzen», azaldu du María Jesús Fuentesek okerrena 4 edo 5 urte dituztenean: «Besteak oinez hasi dira, jostailuak kendu dizkio eta ama zaindu behar duela esan dio, eta haurra zaindu behar duela esan dio, baina mutilak oraindik ez du ulertzen».
|
|
2003
|
|
|
Parte hartu nuen kongresu baten izenburua «Kirol federatuaren krisia» zen. Hau da, gizartea aldatzen ari da, gazteak ere bai, eta gaur
|
egun
haur bat monitore sartzeko ikastaro batera ez duzu eramaten ezta espezietan ordainduta ere. Eskola kirolaren gaia ukitu nahi nuen nolabait.
|
|
|
Helduekin gertatzen den bezala,
|
egun
haurren artean ez dago lehen baino kasu gehiago zeinetan psikologo baten lana beharrezko edo baliagarria baita, kontua da orain arazo horiekiko sentiberatasun handiagoa dugula.
|
|
2004
|
|
|
–Nafarroak ez du inoiz ezagutu oraingoa bezain egoera onik. Lehen euskara mintzo zen tokietan hizkuntza suspertzeaz gain, aspaldian euskara galdua zen tokietan ere euskaraz hazten ari dira gaur
|
egun
haur asko. Ikastolek izugarrizko indarra dute, begira Erriberan bertan, Tafalla edo Tuterakoaren adibidea, eta guraso askok euskara eskatzen dute eskola publikoetan ere.
|
|
2005
|
|
|
Gaur
|
egun
haur eta gazte literaturan buru belarri jardun arren, Santistebanek helduentzako hiru ipuin bilduma utzi zizkigun 80ko hamarkadan: Izan bainintzen soldadu (1983, Haranburu Altuna), Uda baten amodio zoroa (1985, Haranburu Altuna) eta Denboraren zimikoak (1986, Kriselu).
|
|
|
Gaur
|
egun
haur adoptagaiak baino gehiago dira haurrak adoptatu nahi lituzketenak. Homoek ere ba omen dute haurrak adoptatzeko eskubidea.
|
|
2006
|
|
|
Bada, garai jakin batean oro har euskararen transmisio naturalarekin gertatu den bezalaxe, haur hizkeraren transmisio naturalak ere eten bat izan duela. Eta gaur
|
egun
haur hizkera hori modu naturalean jaso ez duen guraso euskaldun asko dago, eta haur hizkera hori sekula aditu ez duen guraso asko dago. Horiek, hizkera horren jabe egin nahi izanez gero, beste iturri batzuetatik edan behar dute, edo gainerakoan oso erne egon; eta erreferentzia garbirik ezean, neurria galtzeko arriskua hortxe dago.
|
|
2007
|
|
|
Jean Paul Lederach en arabera (1984), oro har, gaur
|
egun
haurrek munduanjasotzen duten heziketaren oinarri diren balioak honako hatsapen hauetan laburbildaitezke:
|
|
2008
|
|
|
Europan, haurren etxeko lana kontinentearen ekialdean ez ezik, Europako mendebaldeko herrialdeetan ere badago, hala nola Frantzian edo Erresuma Batuan, “Afrikako neskek etxeko esklabo gisa lan egin behar baitute”, ohartarazi du txostenak. Espainiaren kasuan, gaur
|
egun
haurren etxeko esklabotza fenomenorik ez dagoen arren, Save the Children ek berak ohartarazi du “petites bonnes” ak Marokon hazitako gisa lan egiten duten neskak herrialde horretatik inporta ditzaketela marokoar etorkinen familiek.
|
|
|
Gaur
|
egun
haurren obesitateari aurrea hartzeko egiten diren programek emaitza ikusgarriak izango dituzte hamar urteko epean, Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN) emandako kalkuluen arabera. Haurren obesitatearen “goranzko joera” “epe luzera” konpondu beharreko arazoa da, eta gizarte osoa inplikatu behar da arazo horretan.
