|
2000
|
|
|
Liburu eta Liburutegi Zerbitzua euskarazko gai izenburuen zerrenda prestatzen eta IBERMARC formatura egokitzen ari da. Izan ere, gaur
|
egun
euskaraz normalizatuta ez dauden lanabesak liburutegietako profesionalen esku jarri behar dira, euskara erabiliz lortu ezin den informazio gabezia konpontzeari begira.
|
|
2001
|
|
|
Parlamentuko presidente Nicole Fontainek esan zidan finlandierak edo lituanierak, hizkuntz ofizialak izateko aukera zeukatela' estatu hizkuntzak zirelako', katalanak edo euskarak ez, ordea. Hau da, gaur
|
egun
euskararen ofizialtasuna lortu ahal izateko, estatu independentea izatea da aukera bakarra".
|
|
|
Antzezlanaren analogiari jarraituz, gaur
|
egun
euskara eskola baten eszenatokian jokatzen den antzezlanaren argumentuari begiratu bat emanez gero, bimotatakoak aurkituko ditugu: betikoa, edo bestela esanda, klasikoa (itzulpenetanoinarritutako metodoetatik hasita APPraino) eta aspaldi honetan nagusitzen ari denmodernoa, non gakoa psikologia den.
|
|
|
euskara hizkuntza ahula da, eta aldamenean dituen erdaren aldean ez du indar nahikorik izango, ez orain ez denbora luze batean, haiekin lehian sartzeko. Era berean, uste dut euskaldunok nahiko zilegitasunik badugula gaur
|
egun
euskararekin inolako  harremanik ez dutenei eskatzeko, behingoz, uler dezatela euskararen normalkuntza arrazoiz eta tinko defendatzea bateragarria dela, guztiz bateragarria, jarrera moderno, liberal, kosmopolita eta demokratiko batekin.
|
|
2002
|
|
|
Gaur
|
egun
euskarazko hizlaririk onenak sermoilariak dira. Nola lantzen zenuten oratoria?
|
|
|
– Gaur
|
egun
euskaraz irakasten ditugun ikasgaiak bikoiztea.
|
|
|
Goenkalekoei begira egoten dira milaka lagun gauero, ametsetan ere pentsa ezin zitekeen fenomeno baten erakusgarri. Ez dakit nik sobera eztabaidatzen dugun, gure herri zigortu honetan batzuetan nahiago baitugu gure diferentziak tiroka garbitu, baina ekonomiaz edo medikuntzaz ere eztabaida daiteke gaur
|
egun
euskara hutsean. Nahi izanez gero, filosofiaz ere, nahiz ez dudan hain argi ikusten gai hauetan guztietan horrenbeste aditu baditugun.
|
|
|
Komunikabideen besoetan bizi den literatura merkatuho rren barruan, sari eta ohore nagusi, oinarrizko eta eitezko lanaren lekuan. Halakoetan sinestea,
|
egun
euskarak dituen arazoen aurrean, beldurgarri eta ikaragarri, nire ustez.
|
|
2004
|
|
|
Baita asmatu ere. Baserritarrak, gau eta
|
egun
euskaraz bizi dira, ia erdal eraginik gabe.
|
|
|
Euskarazko prentsak aurrera jarraitzen du duela bi urte baino indar handiagoz. Berriaz gain lau egunkari gehiago daude kalean gaur
|
egun
euskaraz eta beste bi ere badatoz. Hitza proiektua Egunkaria eta herri aldizkarien garaia gainditzera dator haien elkarlanaren bidez. Apustu berri honekin biderkatu egingo da euskarak irabaziko duen irakurlegoa.
|
|
|
Erratzeko beldurrik gabe esan daiteke gaur
|
egun
euskara irakasteko bide hau jorratzen duten guztiek informatika euskarriren bat eskaintzen dutela. Gehienetan, gainera, euskarri hori da metodoaren oinarria.
|
|
|
Eta hori ez dut nik esan, Bizkaiko enpresaburuen ordezkariak baizik. Duela hamar hamabost urte kalitatearekin gertatzen zena ari da gertatzen
|
egun
euskararekin. Eta zenbait enpresatan, jabeen zein langileen artean?
|
|
|
599 Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi: Herri honek ez du inoiz izan
|
egun
euskararekiko duen kontzientzia, Euskaldunon Egunkaria, 2000/11/17.
|
|
|
Bada handiesten duenik gure artean, eta horien artean Mari Karmen Garmendia agertu izan zaigu, behin eta berriz, iritzi horren eledun leialenetakoa: . Gaur
|
egun
euskararen legeak jasotzen duena gauzatzeak izugarrizko lana emango digu. Lege hori txikitxo geratzen zaigunean ni prest nago beste gauza bat lortzeko.
|
|
|
Hala nahi izanez gero, gipuzkoarrarena abstrakzio maila goragokoa; bizkaitarrarena biziagoa, herriaren berbetari atxikiagoa. Bi biok, bistan da, elkarren osagarri, eta, paradoxaz bada ere,
|
egun
euskarak bizi duen egoeraren adierazgarri.
