|
2002
|
|
|
Irakasleek askotan ezin dute testurik egokiena gomendatu (inposatu) azken hamabost urtean arg itaratu diren liburu guztietatik dozena erdia baino ez dutelako irakurri (Durangon urtero plazaratzen den best sellera salbu). OraindikZe rgatik panpox etaHamase igarrenean aidanezira ku rrarazi egiten diete ikasleei (idazleen amorrurako, hauek ikusten baitute geroko lanak ez direla lehenak bezainbestemugitzen, hobeak izan arren), eta ez dakite berenikasleen kezkak islatzen dituzten liburu askotxo
|
egon
badagoela salgai, eta horietariko batzuk onak direla gainera.
|
|
|
Goazen bigarren adibidearekin, eta koka gaitezen hiri koskor eta erdaldun batean, non euskaldunak kopuruitxu roso samarra osatzeraino ere
|
egon
badauden, baina sakabanatuta; hau da, elkarren arteko harremanik gabe. Bestalde, erdaldunek ez dute euskara berreskuratzeko engaiamendurik adierazten.
|
|
|
Hori da, hain zuzen ere, Euskal Unibertsitaterantz hurbiltzeko, arestian aipatu heltze lana. Eraketa modu desberdinak har ditzakegu, izan daiteke Ikasgu Nagusian (Ikastolen Elkartea rekin eta AEKrekin batera) Mondragon Unibertsitatearekin lankidetzan jarduteko, izan daiteke unibertsitate desberdinetako sailekin eta irakasleekin gradu ondokoak, masterrak eta 3 zikloko ikastaroak kudeatzeko, eta beste aukera batzuk
|
egon
badaude. Edozelan ere, helburua bat bera da:
|
|
|
Honenbestez, Euskal Herrian baldintza sozio-linguistiko demografikoak
|
egon
badaude Euskal Unibertsitateasortzeko.
|
|
|
Izan ere, ez zegoenho rretarako inolako baliabiderik, ez eta baldintza demolinguistikorik ere. Egun, ordea, bakarrik Euskal Herrianaritzen diren Unibertsitateen artean
|
egon
badago nahiko irakasleria, ikasleria, testugintza eta abar Euskal Unibertsitatearen asmoa dena egikaritzeko. Asko dira espainiar estatuan bertan sortu diren unibertsitate txikiak (hamar mila baino unibertsitario gutxiago biltzen dituztenak:
|
|
|
1. Dudarik gabe, euskaraz arituko den gune unibertsitarioa osatzeko giza baliabideak
|
egon
badaude: gero eta ikasle euskaldun gehiago ailegatzen da unibertsitatera, UPV/EHUn soilik 1.000 irakasle elebidun daude, AZPn ere euskalduntze prozesua aurrera doa...
|
|
|
• Normalkuntzarako bidean argi ilunak
|
egon
badaude eta, beraz, bada zer hobetu ere.
|
|
2004
|
|
|
Beraz, gizakiok erakutsi dugu gure elkarrizketaz harago ikertzea merezi duena
|
egon
badagoela, bedi ikerketa sofistikatu, teoriko, zientifiko edo filosofikoaren bitartez, bedi sen onaren bitartez. Lehenbizikoak theo reinhe rtsi agoa behar du —edo bilatzen du—, besteak theorein ahula.
|
|
|
11 Aiestaran filosofo gaztearen Munstro abertzaleak liburua hain zuzen politika eta literatura elkartzen dituen adibide interesgarri bat da, erabat rortyarra espirituan, gehiago baina wittgensteindarra. Poema horietan, beraz, filosofia
|
egon
badago, baina aldez aurretik modu teorikoan haztatua daukalako egileak, ziur nago.
|
|
2005
|
|
|
Bizitzak aurrera egin ahala, leku bitxienetan ikusten ahal zenuen estralurtar hura, gutxien espero zenuen unean. Nolabait esateko, ez zen eguneroko paisaiaren zati arrunt, baina ederki zenekien nonbait
|
egon
egongo zela. Beti.
