|
2010
|
|
|
Orduan, eboluzioaren ideiaren inguruan eta egunero egunero agertuz doazen gizonaren jatorriari buruzko iritzi kontrajarrien aurrean jakin behar da" Eliz Ama" dugula gidari. Segidan erantsiko du eboluzioa ulertzeko modu bi egon direla eta
|
egon
badaudela: " osozkoa ta erdizkoa".
|
|
|
Koldo negoziatzen ari da, bere kabuz, ETEkoekin. Ez dakit Ugarteren haserreak eraginda ala lehenagotik, baina harremanetan
|
egon
badago. Gainera bereganatu nahi du nire eta Irantzuren egitasmoa, Irantzu bera bereganatzen saiatu zen bezala.
|
|
2011
|
|
|
Baina, itaundu zion Bobbyk, ez gara murgilduko marrazoz beteriko uretan, ezta? Marrazoak
|
egon
badaude, erantzun zuen Giovannik. Zer marrazo motaz ari gara hitz egiten?, galdetu zuen Bobbyk.
|
|
2012
|
|
|
Begiak itxi zituen. Egia zen, arriskuak
|
egon
bazeuden, baina, oro har, dena ondo zihoan.
|
|
|
Yangambi postu militarra zen, eta noiznahi galdetzen zioten goi ofizialek, Lalande Biranek batez ere, ea berririk bazen. Berak ezetz erantzuten bazuen, eta gero kontrakoa jakiten bazen, berriak
|
egon
bazeudela baina berak isildu egin zituela, Gobernu Egoitzako ziegara bidaliko zuten zuzenean, edo are kastigu handiagoa pairatu zuen. Beraz, egia kontatuko zion Lalande Birani.
|
|
|
Gaur egun, munduan zehar demokrazia garaile denean eta Ezkertiarrik ez dagoenean politika demokratikoaren premisak kuestionatzera ausartzen denik, inoiz baino garrantzitsuagoa da ohiko oposizio hori ez onartzea[...] Unibertsalismo liberal demokratikoaren eta fundamentalismo etniko/ erlijiosoaren arteko oposizioa baztertze aldera eman litzatekeen lehen urratsa onartzea da
|
egon
badagoela nik neuk" fundamentalismo demokratikotzat" ulertzera tentatuta nagoen zerbait: demokraziaren ontologizazioa, alegia, demokrazia marko unibertsal despolitizatutzat antzematen duena eta ez hegemoniazko borroka politiko ideologikoetan zehar (bir) negoziatu daitekeen emaitza edo ondoriotzat.
|
|
2014
|
|
|
Gizaki indeterminatu hipermodernoak pertsonak baino ez ditu ikusten, ez beste ezer. Hala eta guztiz ere, ez da ahaztu behar egungo gizaki guztiak ez direla erabat hipermodernoak —eta, hipermodernoen artean ere aniztasuna dela nagusi—, oraindik ere gizaki moderno mordoa
|
egon
baitago.
|
|
|
Goitik beherako beldurra, ordea, ez zait, aski esplikazio iruditzen, konspirazio orokor baten antza zuen jokaera horrek beste osagairen bat behar zuen, agian belaunaldi haien heziketan oinarritua. Ezagutu ditut geroztik beste isiltasun kolektibo batzuk eta horiekin ikasi dut beldurra ez dela beti goitik behera sortzen, beldur horizontalak ere
|
egon
badaudela eta beldur kolektiboek elkar elikatzen dutela, askotan beldurra duenak sortzen duela sentikizun hori aldamenekoengan.
|
|
2015
|
|
|
Benetako arazoa da, jakina, zeren katiximen tripetan arakatuz gero ikus baitaiteke ez diotela arrazoia ematen Azkueri. Sasoi, euskalki eta itzultzaile desberdinen katiximak konparatzean behin eta berriro agertuko zaizkigu gure Azkue handia eskandalizatu zutenen erako berbak, eta ez, ostera, haren ustez euskaraz
|
egon
badauden ordezko garbiak. Begira itzazu esaterako ondoko hirurak, beste askoren adibide gisa:
|
|
|
Euskarazkoak direa benetan? Niri giglikoarena datorkit burura berriro, eta, bestalde, nire begietarako ia sinestezin bihurtzen du Azkueren esana, alegia,
|
egon
badaudela euskarazko ordezko garbiak.