|
|
2005
|
|
|
Pertsona askok bideratu izan duten komunikazio proiektua da mende baterantz doan hau, pentsamolde eta izaera arras desberdineko pertsonak, baina guztiek izan dute ardatz euskaraz bizitzea, Euskal Herria eta munduaren berri euskaraz ematea eta, azken finean, euskal prentsa eta euskarazko kazetaritza gure gizartean normaltasun osoz garatzea. Bistan da gaur
|
egun
euskarazko komunikazioaren abentura honetan gaudenak helburu hori lortzen ari garela; eta bistan da, halaber, oraindik bide luzea dugula: botila erdi hutsa edo erdi betearen teoria hor izango da beti.
|
|
|
Euskarari eta euskal kulturari eutsi nahi badiegu, ezin dugu beste hizkuntzen eta beste iniziatiben maizter izan. Iniziatiba partikular askok ikusi du hori eta diegu sekula behar bezala eskertu gaur
|
egun
euskarak eta euskal kulturak Interneten duten tokia. Ez da, ordea, inondik ere aski.
|
|
|
' Sarasolak (1997a: 8) ohartarazi gaitu hurbiltze hau hegoaldeko euskalkien artekoa baino ez dela izan eta
|
egun
euskarak bi euskalki nagusi dituela: batetik, iparraldekoa eta, bestetik hegoaldekoa, hurrenez hurren gaztelaniaren eta frantsesaren eraginaren pean bizi direnak.
|
|
|
Baina euskarak duen harreman genetiko onargarri bakarra duela 2.000 urteko akitaniera da, oraingoz euskararen arbaso argiena. Beraz, dakigunez,
|
egun
euskarak beti egon den bezain isolatua jarraitzen du (Trask, 1998).
|
|
|
Ildo honetan, irakaskuntzaren arloa aipatzea ezinbestekoa dugu; arlo honek duen garrantzia estrategiakoagatik eta eragin mailagatik. Gaur
|
egun
euskaraz ikasteko dagoen arazoa handia da. Orokorrean Euskal Herri osoan leku ezberdin askotan aurki genitzake hau berresten duten adibideak; baina zenbait lekuetako gordintasunak aipamen zehatza merezi du.
|
|
2006
|
|
|
Jakina da, ordea, euskaldunak ez garela batere glamourzaleak, eta bistan denez aspaldiko ezaugarria dugu hori. Orduko hautu horrek, jakina, gaur
|
egun
euskara bizirik egotea ekarri du.
|
|
|
Gertatzen da, gainera, gaur
|
egun
euskara batuan idaztea nahikoa erraza dela. Batuan idazten duenak ez du gauza askorik erabaki behar, nolabaiteko tradizioa eta hainbat arau eskura dauzkalako.
|
|
|
Beste modu batera esanda, berton pentsatu eta egosten den materiala ez dela horrenbeste. Konstatazio hutsa da gaur
|
egun
euskaraz eskoletan zabaltzen den testuliburu asko guretik kanpo moldatuak direla bere jatorrian. Honako egokitu egiten dira, eta askotan hori ere ez, baizik eta itzuli eta kito.
|
|
|
Normalizazio kontzeptua bera ere, azken urtetan eman zaion erabilpen orotarikoaren ondorioz, Aracil & company k bere garaian definitu zuten hartatik asko zabaldu eta anbiguotu dela esango nuke, eta gaur
|
egun
euskararen aldeko ia edozer adierazteko erabiltzen dela: ezer gutxi esaten du jada, beraz.
|
|
|
Irten armairutik! Baietz 40
|
egun
euskaraz herri erronka. Ikerketaren emaitzak.
|
|
2007
|
|
|
Nola da gaur
|
egun
euskararen egoera. Gonzalez da mintzo:
|
|
|
Ez ordea azterketa egiteko jarraitutako metodologiarekin eta are gutxiago eratutako sailkapen eta kalifikazioekin, Altsasukoa barne, baina bigarren mailako eztabaida da hori. Altsasuarron beharrei erantzungo dien hizkuntza politika abiarazi beharra dugu; giza baliabideak jarri eta
|
egun
euskararako udalak jartzen dituen diru guztien azterketa serioa eta zehatza egin beharra dauka Altsasuko udalak.Ezin dugu orain arte bezala jarraitu: udalak heldu behar dio udalaren eta herriaren normalizazioari gogoz, eta mankomunitateak Sakanako udalen artean egin beharrekoak koordinatu eta bateratu, baina normalizazioaren pisua eta ardura udalak izan behar du.
|
|
|
Ezen, erabateko garrantzia baitu, gaur
|
egun
euskararen sustatzen, hazten, garatzen ari garenontzat, ikasleentzat, eta oro har Euskal Herri euskalduna sendotu dadin dugunontzat, euskaltzale aurrendari horien berri jakitea eta horiek euren garaian —eta ez ziren garai errazak haiek ere euskararen alde agertzeko— eginiko lan oparoaz ohartzea. Ez dezagun pentsa iraganeko kontu interesik gabekoak direla... zeren eta iragana —bere alde on eta txarrekin— egungoaren eta etorkizunaren bide erakusle baita.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntza bizia galdu bazen ere, lizarratarren euskal kontzientzia historikoa eta euskaltzaletasunaren hazia ez zen galdu nonbait, azkeneko hiru hamarkadetan, Lizarra Ikastola proiektua eta beste hainbat ekimen abian jarri zirenetik, egiaztatu ahal izan den bezala. Kontzientzia biziberritu horren ondorioz, gaur
|
egun
euskara karrikako hizkuntza ere bada, neurri batean, Lizarran.