|
|
|
Ikusi berri dugunez emakume idazleak
|
egon
badaude eta euskal literaturaren hasieratik gainera (gogoratu Garibaik bildutako eresiak), beraz, zein da ez agertzearen arrazoia. Historialari eta kritikariek baztertu izan dute andreen lana urteetan zehar eta, aipatzekotan, haien generoarekin lotutako ezaugarriei erreparatuz eta hori gutxietsiz egin izan dute.
|
|
|
Baina euskara bera sendotu, indartu eta normaldu beharraden denek argi ikusi (eta sentitu?) lukete. Hirigintzan, ingurunearen alorrean... eta beste hainbat arlotan ikuspuntu ezberdinak
|
egon
dauden bezala (nolako politikaja rraitu lurzoruaren inguruan, etxebizitza sozialen inguruko ikuspuntu ezberdinak, zenbait proiekturen balorazio ekologiko ezberdina —AHT, Zabalgarbi... —), euskarareneanere zilegi litzateke ikuspuntu eta sentsibilitate ezberdinak izatea, baina oinarri finko komun batean oinarriturik.
|
|
2006
|
|
|
Joxek bere hitzaldian dioenez," lan hau dexente aurreratua dabil, edo dago. Gaur
|
egon
baitago, geldi asko" (345 or.). Euskarazko kultur hiztegia landu beharraz ohartarazteaz gain, bere eginkizuntzat hartu zuen Jakin Taldeak hori landuz joatearena. Areago, hori zabaltzeko lan didaktikoa egin nahi izan zuen, aldizkariaren nahiz liburuen bitartez.
|
|
|
122436? Jakina
|
egon
badaudela 52 ere irakurriko dituztenak, baina bataz bestekorako berriro etorriko zaigu ondo erdiko zifra hautatzea: 24.
|
|
2007
|
|
|
Euskaldunon estrategia adostu bat ez dut oraindik sumatzen Interneteko kontuan. Ideiak
|
egon
badaude, norabidea marrazteko arkatzik ez da falta... baina komunean jarri eta komunitatea sendotzea falta delakoan nago. Informatikari Euskaldunen Bilkura (IEB07) burutu zen Donostian, inoizko parte hartze onenarekin gainera, Web 2.0 Hemen izenburudun jardunaldian Interneteko aro berria hizpide hartuta.
|
|
|
euskal emakume idazleak. (Gizasemeok joera dugu gaia baztertzeko, literatura sexuen arabera epaitu behar ez delakoan, eta emakume batzuek erantzun ohi dute ez ikusiarena egitea
|
egon
dagoen diskriminazio egoera iraunarazteko bidea besterik ez dela; behingoz bada ere, neure iritzia emango dut beraz, mutur sartzetzat hartuko ez zaidan esperantzan.)
|
|
|
Beste euskal herritar batzuek, ordea, beste asmo batzuk dituzte (Espainiari edo Frantziari lotuta jarraitzea federalismoaren ereduari jarraituz edota autonomismoaren ereduaz baliaturik, Europan zuzenean txertatzea, kosubiranotasunaren eredua aztertzea...). Hau da, euskal herritarren artean euskaldun izateko proiektu politiko ezberdinak
|
egon
badaude, baina denek izan behar dituzte aukera berdinak Euskal Herriarentzako egoki deritzoten egitura juridiko politikoa defendatzeko, hots, Euskal Herria Frantzia eta Espainiaren barruan jarraitzeko eredutik hasita, estatu independente bihurtzeraino egon daitezkeen eredu juridiko politiko guztiak defendatzeko aukera. Araubide demokratikoak denei eskaini behar dizkie bideak, tresnak... norberak bere asmoak bide demokratikoetatik gauza ditzan.
|
|
2008
|
|
|
Intelektual substantiboa, ordea, XIX. mende amaieran sortu zen, ez lehenago. Eta kontzeptualki ere, Zolaren artikuluak edo Isaiasen profeziak ez ziren gauza bera, nahiz parekotasun batzuk
|
egon
badauden. Hola bada, aurrekariak aurrekari gisa utziz, intelektualak Dreyfus aferaren inguruan sortu zirela kontsideratuko da.
