|
2007
|
|
|
Euskalduntzeari begira bada ba eginbeharra. Ez dakiten hauek, nekez ikasiko dute etxean euskara orain arte
|
egin
ez badute; eskolaroa ere joan zaie, beraz, pertsona hauek euskaltegietan euskaldundu ditugu.
|
|
|
Euskalduntzeari begira bada ba eginbeharra. Ez dakiten hauek, nekez ikasiko dute etxean euskara orain arte
|
egin
ez badute; eskolaroa ere joan zaie, beraz, pertsona hauek euskaltegietan euskaldundu ditugu.
|
|
|
Euskaraz aritzen ote dira? Bada ikasten eta erabiltzen duenik, bere laneko hizkuntza duena, lagunekin eta etxekoekin euskaraz mintzatzen dena, bada, euskaltegitik landa hitz
|
egin
ez eta urte batzuen buruan berriz etortzen dena gogoratzera, ingurune arras erdaldunean bizi delako, euskaldun gutxi dagoelako edota euskaldunak izanik ere identifikatzerik ez dugulako; norberaren izaera dela eta, lotsatia delako, prozesua erdizka uzten duenik ere bada,...
|
|
|
Bi errealitate administratibo, hikzuntzaren bi kudeaketa ezberdin, baina datuok ez dira trunkatzen, ez dira bestelakotzen. Egunotan nonbait irakurri dut euskarak Nafarroan inoiz bizi izan duen egoerarik makurrena bizi duela, baina neronek, ikerketa handirik
|
egin
ez dudan honek gauza bera esan nezake euskararen lurraldearen gainerako eremuetarako ere. Behintzat Bizkaia eta Iparraldearen kasuan.
|
|
2008
|
|
|
Transmisioa, halaber, nahiko bermatuta egon liteke gurasoetako batek euskaraz ondo hitz
|
egin
ez arren, betiere besteak ondo hitz egiten badu, eta gainera lehen hizkuntza euskara badu (A+ taldea), orduan bai euskara bera bakarrik edo gaztelaniarekin batera, izango baita bikote horien seme alaben %80k baino gehiagok (%81, 5) jasoko duten lehen hizkuntza (bakarrik %46, 9 edo gaztelaniarekin batera %34, 6). A motako gurasoen kasuan, euskararen transmisioaren ehunekoa %32, 9koa da (bakarrik %11, 6 edo gaztelaniarekin batera %21, 3).
|
|
|
Transmisioa, halaber, nahiko bermatuta egon liteke gurasoetako batek euskaraz ondo hitz
|
egin
ez arren, betiere besteak ondo hitz egiten badu, eta gainera lehen hizkuntza euskara badu.
|
|
|
Hori ere, bilaketa motore batekin batera, bere webgunearen ardatza da. Argia koek egin zuten besteek
|
egin
ez zutena, balore gehigarria ematea produktu elektronikoari. Bestela, jai dute enpresek negozioa egin nahi badute Interneten.
|
|
|
• Euskal elebidun trebatuetan (hitz
|
egin
ez ezik, irakurri ere euskaraz hobeto egiten dutenen kasuan), euskarazko kontsumoa %32, 7ra iristen da telebistetan eta %40, 4ra egunkarietan. Logikoa den bezala, elebidun trebatuek euskarazko prentsa gehiago irakurtzen dute euskal elebidun arruntek baino.
|
|
|
Hizkuntzak gutxitze prozesuan barneratuta daudenean, bada aipatu behar den ezaugarri bat, eta hauxe da: erregularki hizkuntza horretan hitz egiteak konnotazio ideologikoa du eta, bereziki, solaskideak gure hizkuntza hitz
|
egin
ez arren hizkuntzari eusten bazaio. Horrek garbi adierazten du, edozein elebitasun baldintzatatik urrun, disHizkuntza batean mintzo denak hizkuntza hori utzi du, sistematikoki, erantzun gisa ulertezintasuna, axolagabetasuna, edo bazterketa (nabarmenagoa edo ezkutukoagoa) jasotzen baditu. kriminazio egoeran bizi garela, eta" herri eta hizkuntza batekoa izateari irmo eusten dietenak apartheidera eramaten direla beren lurraldean bertan, beren hizkuntzan hitz egin ahal izateko baimen eskuzabala emanez" (Adell 2003).
