|
2007
|
|
|
Hala eta guztiz ere, guk ez diogu erronkari etsi behar. Hezkuntza sistemak egin behar badu guk
|
egiten
ez duguna, orduan zerbait ipini behar dugu geure aurrean, gauza horiek belaunaldi batetik bestera pasatzeko.
|
|
2008
|
|
|
Batetik, katalanerako itzulpen automatikoak erraztu egin dezake katalanez testuak egitea, dokumentuak, webguneak eta abar. Jatorrizko informazioa ere, beti, katalanez egon ahal izango litzateke itzulpen automatikoari esker; izan ere, katalanez hitz
|
egiten
ez dutenek irakurtzeko bitartekoak egongo lirateke. Baina, bestetik, gerta liteke batzuek pentsatzea" ez dutela katalana ikasi beharrik" testuak katalanez egiteko (gezurra:
|
|
|
Laburbilduz, beraz, esan dezakegu maila desberdineko hizkuntzagaitasuna duten bikoteen artean, bikotekidearen hizkuntza gaitasunak eragin zuzena izateaz gain, gaitasun maila handiagoa aita ala ama izateak garrantzi handia duela. Transmisioaren ehunekoak handiagoak dira, hizkuntza hobeto hitz egiten duena ama denean, eta alde hori bereziki deigarria da hizkuntzaren aldetik bikotekideen arteko aldea handiagoa denean, hau da, batak ondo hitz egin eta besteak batere hitz
|
egiten
ez duenean.
|
|
|
Gurasoetako bat euskaldun zaharra edo jatorrizko elebiduna bada eta besteak euskaraz ondo hitz
|
egiten
ez badu (A+), lehen hizkuntza gaztelania duten seme alaben ehunekoa zertxobait handiagoa da, %2 inguru, baina adinean behera egin ahala ehunekoa txikiagoa da. Euskaraz hitz egiten duen bikotekide bakarra euskaldun berria bada (A), portzentajea handiagoa da, eta gero eta handiagoa, gainera, adinak behera egin ahala.
|
|
|
Horrelakoetan talde gazteenean lehen hizkuntza euskara duten seme alaben portzentajearen balioak bikoiztu egiten du 25 urtekoen taldekoa; %62, 9 vs %28, 3, bi gurasoak euskaldun berriak badira, eta %43, 7 vs. %19, 2, euskaldun berria bikotekide bakarra izan eta besteak euskaraz ondo hitz
|
egiten
ez badu.
|
|
|
Bereziki deigarria gertatzen da, prentsa idatziaren kasuan, etxean euskaraz besterik hitz
|
egiten
ez dutenek askoz ere gehiago irakurtzen dutela, gainerakoek baino. Etxean bietara baina nagusiki euskaraz hitz egiten dutenek, euren prentsa kontsumoaren %14, 3 egiten dute euskaraz, eta kopuru hori %36, 3raino igotzen da etxean euskaraz soilik hitz egiten dutenen kasuan.
|
|
|
Honela defini dezakegu hizkuntza mendetasuna: hizkuntza horretan hitz
|
egiten
ez duten pertsonen —hipotetikoki edo egiaz— aurrean norberaren hizkuntzaren erabilera legitimoari uko egitea. familietan ere, berezko hizkuntzari uko egiteko jarrera ezarri zen, ezezagunen aurrean uko egitea barne (solaskidea euskalduna denentz jakin aurretik), baita sistematikoki gaztelaniara jotzea ere, solaskideak hizkuntza hori erabiltzen duenean. Horrenbestez, honela defini dezakegu hizkuntza mendetasuna:
|
|
2009
|
|
|
Etxean komunikatzeko erabiltzen den hizkuntzari eta ikasleen inguruko hizkuntzei erreparatuz gero, hainbat egoera aurkitu ditugu" D" ereduan ikasitako ikasleen artean: ...atzeko tresna nagusi gisa erabiltzen dutenak; b) elebidunak etxean eta euskararik gabekoak gizarte inguruan; d) elebidunak etxean eta euskara mintzatzen eta entzuten dutenak gizarte inguruan; e) etxean nagusiki euskara hitz egiten dutenak eta euskararik gabekoak gizarte inguruan; f) euskararik mintzatzen ez dutenak etxean baina bai gizarte inguruan; g) etxean nahiz gizarte inguruan euskararik hitz
|
egiten
ez dutenak.