|
|
|
Behin behinekoa, hauskorra eta aldakorra den identitate baten berri ematen dutenak, subjektuarteko solasean eraikiz eta deseraikiz doan identitate baten berri ematen dutenak. Baina, identitate gatazkatsu hori garatzeko,
|
egon
badago beste geruza garrantzitsu bat, afektuarena eta senitartekoena. Senitartekoak eta lagun minak nobelaren hasieratik agertzen zaizkio narratzaileari.
|
|
2009
|
|
|
INEren kasuan ez dakit non dagokeen hutsa, baina hutsa
|
egon
badago, non ez badakit ere. Ez dut uste iturburuan dagoenik, hau da, editorearengan.
|
|
|
Profesionalen artean ere desorientazio handia dago. Kalekoa baino informatuago
|
egon
badaude, kezkatuago ere bai, urduri, baina GPSrik gabe, noraezean. Eta ez omen dago bide orririk sektorean.
|
|
|
auzia neurri egokitik atera dela eta egiazko pandemia arriskua esaten zaigunetik urrun dagoela. Iruditzen zait interes ekonomikoak
|
egon
badaudela, gaiak komunikabideetan tokia izan dezan, arrisku sentsazioa zabal dadin eta bultza dadin gizarteak eska ditzala neurriak hartzea. Konpainia farmazeutiko batzuei histeria egoerak komeni zaizkie beren botikak saltzeko giro egokia sor dadin.
|
|
|
Bistan da, beraz, euskal literaturan, adierazi nahi denaren kontra, eztabaidak
|
egon
badaudela, eta hori, nire ustetan, gure osasunaren seinale ere badela.
|
|
2010
|
|
|
Zeintzuk dira arrazoiak? Arrazoi ideologikoak
|
egon
badaude, beste sistema batzuk baliatuta, Firefox bereziki, Microsoften nagusigoaren aurka egiten dutenenak, baina hori ez litzateke nahikoa izango gertatzen ari dena esplikatzeko. Arrazoi teknologikoak ere badaude.
|
|
|
Interneten arriskuak
|
egon
badaude; hori dela-eta, batzuek umeak babestu nahi dituzte, nahiz eta babes horiek umeari mugak ezarri Interneten sartzeko orduan. Babesaren eta mugen arteko orekari eustea gomendio politikoen xedea da.
|
|
|
Joxe Azurmendik esan izan du artikulu hori, beharbada edukiagatik beste mundukoa ez bada ere, zirkunstantziengatik euskararen gerraondoko norabidean erabakigarria gertatu zela. Batetik, belaunaldi zaharra jarraipenik gabe gelditu zelako, eta bestetik, belaunaldi berria batasunera eta normalizazio bidean martxan jarri zelako, une hartan
|
egon
bazeuden eskakizun sozio-kulturalek berariazko indarra eman ziotela artikuluari. Azkenean, gerraosteko belaunaldiak zuri eta Jakini jarraitu zizuetela.
|
|
2011
|
|
|
Gatazka da guztia estaltzen duen itzala, gauza ororen gainetik eta azpitik dagoena, paisaiaren partea balitz bezala, fatalitateak inposatu duen atabismoa, min etengabea ematen duen gaitz kronikoa eta, patuarekin gertatu bezala, ez da epaitzen:
|
egon
badago, haatik, kito. Xabier Etxaniz Rojok zioen bezala," beti lekuko gisa aritzen naiz, inor epaitu gabe".
|
|
2012
|
|
|
Donostiako Zinemaldiaren zuzendariak horri buruz adierazitako desenkusak ez dira sinesgarriak izan. Ondo asko ezagutzen baitugu dokumentalaren egileen kalitatea (Zinemaldiaren aurreko beste ekitaldietan parte hartu dutenak...), baita zineman egun eta hemen preso politikoak
|
egon
badaudela azaltzearen beharra.
|
|
2013
|
|
|
Gaztelerazko kanalak euskaldunetatik haratagoko ikusleak erakartzen lortzen duen kuota apal hori, bestalde, ETB1ek lortzen duenarekin alderatu daiteke, azken horrek %21 lortzen baitu. Bien artean aldea
|
egon
badago, baina ez agian pentsa litekeen bezain handia. Euskarazko kanalak erdaldun elebakarrak erakartzea, bestalde, esanguratsua da, eta telebista kanalaren hizkuntza nagusia erabat determinantea ez dela erakusten du.
