|
2004
|
|
|
Osasun Sistema Nazionalaren (OSN) prestazioen katalogoaren arabera, fisioterapia parkinsona
|
duten
pertsonen eskubidea da, baina, praktikan, “ez zaie ematen Espainian gaixotasun hori duten 80.000 pertsonei”, salatu du Parkinson gaixoen elkarteak, Apanetek. Gaur ospatzen den gaitz horren Nazioarteko Eguna dela eta, elkarteak salatu du “bizi behar dugun errealitate gogorra, osasun sistema publikoan tratamendu egokia ez jasotzeagatik”.
|
|
2005
|
|
|
Oztopo arkitektonikoak kentzea konstituzio aginduaren barruan sartzen da, zehazki 49 artikuluan, non botere publikoei beharrezko baldintzak sustatzeko eta mugikortasun murriztua
|
duten
pertsonen eskubideak gauzatzeko behar diren arauak ezartzeko agintzen baitzaie. Baina, zer da oztopo arkitektonikoa?
|
|
2006
|
|
|
– Fitxategi horietan zerrendaren helbururako behar beharrezkoak diren datuak baino ez dira sartuko; iturri horien mantentze lanez arduratzen diren erakundeek datu osagarriak sartzeko, interesdunak baimena eman du, eta edozein unetan ezeztatu ahal izango da. – Interesa
|
duten
pertsonek eskubidea izango dute lanbide elkargoetako zerrendak mantentzeaz arduratzen den erakundeak doan adieraz dezan beren datu pertsonalak ezin direla erabili publizitaterako edo merkataritza azterketarako. – Interesdunek eskubidea dute doan eskatzeko jendearengana iristeko datu guztietatik kanpo utz daitezela.
|
|
|
Cermik gogoratu du AEBetan.' eremu pribatuan, jendearentzat irekitako establezimendu fisikoak dituzten enpresen web gune guztietara zabaltzen da irisgarritasun betebeharra. Informazio mintegia Bestalde, Amparo Valcarce Gizarte Zerbitzuen, Familien eta Ezgaitasunaren Estatuko idazkariak, Amparo Valcarce, nabarmendu zuen Cermi ko informazio mintegia ixtean, NBEren Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Eskubideei buruzko konbentzioari buruzkoa, Espainiak “garrantzi handiko” protagonismoa duela Nazio Batuen itun hau egiteko. “Gure ordezkaritzak gogor egin du lan emakume eta haur ezgaituei buruzko berariazko artikulu bat egon zedin”, azpimarratu zuen Valcarcek.
|
|
2007
|
|
|
Azkenik, milioi bat sinadura biltzea lortzen bada, tratu berdintasuna eta bizimodu independentea bermatzen dituzten politiketarako lehen urratsa ere lortuko da, “diskriminazioa Europako Historiako urte liburuetara eramateko”. Ezgaitasunaren Europako Foroa Ezgaitasunaren Europako Foroa 1997an sortu zen, ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideak babestu eta defendatzeko. Eremu horretan lan egiten duten Europako eta Espainiako erakundeek osatzen dute, baita beren burua ordezkatu ezin duten pertsona ezgaituen familiek ere.
|
|
|
Kongresuko Lan eta Gizarte Gaietako Batzordeak atzo onetsi zuen ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideak urratzeagatiko zehapenak arautzen dituen lege proiektua, eta senatuari bidali zion. Isunak 301 eurotik milioi batera bitartekoak dira.
|
|
|
LANEk herrialde guztiei dei egiten die ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideei buruzko ituna berrets dezaten
|
|
|
Oraindik egin ez duten munduko herrialde guztiek berretsi egin lukete ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideei buruzko NBEren hitzarmena, 2006ko abenduan onartu zena, Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) eskatu bezala; izan ere, Ezgaitasuna duten Pertsonen Nazioarteko Eguna ospatzeko baliatu zen. Orain arte, zazpi herrialdek bakarrik berretsi dute hitzarmena, eta indarrean sartzeko hogei berrespen behar ditu.