|
|
2009
|
|
|
Haur txikiaren zaintzak eta haren behar fisikoek gurasoen arretaeta energia gehiena xahutzen dute. Gau eta
|
egun
haurraren beharrizanez arduratzenibili beharrak bikotearen estresa eragin dezaketen neke iraunkorra eta lo faltadakartza. Bikote harremaneko estresak bikote asetasunean negatiboki eragiten du, emakumeen kasuan bereziki, haiek baitira jaioberriaren jagole nagusiak.
|
|
|
Hortik ondorioa atera dute Nafarroako jaiotze tasa belaunaldiak ordezkatzeko beharrezkoa den kopuruaren azpitik dabilela, hau da, emakume bakoitzeko 2,1 seme alaba baino puskaz guttiago sortzen dela. Gaur
|
egun
haur guttiago izatearen arrazoietako bat, bi gurasoak etxetik kanpo lanean aritzea omen da kasu auniztan, eta familiari eskaintzeko denbora eskas dutela horregatik.Gauzak horrela, Gobernuak onartu berri duen lege honen bidez lana eta familia bateragarriak egin nahi dituzte. Bi modutakoak izanen dira laguntzak:
|
|
|
Gaur
|
egun
haur eta gazte literatura eskola mundura itxita dagoela iruditzen zaio Alkaini, eta mundu hori, sozializatu, egin nahi dute saioarekin.
|
|
2010
|
|
|
Gaur
|
egun
haur gehienek eskolako jangelan bazkaltzen dute. Hori dela eta, inoiz baino gehiago erreparatzen zaio han ematen diren menuen kalitateari.
|
|
|
Elikadura horrek mugatu egiten du mastekatzea, eta molarren oklusioaren garapenari eragiten dio, bereziki hortz horien mastekatze azalerari. Elikadura eta murtxikatze ohitura txarrak dira, eta horregatik dira gaur
|
egun
haurrak ortodontzia eramateko joera handiagoa, hortzeriaren jarrera zuzentzeko. Horregatik, murtxikatzera behartzen duten elikagaiak hautatzea funtsezkoa da haurren hortzak garatzeko eta patologia periodontalen eta txantxarren prebentziorako.
|
|
2011
|
|
|
Ados izango garela pentsatzen dut, zein garrantzizkoa izango litzatekeen Nafarroan ETB3 hartu ahal izatea. Ezin dugu imajinatu hedabideen eragina gaur
|
egun
haurrengan. Hemen ezin da ikusi eta erabaki politikoa da!
|
|
|
• Lehenik nabarmendu behar da goiko taularen arabera gaur
|
egun
haurrek eta gazteek dutela Arrasaten erabilera mailarik altuena. 19881990 urte tartean haurrek eta adinekoek zuten mailarik altuena baina azken datuei begiratuz, zenbat eta gazteago izan, euskararen erabilera orduan eta altuagoa dela ikusten da.
|
|
|
Galdera litzateke: nola dago
|
egun
haur eta gazteen literatura Euskal Herrian?
|
|
|
hilzorian daudenak, hau da, haurrek gehiago ikasten ez dituztenak. Arriskuan daudenak, alegia, gaur
|
egun
haurrek hizkuntza horiek ikasita ere, egungo baldintzek jarraitzen badute XXI. mendean haurrek ikasiko ez dituzten hizkuntzak. Eta azkenik, desagertuko ez diren hizkuntzak, salbu daudenak:
|
|
|
“Alzheimerra: zer du aitonak? ” Gaur
|
egun
haur eta nerabe asko Alzheimerra duten pertsonekin bizi direnez, nahitaez azaldu behar zaie zer den gaixotasuna eta nola eragingo dien aitona amonei. Baina hori ez da lan erraza.