|
|
|
Pasarteak dioskuna batetik eta bestalde Baudelaireren garaia, bi biak mintzo zitzaizkidan norabide berean, alegia, generazio espontaneoaren gaineko kontrobertsia zientifikoa iradokiz. Egia ote, Pasteurek eta orduan garatu zuten eztabaidaren oihartzunak
|
egon
badaudela Baudelaireren honetan. Gako hitz egokiak googleratu, eta atoan pantailaratu zitzaidan erantzuna, frantsesezko jatorrizkoan eta gaztelaniazko bertsioan aldatuko dudana:
|
|
|
Iparraren iparrean, esana dut, beste hego bat dago. Besteak ez, besteak
|
egon
bazeuden, besteak izan baziren. Horrela frogatuko duen paperik badute.
|
|
|
Untxi bat zakutoan daramazularik etxera itzultzeak bermatzen du familiaren biharamuneko bazkana. Basozainak engainatu behar dira, baina horretarako amarruak ere
|
egon
badaude.
|
|
|
—Haietan
|
egon
dauden morroi errukarri batzuk ezagutu izan ditut.
|
|
|
Arrosadiako Eskola jarraitu zion. Bi zentro berri hauexekin, gehi
|
egon
bazeudenak, haur gor mutuentzako Institutu Kanosiarra eta Argaitz jaunaren instituzioa, erdietsi egin zuen" urritasuna daukaten Iruñeko haur guztiak, kasu klinikoak izan ezik, artatuak daudela eraginkortasunez eta maitasunez".
|
|
|
Loreak ikusi aitzineko aurreiritzia garbi plazaratu zuen, eta zinemagintza botere politikoen jolaslekua ere badela erakusten digu esaldiak, nik uste. Zuk diozun borroka leku politikoa
|
egon
badagoela.
|
|
|
Pena da, sistema judizialak bere burua garbitzeko aukera handia galdu duelako. Salbuespenak
|
egon
badaude, baita Nafarroan ere. Inork du zalantzan jarri Maria Paz Benito epaileak dieten auzia n egindako instrukzio zorrotza eta eginahal pertsonala.
|
|
|
" Zenbaitek diote handiena ez dela ederrena, eraginkorrena eta efizienteena. Ni ez nago ziur, baina handitasun ederrak
|
egon
badaude ere, handitasunak berez munstrokeriarantz jotzen du".
|
|
2016
|
|
|
Irentsiz, gainera, betiko, zeren ur hura ez baitzen ostera lurazalera ateratzen; iturri bezala beharbada bai —La Fontana? —, baina erreka bezala ez. Erreka erretena
|
egon
bazegoen, eta erreten horrek bazuen izenik ere —Riera Blanca—, baina hara inguratutako inor ez zen gogoratzen riera horrek ura izandako azken aldiaz. Nolanahi ere, oso bisitari gutxik izaten zuten putzuraino iristeko borondatea.
|
|
|
Ijitoen kultura ahozkoa da oro har. Baina ahozkoa den hitzezko artea ere
|
egon
badago. Halere, haien euskaraz eginiko zerbait begiztatzeko aukera izanen bagenu, ezer gutxi konprenituko genuke, batik bat euskara erremaitzelak, beste rom hizkuntza guziek bezala, romaniaren arrasto nabarmenak baititu.