|
|
2010
|
|
|
Bestetik, guztiz aurkakoa den jarrera dugu: erru osoa hiztunak dauka, eta hark euskaraz
|
egiten
ez badu, besterik gabe, nahi ez duelako da; eta jokabide hori iaia arduragabekeriaren mugan kokatzen da. Hizkuntzaren galera jokabiOndorioak urrutiegira eramanez gero, pentsa genezake euskaraz ez jakiteak herritar batzuk talde jakin batzuetara eramaten dituela, harreman sare jakin bat ematen diela, eta sare horren balorazio soziala eskasa dela eta marjinalitate puntu bat ere ematen duela.
|
|
|
Antolatzen diren gauza gehienak euskaraz egiten dira, eta hor idatzi gabeko nolabaiteko araua dago. Arau horrekin bat
|
egiten
ez duenak, akaso, bere burua nahikoa mugatua ikusiko du parte hartzeko garaian. " Nik nahi ez dudan arren, euskaraz antolatu eta egin ditut gauzak." Horren aurrean, eta deseroso sentitzeko arriskuaren aurrean, agian batzuek nahiagoko dute parte ez hartzea.
|
|
|
UPFn, irakasleei zuzendutako erakundeko laguntza egitasmoak, aukerakoa denak, formatu zentralizatua du. UPFko Hizkuntza Zentroak ikastaro trinkoa eskaintzen die lanean hasi aurretik katalana hitz
|
egiten
ez duten eta lehen aldiz erakundean sartuko diren irakasleei. Irakasle guztiek izan behar dute katalana ulertzeko gai, bai eta beren ikasleek katalanez idatzitako lanak zuzentzeko gai ere.
|
|
|
gure hizkuntza zentrora jo dute hamar irakasle inguruk 2009an eta, gutxi gorabehera, beste hainbestek 2010ean, beren katalan maila hobetzeko). e) Irakasleek konpromiso handia erakutsi dute ingelesa sutatzeko egitasmoarekiko, bai eta katalana sustatzeko egitasmoarekiko ere. f) 2009az geroztik, hirurogei irakasle inguruk erabaki dute ingelesa sustatzeko egitasmoan parte hartzea. Katalana hitz
|
egiten
ez dutenen artean katalana sustatzeko egitasmoak hamabost bat irakasle bildu ditu urteko. Komunikazioko oinarrizko trebetasunak lantzen dira ikastaroan, eta ikasturtea hasi baino lehenago gauzatzen da.
|
|
2011
|
|
|
Bilbon gaztelera da hizkuntza bakarra, are gehiago, beti egin da gazteleraz eta inoiz ez euskaraz(" era un idioma de campesinos, y en Bilbao no se hablaba pero por la elección de sus anteriores habitantes, refrendada por las generaciones sucesivas y hasta hoy" 23), eta gehienez, Bilbon bizi diren inguruetatik etorritako baserritarrek (euskalhiztuna= aldeano) hitz egiten dute euskaraz. Izan daitezke egunean bertan beraien produktuak saltzera datozen baserritarrak, edo izan daitezke Bilbon bizi diren eta kanpotik etorri diren euskaldunak, asko jota beraien artean, eta normalean etxean besterik hitz
|
egiten
ez dutenak. Azken urteotako euskararen berreskurapenak diskurtso honen moldaketa ekarri du, eta egi sozial berrien ezarpenaz gain (Teresa del Valleren [1.997] ageriko egituren moldaketak?):
|
|
|
euskaraz egin beMikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka har dugu eta ahal izanez gero ingelesez ikasi, estranjeroekin (espainolekin eta frantsesekin, adibidez) berba egiteko. hau
|
egiten
ez badugu, gureak egin du. (100 or.). zaila da, esan bezala, gotzon garateren artikulu hori baino azalpen argi eta sarkorragorik aurkitzea gure artean.