|
|
|
Hipotesi hori justifikatzeko zenbait urrats eman behar dira (183 or.). Batetik, hizkuntz aniztasuna, modu interesgarri batean,
|
egon
badagoela erakutsi behar du. Bigarrenik, erakutsi behar du badagoela korrelazio bat pentsamendu aniztasunaren eta hizkuntz aniztasunaren artekoa.
|
|
|
Adibide batzuk ematen ditu. Zalantzarik gabe alde horiek
|
egon
badaude. Gainera, erakusten digu berezitasun linguistiko horiek nola eragiten duten, ustez, koloreen hautematean edo koloreak bereizteko eta alderatzeko trebetasunean.
|
|
|
Jarrerak, berezko ikerketa gai izan ez ezik, zeharkako lerroa ere badira ikerketa soziolinguistikoetan. Konstruktibistek aipatzen duten moduan, errealitate fisikorik
|
egon
badago, baina gizakiak atzeman dezakeen errealitate bakarra barneratutakoa da, eta, beraz, errealitate fisikoari buruz barneratu dugun pertzepzioa da. Barneratutako pertzepzio horrek ez du ezinbestean errealitate fisikoarekin bat etorri behar.
|
|
|
Mikel Zalbidek argi frogatu zuen moduan, diglosia kontzeptuaren kasuan gauza bera gertatzen da. Baina diglosiaren kasuan bezala, banaketaren atzean eztabaida aski pisuzkoagoa
|
egon
badago. Jarrerak ikertzen direnean, bereziki soziolinguistikaren kasuan, askotan errealitatean eragiteko egiten da.
|
|
2015
|
|
|
‘elebitasunik gabeko diglosia’ delakoaren bidez, kontzeptua nahasgarria bada ere. Izan ere, elebitasuna
|
egon
badago, bi hizkuntzak jakin gabe ezin baita funtzioen arabera batean edo bestean aritu. Euskal Herrian, diglosia hizkuntza ordezkapenerako bidean pitzatzen hasi zen.
|
|
2016
|
|
|
Galdera hau aurrekoa baino aldrebesagoa baina, ezbairik gabe, interesgarriagoa ere bada. Erabakitze eskubidea ukatuta ere, ez dago zalantzarik haren balizko subjektuan nolabaiteko adostasuna
|
egon
badagoela, ikus eta entzun bestela Espainiaren batasuna aldarrikatzen duten botere faktiko guztien oldarraldia. Sarreran esan bezala, ez dut zalantzarik erabakitze eskubidea zer den, berori egikaritu nahi duen kolektiboak, kasu honetan, lurraldeko biztanleek, hau da, Euskal Herriak erabakitzen duela.
|
|
2017
|
|
|
Pentsamendu anitzen elkarketak gatazka sortu ohi du, ordea, botere harremanik gabeko aniztasunean bizitzen ikasi ez dugulako oraindik; eta batzuek eta besteek duten zilegitasuna desberdina izatea dakar horrek, publikoan ukatu beharreko nazio ikuspegiak
|
egon
badaudela ikusteraino.
|
|
|
Zuzentasun politikoak eramaten gaitu estaltzera izatez
|
egon
badagoen ideologia. Eta horrexegatik iruditzen zitzaion errore bat Hazte Ofr autobus transfobikoa debekatu nahi izatea:
|
|
|
Irriñoa ala barre izoztua, akaso, keinutxo maltzurra edo gozoa, maiz. Ez dugu agian guztiok barre egingo bineta berberekin, baina
|
egon
badaude banderizoak ez diren binetak, irria partekatzeko gonbita luzatzen digutenak.22 Horiexek dira bizikidetza eraikitzeko baliotsuenak, bestearen lekuan kokatzeko aukera ematen digutelako, bestearen begietatik mundua ikusteko parada. Irria partekatzea baino lokarri sendoagorik ez baitago.