|
|
|
Aixko parlamentuko kontseilaria zen Nicolas Fabri de Peiresc Proventzako humanista ezaguna 1637.ean hil zenean, Urbano VII.a aita santuak berak jakintsuaren omenezko hileta bertso bilduma handia eman zuen argitara Erroman 1638.ean, Monumentum Romanum Nicolao Claudio Fabricio Perescio senator Aquensi doctrinae virtutisque causa. Berrogei hizkuntzatan taxutu Panglossia honen bertsoen artean, egile ezezagun baten euskal bertsoak ere
|
egon
badaude," LElogium cantabricum", bizkaitar batenak diratekeenak:
|
|
|
Dasconaguerreren kasuan agitutakoan ez bezalaxe, lan horren jatorrizko aldaera euskaraz taxuturikoa zen, baina Websterrek euskararekin zituen benetako traba eta zailtasun eltzeak bazirela eta ez zirela, eta oroit bedi bere lau seme eta alaba bakarra arront ongi zirela euskaraz mintzo, nahiago izan omen zuen ingelesez agertzea Londreseko Griffith and Farran baitan 1877 urtean Basque legends karrikaratu zen legez. Frantses aldaerak Vinson zenak ekarri zituen, eta espainierazkoak ere
|
egon
bazeuden. Bi urte beranduxeago Zuberoako herri antzerkiak solasgai izan zituen Quelques notes sur lespastorales basques Baionan argitaratu zen idazkian, alabaina bizi eta ikertutako oro hil baino sei urte lehentxeago Chalons sur Saonen karrikaratu Les loisirs d’un etranger au Pays Basque liburuan jaso zuen.
|
|
|
Hirugarren argitalpena 1954.ean ageri zen Zarauzko Itxaropena argitaldariaren eskutik" Kuliska" sortaren 5 eta 6 zenbakiekin. Edizio gehiago
|
egon
badaude, alabaina, guri interesatzen zaiguna aipatu hirugarrena dugu. Marrazkiak Santos Etxeberriak eta aurkezpena aita Onaindiak egina duen horretan gehigarri berezi bat dagerkigu 205 orrialdetik aurrera" Itxas iztegia" izenburupean" euskal idazle askorentzat obari izango dalakotan".
|
|
|
Ibarren ustez egin beharreko literaturaren laginak
|
egon
bazeuden, eta Orixeren Euskaldunak olerkia euskaraz eginiko artelan hoberenetarikoa zuen, eta jarraiki beharreko adibidetzat ere hartzen zuen ziurtasun osoz. Agian, Nikolas Ormaetxea idazle handia gogoan zukeen Ortik eta emendik bildumarako atarikoan honelaxe zioenean:
|
|
|
Esan urtean sorterrira itzuli zen. Labetsen mediku lanak kitorik egiten zizkien herritarrei, eta pentsa bedi bere etxekoan garaiko azken aurrerakuntzak
|
egon
bazeudela, berbarako inguruetan erradioa erabili zuen lehenbizikoetako sendagilea bagenuen Minvielle; halarik ere bere burua bozketan aurkeztu zuenean ez zuen lorpen handirik erdietsi. Zernahi ere Minvielle bazen izan aipatu beharreko beste hainbat ekimenen bultzatzailea:
|
|
|
Harrigarri samar gerta dakioke bati baino gehiagori euskaraz izkiriaturiko XVII. mendeko zenbait lanen egileak Euskal Herritik kanpokoak izatea, baina
|
egon
bazeuden, eta haien berri zertzeladaren bat ematera gatoz oraingoan. Estebe Materrek frantxikotarrak 1617.ean Bordeleko Petri de la Court delakoaren moldeetan inprimarazi zuen Doctrina christiana bat, 1623.ean," bigarren impresionean debocinozco othoitz eta oracino batçuez berreturic hirur partetan eguina", ber hiriko Iacques Millanges" erregueren imprimatzailerenean" berriz ere ilki zena, lehendabizikotik bigarrenera orrialde kopurua bikoiztu zela.
|
|
2017
|
|
|
Erantzuna ez da erraza. Orain arteko historia liburuetan ez duzu gauza handirik aurkituko horretaz, eta kontua da zer edo zer
|
egon
badagoela, nork eta Elisee Reclusek berak baitiosku. Hau da, esku artean soil soilik Janpierre Arbelbide misionistaren aipua edukiko bagenu, hain laxoa denez erretorikotzat jo genezake beste barik; baina frantsesezkoa, ostera, konkretua da oso, eta ez du alde horretatik zalantzarako zirrikiturik uzten.