|
|
2012
|
|
|
Herritar guztiei zerbitzu emango dien hezkuntza eredua sortu nahi dugu, diferentziak arinduko dituena (horiek edozein motatakoak izanda ere), kaltetuenen alde; eta, bide horretan, haurren garapena erraztu eta bultzatu, eta, beharrezkoa bada, konpentsazio lanak egin, ekitatezko eta errespetuzko testuinguruan. Izan ere,
|
egun
haurrak hazteko moduak finkatuko ditu etorkizunerako nahi dugun gizartearen oinarriak. 4.5.2 Hezkuntza premia berezien tratamendua Partzuergoan Heltze erritmoa berdina ez denez haur guztiengan, haurren garapenaren zenbait unetan hezkuntza premia berezi eta aldi batekoak agertzen dira.
|
|
2013
|
|
|
Ikasketa gehiago behar dira epe luzera, gizabanako gehiago eta ausazko hautaketa, bai eta kopuru gehigarrien estandarizazioa eta gainerako baldintza esperimentalak ere, haurrentzako prestakinetan prebiotikoen (GOS/ FOS) nahasketa gehitzeari buruzko oinarri zientifiko handiagoko adierazpen osasungarriak ezarri ahal izateko. Gaur
|
egun
haurrentzako prestakinetan sartzeko dagoen joera orain arteko ebidentzia zientifikoen arabera justifika daiteke, baita haien segurtasunaren eta amaren esnean duten presentziaren arabera ere.
|
|
|
Hala eta guztiz, betirako elbarrituta gelditutako nerabeak lagundu egin zion ospe zamaren menpeko haur mengelari, sor Corpus Deik Oskate komentu urrunetik ordezkoa ekarri arte. " Nahiz heuk ere,
|
egun
haur gupidagarria haizen horrek ankerkeriak egingo dituan egunen batean" abesten zion kantu zorroan jauregien jauregikoentzat ulertezina den iparreko inudeen antzinako hizketan. Sor Corpus Deik oraingoan ugazama heldu, potzolo eta esnetsua ekarri zuen; ume mengel txit gorena berehala ohitu zen inude berrira Maxurreren laguntzarekin eta haren beso haragitsuetan guztiz lasaituta egoten zen.
|
|
2014
|
|
|
Atzo eta gaur haurrak ez dira berdin zaintzen, hazten, hezten. Gaur
|
egun
haurren zaintzari garrantzi handia ematen zaio, nahiz eta horrek ez duen esan nahi lehen pisurik ez zuenik gai horrek. Baina, irudika dezagun duela belaunaldi oso gutxiko haurren egunerokoa eta oraingoena.
|
|
|
Badaude munduko leku guztietan haurrak, nagusiak zein heldu ugari euren alboan inor ez daukatenak edo egun hauek ospatzeko dirurik ez dutenak edo euren alboan maite dituzten pertsonak ez dituztenak. Zakua betea dakarren Olentzero da
|
egun
haurren ilusioa. Abenduaren 24rako gutuna prest izaten dute ia haur guztiei:
|
|
|
Xinkonako txoko berrian gauza asko lantzeko bidea dago: " Autoestimua, segurtasuna, konplizitatea, gaitasunak, sormena...
|
egun
haurrei hain gutxi baloratzen dizkiegun eta oso garrantzitsuak diren balioak lantzeko aukera daukagu Xinkonako txoko berrian", azpimarratu du Alaitz Jauregik. Joan den ikasturtean proba egin ostean, ikasturte berrian abian jarriko dira.
|
|
2015
|
|
|
Haur baten nonbait" ezartze" horren erabakia epaile batena da dena den. " Gaur
|
egun
haur baten nonbait ezartzeak ez du erran nahi aldebat mozten zaizkiola burasoekiko harremanak; badirela elkar ikusteko guneak, eta jujeak delibera ditzake hitzordu horiek". Hitzorduak hezitzaile baten bitartekaritzarekin egiten dira.
|
|
|
Bitarteko asko jarri ziren bide horretan eta izugarrizko lana egin da azken hamarkadotan. Emaitzak begi bistakoak dira, eta gaur
|
egun
haurren belaunaldia dugu euskaldunena.