|
|
2009
|
|
|
Baina hor zaude agerian jarri zarelako, gerta baitzitekeen gu hor egotea eta inork ez ikustea. Identifikazio kanpainak
|
egin
ez bagenitu, hizkuntza gisa identifikatzen gaituen algoritmoa sortu ez balitz, 2,4 milioi pertsona nabigatzen ariko ginen eta jendeak ez zuen jakingo existitzen garenik. Existitzen zarela dakitenean eta beren eskemetan sartzen zaituztenean, egoera aldatzen hasten da.
|
|
|
Interneten igarri egiten da zer den egia eta zer ez. Beraz, tokian tokiko hainbeste proiektu
|
egin
ez balira, katalanezko hainbeste ekimen, jendea ohartu ez balitz hizkuntza bizirik dagoela sarean —gaur egun jende guztiak esaten du biziago dagoela sarean kalean baino—, bestea ez zen gertatuko, edo ez luke batere zentzurik izango.
|
|
|
Identifikazio kanpainak
|
egin
ez bagenitu, hizkuntza gisa identifikatzen gaituen algoritmoa sortu ez balitz, 2,4 milioi pertsona nabigatzen ariko ginen eta jendeak ez zuen jakingo existitzen garenik. Existitzen zarela dakitenean eta beren eskemetan sartzen zaituztenean, egoera aldatzen hasten da.
|
|
2010
|
|
|
Hark esandakoaren arabera, Leitzan gazteen arteko harremana euskaraz gauzatzen zen, normaltasun osoz eta ia erabat. Entzuleek hori gordeko zuten gogoan, publikoan zegoen beste gazte leitzar batek oso bestelako deskribapena
|
egin
ez balu. Alegia, Leitzako gazteen artean erdara asko egiten zela azaldu ez balu, eta hainbat koadrila ia erabat erdaraz aritzen zirela kontatu ez balu.
|
|
|
2 argi ilunen garaia euskara hizpide zen kalean zein komunikabideetan eta agenda politikoa ere ez zen dinamika berri horretatik at gelditu. trantsizio politikoak autonomien estatua ekarri zuen eta azken horrek eskuduntzak, hizkuntzari zegozkienak barne. baina, moda guztiekin gertatu ohi den bezala, bolada hura ere agortu zen eta XX. mendeko 80 hamarkadetatik aurrera euskarekiko lilura lurruntzen hasi zen, abertzaletasunaz kanpoko sektoreetan batez ere. hori ez ezik, hizkuntza horren aldeko jarrera eta atxikimendua zalantzan jartzen hasi ziren. euskara ikasteko ahaleginetan murgilduta ibili ziren asko, frustrazioan erori ziren. horren arrazoietako bat —nagusia, agian— hauxe izan zitekeen: bigarren hizkuntza gisa ikasita, euskaraz lortutako gaitasunak erabilerarako premia edota aukera egokiekin bat
|
egin
ez izana. euskararen defentsan ordura arte gotorleku izan ziren giro politiko abertzaleak autonomiaren hautuak banatu zituen, baita euskalgintzari zein hizkuntza politikari dagokionez ere, biak ala biak banaketa eta liskar politikoen arrazoietako bat bihurtu baitziren. hala ere, estrategia zatitu baten bitartez bazen ere, euskara suspertzearen ardura alderdi politiko abertzaleen agendetan baino e... iraganaren zein etorkizunaren ulermena eraikitzeko, agenda finkatzeko eta jendea jarduerara bultzatzeko. hortaz, urteak joan urteak etorri, euskaren alde eaen hartutako hainbat neurri, framing berri horren araberako hasi ziren ulertzen eta interpretatzen —kritika zorrotzez josia— gizarteko sektore batzuetan; hala nola herri administrazioko langileei hizkuntza eskakizunak ezartzea. horren ondorioz, gaur egungo agenda publikoan dauden euskararen gaineko iritziak mota askotakoak dira eta kontrajarriak. hona hemen horren isla diren bi ikerlan:
|
|
|
1.2 euskararen estatusa eta nafarroako gobernuaren hizkuntza politika nafarroako gobernuaren hizkuntza politikaren arloan bi garai bereizi behar ditugu euskararako ekimenak, hala politikoak nola sozialak, markatu dituztenak. (1) Lehen garai bat, 1986tik 1999 bitartean, Euskarari buruzko Foru Legea zenbait arlotan garatzea ekarri zuena. euskararen aldeko politika garbirik inoiz
|
egin
ez bazuen ere, orduko hizkuntza politikarako zuzendaritza nagusiak sustapen epelaren zenbait lan bederen burutu zituen. 1999an elebitasuna sustatzearen aldeko jarrera instituzionala aldatzen hasi zen eta hala upnk nola pSnk euskararen eta haren normalizazioaren kontrako diskurtso politikoa ozpindu zuten.