|
|
2018
|
|
|
Esan bezala, egonkortasun handia topatzen dugu XIX. mendean zehar, familia barreneko osaketan eta talde sozialen arteko ezberdintasunetan. Hala ere,
|
egon
badago aldaketa garrantzitsu bat, gazteen estrategia ekonomikoei lotuta. Zerbitzarien kopurua jaisteko joera nabarmena da mende osoan zehar, eta horrek lotura zuzena dauka lehen aipatutako jokaera industriaurreko batekin:
|
|
|
Egungo feministek begirada maskulinoek sortutako ereduak direla esaten dute, eta arrazoia izango dute gainera, baina urte haietako emakumeen emantzipazioa ere ikusten da haien filmetan. Zuzendariei leporatzen zaien misoginia bera,
|
egon
balego, Bernardettek irrikatzen zuen emantzipaziorako arrazoirik onena litzateke.
|
|
|
Irakasleen etengabeko trebakuntzan aurrerapausoak emateko aukerak, beraz,
|
egon
badaude, baina eragina izango badute, estrukturalak izan dira. Ezin da irakasleen trebakuntza iraunkorra haien borondate onaren gainean utzi, jakinik, bestela ere, haien lan baldintzak aski gogorrak direla.
|
|
|
Poetek kantatuko zaituzte, harri! Zu izan ez zara, zu,
|
egon
baitzaude zure egoera desiratuko dute zure izan eza, zure gauzatasuna. Nik, aldiz, ez dizut batere inbidiarik lanean bezala aritzen naiz bizigintzan onik irtengo ez dudala jakinik.
|
|
2019
|
|
|
Aurrez, badago beste irtenbide bat. " Konpon al daitezke kirurgiaren hutsak?" Off ahotsak berritu du galdera, eta, dioenez, soluzioak
|
egon
badaude. Telefono bat azaltzen da pantailan.
|
|
|
Bestaldetik,
|
egon
badaude, marxismo bitan banatzen dutenak. Bata, akademikoa, ikasgeletakoa, saloi eta berbarena (unibertsitario, erreflexibo eta intelektual) eta bestea militantea, konprometitua, ekintza eta borrokarena (sindikala, matxinoa, herri mugimenduena...).
|
|
|
gaurko/ betiko; iturri zaharra/ inoiz agortu ez; baina batez ere harridura markak agintzen du. Badira bukaera bi errepikatuta
|
egon
daudenak: edo zoriona eskaintzen du, edo txalo bat.
|
|
|
Bertso moldez emana, hamarreko nagusian, errepikak eman dio kanta itxura. Sentimenduen aipamena
|
egon
badago ere, askoz ere indartsuagoa da errefrauen erabilera testu horretan:
|
|
|
" Metodo konparatzailea hizkuntzen historia egiteko metodo bakarra denez gero, hizkuntza bat bakartuta dagoen bitartean historia gabekoa da. XVI. mendeko euskara eta gaur egungoaren artean ezberdintasunak
|
egon
badaude; baina aldaketak ez dira oinarrizkoak; funtsean, hizkuntza oraindik bat bera da. Hortaz, euskara beste hizkuntzaren batekin parekatzeko modurik aurkituko ez balitz, ez legoke haren historia sekula egiteko inolako itxaropenik.
|
|
|
Azalpen errazagorik
|
egon
badago, ordea. Dokumentuetan Ibaibe z gain, Ibaide ere dago.
|
|
|
Bada, lan horretan, nahi eta nahi ez gurutzatu behar zuten, paregabeko erreferentzia puntua izango zitzaien Bidezabalgo bidea, baldin eta garaian
|
egon
bazegoen. Kontua da, ez dutela inongo aipurik egiten, nahiko harrigarri bada ere.
|
|
|
Lekukoak
|
egon
badaudela uste dut.
|
|
|
Adibidez, Aizkibel ibarreko erreka nagusiari ibaia esaten diogu, baina, aldian behin, erreka eta, beti ere, izenlagunarekin, Aizkibelgo ibaia, Bakaikuko udalerriko ibar nagusian beste erreka sare eta ibai handiago
|
egon
badagoelako.
|
|
2021
|
|
|
Bertzalde, tartean ironia ez badago, zentzu oneko izengoiti batzuk daude, bihozberatasuna (Santua, Txotila), bikaintasuna (Bixarro, Esportzu, Handiro) eta txukuntasuna (Txukuna) goraipatzen dutenak. Horrez gain, antifrasiak edo kontrakoa adierazten duten izengoitiak
|
egon
badaude zerrendan, bertzeak bertze, Gaiztoko eta Maltzurko. Era berean, ez dira falta ezaugarri psikologikoei loturik egon daitezkeenak, bertzeak bertze, Lumera (ezdeusa, gaxoa, ahula) edo Xakil (astapotroa).