|
|
2008
|
|
|
Ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideak
|
|
|
Hezkuntza, enplegua, osasun sistema egokiak eta oztopo fisiko eta sozialik gabeko inguruneetarako sarbidea hobetu eta sustatuko duten aldaketak bilatzen dira. Horretarako, ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideak jasotzen ditu txostenak, NBEren Konbentzioa indarrean jarri ondoren beharrezkoak diren aldaketak eta arau xedapenak garatzen laguntzeko. “Konbentzioa aplikatzeak une garrantzitsua ekarriko du ikusteko indarrean dagoen legedia zenbateraino den eraginkorra eta borondate adierazpena baino zerbait gehiago dela”, dio Luis Crespo ONCE Fundazioko zuzendari nagusiak.
|
|
2009
|
|
|
Aurkezpen ekitaldian, Francisco Ros Telekomunikazioetarako eta Informazioaren Gizarterako estatu idazkariak nabarmendu zuen teknologia berriak “pixkanaka pixkanaka sartzen ari direla gizartearen eremu guztietan”, eta, bereziki, “gizarte bazterketako arriskuan dauden pertsonak integratzeko oinarrizko tresna da”. GuiaDis “tresna bizia” da, eta “etorkizunean eguneratu eta perfekzionatuko da” balio berezia du, esan zuen ONCE Fundazioko lehen lehendakariorde exekutiboak, Alberto Duránek, bere helburua “minusbaliotasuna
|
duten
pertsonen eskubideen informazio esparrua hobetzea” dela. Erabiltzeko erraza Gida www.guiadis.es web orrian kontsulta daiteke, eta datu base eguneratua, eskuragarria eta erabilerraza eskaintzen du, gaur egun ezgaitasuna duten pertsonentzako eta haien familientzako laguntza publikoak biltzen dituena.
|
|
|
Ezgaitasuna
|
duten
pertsonek eskubide komunak eta bereziak dituzte. Horiek babestea beharrezkoa da eta, horretarako, Ezgaitasuna duten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERMI) autodefentsa gida bat argitaratu du.
|
|
|
Betetzen ez diren lege eta arauei buruzko informazioa jasotzea. Ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideak lege komunetan jasota daude, hala nola, Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalean, Konstituzioan, Kode Zibilean edo Langileen Estatutua. Hori dela eta, “egoera berean ezgaitasunik ez duen pertsona bat baino modu txarragoan tratatzen dutenean, diskriminatzen ariko dira”, ohartarazi du Gidak.
|
|
|
Herritarrak GIBaren probaren garrantziaz kontzientziatzeko eta sentsibilizatzeko egingo dira ekintza horiek guztiak. GIB Hiesaren Estatuko Koordinakundea (UTZIA) 2002an sortu zen, gaixotasuna
|
duten
pertsonen eskubideak bermatzeko eta sortzen dituen erronka berriei aurre egiteko. Haren helburuen artean dago GIBaren eta HIESaren Espainiako errealitateari heltzen dioten elkarte mugimendu antolatuaren GKE, erakunde eta instituzio nazional eta nazioartekoentzat erreferentziazko erakundea izatea.
|
|
|
Ezgaitasunen bat
|
duten
pertsonen eskubide urratuenak
|
|
|
Ezgaitasunen bat
|
duten
pertsonen eskubideak egunero urratzen dira, gehienak ezjakintasunagatik. Espainiako Konstituzioan (EE) eta Ezgaitasuna duten Pertsonen Eskubideen Nazioarteko Hitzarmenean jasota egon arren, kontsulta eta salaketa ugari jaso dira.
|
|
|
Ezgaitasunen bat duten pertsonen eskubideak egunero urratzen dira, gehienak ezjakintasunagatik. Espainiako Konstituzioan (EE) eta Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Eskubideen Nazioarteko Hitzarmenean jasota egon arren, kontsulta eta salaketa ugari jaso dira. CERMIk informazio hori baliatu du txosten bat egiteko, kalte nagusiak argitara ateratzeko.
|
|
|
Egoera hori salatzea, hura suntsitzea eta eragindako pertsonei eragindako kaltea konpontzea du helburu. Azterlanak Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Eskubideen Nazioarteko Konbentzioaren jarraipena egiten du, eta Espainian urtebetez (2008ko maiatzaren 3an) indarrean egon ondoren nola aplikatzen den aztertzen du. CERMIn jasotako kontsulta eta salaketez, horien ondorioz hasitako ekintzez eta elkarteen mugimenduak eta komunikabideek emandako informazioez elikatzen da.