|
|
|
Mendialdeko aurreko gazte horiek ez dira herri hain euskaldunetan hazi (etxarri aranatzen %75 inguru da euskaldun, beran eta elizondon %70 eta lekunberrin %60). berako gazteak ez bertzeek ez dute euskara gurasoengandik ikasi. hizkuntza aldetik familia euskaldun ez osoak ohi dituzte (belaunaldi guztietako kide euskaldunez eta erdaldunez osatuak): gazte gehienek aitatxi amatxi euskaldunak eta guraso euskara (ongi) ez dakitenak izaten dituzte. hau da, herri horietan belaunaldien arteko hizkuntza lotura soziala ez da erabat hautsi. gurasoekin euskaraz
|
egin
ez badute ere, euskara hurbila izan zaie ingurua, gutxi asko, euskalduna baita. ingurune euskaldunak bete egin du euskarak etxean zuen hutsunea eta —gazteek beraiek hala adierazita— aitatxi amatxi, barride edo auzo lagun, haurtzain eta halakoekin izan zuten euskararekin harreman goiztiarra eskolan hasi baino lehenago ere. horiek bezalako kasuek agerian uzten dute hizkuntza sozializazioa... Mendialdeko herri erdaldundu horietan bi hamarkadetan euskararen errealitatea aldatu da eta oraingo gazteek euskararen" normaltasunean" hazi dira:
|
|
|
nafarroaren ipar mendebaldea, gipuzkoa (donostia beterri eremua izan ezik) eta bizkaiko ekialdea. ...gehiengoa euskalduna da guztietan. gainerako 33 eskualdeetan, ordea, bitan baino ez (agoitzaldean eta etxauriko ibarrean). berriz ere argi geratzen da euskara koofiziala izango balitz nafarroa osoan (eta horrek dakarren tratamendua jasoko balu), euskarak beste bilakaera bat izango zukeela bertako eskola sisteman. eae osoan izan duen berreskurapen handia da horren froga. eta" bertan inoiz hitz
|
egin
ez delako" euskara erriberan inoiz ezartzerik ez dela izango uste dutenei, nahikoa da enkarterri erdialdeko adibidea erakustea; izan ere, jakina denez, erromantzea ageri da beti nagusi eremu horretan, hasiera hasierako dokumentuetatik hasita7 hala ere, bertako biztanleriari euskara eta euskaraz ikasteko aukera eman zaionean eta aukera hori sustatu denean, hara zer emaitza eman duen, 2001eko ... eskola adinekoen %65 elebidunak dira.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, esan dugu neskak direla, batez ere, irratia entzuten dutenak. Aipatu baino
|
egin
ez dituzten irrati kateen artean(" Cadena 100"," Europa FM"," Arrasate"," Eitb"," Loiola"," Kiss FM")" 40 principales" (%50) eta" Gaztea" (%95) nabarmendu dituzte.
|
|
|
Telebistari buruzko galderarik
|
egin
ez genuen arren, sakoneko elkarrizketetan atera zen gaia eta behin baino gehiagotan atera zen puntu bat azpimarratuko dut, hau da, GOITBri egindako erreferentziak.
|
|
|
Horrekin batera, hizkuntzari dagokionez, nahiz eta inaugurazio erakusketetan, hilabete hauetan antolatu diren jardunaldietan edota bozeramaileek esandakoetan aniztasunaren alde egin (aniztasun erlijiosoa edo hizkuntza aniztasuna espresuki aipatuz), gero hainbat zantzu ditugu ondorioztatzeko euskara, askoz jota, bigarren mailako hizkuntzatzat hartua dela bertan. Inaugurazio eguneko itzulpen automatiko faltatik hasita (frantsesa eta ingelesa bai egon zirela aukeran10), egunkarietan irakurritako kexekin segi (lau langilerekin saiatu eta inork euskaraz
|
egin
ez ziolako bere ezinegona adierazten zuen Deia egunkarian zutabegileak11), hurbileko bilbotarrek izandako esperientzia berdinarekin jarraitu eta eraikinaren gaztelerazko izendatze hutsarekin bukatu: Alhóndiga Bilbao eta hó marka.