|
|
|
Aurrekoa irakurrita pentsa liteke diru xahuketa dela gaur
|
egun
euskaratik edo euskara automatikoki itzultzen duen sistemaren bat eraikitzea. Horri erantzun baino lehen, bada kontuan hartzeko beste faktore bat:
|
|
|
«Euskararen derrigorrezko ezagutza saihestu nahi izan dute». Ekainaren 13an Behatokiak Foru Parlamentuko Hezkuntza Batzordearekin bilera egin zuela gogora ekarri du, eta gaur
|
egun
euskara derrigorrezkoa den lanpostuen zerrenda eskatu ziotela Nafarroako Gobernuari. Oraindik erantzunaren zain daude.
|
|
|
Jardunaldi horretan, argi geratu zen euskal iragarkigintzak historia luzea duela, baina bere ibilbidean etenaldi asko izan duela, eta, betiere, testuinguru politikoaren menpe egon dela. Argi agertu zen ere gaur
|
egun
euskarak duen ahultasunetariko bat publizitatearena dela. Izan ere, kontsumitzen ditugun iragarki gehienak erdaraz daude edota erdal mentalitatearekin eginak.
|
|
2009
|
|
|
2005ean publikatu zuen ingelesez Anthology of Apologists and Detractors of the Basque Language lana eta iaz gazteleratu zuen. Lagunduko al digu gaur
|
egun
euskarari buruz dauden hainbat jarrera ulertzen?" Hizkuntza, gauza guztien gainetik, komunikatzeko tresna da". Esaldi zentzuzkoa dirudi honakoak, baina askori oilo ipurdia jarri zion Eguberritako diskurtsoan Miguel Sanz Nafarroako Gobernuko presidentearen ahotik hori entzuteak.
|
|
|
81 ikasle ari dira orain irakaskuntza berezituan eta hiru lau urteren bueltan zerbitzua osoki euskaraz eskaintzeko gai izango direla esan digu Amaia Beyriek, AEK ko xede arloko koordinatzaileak. Gaur
|
egun
euskara eskola berezitu horiek guztiak AEK k ematen ditu.
|
|
|
2003tik 2008 bitartean, 15 urtetik gorako nafarren artean euskaraz ongi hitz egiten dutenak %10, 5 izatetik %11, 9 izatera pasatu dira. 15 eta 24 urte tarteko gazteak hartzen baditugu, ia %20 dira
|
egun
euskaraz ongi egiten dutenak. Baikor izateko modukoa dirudi.
|
|
|
Bereziki azpimarragarria deritzogu euskararen garapena hizkuntzaren dimentsio komunikatiboari dagokionez erakutsi izana. Hizkuntzaren dimentsio komunikatibo horixe delako, hain zuzen ere, eskolan gaur
|
egun
euskararen (eta beste hizkuntzen) irakaskuntzaren oinarri. Honexegatik, espero dugu gurea bezalako ikerketak baliagarri gertatzea euskararen irakaskuntzaz arduratzen den edonorentzat.
|
|
|
AEK erakundeak 2007an kaleraturiko datuen arabera, urte horretan AEK ko irakasleen %67a emakumezkoa zen. Horretaz gain,
|
egun
euskara normalizatuago dagoen irakaskuntza mailetan (Derrigorrezko Hezkuntzan eta Batxilergoan) emakumezkoak gehiengo dira irakasle lanetan, eta aldiz, euskararen presentzia urriagoa den mailetan (Unibertsitatean eta Lanbide Heziketan) gizonezkoak dira nagusi.
|
|
|
Nancy Huston (Kanada, 1953) literatur teoria zein soziologiaren inguruko hainbat saiakeraren egilea da, eta idazle bezala kontsakratu duten hamabi eleberrik frantsesez eta ingelesez idatziak, osatzen dute bere ibilbide literarioaren lekukotasuna. Horien artean, Birth marks (2006) jatorrizko izenburuaz ezagutzen den eleberria dugu, Femina Saria jaso zuena, eta gaur
|
egun
euskaraz irakurtzeko aukera duguna, Alberdaniak argitaratu duen Iñigo Errastiren itzulpenari esker.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskararen alde egiten den diskurtsoak iruditzen zaigu ez duela prestigio handiegirik euskaldun askorengan. Emozioen ikuspegitik, euskaldun asko ez dira eroso sentitzen.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskararen alde egiten den diskurtsoak iruditzen zaigu ez duela prestigio handiegirik euskaldun askorengan. Emozioen ikuspegitik, euskaldun asko ez dira eroso sentitzen.