|
|
|
Nabaritzen da inposaketa hori. Badakit arrazoiak
|
egon
badaudela hori egiteko, baina esan nahi dudana da gure familian naturaltasunarekin egiten zela hori. Gurasoak hor zeudenez, horixe zela gure hizkuntza.
|
|
2018
|
|
|
Nahiz eta, sinets iezadazue, halakorik
|
egon
badagoen: duela gutxi izan nuen halako antzerkia ikusteko aukera:
|
|
|
Komunikabideetan eta kultur industrian eragiteko modurik, ordea,
|
egon
badago. Oro har, bistan da komunikazio eta kultur industria sendoak izatea dela gakoa.
|
|
|
beste teatro bat posible da... aspalditik, ordea. Alegia,
|
egon
badago beste teatro bat, dagoeneko posiblea den beste euskal teatro bat, beste euskarazko teatro bat. Bada beste teatro bat, eta agian posible behar lukeena beste zerbait da:
|
|
|
Bada beste teatro bat, eta agian posible behar lukeena beste zerbait da:
|
egon
badagoen teatro posible horren ikusgarritasuna. Egon badagoen teatro posible hori posible izaten jarraitzeko posibilitatea.
|
|
|
Neuro hezkuntzaren sarbidean neuromitoek (diskurtso zientifisten gaineko interpretazio ulerkera okerrak) izan duten eragina aipatu behar da lehenik, eta, ondoren, zenbait neurozientzialarik egin nahi duten erabilera (aplikazionismoa) ulertzeko moduan atzemandako logiken okerra: batetik, neurozientzialarien argudiatze logikaren akatsak edo hutsak
|
egon
badaude, eta, bestetik, aplikazionismo hori eusten eta zilegitzen ari den mundukera logika alde bakarrekoa dela erakutsi du, ideologia jakinaren, esan dugunez, eredu neoliberalaren atxikimenduaren mesederako. Haatik, beharrezkoa egiten da galdekatzea neuro hezkuntzaren sarbide baldintzetan dauden ezaugarri kulturalak eta sozialak, jakiteko, hain zuzen, ea bidezkoa den garunaren nagusigoan oinarritutako" subjektu neuralaren" 7 ulerkera murriztailea.
|
|
2020
|
|
|
Muga berriek, dudarik gabe, berekin lekarzkete bestelako erronka, oztopo eta jomugak. Balizko/ etorkizuneko muga horien kokalekuaren inguruan eztabaidak
|
egon
badaude. Irizpideak, baina, ez dira egundaino ez finkoak ez eta zehatzak ere.
|
|
|
Horregatik, hainbat autorek esan du altruismoaren gaineko mesfidantza teorikoa gaizki justifika daitekeen zinismoz kutsaturik dagoela (Lewens 2015), 3 eta Azurmendik ere mesfidantzaz ikusten du joera teoriko hori. Altruismoa
|
egon
badagoenez, eboluzioaren teorian galdera da nola eboluzionatu duen, zer prozesuk azal dezakeen. Batzuen ustez, talde hautespenean dago azalpena:
|
|
|
Euskalgintzak pista bat ematen digu horretaz. Masa
|
egon
badago, baina masa hark herria (dela euskal herria, dela euskara, dela...) sor dezan, jendea aktibatu beharra dago. Antza denez, era jakin batez egin behar da, praxi (eraldatzaile) aren bidez afektu eta jardun koordinatuetara bideratuz, hain zuzen.
|
|
|
Azurmendik behin eta berriz salatu duen sinplekeriaren, dogmatismoaren eta akritikotasunaren ondorioz, zenbait alorretan elefante hori hazi egin da. Zenbaiten kasuan abantailakeria politikoa ere
|
egon
badago. Beste zenbaitetan, nagikeria intelektual hutsa da.
|
|
2021
|
|
|
Hori begiratu, eta erabakitzen genuen ze eskoletan komeni zitzaigun eredua egotea, edo eredua eredua baliagarria zitzaigun gero eredua eskatzeko, zubi moduko bat zen. Nik gero ikastetxe batean ereduaren edo ereduaren eskaria
|
egon
bazegoela esanez idazten nuen txosten bat, gurasoek hori nahi zutela adieraziz, eta administraziora bidaltzen nuen, ikastetxe horretan eredua martxan ipini behar zela esateko. Horrela hasi ginen, eskatuz eta eskatuz.