|
|
|
Nola defini liteke hortaz gure egungo egoera, hizkuntza soziologiaren ikuspegitik, euskal hiztun elkarte osoa harturik gogoan? ...dizionala (egurenen 1867ko azalpenekoa, kasu) gogor pitzatu dela nonahi, eta ia desagertu egin dela euskal herriko eskualde gehienetan. urola kostaz, Tolosaren gerri bueltaz eta goierriko albo eremuaz, Markina ondarru Lekeitio triangeluaz eta Larraun goizueta Bortziri Baztan koadrangeluaz aparte eAeko eta Nafarroako herri herrixka jakinak ditugu, gero eta nabarmenago, joera nagusi horri erabat men
|
egin
ez dioten azken gordelekuak, azken baluarteak: arnasgune horiek ditugu behinolako (partez, nola hala, eraldatzen hasitako) diglosiaren azken egoitza. horiek ere ez daude diglosiak hain noraezekoa duen konpartimentazio soziofuntzionalaren (edota territorialaren) aldetik gero eta indartsuago, gero eta erdarak interbenituago baizik. hots, diglosia tradizionala bere azken hondarretara iritsi da gurean. hori bakarrik ez da geratu, bistan
|
|
|
Ni, ezetzean nago: oro har, egin ditugunak
|
egin
ez bagenitu, askoz ere txartoago geundeke 6 urratsean ere! eta gabeziak ere ikusten dizkiot rSL horri, inon ez baitut ikusten nabarmentzen denik norbanako euskaldunaren identitatea landu egin behar dela asmoz eta jakitez, erein egin behar dela identitatearen konpartimentazio psiko funtzionalean, intimitateari eutsiko badiogu.
|
|
|
1992, 2002). deskripzio hutsean aldiz ez da geratzen zalbide eta bereziki aberatsak dira autoreak egiten dituen balorazioak eta kritikak eredu bakoitzari buruz. diglosiaren ibilbidea XIX. mendeko greziako egoera deskribatzean hasten da, zalbidek azken informazio iturriak erabiltzen ditu bere deskribapena egiteko, Mauro Fernandez-en 2005eko artikulua adibidez (Fernandez 1995, 2005). ondoren jatorrizko iturrietara jotzen du Fergusonen, Fishmanen, hudsonen eta soziolinguistika" kritikoaren" ikuspuntua adierazteko. Baina deskribapena
|
egin
ez ezik, zalbidek teoria bakoitzaren testuinguru epistemologikoa eta historikoa aipatzen saiatzen da eta kasu
|
|
|
"... hemendik kanpo ezagutu ere ez da ezagutzen! Gizartean ez dago diskurtsorik". ekologiaren alorrean diharduen mugimendu ekologistan bertan nabarituko litzateke hizkuntza ekologiaren sozializazioaren eskasia. hainbat kidek azpimarratzen duenez, euskal herriko mugimendu ekologistetan ez da hizkuntzari buruzko hausnarketarik agertzen. ekologia ulertzen dela ematen du, baina hizkuntzarekin konexioa nola
|
egin
ez da bizitzaren aniztasunaren klabean agertzen:
|
|
2012
|
|
|
Bertzalde, oro har, gurasoen hautuek ondorioak izan dituzte familiaren bertze kideengan. haurrei euskaraz egitea egokientzat eta naturalentzat ikusten delarik, haurra euskaraz eskolatu (ko) bada, aitatxiamatxi euskaldunek ere euskaraz egiten dute (nahiz eta duela hiru hamarkada beren seme alabei
|
egin
ez). hau da, hiztunek haurren hizkuntza sozializazioaren gaineko hautuak soziohistorikoak dira, ez monolitikoak, eta hizkuntzaren egoera, pertzepzioa eta hizkuntzarekin eratzen diren harremanak aldatzen badira, alda daitezke, hainbat ikerlanetan agerian utzi izan den bezala: "... language use in the home is not stable, and many interviews report changes over time" (Lamarre & rossell 2003:
|
|
|
3 Transmisioa ziurtatzeko lan sistematikorik
|
egin
ez den taldeetan (hau da, eskola edo ikastarorik, modu jarraitu batean behintzat, antolatu ez denetan) ez dago momentu honetan egitura minimorik horri aurre hartzeko eta, beraz, egun, kinka larrian egon daitezke. Beste taldeak bezalaxe, herriarentzako garrantzitsuak eta bizigarriak direnez, talde horien jarraipena ziurtatuko duten estrategia eta bideak pentsatzea ezinbestekoa eta lehentasunezkoa da:
|
|
|
musika talde batek musika egingo du (bertakoa, klasikoa, modernoa eta nahi duena) baina musika hori egiteko, euskaraz lan egitea edo gaztelaniaz egitea aukera dezake. debaren kasuan, esan dugu lehen ere, hiru taldek euskaraz egitea aukeratu dute (gaztelaniaz egitea aukera zezaketen). Beste taldeek ez dute, hausnarketarik
|
egin
ez duten neurrian, horren inguruko erabakirik hartu; gizarteko joerak, inertziak, funtzionamendu konkretu batera eraman ditu. esan bezala, gaztelania da nagusi.