|
|
|
Minusbaliotasun Fisiko eta Organikoa duten Pertsonen Espainiako Konfederazioak (COCEMFE) gaurko jardunaldia aprobetxatzeko nahia adierazi du. Egun horretan, Nazio Batuen Eguna ospatzen da, eta Espainiako legeen aldaketa azkartzeko eskatu dio Gobernuari, NBEren Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Eskubideei buruzko Konbentzioari egokitzeko. Espainiak bere garaian berretsi zuen nazioarteko itun hori.
|
|
2010
|
|
|
“Ikasgela bereizi batean ezgaitasun mota desberdinak dituzten ikasle guztiak jartzea haien behar espezifikoei kasurik ez egitea da” eta “bereizketan jarraitzea” Hezkuntza inklusiboa da FEAPS edo COCEMFE bezalako erakundeek azken urteetan gehien eragin duten erreklamazioetako bat. Ezgaitasunaren Europako Foroak, FEAPSk parte hartzen duenak, duela urtebete argitaratu zuen Hezkuntza Integratzaileari buruzko Adierazpena, Nazio Batuen Desgaitasuna
|
duten
Pertsonen Eskubideen Konbentzioaren 24 artikuluaren interpretazioa jasotzen duena. Artikulu horrek ezartzen du beharrezkoa dela estatuek ezgaitasuna duten pertsonen (haurrak barne) parte hartze aktiboa izatea Konbentzioaren garapenean eta aplikazioan, bai eta horiei buruzko erabakiak hartzeko beste prozesu batzuk ere.
|
|
|
“sistema horretatik, funtsean, egiturazko elementuak eta kudeaketa prozedura hartzen ditu”, gogoratu du CERMIk. Ezgaitasunen bat
|
duten
pertsonen eskubideak defendatzen dituzten eta EROSKI CONSUMER aldizkariak kontsultatu dituen hainbat erakundek ziurtatu dute ez dakitela nola jarri den abian sistema hori, baina Ezgaitasuna duten Pertsonen Aukera Berdintasunari, Bereizkeriarik Ezari eta Irisgarritasun Unibertsalari buruzko 2003ko Legean jasota zegoen sistema hori, eta 2006ko abenduan onartu zen hura arautzen duen errege dekretua.... Kexak eta erreklamazioak Arbitraje prozedura borondatezkoa eta doakoa da, nahiz eta, kasu batzuetan, probek ordaindu duten.
|
|
|
Haien alde egiten da, haien kezkei edo beharrei erantzuten dieten programen bidez, eta GKEen laguntza izaten da. Erakunde horrek borondatezko laguntza sustatzen du premia gehien
|
duten
pertsonen eskubideak bete daitezen lortzeko, “badakigu gaurko gazteen elkartasun jarrerak gizarte hobea eraikiko duela etorkizunean”. Gazteek nazioarteko boluntario programetan, ingurumenaren zainketan edo osasunaren sustapenean parte hartzen dute Uztailetik aurrera, Zaragoza, Madril, Bartzelona, Bilbo, Sevilla, Granada eta Valentziako 600 boluntariok parte hartuko dute udako hilabeteetan Bulgaria, Kroazia, Hungaria, Eslovenia, Guatemala, Letonia, Mexiko, Peru, Polonia, Portugal eta Ugandako auzolandetan.
|
|
|
“Adimenduten pertsonez gehiegi hitz egiten da, hitza eman beharrean” ET: Ezbairik gabe, gehiegi hitz egiten da, horregatik landu dugu ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideen gida. BK:
|
|
|
Gidak guk hitz egiteko aukera eman digu. Zein dira eguneroko bizitzan gehien urratzen diren adimen urritasuna
|
duten
pertsonen eskubideak. ET:
|
|
2011
|
|
|
Ezgaitasuna duten pertsonek gabezia batzuk hauteman dituzte, eta horregatik, zenbait elkartek laguntza juridikoko doako eskubide edo zerbitzuetan trebatzeko ekimenak jarri dituzte abian. Urritasuna
|
duten
Pertsonen Eskubideei buruzko Nazioarteko Konbentzioa betetzeko beste urrats bat da, Espainiak 2008an berretsia. Ezgaitasuna duten pertsonen giza eskubide eta oinarrizko askatasun guztiak berdintasun baldintzetan betetzea sustatu, babestu eta bermatu nahi du.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak (OME) eta Munduko Bankuaren Taldeak mundu osoko datuak biltzen dituzte lehen azterlan honetan —daisy formatuan ere deskarga daiteke—, pertsona horien bizi kalitatea hobetzeko politika eraginkorrak formulatzeko baliagarriak izan daitezen. Bigarren helburu gisa, txostenak «Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Konbentzioa» aplikatzea erraztea lortu nahi da. Testu hori Espainiak berretsia da eta 2008ko maiatzetik indarrean dago.