|
|
|
Horregatik, bere aldarrikapenen artean hiru nabarmentzen dira: Kalitateko hezkuntza, doakoa eta derrigorrezkoa, haur guztientzat, gutxienez, enplegua onartzeko gutxieneko adinera arte, eta gaur
|
egun
haur lanean dauden adin txikikoei heltzeko ekintzak martxan jartzea. Ahalegin berriak haurren lanari eta hezkuntzari buruzko politika nazionalak koherenteak eta eraginkorrak direla ziurtatzeko.
|
|
|
Mehatxua, gezurra eta harrokeria erabiltzen dizkiagu gure eguneroko bizitzan, lanean aurrera egiteko, politikagintzan, erlazio pertsonaletan... 7 Merkatuaren eta lehiakortasunaren gizarte honetan, posible al dek elkartasunaz eta denok batera joateaz hitz egitea? Ezezkoan nagok, nekez, bakoitza geurera giaztik, norbere exitoaren bila, aldamenekoaren onuraren kezkarik gabe.9 Baina etorkizunean sinesten diat, etorkizuneko neska mutilekin, gaur
|
egun
haurrak diren horiekin konfiantza osoa diat, izan ere uste osoa diat, gaur egun haurrak diren horiek, gizarte eskuzabalago bat martxan jarriko dutela, inork inor zapaldu gabe, exitoa edonoren gainetik jarri beharrean, exito horretara nola iritsi izana, aintzakotzat hartuko dutela.11 Aspaldi ikasi nian, lehendabizi etxean eta gero kirolean, irabaztea baino garrantzitsuago zela, nola irabazi izana,...
|
|
|
Mehatxua, gezurra eta harrokeria erabiltzen dizkiagu gure eguneroko bizitzan, lanean aurrera egiteko, politikagintzan, erlazio pertsonaletan... 7 Merkatuaren eta lehiakortasunaren gizarte honetan, posible al dek elkartasunaz eta denok batera joateaz hitz egitea? Ezezkoan nagok, nekez, bakoitza geurera giaztik, norbere exitoaren bila, aldamenekoaren onuraren kezkarik gabe.9 Baina etorkizunean sinesten diat, etorkizuneko neska mutilekin, gaur egun haurrak diren horiekin konfiantza osoa diat, izan ere uste osoa diat, gaur
|
egun
haurrak diren horiek, gizarte eskuzabalago bat martxan jarriko dutela, inork inor zapaldu gabe, exitoa edonoren gainetik jarri beharrean, exito horretara nola iritsi izana, aintzakotzat hartuko dutela.11 Aspaldi ikasi nian, lehendabizi etxean eta gero kirolean, irabaztea baino garrantzitsuago zela, nola irabazi izana, edo irabazten ez bazen ere, horrekin sinetsi eta saiatzea.13 Bide onetik goazel...
|
|
2016
|
|
|
«Ez du ez hankarik ez bururik». Izan ere, enbrioien aukeraketaren bidez
|
egun
haur gaixoak izan ditzaketen bikoteetan haur osasuntsuak sortuko dituzten enbrioiak aukeratzea badago, eta horrela ume osasuntsuak jaiotzeko bidea posible egiten da.Teknikaren inguruan, gainera, oraindik zalantzak daudela argi utzi du EHUko irakasleak. «Eta umea gaixorik jaiotzen bada?».
|
|
|
Aipa genitzake, adibidez, motibazio eta behar pertsonala, prestigio sozialaren hautematea edo gazteek eroso aritzeko nahiko baliabide eta aukera izatea. Nabarmentzekoa da gaur
|
egun
haur eta gazte euskaldunen artean gehiengoak bigarren hizkuntza duela euskara, eskolatik jasoa?, orain artean sekula ez bezala. Testuinguru soziolinguistikoak nolabait laguntzen ez badu, nekez hartuko dute euskara beren ohiko hizkuntzatzat, eta bistakoa da gazteen jokabideak baldintzatuko duela geroa neurri handi batean.Hizkuntza erabileraren nondik norakoak faktore makroen, akordioa, lege babesa eta diskurtsoa?