|
|
|
Hala ere, badira euskara guztiz edo partez galdu dutenak (16 urte edo gehiagoko biztanleen %3 inguru). Galera horren zati bat (erdia inguru EAEn eta Iparraldean, eta herena pasatxo Nafarroan) galera partziala izan da, hau da, pertsona horiek euskaraz ondo hitz
|
egin
ez arren, ondo ulertzeko gai dira.
|
|
|
Ezagutza eta erabilera kontzeptuetan murgildurik egon gara orain arte, baina bada aipatu besterik
|
egin
ez dugun beste bat: Motibazioa.
|
|
|
José Ignacio Esnaolak, esaterako, argi dauka orain dela hogei urte euskarazko publizitatea egitearen inguruko jarrera eszeptikoa zegoela, orduan agian bazegoela arriskua, baina gaur egun bezeroen euskararekiko aktitudea gero eta positiboagoa dela eta" gainera, ausartuko nintzateke esatera bide honek ez duela amaierarik, hau da, joera hori indartu egingo dela aurrerantzean". Adibide moduan, orain arte sekula publizitatea euskaraz
|
egin
ez duten eta orain egiten hasi diren bere bi bezero aipatzen dizkigu: Schuss eta Lacunza Akademia.
|
|
2013
|
|
|
Elkarrizketa intimoetan bakarrik agertzen dira, ereduan ikasi arren, beti erdaraz erantzuten diguten seme alabak, EGA atera zuenetik inoiz gure aurrean euskaraz
|
egin
ez duen laguna, edo egoera diglosikora kondenatzen gaituen emazte euskaldun zaharra. Sentimendu sakonak daude tartean, eta batzuetan nork bere burua zuritu nahia ere bai; izan ere, norbera izan daiteke hurkoari euskaraz aritzeko aukera ukatzen dion lehena.
|
|
|
Hasi baino
|
egin
ez den bidaia honen eskarmentutik, lau ondorio nagusi atera ditut:
|
|
2014
|
|
|
Gazte askok gustora jakingo luke hitanoa, baina transmisioa izan ez duenez eta hezkuntzan jaramonik
|
egin
ez zaionez, ez du biderik ikusten berau lantzeko. (Hala ere, honek ez du esan nahi ikastaro partikularrak egongo balira berau ikasteko eskaera handiegirik egongo litzatekeenik).
|
|
|
— Gainontzeko kideen kasuan, hauturik
|
egin
ez dutenak:
|
|
|
Hauturik
|
egin
ez dutenek, egoera bakoitzean, era batera edo bestera jokatzen dute. Egoera informaletan, lagunartean bereziki, gaztelera ateratzen da garaile.
|
|
|
Hauturik
|
egin
ez dutenek, egoera bakoitzean, era batera edo bestera jokatzen dute. Egoera informaletan, lagunartean bereziki, gaztelera ateratzen da garaile.
|
|
2015
|
|
|
— Sentsibilizazio/ Motibazio saioak herritarrentzat, euskararen erabileran atzera
|
egin
ez dezaten.
|
|
2016
|
|
|
Tentuz ibili behar dugu, hortaz, bertan egin den saioa baloratzeko orduan. Mundu zabalean itxuraz inork
|
egin
ez duena65 guk oraingoz lortu ez izana nekez defektu larritzat har liteke. Hori bezain egia da, gure ustez, berariazko atentzioa eskatzen duen kontua dela erabilera indize global sintetikoaren hau:
|
|
|
d) Euskara indarberritzeko saio zabalaren altzoan zer leku, eta zer lehentasun, dagokie egunetik egunera ahulduago ditugun arnasguneei? Zer elementu ekonotekniko, soziokultural, lurralde antolamenduzko (tartean etxegintza) eta juridiko hartu behar dira kontuan, hein batean bederen kontrolpean gordez, hizkuntzaren azken gotorleku naturalotan ere, azken hamar hamabost urteotan gertatzen ari den bezala, euskaltasun beteak nabarmen behera
|
egin
ez dezan, e) Hizkuntza handien (gaztelania frantsesen, oso beste neurrian ingelesaren,..) eta euskararen arteko bizikidetza zein ardatz nagusiren jira-biran antola liteke XXI. mende honetan, hizkuntza ahularen kaltegarri izango ez den modus vivendi luze asmozkoa eratzeko474?