|
|
2012
|
|
|
Topagunerako, uneak eta guneak egon behar dute, harremana bultzatzeko eta euskara sustatzeko uneak eta guneak. Auzokok ludikotasuna bultzatzen du, denok jolasten dakigula premisapean. horrela, euskara barneratze prozesua (gerturapen prozesua) ondo pasatzearekin lotzen da. euskararen egoera gutxiagotua lekuko, ezezagunari oro har gazteleraz egiten diogu eta horretan ere kontzientziazioa lantzen du Auzokok. euskaldunok euskaraz
|
egiten
ez badugu, euskara garrantzitsua ez dela plazaratzen ari gara eta euskararen berreskurapenean eredu izan behar dugu. Izatean baino gehiago egitean erdiratu genuke. halere, egoera soziolinguistikoak kontuan hartu behar dira.
|
|
|
Zerrenda luzea da eta programen aniztasuna handia. Badira programak eta telebista kateak ezagutu ere
|
egiten
ez nituenak.
|
|
2013
|
|
|
Lehenik, euskaldun zaharrak, lehenago aipatu hiru herrietan. Gero, euskaraz hitz
|
egiten
ez duten pertsona batzuk, baina hizkuntzari buruz informatuak direnak elkarrizketatu dira. Azkenik, kolegioetako ikasle batzuk elkarrizketatu dira, 11 urte artekoak.
|
|
|
Hiru herrietan, euskaraz hitz
|
egiten
ez duen pertsona bati galdetu zaio zer pentsatzen duen euskara batuari buruz. Pertsona hauek, nahiz eta euskaraz hitz egiten ez jakin, hizkuntzari buruz informazio pixka bat jakin behar izan dute.
|
|
2015
|
|
|
" ezin da berez, automatikoki edo inertziaz espero oraingo gazteek, guraso bihurtzerakoan, euskara hizkuntza nagusitzat hartuko dutela seme alabekin hitz egiteko". Jauregiren ustez, ezin da ziurtatu euskaldunen dentsitatea handituta, euskara erabiltzeko joera proportzio berean igoko denik, alde batetik, euskaraz oso ongi
|
egiten
ez dutenek (galdetegian" nahiko ongi" erantzuten dutenek) hizkuntza portaera euskararen aldetik ez dutelako hain aktiboa, eta, beraz, ez dagoelako jakiterik zer egingo duten guraso izango direnean. Eta bestetik, Jauregik aipatzen du gaur egun eskola garaitik guraso izatera arteko denbora tarte handia dagoenez, tarte horretan hizkuntza ohiturak gaztelaniarako joeran sendotu daitezkeela, eta, ondorioz, hizkuntza gaitasuna higatuarekin hel daitezkeela guraso izateko garaira; horrek erraztu dezake, jakina, seme alabak izaterakoan gaztelaniaren aldera jokatzera.
|
|
|
Eragin positiboa dutenen artean, batzuek langilearengan kokatzen dute fokua: " saiatzen ari dela ikusteak"," euskaraz
|
egiten
ez badu ere, argi adierazteak ulertzen duela" eta" euskaraz jakin behar duela jakiteak". Eta beste batzuek agintariengan:
|
|
2016
|
|
|
helburu horietarako, esan liteke hizkuntzaren" ideia" nahikoa dela balio sinboliko edo bertako markatzat hartzeko. Adibide bat ematearren, aipatu dezaket jaso nuela behin, guerneseyera hitz
|
egiten
ez duen, baina hizkuntza mantentzea eta biziberritzearen alde dagoen pertsona baten postal txartela. Postal horretan, familia zahar baten irudia zegoen, zaldi gurdi batean, zuren gainean paratuta; eta etxez aldatzea zihoazeneko berri ematen zuen, zera esanez:
|
|
|
oso gutxi bada ere euskaraz hitz egin, euskaraz irakurri edota euskaraz idatzi behar du halakok, euskaraz egiten jakiteaz gainera, euskal hiztun izateko. Euskaraz hitz egiten, irakurtzen edo idazten jakin arren euskaraz
|
egiten
ez duena ez da, txosten honetako terminologian, euskal hiztun9.