|
|
|
Hortik aurrera ez zen bestelako mugarik jarri: ez adin aldetik, ez eta bikotekideen lehen hizkuntza aldetik edota gaur
|
egun
euskaraz duten gaitasunaren aldetik ere: soilik hizkuntza aldaketa egin izana.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskarazko gaitasuna eta gaztelaniazko harremana duten bikote askorentzat interesgarria izan daiteke aztertutako bikote hauen esperientzia hurbilagotik ezagutzea.
|
|
|
Merkataritzako legeria bereziaren bildumaren barruan aurkezten den hirugarrenkazio giltza izatea lor dezan merkataritzako esparru juridikoan. Hortaz, jardule ju liburuki honekin aurrerapauso esanguratsua eman da, euskarak benetako komuniridikoak eskura izango ditu merkataritzako zuzenbidearen alor desberdinetan bere zeregina gauzatzeko oinarrizko tresnak, eta hori zeharo garrantzitsua izan daiteke momentu honetan,
|
egun
euskararen erabilpena bultzatzea baita hizkuntzaren normalizazioa erdiesteko modurik egokiena.
|
|
|
Egitura, pertsonak, eta, esan dezadan bidenabar, baliabide teknikoak eta materialak, horiek ezinbestekoak baitira
|
egun
Euskararen Akademiak egin behar duen lana burutzeko, hots, Iker eta Jagon sailetan sakontzeko, eta, aldi berean, euskararen goi mailako ikerketa eta gizarteratze lana bideratzeko. Ez da Euskaltzaindia horretan bakarra.
|
|
|
Topaketa emankorra izan zela ikusirik, jardunaldi gehiago antolatu zituzten hurrengo urteetan. II. Jardunaldietan (Urduña, 1987) gaur
|
egun
euskaraz mintzatzen ez den lekuetako onomastika izan zuten aztergai. III. Jardunaldietan (Lizarra, 1990) hurrengo urteotako lanaren irizpide nagusietakoa finkatu zuten, lehentasuna ikerketa gaiei beharrean material bilketa sistematikoari ematea erabaki baitzuten.
|
|
|
Horrek, eta hizkuntzaren txikitasunak itzulpen sistemak beste hizkuntza batzuetan bezain garatuak ez izatea ekarri du, urrats garrantzitsuak egin badira ere. Gaur
|
egun
euskarara eta euskaratik egiten diren itzulpen automatikoaren alorreko ekimenik garrantzitsuena Opentrad egitasmoaren inguruan artikulatzen da, hainbat unibertsitateren ekimenez eta kode irekiko teknologietan oinarrituta. Opentrad Espainiar Estatuko hizkuntza ofizialen arteko itzulpen automatikoko egitasmoa da (euskara, gaztelania, katalana eta galegoa), baina euskarari dagokionez behintzat beste hizkuntza batzuetara itzultzeko aukera emango duten sistema automatikoak garatzeko helburuaren barruan sartzen da.
|
|
|
Metodo kualitatiboa ere erabiltzea ezinbestekoa izan da, datu kuantitatiboetan ageri ez den bestelako informazioa biltzeko batetik, eta aipatu datu bilduma kuantitatibotik eratorritako emaitzak modu egokian interpretatu ahal izateko, bestetik. Metodo kualitatibo interpretatzaileen baitan dauden tekniken artean, elkarrizketa sakonak egitea hobetsi da, gaur
|
egun
euskarazko hedabideetan ari diren profesionalekin.
|
|
|
Hortaz, seme alaben etxerako lanen gaiak ezagunak dituzte. Arazoa batez ere terminologian dago, haiek gazteleraz ikasi zituztenak, eta gaur
|
egun
euskaraz azaldu edo ulertzeko ezinezkoak zaizkienak. Bi baldintza besterik ez dira bete behar:
|
|
|
Nafar askori entzun diot no soy vasco esaten, euskaradunak ez zirela adierazteko. Eta gu, gure zelai berdeetatik, kontzeptu kulturalari balio politikoa eman guran jarraitzen dugu, baina
|
egun
euskararen lurraldea puntu ibiltariak dira, hektareak baino gehiago.
|
|
|
Klabea, nire ustez, honako hau da: aukera kontziente bat da gaur
|
egun
euskaraz bizi nahi izatea. Orain dela 20 urte hasiko zen horrela izaten, baina 30 urte barru are gehiago izango da.
|
|
|
Promesak, gurariak eta hitz faltsuak nagusi diren garai hauetan, hamaika baieztapen entzun ahal izan dugu euskararen etorkizunaren inguruan; hori bai, euskarari lehentasuna ematearen aldeko hitz gutxi. Gaur
|
egun
euskarak bizi duen menpekotasun egoera larria agerian utzi izan du EHEk. Eta hain zuzen, bai aurre kanpainan, bai kanpainan bertan ere, egoera hori mantentzearen aldeko apustua egin dute alderdi gehienek.