|
|
|
igoera handia gertatu da, inkesta soziolinguistikoen argitan, EAEn bereziki. Inkesta horien zein kale neurketen oso irakurketa okerra
|
egin
ez badugu, ordea, nekez esan liteke euskararen erabilera bizi giro informaleko jardungune hurbiletan (etxean, auzoan, lagunartean, kalean) antzeko aurrerapausorik egiten ari denik (gizarte indargarriz hornituen dagoen Gipuzkoatik kanpora, bereziki). Hots, munduko hizkuntza guztiak belaunez belaun transmititzen diren ingurumen zentralean ez gara, eredua lagun izanik ere, aurrerapauso handirik egiten ari, eta atzera ari gara zenbait kontestutan.
|
|
|
Geldiunerako astirik ez dugu. Ezin dugu ahaztu historian zehar inon
|
egin
ez den saiakera batean aritu izan garela, uste den baino gehiago asmatu da eta gizarteak oro har kolaboratu egin du. Ezagutza zenbaki oso eskasetatik abiatuta, gizarte oso bat berreskuratu nahi izan diogu euskarari eta seguruenik hori ezinezkoa da.
|
|
2017
|
|
|
Honela dio: " gurea egin, haiek
|
egin
ez dezaten".
|
|
|
• Etxeko erabileran eta arnasguneetan ez dugu aurrera egin, atzera
|
egin
ez dugunean.
|
|
|
Hala ere, garrantzitsua iruditzen zait aipatzea lan hau egiteko ideia orain dela denbora batetatik neukala buruan, hein handi batean kalean ikusitakoarengatik. Honegatik, ikerketarako espreski behaketarik
|
egin
ez dudan arren esan daiteke aurretiko behaketa txikien ondorioa dela ikerketa hau baita ere. Beraz," behaketa" horiek eman edo ematen dizkidaten inpresioak ere kontutan hartuko dira ikerketan.
|
|
|
erabilera sustatzeko neurriaren bila edo brocaren mapak, esaterako). eta zientziaren eskutik, euskalgintzak berak ekin zion euskaldunak eta euskararen erabilera zenbatzeari. hasierako lanek berdintzen zuten euskaraz hitz egiteko gaitasuna, hitz egitea eta euskalduna izatea. hirurak nahasten zituzten, hau da, herrikategoriak bere egin zituzten, gehienetan" euskaldun" etiketaz laburturik7 geroago, 70 hamarkadan, ezagutza gaitasunari gehitu zioten bai erabilera, bai jarrera ere (Juaristi, 2013: 51). horrenbestez, estatu administrazioek
|
egin
ez zuten lana, herri ekimenez eginda zegoelarik hasi ziren ikerketa soziolinguistikoak. kategoriak definituta zituzten hiztunek beraiek: euskaldun, erdaldun, euskaldun zaharra, euskaldun berri eta halakoak (hemen argitzerik ez dugun beste kontu bat da kontzeptu horiek, tipo horiek, nola sortu ziren).
