|
2008
|
|
|
esan nahi baitu, eta, hain zuzen, mende baleko euskaran (Bizkaian eta Araban goikoen moldera Enekuri, > Maruri, > Obekuri, >, eta abar agertzen direlarik). Bestalde, kontuan edukitzekoa da Elizaren era kunde administratiboak mende askotan, nolabait, aspaldiko bereizketa dialektalaren adieragarri izan zirela, Calahorrako eliz-barrutiak, adibidez, Gipuzkoan
|
egun
biz kaiera mintzatzen duten lurrak bere esparrukoak zituen. Banaketa administratibo bera Elizaren aldetik Iruñeako eliz-barrutiari dagokionez, ezen egun goi nafarrera min tzatzen duten herri gehienak (Hondarribia, Irun, Oiartzun, eta abar...) Nafarroako eliz barrutian sartzen ziren, aspaldiko baskoin tribuaren lurraldetasun aztarnak gordez.
|
|
|
Alta, euskarazko egunkaria berehala sortzea zail ikusita, lehen pauso gisa, «Euskalerriko paperetan [egunkarietan], Euskaltzaindiak euskal sail bat bere ardurapean artzea» erabaki zuen jada 1920ko otsailean501 Horretarako Akademiaren baitan euskal erredakzio bat sortu zuen eta «Euskalerriko izparringiai eskatu [zien], Euskaltzaindiak
|
egun
birik baten bialduko dautsezan, politikaz ateko irakurkizunak argitara» zitzatela502 Era horretara, 1920tik aurrera, Akademiak ordainduta, Damaso Intza, Julio Bareño eta Martin Oiartzabalek, ehundaka euskarazko artikulu idatzi eta bidali zituzten Bilboko Euzkadi, La Tarde, Gaceta del Norte, Noticiero Bilbaino, El Nervion eta abarrera, baita Donostiako El Pueblo Vasco ra, Iruñeko El Pensamiento... Asmoa, berez, ez zen Euskaltzaindia erdal egunkarien euskal atalen arduradun iraunkor bihurtzea.
|
|
|
–Kirikiñoren? bide beretik idatzi zuen
|
egun
bi geroago. Euzko, delakoak gaztelaniaz, seguru asko Bustintza beraren beste ezizen bat, erabilitako argudioak ia berberak baitziren.
|
|
2010
|
|
|
Gaur
|
egun
bi hurbilbideen disoziazio bitxi horrek indarrean jarraitzen du. Badago erretorika murriztu bat, edergailu eta dekorazioarekin lotua, estilistika eta poetika praktikekin.
|
|
2012
|
|
|
Kultura handiko gizona, hizkuntza asko menperatzen zituen, eta idazle gisa lan mardula egin zuen. Tablettes izenburuko lan entziklopediko luze bat idatzi zuen, besteak beste, eta horren barruan euskal hiztegi bat eta euskal gramatika bat egin zituela dirudi, nahiz eta gaur
|
egun
biak galdutzat jotzen diren. Oraindik gordetzen dira, ordea, lan horretan bildu zituen 44 euskal atsotitzak.
|
|
2021
|
|
|
Eta horrek egitura bien arteko nahastea edo eragin dezake, bata zein bestea erabil baitaiteke konparazio bera adierazteko. Zabala da gaur
|
egun
bietara ematen diren perpausen eremua. Hona adibide batzuk, azken aldiko testuetatik bilduak:
|
|
|
Lehen nahiz lehenago formak erabiltzen dira esaldiotan, bai konparaziozkoetan bai denborazkoetan, baina diferentzia adierazlearekin doazenean lehenago forma hobesten da: Zu baino askoz lehenago joan dira gonbidetuak; Larunbata baino
|
egun
bi lehenago amaituko dut lana. (Ikus 35 eta 36 kapituluak).
|
|
|
suntsitzeko (Segurola); Hala ere, gazte denboran, adiskideak izan, izan nituen —edo, zehatzago esanda, zenbait ikaskiderekin joan nintekeen, nazkatu gabe, kafe bat edo garagardo bat hartzera klaseen arteko atsedenaldietan (Markuleta); Lupara tiro bat bertatik bertara, lepoaren eta kokotsaren artean. Laburbilduz, antzerki bat, eszenaratze bat (Rey); Urte bitan joan nintzen gabonetan Otxandiora, urte bakoitzean
|
egun
bi han igarotzeko. Dena dela, aita eta anaia nagusia Bitoriara etorri ohi ziren feria egun batzuetan eta beti egiten zidaten ikusitxo bat (Zuazo); Gizendu egin zara:
|