|
|
|
Kontua da nola marrazten dugun euskararen eremua eta baskoien habitat naturaltzat har daitezkeen muga marrak. Gaur
|
egun
euskara iraupen egoeran dauden lurralde murritzak soilik kontuan hartuta ala historian zehar euskarak, eta halaber baskoiek, bereak izan dituzten lurralde osoa marraztuko da. Estatu espainiar osoko curriculumetan, eta ez soilik EAE eta Nafarroa Foralean, gauza bera irakatsiko zaie eskola ikasleei?
|
|
|
Francoren diktadura garaian, Hego Euskal Herrian kulturak oro har eta hizkuntzak bereziki pairatu zuten zapalkuntzaren berri ematen du. Gaur
|
egun
euskarak politikari lotuta jarraitzen duela azpimarratzen du.
|
|
|
Kazetaritza ikasketak egin eta kazetari moduan ibili ondoren, gaur
|
egun
euskara klaseak ematen ditu Labayru institutuan. 1998an hartu zuen lehen aldiz parte Bizkaiko Txapelketan, eta, azken bietan, finalean kantatu du.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskarari ematen zaion lekua ez zaie onargarri. Lege bat eta ofizialtasuna beharrezkoak direla berrestedute guziek, berme bat emateko, nahiz eta argi izan ez dela aski.
|
|
|
Era berean iraingarria da irakurtzea, Auzitegiak gogorarazten duela Euskal Autonomia Erkidegoan bi hizkuntza direla ofizialak, euskara eta gaztelera; iraingarria da hori Auzitegiaren ahotik entzutea, euskaldunok bigarren mailako herritarrak garen justizia erakunde batetik; gogoan izan behar da epaileei euskara itzultzaileak jarri behar izaten dizkietela epaiketetan euskara jakiteko inongo derrigortasunik ez dutelako. Gaur
|
egun
euskarak estatus ofiziala badu ere, herritarren hizkuntza eskubideak ez dira bermatzen".
|
|
|
Hala,
|
egun
euskarazko hedabide nafarrek egoera berriz bideratzeko hiru eskaera egin dituzte. Alde batetik, 2010eko diru laguntzen deialdia ahalik eta azkarren argitaratzea, aurten gertatu dena berriz ez gertatzeko.
|
|
|
Baina bideak erakutsi digu kontuak ez direla justu uste izan genituen bezala, ez behintzat erabat. Bideak erakutsi digu, halaber, prozesu sozialak ezin direla argazki finkoak balira bezala irudikatu, guztia aldakorra dela, eta, horrexegatik, duela hogeita bost urteko ikuspegia zaharkiturik geratu dela, esate baterako, gaur
|
egun
euskarak hedabideetarako behar duen estrategia finkatzeko. Seguruenera, paradigma mailan, egin zitekeena da egin dena, eta egin dena da oro har egin behar zena.
|
|
|
Gaztelania nahiz euskara, bi biak erabili ahal izan behar dira eremu publikoan, baina gezurretan ibili nahi ez duen orok onartuko ahal du gaur
|
egun
euskararik gabe eta gaztelaniarekin bakarrik guztia dagoela eskuragarri eremu publikoan, baina, aitzitik, euskaraz baliatu nahi duenak zailtasun eta ezintasun nabariak dituela gune asko eta askotan. Kontua ez da gaztelania erabiltzeko aukerak murriztea edo ezabatzea, euskara erabiltzekoak bermatzea baino.
|
|
|
Crystal ek gazteen apetei dagokienez nabarmendutako gabezien ondoan esan behar da, nolanahi ere, gaur
|
egun
euskarak Interneten duen presentzia orokorra askoz altuagoa dela euskal hiztunen kopuruak munduko biztanleen artean duen pisuaren arabera legokiokeena baino. Diogunaren lekuko, aski da Wikipediara begiratzea.
|
|
|
Administraziori beste ertz batetik begiratzen badiogu, edonork aitortu du inoiz ere izan ez duen lekua duela gaur
|
egun
euskarak herri administrazioetan. Baina baikorkeria antzuetan erori nahi ez duenak ere aitortu du, oro har, urteotan egin dena baino gehiago eta hobeto ere egin zitekeela esparru honetan euskararen erabilera sustatzeko.
|
|
|
Zer nolako balioekin lotzen dute gaur
|
egun
euskara belaunaldi gazteek?
|
|
|
Komeni da, beraz, euskararen etorkizunaz negar zotinka jardun aurretik, hizkuntzen etorkizunaren kontua dagokion testuinguruan eta perspektiban kokatzea. Komeni da, halaber, etorkizunari begira jartzen garela, gaur
|
egun
euskarak duen osasun neurria baloratzeari ekin eta gaur egun duen bizi indarrari nota jartzen diogunean, aldez aurretik balekotzat onartuko genukeen osasun helburua finkaturik izatea. Esan nahi dugu, 0tik 10erako puntuazio eskalan, euskarak lor dezakeen nota ezin hobea zein den finkatu genukeela, egin ahal den guztia eginda ere lortu ezin dena helburutzat hartzeak jakinaren gainean porrotari ateak alderik alde zabaltzea baitakar berarekin.