|
|
|
Jakinakoa da azken urteetan euskal soziolinguistika esparruko ikerketa nagusiak euskal herriko hego aldean garatu direla, mugaz bi aldeetako arrakala eremu horretan ere gero eta zabalagoa eginez. neurri batean urlergarria den fenomenoa izanik ere hori (batean eta bestean euskal soziolinguistikaren finantzazio publikoak duen pisua kontuan hartuta), asko eskertzen da ikertzaileek iparraldeko ikerketan sakontzeko ahalegina egitea. baina, batez ere, gaiak du gaurkotasun handia: testuinguru ez lagungarrietan, euskara hitz egiten ez duten gurasoek euren seme alabak immersioko ereduetan eskolatzeko arrazoiak ezagutzea eta aztertzea. lurralde osoaren ikuspegitik ikerketa sakonik
|
egin
ez baldin bada ere gai horretan, lehendik badira hurbilketa oso interesgarriak, hiztun berrien gaiarekin lotutakoak eaen, edo haurren sozializazioaren inguruan nafarroan. beraz, ikerketa honetan jasotako emaitzak arretaz hartzekoak izango dira, gaiaren konplexutasunean sakontzeko lurraldetasunaren ikuspegitik. ongi etorri beraz, gai eta ikerketa lerro honetara. euskara teknikaria da, era berean, ... " Euskararen Ofizialtasuna Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean" izenburuak iradokitzen duen bezala, ikerketaren gaia da lurralde horretako administrazio orokorraren langile publikoen euskararen ezagutzan eta erabileran eragiten duen legedia. ez dirudi honakoa denik euskal soziolinguistika esparruan gai landuena, eta, aldiz, denen ezagutzan dago ezinbestekoa dela ahalik eta modu eraginkorrenean kudeatzea; dagoena ondo ezagutzea, baliabide guztiak profitatzea eta aldaketak bultzatzea. horregatik da hain pertinentea gai hau, zehazki, hiru aztergai landuz:
|
|
|
" Nik adibidez etxean beti hitz egin dut euskaraz gurasoekin eta, baina gero ere Iruñean bizitzearekin pues jendeak normalean ez du euskeraz hitz egiten(...) baina, hala ere, etxean euskaraz hitz egiten badut gero nahiko ondo" (H3) ezagutzaren inguruan, gainera, euren buruaren diagnostikoa
|
egin
ez ezik, ingurukoena ere egin dute, euren pertzeptzioak erakutsiz. gasteizetik datozen ikasleek huhezira iritsitakoan euskara maila baxuagoa zutela aitortu dute eta ikasturteak aurrera egin ahala, ezagutzan aurrerapausoak eman dituztela onartzen dute.
|
|
2018
|
|
|
Garrantzia berezia du euskara erabiltzeko aukerak eta sareak izatea. Ez dira euskaldun gutxi norekin hitz
|
egin
ez dutela adierazten dutenak! Garrant zia berezia du euskararekiko hiztunak duen kontzientzia, konpromisoa, atxikimendua, eta jarrera erreaktiboa edo proaktiboa.
|
|
|
Ez dira euskaldun gutxi norekin hitz
|
egin
ez dutela adierazten dutenak! Beraz, testuinguru soziolinguistikoak eta sare sozialak euskararen erabileraren baldintza determinatzaileak dira.
|
|
|
4 Belarripresten zeregina funtsezkoa izan da. Lehenengo hitza euskaraz egiteko ingurune seguru bat sortu dute, bai ezezagunekin bai ezagunekin (euskaraz hitz
|
egin
ez, baina ulertzen duten pertsonak deskubritzeko modu bat izan da). Ahobiziei heltzen zaien mezua belarripresten jokaerarekin:
|
|
|
Ahobiziei heltzen zaien mezua belarripresten jokaerarekin: " Zuk nirekin euskaraz egin dezakezu (agian orain arte
|
egin
ez dugun bezala), nik ulertzen dut-eta" ikaragarria da. Horrek ahobiziei ate zabal bat ireki die.
|
|
|
Aurrez aipatu moduan, euskaraz dakiten egoiliarren bi herenek bakarrik aukeratzen dute egiten dituzten ikastaroak euskaraz egitea. Horren inguruko galdeketa zabal eta sistematizatu bat
|
egin
ez den arren, eurekin izandako elkarrizketetan ikusi denez, bi arrazoi dituzte horretarako: batetik, aurrez medikuntzako ikasketak gaztelaniaz egin izana; eta bestetik, eguneroko osasun arreta hizkuntza horretan izatea, eta beraz, horretarako prestatuago egotea.
|
|
2019
|
|
|
indarberritzen edo berrosatzen ari diren arnasguneen azpimultzoa. gure artean gertatzen ari denaz egiten den diagnosia ere baliagarria da ene ustez, testu osoa bezala. puntuz puntu lantzen dira gaiak, eta eman beharreko azalpenak ere hurrenez hurren eskaintzen. atal horretan ez da teoria hutsaz hitz egiten: " hemen eta orain" zer gertatzen ari den, eta zergatik, azaltzen da bertan. osasun egoerak okerrera
|
egin
ez dezan oraingo joera batzuk zergatik aldatu behar diren, eta nola, adierazten da, bide batez. arnasguneen deskribapena eta sailkapena, gaur egun dituzten erronka nagusiak, zer egin behar den etab., oso modu praktikoan aurkezten da.