|
|
|
Bukatzeko esan daiteke, Arabako eskoletan jaso den lagin hau osatze aldera, Euskal Herri guztira ikerketa zabaltzea oso interesgarria litzatekeela, gaur
|
egun
Haur hezkuntzan ahozkoak duen presentzia ikusteko.
|
|
|
Euskararen erabilera hiztunen adin taldeen arabera aztertuko bagenu, gaur
|
egun
haurrek hitz egiten dute euskaraz gehien, gazteek ondoren, helduek, eta, azkenik, adinekoek. Beti ez da horrela izan, ordea.
|
|
|
oksun 70 Lehenik eta behin, argi utzi behar da dieta begetarianoa edo zain dieta ongi diseinatuta dagoela. Ez da iritzi bat, errealitate dietetikoa baizik, gaur
|
egun
haurrek elikadura begetariananoa osorik eta arriskurik gabe eraman dezaketelako. Lehenago ere gai hori landu zen ‘Dieta begetarianoaren ustezko arriskuak’ artikuluan.
|
|
2017
|
|
|
Ondorio argi bezala, saioaren izenburuari erantzuten dion ideia aipatu daiteke, hau da, horrenbeste dira gaur
|
egun
haur zein helduek ditugun estimuluak (agendaren zama, bideo jokoak, telesailak, kirol eskaintza…) gure arreta dispertsatu egiten dela eta ezin izaten dugula egiten dugun horretan zentratu eta benetan gozatu, azkenean, hiperestimulazio honetara ohituta bizi garelarik. Horregatik, asperduraren zantzu txikiena agertzen denean, segituan ematen diogu entretenimendu pilula bat.
|
|
2018
|
|
|
Aurreramendua geldiro egiten zen. Jende larriak ere jolasean ematen zuen denbora gehiena, gaur
|
egun
haurrek ematen duten bezala; horretan irabazi egiten genien beste animalia guztiei. Ikasten genuen apurra ere jolasetik edo gure jakin minetik eta interesetik sortua izaten zen.
|
|
2019
|
|
|
1986an zaharrenak ziren euskara gehien zerabiltenak eta gazteenak gutxien egiten zutenak. Gaur
|
egun
haurrak dira gehien egiten dutenak, ondoren gazteak, eta azkenik helduak eta zaharrak. Aldaketa honek sekulako garrantzia du, erabileraren adin piramidearen erpina etorkizunera begira jartzen duelako.
|
|
|
" Iparraldeko batuaz" ari balira gaitz erdi. Etorkizuna batua da ez da dudarik, euskalkiak ez dira orain berreskuratuko, arras haur gutik ikasten baitu etxean, eta etxean ere, gaur
|
egun
haurrak dituzten gazteek ez baitute euskalkirik ematen (edo arras guti)".
|
|
2020
|
|
|
Kexu dira, ordea, gaur
|
egun
haurrekin lan egiten duten dentista batzuek, sarritan umeak lasaitzeko botikak erabiltzen dituztelako eta, kasu batzuetan, baita besaulkiari lotu ere. «Muturreko kasu bakan batzuetan agian eman behar zaie lasaigarriren bat, baina ez da gure lehen aukera», nabarmendu nahi izan du Abaituak.
|
|
|
Honakoak izan dira galdetegiak izan dituen atalak: ...la ikusten duzu gaur egun hezkidetza Haur Hezkuntzan?"," Zer nolako materialak eta lanak egiten dira Haur Hezkuntzan?"," Egiten den lanak zer nolako indarguneak eta ahulguneak ditu?", eta, azkenik (3), errealitate horren gainean egindako lan nahiz esperientzien ezagutza," Zein izan zen zuen lana/ ikerketa?"," Zer ikasi zenuten?"," Zer lan egiten da
|
egun
Haur Hezkuntzako geletan ikuspegi hezkidetzaile batetik?".
|
|
2021
|
|
|
Ildo be retik Konstituzio Kontseiluaren jarrera ez dela juridikoa, baina bai politikoa errana izan da. Gaur
|
egun
haur gehienek euskara ez badute eskolan ikasten, euskararen geroa lanjerean izanen da, burasoetan biek edo batak ez dakielako, ondorioz familian frantsesak gaina hartzen baitu.