|
|
|
Artikulu horiek Cantabria Franciscana aldizkarian argitaratu ziren. Bertan argi agertzen da orain dela bi
|
egun
euskararen corpusaren eta estatusaren inguruan zeuden eztabaidak zein ziren eta zein lotuta zeuden; gaur egungo ikuspuntutik euskararen prehistoria dela dirudi, baina ez da. Dena den, eztabaida horiek euskara batuaren prehistoria direla irudikatzea oso positiboa da; izan ere, horrek plangintzaren arrakasta frogatzen du.
|
|
2010
|
|
|
Artikuluan euskal ikasketen sailaren antolaketa, euskararen presentzia beste sail batzuetan eta irakasleen formazioa azaltzen dira. Amaitzeko, gaur
|
egun
euskararen presentzia bermatzeko helburu batzuk ere planteatzen ditu.
|
|
|
euskaldun izatearen zauria izenburuko hitzaldian. Pedro eta Aitor Zuberogoitiak, Bertan Bilbo liburuaren egileek, gaur
|
egun
euskarak Bilbon duen egoeraz hitz egingo dute Bilbo post industrialaren bigarren eraldaketaz hitzaldian. Iñaki Gaminde filologo eta UPV EHUko irakasleak emango du jardunaldietako lehen eguneko azken hitzaldia.
|
|
|
Aurrez salteatutako jakia, goarnizioarekin batera, tapatuta, su motelean (gehienez uraren irakite puntuan) eta denbora luzez kozinatzea da (frantsesez ragoût deitzen da eta horren eraginez gaur
|
egun
euskaraz ere batzuetan «ragouta» esaten da).
|
|
|
26 urteko itzubaltzetarra. Euskal filologian lizentziatua,
|
egun
euskara teknikaria da Artezen. Itzubaltzetako Bertso Eskolako kidea eta, beraz, etxean jokatuko da.
|
|
|
Guztiak dira atzerritarrak, baina euskaraz primeran egiten dute. Gainera, euskara ikasten urte andana igaro ostean, gaur
|
egun
euskara irakasten eta euskal kulturari buruzko eskolak ematen ari dira. Bakoitzak bere esperientzia pertsonala kontatu du, nola hasi ziren euskara ikasten eta zergatik atsegin duten euskara.
|
|
2011
|
|
|
«Garai, testuinguru eta gobernu guztiak» ezagutu ditu? «nola ez dakit, baina iraun egin dut»?, eta garbi ikusten du akordio hark garrantzi berebizikoa izan duela gaur
|
egun
euskarazko filmak egiteko erraztasun handiagoa egoteko. «Une horretatik aurrera zinema euskaraz egin ahal izateko diru funts handiak sartzen hasi ziren, eta, beraz, azken urteetan bultzakada garrantzitsua izan du ikus entzunezkoen sektoreak eta zinemak.
|
|
|
Ez da ahaztu behar sektoreak urteetan egin duen presio ia historikoa».Eneko Olasagasti zinema zuzendariak ere hurbil hurbiletik bizi izan zituen akordioaren garaiak, IBAIAko ordezkari moduan aritu baitzen lanean. Haren ustez ere, gaur
|
egun
euskarazko film gehiago egitearen arrazoiak produkzio kontuekin du zerikusia, batez ere. «Azken hamarkada honetan borrokatu dugu hainbat alorretatik, batez ere bilatzearren esparru bat non euskarazko filmak egingarriak izango ziren.
|
|
|
EH Sukarra, Pog Mo Thon, triki pop taldeak… Baina, gerora, baldintzak asko mugatu dituzte. Gaur
|
egun
euskarazko irrati formula batean ezinbestez Izate entzun litzateke, eta ez da horrela.
|
|
|
Azkenean, Donostiako Mintzodromora joan nintzen, gauez, Euskararen Nazioarteko Eguna ospatzeko. Gerra Zibilean fusilatutako guztiak eta ni jarri ginen lauzpabost laguneko taldeetan banatuta, eta heriotza erregistrorako tramite oro gaur
|
egun
euskaraz egiteko daukagun aukeraren inguruan mintzatu ginen, besteak beste, berriketa lasaian kafe bat hartuz (kafeak ez omen die fusilatuei lorik kentzen). Eta oso pozik agertu zitzaizkidan denak, noski, fusilatuak izan ondoren, nahiz eta euskaldun zaharrak izan, nahiz eta euskaraz ikasten ari, euskaraz aritzeko aukera oso oso gutxi dituztelako.
|
|
|
Beti ari gara," euskarak asko egin du, aurrera egin dugu, asko falta da oraindik, botila erdi beterik, erdi hutsik dugu…". Zein perspektibaz baliatu ginateke gaur
|
egun
euskarak duen egoera baloratzeko?
|
|
|
Izan ere gaur
|
egun
euskaraz musika estilo ugari egiten da. Adibidez, Arrasateko zenbat gaztek ezagutzen dute" Bertsound system" egitasmoa?
|
|
|
Baina zer diote gazteek komunikabide horien inguruan? Ez dute iritzi oso positiborik eman
|
egun
euskaraz zabalduen dauden hedabideei buruz. Eta" Euskadi Gaztea" irratiari buruz esandakoak dira horren lekuko.