|
|
|
Hor... Gure artean, ari da joko bat egiten, eta enea, eta behar dut kasu
|
egin
ez errepikatzea nik bizi izan dudana. Ari baita beti frantsesez, eta ni beti euskaraz!
|
|
|
Andresen arrazoietan, ordea, nekez topatu daiteke euskararekiko atxikimendu berezi bat abesterako garaian. Sekula hauturik
|
egin
ez duela egin azpimarratu baitu, bere hizkuntza hautua artistikoa dela, eta kantatzen duen hizkuntza guztietan berdin sentitzen dela. euskararekiko kontzientzia badauka, ordea, eta hizkuntzaren egoerarekiko kezka duela aipatu du elkarrizketan zehar. horregatik, hizkuntzarekiko atxikimendua izan baduen arren, identifikazio hori galdu egiten da musikaren esparrura salto egiten duenean.... Bertan hautu artistikoa egiten baitu, eta hizkuntza bat ala bestea hautatzea" gitarra akustikoa edo elektrikoa aukeratzea bezala" egiten du. hizkuntza musikaren beste elementu bat gehiago balitz bezala.
|
|
|
Naturaltasuna hitza erabili du batak, eta hauturik sekula
|
egin
ez izana besteak. euskara osasuntsu dagoen inguru batean bizi dira biak, eta era horretan abestea euren egunerokotasunaren jarraipen bat litzateke. hala dio Arakistainek naturaltasunez hartutako erabakia izan dela dioenean. etxezarretaren arabera, bestalde, en tol Sarmiento gazteleraz abesten hastea natural egindako hautua izan zen. era horretan kantatzen hastea" naturalagoa" izan zela ...
|
|
2020
|
|
|
Euskadi edo Kataluniako gizarteen modukoentzat, agertoki berri horretan are erabakigarriagoa izango da ikus entzunezko korporazio publikoen zeregina. Baina ez Euskal Irrati Telebistak (EITB) ez Corporació Catalana de Mitjans Audiovisuals ak (CCMA) dute euskararen edo katalanaren erabilera soziala hedatzearen alde ezer nabarmenik
|
egin
ez badute bultzada berri bat jasotzen, aukera emango diena beren posizioa indartzeko, eginkizuna birdefinitu eta berritzeko eta errotik eguneratzeko helburuak, errutinak eta lan moduak, baita enpresaren egitura bera ere.
|
|
2023
|
|
|
Hipotesietan aurreikusi zen Espainiako botere legegilea izango zela baldintzatzailea aztertutako tokiko hizkuntzen garapenerako. Esan beharra dago, ordea, tokiko botere legegileen arteko desberdintasunak ikusita, autonomia erkidegoetako botere legegilea ere izan dela sortutako baldintzen baitan araudian nahikoa garapen
|
egin
ez duena. Adibidez, Nafarroako, EAEko edo Galiziako legediak gehiago garatu daitezke Espainiako markoaren baitan.
|
|
|
EITB estandarraren inplementazioan lehen lerroan kokatu zen, ordura arte euskaraz
|
egin
ez ziren edukiak sortu baitzituen komunikazio taldeak. Hiztun komunitatearentzat indar kohesionatzailea izan zen, estandarizazioa azkartuz.
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, EITB sortu zenean estandarraren kodifikazioa hastapenetan zegoen. EITB estandarraren inplementazioan lehen lerroan kokatzea ekarri zuen horrek, ordura arte euskaraz
|
egin
ez ziren edukiak sortu baitzituen komunikazio taldeak. Hiztun komunitatearentzat indar kohesionatzailea izan zen, estandarizazioa azkartuz.
|
|
|
Bertakoek, kasu batzuetan, nolabaiteko hurbilketa ikusi izan dute, baina gehienetan etorkinen artean euskarara hurbiltzeko inolako ahaleginik
|
egin
ez zutela aipatzen dute. Bertakoak eta bertako hizkuntza ikusezinak balira bezala.
|
|
|
7 Esperientzia horren deskribapen zehatza egin zuten lehenago ere zenbait ikertzailek honela adieraziz: " Bi munduko egoeran bizitzea eta horretaz ez ohartzea, besteak beste" kanpotik etorri diren edo etorri ziren pertsonen artean, hartu dituen kulturan sakon gizarteratzeko urratsa
|
egin
ez duten etorkin familien artean gertatzen da" (Amorrortu et al. 2009, 52).
|