|
|
|
Kanoiak, ordenagailuak, tabletak, arbel digitalak edota mobilak sartu dira, askotan irudia beldurgarria delarik. Zenbatetan topatzen ditu irakasleak mobila debekatuta ez dagoen eskoletan,
|
egon
baitaude, zein debekatuta daudenetan— nerabeak elkarrekin hitz egin gabe, isiltasunean, bakoitza bere mobilarekin, norbera bere mundu edo burbuila birtualean. Nik gehiegitan ikusi dut, tamalez.
|
|
|
Ni neu ere bere burua esplotatzen dutenen taldearen barne egon naiz luzaroan, taldeak
|
egon
baitaude, irakasle guztiek ez baitute beren burua esplotatzen borondatez. Azken horien taldekoek," funtzionarioaren" topikoari fidel izanik —sare publikoan zein itunpekoan izan, minimoak baino ez dituzte betetzen; eta, horietariko batzuk, muturrean, minimoetara ere ez dira heltzen.
|
|
|
Diskurtsoa ez dator praktika horiekin bat, noski, demokratikoak omen diren estatuek" laikoak" Lledoren hitzetanmanipulazio eta koakzio oro desagertuko dutela aldarrikatu ohi baitute, bereziki manipulazio intelektuala. Chomskyk dioen bezala, eskola hipermodernoetan doktrinamendua
|
egon
badago, ume eta gazteak itsutzen eta atrofiatzen jarraitzen baita: infantilizatzen.
|
|
2022
|
|
|
2010ean, eta lehenago ere bai gaizki gogoratzen ez badut, paperezko liburuaren heriotza larria aurreikusi zen sei edo zazpi urteren buruan. Gaur egun aurreikuspenok egindako adituak inor gutxik aipatzen ditu, zenbait erakunde garrantzitsutan, telebista esaterako, liburuak eta liburutegia desagertu egin direla dioenik
|
egon
dagoen arren oraindik. Eta eskola, ikastetxe eta institutuetako liburutegietan garbiketa egin behar dela eta liburu zaharrak bota behar direla dioenik ere badagoen arren, askok nahi baino gehiago.
|
|
|
Iruditzen zait nire inguruan dena bizi dela halaxe tokatu delako, kontzientzia barik, hutsal, pentsatu barik zer, nola, zertarako,
|
egon
egoteagatik denbora bete betetzeagatik, eta beti beste zerbait ederragoaren zain. Iruditzen zait. iruditu benetakoa denaren isla sentitu.
|
|
|
Gizonak esaten dio berak ez dakiela ezer, aitaren ikasleak
|
egon
badaudela, baina berak ez dakiela nortzuk diren ez non dauden. Aitari galdetu diola.
|
|
|
Kaskagorriaren mozorroa gero eta pisutsuago bilakatzen ari zaion bezala, gero eta gehiago kostatzen zaio harrotasunarena. Leundu zuen pitin bat Amerikatik bueltan, Frantzian ere señorak
|
egon
badaudelako, baina ez Buenos Airesekoak bezalakoak. Berriz ere errepikatzen dio bere buruari, taxitik jaitsi eta banketxera sartzerakoan, antzezpena azken atalean abiatu dela.
|
|
2023
|
|
|
Inaxiok gogoan du nola hunkitu zen Viva Zapata filma ikusi zuenean, Marlon Brandonekin. Jadanik orduan pentsatu zuen arraroa zela egungo gerrillarik ez egotea Mexikon, Zapataren urratsak jarraitzeko, baina orain
|
egon
badago, eta pozten da, eta oilo ipurdia jarri zaio eta bigarren gerrillari horren fusila datorkio burura, erdi fusila, erdi beisbol batea, eta horrela egiten direla txiroen iraultzak, irudimen kolpeka, besterik ez dagoelako, eta Ahmeden hitzez ere oroitu da" guk, noiz irabaziko dugu?" eta uste du zapatistekin bat datorrela eta aski dela, eta 500 urteko borroken emaitza direla haiek ere....
|