|
|
|
Bestea sakonean dugu, eta planeatzen diren eraikuntza eta azpiegituren hizkuntza eragina kontutan ez hartzeari dagokio. Horrela, dimentsio hori presente ez izate horretatik Abandoibarra euskararentzako no go area bihurtzen ari ote den galdetzea zilegi zaigu, bertan kokatu diren azpiegiturak gaur
|
egun
euskarazko harremanak erraztasun minimo batekin sortu eta bideratzeko bereziki zailak diren eremuak direnez geroztik. Beste aukera askoren artean, Leioako Kanpuseko hainbat fakultate bertan kokatu balituzte euskararentzako eragina (bai praktikoa bai sinbolikoa) itzela litzateke.
|
|
|
Izan ere, berreskuratze demolinguistiko nabaria gertatu den hainbat herri eskualdetan euskarak konpartimentazio soziofuntzional garbiagoa du orain duela berrogei urte baino. Hau da, orain lau hamarkada baino bereagoak ditu
|
egun
euskarak zenbait erabilera esparru (etxea, eskola, aisialdia...), nahiz eta bere bereak ez. Har ditzagun Jose Mª Sánchez Carrionek (1972) edo Pedro Irizarrek (1973a eta 1973b) zenbait herritan bildu zituzten lekukotasunak eta para ditzagun herri horietako egungo zenbait herritan bildu zituzten egoeren aldean.
|
|
|
Ibarluzeak azpimarratzen duen bezala, kontzeptu malgutzat hartua izan da Translation Studies delakoa (ik. Valero Garcés, 1995), baina bistakoa da bertan barneratzen diren hainbat arlok (itzulpenaren estilistika, teoria eta kritika, esaterako) ez duela inongo islarik gaur
|
egun
euskaraz egiten den itzulpenen gaineko kritikan.
|
|
|
Tennesseeren arabera, antzerkiak garaian garaiko gizarteetan aurrerapen artistiko ikaragarriak lortu ditu, giza jokabidearen eta esperientziaren armairu, mandio eta sotoak zabaltzen, argiztatzen eta aireberritzen dituelako. Horri gagozkiolarik, esan beharrean gaude Literatura Unibertsala bildumari oraindik ez diola inork marka kendu,
|
egun
euskaraz antzezlan gehien argitaratzen duen bilduma izaten dirau. Pozgarria da, beste argitaletxeen aldetik kezkagarria bada ere.
|
|
|
ez horrenbeste zer ondo bizi ginen eta zer ederra zen orduko Ikastola... Nahiago dugu jakitea nolakoa den euskararen erabilera eta norantz doan gaur
|
egun
euskara", azaldu digu Benito Duinatek. Bestalde, dokumentalean argazkiak hartzen duen garrantzia ere bitxia da:
|
|
|
Gaur
|
egun
euskarazko hedabideek Araban duten egoeraz eta osasunaz hausnarketa txiki bat egin ondoren, etorkizunera begira dauden erronkez eta proposamen berriez hitz egingo da hitzaldi honetan; batetik lortu dena azpimarratzeko; eta bestetik, erronka ditugun ekimenez hitz egiteko. Izan ere, komunikazioari dagokionez, herri ekimenetik datozen bi proposamen aurkeztu dira:
|
|
|
Bertan itzuli dira bai unibertsitateko agiri administratiboak bai unibertsitatera sartzeko hautaprobak, testuliburuak zuzendu dira eta abar. Gaur
|
egun
Euskara Kabinete Teknikoa desagertu da eta horren ordez Euskara Zerbitzuak betetzen du haren lekua.
|
|
|
Esate baterako 2006 urtean Euskaltzaindiak 74 titulu eman zituen (ikus Euskera, 51 (2006)). Gaur
|
egun
Euskararen Erakunde Publikoak (EEP) EGAko azterketa egiten du Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Esate baterako, txineraz ez dute hitzen artean tarterik uzten eta badirudi, leihoz leiho, karakterez karaktere bereganatzen dutela izkribua; gurean, aldiz, soka bihurri baten antza dauka hitz bakoitzak eta testuak berak ere, eta ematen du askatu beharra dagoela ulertu ahal izateko. Gainerakoan, antzeko arauak erabiltzen ditugu gaur
|
egun
euskaraz, kasu, eta txineraz, hau da, lerroz lerro eta ezker eskuin, baina Txinako olerki bilduma klasikoak, adibidez, sarritan lege zaharraren arabera argitaratzen dira oraindik ere. Horrela, bada, atzeko azalean daramate izenburua, goitik behera idatzita daude, eta eskuinetik ezkerrera sailkatzen dituzte zutabeak; beraz, ispilua, kontuan izan, laguntza handikoa gerta liteke orrialdeak alderantziz ikus ahal izateko.
|
|
2012
|
|
|
Erabaki honek zuzen zuzenean eragingo du ikasleen poltsikoetan. Izan ere, ezin da ahaztu gaur
|
egun
euskara ikasteagatik diru asko ordaindu behar dela. Arrazoia:
|
|
|
Lanbide modukoek eskaintzen dituzten ikastaroen artean euskara ikasteko aukera izatea nahi dugu. Gaur
|
egun
euskara jakiteak asko laguntzen du lana bilatzen. Merkatu interesgarria izan daiteke 20 urtetik 40 urteko langabetuen multzoa.