|
|
|
Eskolea be plazan dago, 1960eko hamarkada amaieran egindakoa, aurretik be leku berean egondakoaren lurretan. Gaur
|
egun
haur eskolea da, 3 urte arteko umeentzat. Hortik gorakoak Lemoara doaz, edo bestela inguruko herrietako ikastola eta ikastetxeetara.
|
|
2022
|
|
|
Babes politika interesgarriak bideratzen dira familietara, baina gero haurrak eskolara bidaltzen ditugu eta eskola ez badago formatuta, akabo. Gaur
|
egun
haur hauek eskolara bidaltzea da bakardadera eta bazterketera kondenatzea. Eta jakina badaudela sentsibilitate berezia duten irakasleak, laguntza emateko prest daudenak, nire semeak halako irakasle bat zuen eta harengana jotzen zuen beti, baina ez da zerbait orokortua.
|
|
|
Orain askoz ugariagoak dira euskara jakin arren erdaraz (frantsesez edo gaztelaniaz) hobeto moldatzen direnak. Izan ere, gaur
|
egun
haur eta gazte euskaldunen gehiengoak bigarren hizkuntza du euskara—eskolatik jasoa—, eta hiztun horietako askok, praktikan, erdaraz erraztasun handiagoa dute (Eusko Jaurlaritza et al. 2019).
|
|
|
Izan ere, umeei dagokienez, emakumeek denbora gehiago eskaintzen diote heziketari, baina, era berean, azken belaunaldietan areagotu egin da haur bakoitzari eskaintzen zaion denbora ere. «Hau da, nahiz eta gaur
|
egun
haur gutxiago eduki, haien zaintzak oro har eskatzen duen denbora aurreko belaunaldiek eskaintzen ziotenaren antzekoa da», azaldu du Lujanbiok. Erantsi du azken urteetan indartu egin dela «amaren ardura indibiduala»; besteak beste, pribatizazioa izan da lan zama handitzearen eragileetako bat:
|
|
|
Kalean oro har euskara gailentzen den herrietan ere hori da errealitate gordina. Nerabezaroaren atarian, Tik Tok eta Twitch bihurtu dira gaur
|
egun
haurren sare gustukoenak. Lehenengoan, erdarazko abestien inguruko dantzak edo segundo apurretako bideoak osatzen dituzte.
|
|
2023
|
|
|
Zenbakiek argiki erakusten dute euskarazko irakaskuntzaren garapena: lehen mailan %42tik %70era pasa da euskara hutsean edo elebidunean bideraturiko hezkuntzarena azken hogei urteetan, eta gaur
|
egun
haurren %42, 1ek du irakasuntza elebiduna jasotzen.
|
|
|
Izan ere, Eman Hegoak udalekuetan parte hartzen duten familiek euskararen aldeko hautua egin ohi dute eta hori izan ohi da haurra udalekuetara eramateko arrazoi nagusia. Horregatik, hain justu, egunez
|
egun
haurrak jaso eta udalekuetako dinamika behatzen dutenez, esanguratsutzat eman dira jasotako erantzunak.
|
|
|
Jakiak kontsumitzetik (hau da, elikadura osagarriak kontuan hartu gabe) datorren B6 bitamina gutxi gorabehera hau da: 1,2 mg/ eguneko bularreko haurretan (4 hilabete) 1,9 mg/
|
egun
haur txikietan (1 urte) 2,7 mg/ egun beste haur batzuetan (3 urte) 4 mg/ egun nerabeetan (10 urte) 5 mg/ egun, helduetan Gainera, irensteak apalxeagoak dira emakumeetan, neskato txikietan izan ezik, batez ere egunean elikagai gutxiago kontsumitzen dutelako. EFSAk ezarritako B6 bitamina mugak gainditzea zaila da, baina, dena den, gure kontsumo ohituren araberakoa izango da.
|