|
|
|
Testu hori Espainiak berretsia da eta 2008ko maiatzetik indarrean dago. Dokumentu honek paperean jarri ditu ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideak, Nazio Batuen New Yorkeko egoitzan ere parte hartzeko aukera eman baitie. Han izan ziren Tonet Ramírez eta Cristina Rosell, “Ezintasunak dituzten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Nazioarteko Konbentzioaren” laguntzaileak, Down sindromea duten 150 pertsonen testigantzak biltzen dituena.
|
|
|
Horretarako, gobernuek zerbitzu orokorretarako sarbidea sustatu dezakete, berariazko programetan inbertitu, estrategia eta ekintza plan nazionalak ezarri, langileen hezkuntza, prestakuntza eta kontratazioa hobetu, kontzientzia publikoa handitu edo ezgaitasuna duten pertsonen parte hartzea bermatu, besteak beste. 10 Ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideei buruzko Konbentzioari atxikitzea. Ezgaitasuna duten pertsona guztiek giza eskubideak izan ditzaten sustatu, babestu eta bermatzeko, 150 herrialde eta erakundek sinatu dute dagoeneko dokumentu hau, eta ehun bat herrialdek berretsi dute.
|
|
2012
|
|
|
Ezgaitasuna duten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERMI) Gobernuari eskatu dio erregelamendu bidez arautu dezala mugako adimena duten pertsonen asimilazioa, %33koa, lan munduan sartzeko, Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Eskubideei buruzko Nazioarteko Hitzarmenera araudia egokitzeari buruzko abuztuaren 1eko 26/ 2011 Legeak xedatzen duen moduan, erakundeak jakinarazi duenez. Legezko xedapen horren arabera, mugako adimena zuten pertsonak, laneratzeko soilik,% 33ko ezgaitasun maila minimoarekin parekatu ziren.
|
|
|
Munduarekiko harremanetarako muturreko ezintasunari buruzko mito faltsuari dagokionez, erakundeak dio gehiegizkoa dela; izan ere, TEA duten pertsonak gai dira afektua sentitu eta adierazteko, eta komunikazio gaitasunak hobetzeko gai dira, laguntza egokia emanez eta komunikazio sistema alternatiboak erabiliz. Horregatik guztiagatik, FEAPSk eskatzen du beharrezko laguntzak eman daitezela AEAko pertsonak beren bizitzako eremu eta fase guztietan gehiago sartzeko, benetako eskubide berdintasuna bermatzeko, Pertsona Ezinduen Eskubideei buruzko NBEren Konbentzioak (2007) eta Autismoa
|
duten
Pertsonen Eskubideei buruzko Europako Gutunak (1996) eskatzen duten bezala.
|
|
|
Gainera, ezgaitasuna duten ikasle, ikertzaile eta irakasleak bulego edo zerbitzu bereziez hornitu nahi dira, beren jarduera berdintasunean garatu ahal izateko. Era berean, irakasle ez diren langileak informatzeko eta prestatzeko programak ezartzea aurreikusten da, bai guztientzako diseinuak eta irisgarritasun unibertsalak ezgaitasunen bat
|
duten
pertsonen eskubideak benetan aplikatzean duten eraginari buruz, bai eta unibertsitateko erakundeen kudeaketa sistemetan irisgarritasun unibertsala sartzeari buruz ere, lortutako mailei eustea eta hobetzea lortzeko, eta kalitate estandar bat izateko. Ministerioaren jarduera ildo horiek Universia Fundazioarekin abian jarri diren beste ekimen batzuekin osatuko dira, ezgaitasuna duten unibertsitate tituludunen enplegagarritasuna eta ekimena sustatzeko.