|
|
|
Antonio (6 FG) eta Gabriel (9 FG), biak erdaldun bakarrak emazteen familia euskaldunbeteetan. Lehen kasuan, Antonio, Iruñerriko ingurune eta familia erdaldunetatik Baztango familia euskaldun batera ezkondua, harrera familiara egokitu da kide erdaldun bakarra izateagatik bizipen deserosoa izan eta ondoan. euskara ikasi du eta
|
egun
euskaraz aritzen da seme alabekin. Bigarren kasuan, Gabriel, Iruritan sortua baina euskaraz ez dakiena guraso euskaldunak baditu ere, erdaldun bakarra da emaztearen familia euskaldunbetean.
|
|
|
Inkesta soziolinguistikoa bost urterik behin burutzen den azterlana da, eta honakoa bosgarrena da. Beraz, gaur
|
egun
euskararen egoera nolakoa den adierazteaz gain, azken hogei urteotako bilakaera nolakoa izan den azaltzeko aukera ematen digu. Artikulu honetan, inkesta honen emaitza nagusiak aurkeztuko dira.• Hitz gakoak:
|
|
|
Inkesta soziolinguistikoa bost urterik behin burutzen den azterlana da; orain arte bost burutu ditugu. Beraz, gaur
|
egun
euskararen egoera nolakoa den adierazteaz gain, azken hogei urteotako bilakaera nolakoa izan den azaltzeko aukera ematen digu.
|
|
|
Inkesta soziolinguistikoa bost urterik behin burutzen den azterlana da; orain arte bost burutu ditugu. Beraz, gaur
|
egun
euskararen egoera nolakoa den adierazteaz gain, azken hogei urteotako bilakaera nolakoa izan den azaltzeko aukera ematen digu. v. Inkesta Soziolinguistikoa. 2011 – Jon Aizpurua eta Agurtzane Ortiz de Landaluze
|
|
|
Euskal Herri osoa kontuan hartuz, euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrerak 7 puntuko igoera izan du hogei urtean. Izan ere, 1991n euskal herritarren %47, 5 zegoen euskara sustatzearen alde eta %55, 2 dago gaur
|
egun
euskara sustatzearen alde.
|
|
|
Euskal Herri osoa kontuan hartuz, euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrerak 7 puntuko igoera izan du hogei urtean. Izan ere, 1991n euskal herritarren %47, 5 zegoen euskara sustatzearen alde eta %55, 2 dago gaur
|
egun
euskara sustatzearen alde.
|
|
|
Aurreko artikuluan (ikusi aldizkari honetan" Metodozko hainbat proposamen euskararen erabilera zertan den aztertzeko") euskararen erabilera zertan den aztertzeko ditugun bi iturri nagusietako informazioa alderatu ahal izateko metodozko proposamena aurkeztu dugu. Honako artikulu honetan, irizpide horiekin sortutako datu zaharberrituen lehen irakurketa bat egin dugu, gaur
|
egun
euskararen erabilera eremuz eremu zertan den eta azken 20 urteotako bilakaeraren nondik norakoen sintesi ikuspegia eskaintzen ahaleginduz. Bertan ikus daitekeenez, egungo egoera zein azken bi hamarkadotako joera asko aldatzen da erabilera eremuak, lurraldeak eta adin tarteak aintzat hartuta.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskara eta euskaldunon komunitatea dauden lekuan badaude, euskalgintza eta euskaldun antolatuei esker da.
|
|
|
Urte asko pasa dira gaur
|
egun
euskararentzat eta euskaldunontzat garrantzitsuak diren hainbat erakunde, lege eta instituzioren sorreratik. Ez dira alperrik pasa, gainera, urteok.
|
|
|
Hizkuntza komunitate antolatua, euskalgintza, izan da urtetan hizkuntzaren berreskurapenean aitzindaria, eta aitzindaritza horretarako funtsezkoak izan dira ametsak, helburu argiak eta bizi nahia. Gaur
|
egun
euskara eta euskaldunon komunitatea dauden lekuan badaude, euskalgintza eta euskaldun antolatuei esker da.
|
|
|
Garaian garaikoa. Sormenari dagokionez, narratibazkoak dira
|
egun
euskaraz argitaratzen diren lan gehienak eta konkistaren gaiarekin bergauza ari da gertatzen. Nobelak edota ipuinak dira aztertu ditudan testuak.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskararen transmisioa ondo mantentzen da, nahiz eta oraindik hobetu daitekeen, bereziki Iparraldean eta bikote mistoetan (gurasoetako bat erdalduna denean). Maila kualitatiboan, bada hobekuntzarik lortzerik ere:
|
|
2013
|
|
|
Bai, baina zerk eragin du gaur
|
egun
euskararen galtzea. Nola izan da bertan bizi izandako familietan transmisio haustura?
|