|
|
|
Euskaraz hitz egiten, irakurtzen edo idazten jakin arren euskaraz
|
egiten
ez duena ez da, txosten honetako terminologian, euskal hiztun. a)" bai horixe: etxean, kalean eta lanean ez dut besterik egiten egun osoan; ametsetan ere euskaraz ari izaten naiz; irakurri eta idatzi ere euskaraz egiten dut oso nagusiki." b)" euskaraz hitz egiten dut maizenik, ia erabat; baina irakurri eta idatzi erdaraz egiten dut gehienetan"; c)" segun non nagoen, norekin ari naizen eta zertaz, batera edo bestera egiten dut:
|
|
|
" egungo baldintza soziolinguistikoekin euskararen erabilerak goia jo du(..). Ez dago hobekuntza tarterik euskal hiztunen kopuruak nabarmenki gora
|
egiten
ez badu eta, aldi berean, hiztun berri horiei euskarazko harremanetan txertatzeko aukerarik eskaintzen ez bazaie. Hau da, erabilerak ezin dezake gora egin elebidunen masa soziala eta euskararen erabilera ahalbidetzen duten sare zein guneen kopurua handitzen ez badira."
|
|
|
169 Fishman-ek halako zehaztapenik
|
egiten
ez badu ere pasarte horretan, pasartean bertan eta liburu bereko beste hainbat ataletan dioena gure koordenatuetan txertatuz honetara ekar liteke arnasguneetako herri giro zabal lasai horren oinarria: etxea eta auzoa, taberna eta denda, eliza eta herriko plaza, lagunartea eta aisialdia, bai eta (ahal dela) herriko edo herri inguruko lan jarduna.
|
|
|
Horrek ere dislokazio demografikoa dakar, ez berehala baina bai hurrengo belaunaldian. Gure koordenatuetara bilduz, nola iraungo du euskarak bizirik, euskaldunok seme alabarik
|
egiten
ez badugu edo oso haur gutxi sortzen badugu?
|
|
|
2) dakien pertsona batek zergatik hitz
|
egiten
ez duen.
|
|
|
Ez dut honen inguruan inolako zalantzarik egiten. Hitz egin beharra edo hiztun aktiboaren diskurtsoa guztiz presente dagoenean, hiztungaiek euskaraz
|
egiten
ez badute ezinezkoa zaielako da. Isiltasunaren espiralak azaltzen ditu ederto mututze prozesuak.
|
|
|
Hiztungaiek euskaraz
|
egiten
ez badute ezinezkoa zaielako da.
|
|
|
Euskarari dagokionean errealitate paralelo batean bizi dira eta bizi daitezke. Sektore honen baitan badago abertzale bozkatzen duen sektore bat euskararen hautua
|
egiten
ez duena.
|
|
|
...tu zuen galizierarekin antza duen elebitasun diglosikoko egoera gisa, eta, horrela, ezeztatu zuen hegoaldeko aldaerek dialektoak edukitzea, gaizki erabilitako gaztelaniatzat hartu zirenak. riera bere garaira ailegatu zela" bere jatorrizko izaerari kalte egin ziezaioketen aldaketa sakonik gabe", nahiz eta (hona hemen XIX. mendeko eliteen ideologia)" gure gaur egungo gizartearekin bat
|
egiten
ez duen, baizik eta haiengandik oso urrun dagoen gizarte batekin, kultura eta gustu ona urgentziaz behar duena". Hori dela eta," ahots eta esaldi horiek guztiak, antzinean ezagunak probintzia osoan, bakarrik erabiltzen dira gaur egun gehitutako herrietatik kanpoko toki eta baserrietan", baina" oraindik ere, herrixketan erabiltzen da" (Caveda, 1989:
|
|
2017
|
|
|
V. inkesta soziolinguistikoaren arabera (Eusko Jaurlaritza, 2012) 2.648.998 biztanletatik 714.136 elebidunak dira, hau da, euskara dakite, eta 388.255 elebidun hartzaileak dira (ulertu bai, baina hitz
|
egiten
ez dutenak). Hortaz, 16 uretik gorako elebidunak %41, 7 lirateke, eta hauen %14, 7 elebidun hartzaileak.