|
|
|
Desgaitasunen bat duten pertsonen erakundeek uste dute araudi horrek aukera ematen duela aukera berdintasunean aurrera egiteko eta desgaitasunen bat duten pertsonak hasieratik kontuan hartzeko. Helburua zeharkako gaia izatea da, agenda politikoaren parte izatea eta desgaitasunen bat
|
duten
pertsonen eskubideak betetzea bermatzea. La futura ley tendrá, ante todo, un carácter integrador.
|
|
2013
|
|
|
Ezgaitasunen bat duten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERMI) gogorarazi duenez, urte berriarekin batera, «lineako sare sozialen enpresa titularrek lege araudia bete behar dute». Zehazki, araudia egokitzeari buruzko abuztuaren 1eko 26/ 2011 Legea Desgaitasunen bat
|
duten
Pertsonen Eskubideei buruzko Nazioarteko Konbentziora aplikatu behar dute. Sare sozialek Interneteko orri publikoen eta enpresa handien irisgarritasun arau berberak bete behar dituzte Lege hau aplikatzeak esan nahi du sare sozialek Interneteko orri publikoen eta enpresa handien irisgarritasunari buruzko arau berberak bete behar dituztela, CERMIk azpimarratzen du.
|
|
|
Konbentzioaren bosgarren urteurrenean, ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideei ematen dien balioa eta eskubide horiek betetzearen aurkako zenbait erresistentzia nabarmentzen dira.
|
|
|
Orain dela bost urte onesteak guztien onarpena ekarri zuen. ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubideak bizitzaren alderdi guztietan. Baina oraindik ez da erabat aplikatzen.
|
|
|
Juan Cidek dio Konbentzioak «aldatu egiten duela ezintasunaren kontzeptua, ez baita soilik pertsonak duen defizita edo narriadura, baizik eta gizarte oztopoekin duen elkarreraginak nola eragozten edo mugatzen duen gizarteratzea». Ezgaitasunak dituzten pertsonen aldarrikapenak Hitzarmenak ezgaitasuna
|
duten
pertsonen eskubide guztiak biltzen dituenez, elkarteek salbuespenik gabe bete daitezela aldarrikatzen dute. CERMIk ezgaitasunaren erakundeei dei egiten die «barne iraultza bat egitera, norainokoa, NBEren Konbentzioaren edukien benetako sustatzaile izateko, interesdun nagusi gisa».
|
|
|
Egun horretan, berriz ere, desgaitasunen bat
|
duten
pertsonen eskubideak aldarrikatu dira eta krisiak berekin dakartzan ondorioak azaldu dira
|
|
|
Krisiaren ondorioak urritasuna duten pertsonengan Irudia: COCEMFE Neurri handi batean, desgaitasunen bat
|
duten
pertsonen eskubideen urraketa krisi egoerari zor zaio, gizarte bazterketa sustatzen baitu. Testuinguru horretan, joan den urtean sortu zen SOS Desgaitasuna estrategia:
|
|
|
Helburua kalitatezko hezkuntza jasotzea da, bereizkeriarik gabe eta aukera berdintasunean oinarrituta. «Ikasteko oinarrizko beharrak asetzea» ez ezik, haien bizitzak aberastea ere lortu nahi da, hau da, kanpainaren bultzatzaileak segurtatzea, Desgaitasunen bat
|
duten
Pertsonen Eskubideei buruzko Konbentzioaren 24 artikuluan jasotzen den bezala. Down Españak badaki zer esan nahi duen.
|
|
2019
|
|
|
Eta ez hori bakarrik. Espainian Diabetesa
|
duten
Pertsonen Eskubideen I. Adierazpenaren lehen puntua ere bada (2017). Izan ere, duela hilabete batzuk esan genuen bezala, “jakintza boterea da, baita diabetesa ere”.
|
|
2023
|
|
|
Adibide bikaina da zientziak eta teknologiak nola lagun dezaketen garapen iraunkorreko helburuak lortzen. Hala ere, nahiz eta Bangladeshen eta antzeko esperientziek edateko ura, saneamendua eta higienea eskuratzeari buruzko egoera hobetzeko aukera ematen duten, oraindik asko dago egiteko.Ura eskuratzea eta kalitatezko saneamendua giza eskubidea da, eta ACNURek lanean jarraituko du ihes egin behar
|
duten
pertsonek eskubide hori bermatuta izan dezaten.
|