|
|
|
Administrazioari ere hori eskatzen nion nik txostenekin: eskaria
|
egon
bazegoela demostratzen nuen, eta, ondorioz, administrazioak eskari hori bete behar zuela defendatzen nuen. Gainera, eskolaz kanpoko aktibitateek ere euskaraz luketela esaten nuen:
|
|
|
" Administrazioak kontra egiten zigun, ez zuzenean. Nik eskaria
|
egon
bazegoela erakusten zuten txostenak idatzi eta idatzi egiten nituen, baina baliabiderik ez zegoela erantzuten zidaten, behin eta berriro"
|
|
|
Administrazioak kontra egiten zigun, ez zuzenean. Nik eskaria
|
egon
bazegoela erakusten zuten txostenak idatzi eta idatzi egiten nituen, baina baliabiderik ez zegoela erantzuten zidaten, behin eta berriro. Ikastetxeetako zuzendariek eta batez ere ikuskariek traba handiak jartzen zizkiguten.
|
|
|
Izan ere, gaztelerara jauzi egiterakoan, euskal idazleak espainiartu egiten dituzte. Salbuespenak
|
egon
badaude, jakina. Emakumeek idatzitako literaturari bultzada handia ematen ari zaion Consonnik gaztelerara itzulita argitaratu dituen euskal idazleen euskalduntasuna azpimarratu egiten du, Espainiako literatur sistemak erabili ohi duen periferien diskurtsoan erori gabe.
|
|
2022
|
|
|
Bada zerbait, izan ere, unibertsal gisa aurkeztu zaigun gizonezkoen filosofiak komunitate erdia isiltasunera kondenatu baitu. Emakume filosofoak
|
egon
egon dira, eta egon badaude, kostata, baina badaude. Zergatik ezkutuan utzi?
|
|
|
Bada zerbait, izan ere, unibertsal gisa aurkeztu zaigun gizonezkoen filosofiak komunitate erdia isiltasunera kondenatu baitu. Emakume filosofoak egon egon dira, eta
|
egon
badaude, kostata, baina badaude. Zergatik ezkutuan utzi?
|
|
|
Agian, zerrenda bat egiten hasiko bagina, topa genitzake sistema bat bere horretan izendatzeko ezinbesteko elementuak:
|
egon
badago arreta eredu bat, egon badago gobernantza eredu bat eta baita zerbitzu eta diru-laguntza katalogo eta zorro bat ere. Hori eztabaidaezina da.
|
|
|
Agian, zerrenda bat egiten hasiko bagina, topa genitzake sistema bat bere horretan izendatzeko ezinbesteko elementuak: egon badago arreta eredu bat,
|
egon
badago gobernantza eredu bat eta baita zerbitzu eta diru-laguntza katalogo eta zorro bat ere. Hori eztabaidaezina da.
|
|
2023
|
|
|
Etorkizun birsortzaile, berde, inklusibo eta, beraz, bideragarrirako bidean, trantsizio horren kontrako indarrak
|
egon
badaude. Interes pribatuek eta ideia kontserbadoreek baldintzatutako zenbait indar kontraerasoan ari dira, eta eraberritzearen edo sozialki inklusiboa den trantsizio berdearen aurkako indar arriskutsuak hauspotzen ari dira.
|
|
|
Niri ez zait iritsi, eta ez dut bilatu. Baina bitxia da argazkiak
|
egon
badaudela dakidanetik burura eszena horren irudi posibleak heldu zaizkidala, sortu ditudala irudi horiek.
|
|
|
euskaldundutako gazteen eta euskaldundu ez diren pertsona nagusien artean, adibidez. Baina, praktika horiek guztiak martxan jarrita ere, mugak, kontraesanak eta kritikak
|
egon
badaude; horren adibide argia da, ‘xuxurlariak’ eta itzultzaileak izanagatik ere, Euskal Herriko Topaketa Feministetan euskararen erabilera edo presentzia eskasagatik izandako salaketak: hizkuntza kolonialean dekolonizatzen ahal gara? 4
|