|
|
|
" akusatu orok, gutxienez, honako eskubideak ditu: (e) interprete baten laguntza dohainik jasotzeko eskubidea, auzitegian erabilitako hizkuntza ulertzen edo hitz
|
egiten
ez badu" (Woehrling 2005: 169; Pla Boix 2012).
|
|
|
pertsona bat gizartean ordura arte erabiltzen ez zuen hizkuntza hitz egiten hasteari, edo jende ezagunarekin edo testuinguru jakinetan hizkuntza aldatzeari, edo ordura arte egoera jakinetan hizkuntza erabiltzeko aukeran eragiten zuten arauak aldatzeari. oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak ia katalan guztien biografietan aurki daitezke muda linguistikoko uneak, eta kasurik gehienetan, zerrenda labur samar honetan aurki daitezke une horiek: ...o hizkuntza" deiturikoa, hori baita elebitasuna ohiz kanpokoena (%11, 4 soilik) den eremua. zehaztu egin behar da, baita ere, bai aipaturiko inkestek zein elkarrizketatutako lekukoek datu gutxi ematen dizkigutela immigrazioaren bizipen berrienei buruz. gogoan izan behar da, dena den, gazte gehienentzat oso ezohiko fenomeno bat izan dela euren artean familian ez katalanik ez gaztelaniarik hitz
|
egiten
ez zuen jendea egotea, eta, hortaz, soilik hemendik aurrera has gaitezke aztertzen eta neurtzen ibilbide biografikoaren dimentsioan duen inpaktuagatik.
|
|
2018
|
|
|
Bukatzeko, kanpotik etor daitezkeen faktoreetan jarri behar da arreta, batez ere; maila makrosozialean, hain zuzen ere. Ondarroarrek euskaraz egiten dute, oro har, beraien esku dauden egoeretan, eta horrela
|
egiten
ez badute, kanpo faktoreengatik izan ohi da. Hutsune moduan honako hauek aipatu dira:
|
|
|
Ondarroarrek euskaraz egiten dute, oro har, beraien esku dauden egoeretan, eta horrela
|
egiten
ez badute, kanpofaktoreengatik izan ohi da.
|
|
|
Baina zakartasun kontzeptu edota pertzepzio honen inguruan, badira emakumeen eta gizonen erabileraren arteko pertzepzio ezberdinak. Honela jaso ahal izan nuen nire koadernoan, taberna batean hitanoz hitz
|
egiten
ez duen 54 urteko emakume baten pertzepzioa:
|
|
2019
|
|
|
Ezagutza aurreratuan, berrikuntza teknologiko eta sozialean gogor lan egiten badugu, giza garapenaren ereduan inbertitzen badugu, kanpoko" ziklo aldaketa" noiz etorri zain geratu ordez, gauzak ondo joango zaizkigu. Aitzitik, ongi
|
egiten
ez badugu, errua diogu Madrili leporatu. Funtsezkoa egiten zaigu momentu batez geratzea eta era honetako paradigma aldaketa batek maila guztietan dituen inplikazioetan pentsatzea:
|
|
|
Beste bi aukeretan jaitsi egin dira ehunekoak: " erdi eta erdi" egiten dutenak %42, 3 izatetik %29, 8ra pasa dira, eta" gutxitan edo inoiz euskaraz
|
egiten
ez dutenak" %19, 1etik %2, 6ra. Beraz, esan daiteke erronkaren amaieran euskaraz gehiago egiten zutela erronkalari hauek, adierazi dutenaren arabera.
|
|
|
Baietz Hernanik! Ekimenaren nondik norakoa eta emaitzak edo inoiz
|
egiten
ez dutenak" ia desagertu egiten dira (16,5 puntu behera, %19, 1etik %2, 6ra). Era berean, badirudi erronkalariek izandako ohitura aldaketek beren inguruan eragin dutela. hala, erronkako xede taldearen edo hartzaileen kasuan ere antzeman da euskara gehiago erabiltzearen aldeko joera, nahiz eta hauen kasuan abiapuntua apalagoa zen eta bilakaera ere hala izan den.
|
|
|
Agerian geratzen da, beraz, erdararen presentziaren eragile nagusia kanpoko berbalagunak direla, euskaraz ez dakitenak edo
|
egiten
ez dutenak. Ondorioz, euskararen kaleko erabilera eta sare sozialetakoa konparatzen ditugunean, kontuan izan behar dugu ezinezkoa dela bi esparruen arteko konparazioa mimetikoa egitea; izan ere, bi espazio eta bi harreman esparru oso desberdin dira.
|
|
|
Ikertutako musikariak, beraz, beste bi taldetan sailkatu daitezke: euskaraz kantatzea hizkuntzarekiko atxikimendu batetik egiten dutenak, eta hala
|
egiten
ez dutenak. Lehen taldean leudeke Arakistain eta etxezarreta, eta bigarrenean Andres. hiruek euskal abeslaritzat daukate euren burua, baina bakoitzak bere moduan ulertzen du zer den izaera hori. hizkuntzarekiko identifikaziotik egiten baitute batzuek, eta hortik aparte besteak. etxezarreta eta Arakistainen kasuan, euskaraz kantatu badute —kontzienteki ala ez—, hori euskal komunitatearekiko atxikimendua dutelako izan da.
|
|
2020
|
|
|
Euskaraz jakin bai baina eguneroko jardun arruntean inorekin euskaraz
|
egiten
ez duena (demagun euskara gutxi asko ulertzen duen irakasle australiar bat) nekez izan liteke euskal hiztunelkartearen kide normal.
|
|
2021
|
|
|
Oso gustura egon naiz eta Fermin oso jatorra da. Gainera, duela asko bertsolaritza
|
egiten
ez nuela eta gaur berriro bertsoak idatzi ditut hainbat ariketa egiteko eta oso pozik jarri naiz. Asko gustatu zait proiektu hau.
|
|
2022
|
|
|
Kataluniako merkatuak sentiberatasuna adierazten du enpresek produktuak, zerbitzuak eta komunikazioa tokiko hizkuntzan jasotzearen alde, baita katalanez hitz
|
egiten
ez duten eta merkatuan katalana egotea normaltasun ekintzatzat jotzen duten pertsonen balorazio positiboa eginez ere.
|
|
2023
|
|
|
Inguruneak (hizkuntza komunitatea, gizartea, herria), beraz, bi hizkuntzak ikastea errazten du, batez ere txikienen artean. Lehen hizkuntza euskara bakarrik duten gazteek baieztapen hori babesten dute; izan ere, ikastetxeetan gaztelania irakas hizkuntza ez den arren, inork ez du adierazi gaztelaniaz ondo ulertzen edo hitz
|
egiten
ez duenik.
|
|
|
" Nazioarteko hizkuntza" moduan definitu zuten eta" erabilgarri"," zabal" eta, batez ere," garrantzitsu" moduan deskribatu zuten. Hiriarekin, familiarekin (etxean hitz egiten dutenek; hauek ere" erraza" edo" erosoa" bezalako adjektiboak erabili zituzten) eta eskolarekin (etxean hitz
|
egiten
ez dutenek) lotu zuten, eta batzuek" modernotasuna" hitza ere erabili zuten. Hiru balorazio talde handi identifika daitezke, erantzunen tipologiaren arabera.
|