|
2003
|
|
|
(estresa eta antsietatea, adibidez) edota azturak, bizimodua, elikatzeko ohiturak eta bidaiengatiko ordutegiak behin eta berriro aldatzeak ere garrantzi handia izaten dute: idorreria nozitzen
|
duten
pertsonen erdiek antsietatea eta depresioa jasaten dutela egiaztatu da.
|
|
2004
|
|
|
Ebakuntzari (laser izpiekin, aipatu dugun bezala) trabekuluplastia deritzo eta, emaitza on onak agertu izan dituen arren, zenbaitetan eragina moteldu egiten da denbora igaro ahala, eta ebakuntza nozitu
|
duten
pertsonen erdiengan presioa berriro areagotzen da bizpahiru urteren buruan.
|
|
|
Munduan HIESa
|
duten
pertsonen erdiak emakumeak dira. Datu hori Bangkokeko Mundu Konferentzian eman zen ezagutzera, eta prebentzioa du helburu bakarra.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, Díaz Pérez doktoreak zenbait babes mekanismo gomendatu zituen azal osasuntsua izateko, hala nola larruazala hidratatzeko edo babesteko, eta argi ultramorearen iragazkiak erabiltzeko; hala ere, nabarmendu zuen pertsona bakoitzaren azal motaren eta inguruko baldintzen arabera gehiago edo gutxiago zaindu behar direla. Alde horretatik, melanoma da minbizi erasokorrena, lau milimetro baino gehiagoko melanoma
|
duten
pertsonen erdiak hil egiten baitira. Hala ere, aitortu zuen azken urteotako zabalkunde eta prebentzio kanpainei esker handitu egin dela melanoma kopurua, baina ez heriotza kopurua, diagnostiko goiztiarra egin baita.
|
|
|
Horietatik guztietatik salatzen da ur eskasia dela eta herrialde askok sufritzen dutela. 1998an 28 herrialde zeuden egoera horretan, eta 2025ean 56, hau da, munduko populazioaren %47 Izan ere, Milurtekoko Helburuetako bat edateko urik ez
|
duten
pertsonen erdiak 2015era arte murriztea da. Are gehiago, Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen gaineko Itunaren Batzordeak ura funtsezko giza eskubide gisa onartu du.
|
|
2006
|
|
|
% 15 baino gehixeago sufrituko du bizitzan zehar. Nabarmentzekoa da, halaber, tratamendua behar
|
duten
pertsonen erdiek baino gehiagok ez dutela jasotzen, eta tratatutakoen ehuneko handi batek ez duela behar bezala jasotzen. Osasun Planak “psikiatria komunitarioaren” alde egiten du.
|
|
2007
|
|
|
Bereziki, emakumeen egoera hobetu nahi da, Sánchezek dioenez, “bereizkeria bikoitza jasaten dute emakume izateagatik eta ijito izateagatik”. Hori dela eta, lanean parte hartu
|
duten
pertsonen erdiak baino gehiago emakume langabeak izan dira, eta supermerkatuko kutxazain edo saltzaile gisa trebatu dira, besteak beste. “Enpleguak berdin berdin egiten gaituela dioen mezua zenbat eta gehiago zabaldu, orduan eta aukera gehiago izango dituzte ijitoek beren egoera normalizatzeko eta edozein herritarrek dituen eskubide eta betebehar berberak izateko”, gehitu du Sánchezek.
|
|
2008
|
|
|
Adibidez, eskatutako hipoteka mailegua higiezinaren balioaren %50ekoa izatea. Etxebizitza bat erosteko kapitala
|
duten
pertsonek erdia zuzenean ordain dezakete eta bestea finantzatu, Martínez Solozabalek iradokitzen duenez. Horrek aukera emango luke kuoten zenbatekoa edo amortizazio epea murrizteko eta, aldi berean, zergen ehuneko bat urtero kentzeko.
|
|
|
Soriak azaldu zuenez, haren helburua da “Osasun Sistema Nazionalean patologia horiei buruz dagoen informazio beharra estaltzea” eta “kaltetuei eta haien familiei ematen zaien laguntza hobetzea”. Tratamendurik eza Buruko patologia duten pertsonen %60k ez du laguntza psikologikorik jasotzen Afektatuen elkarteek salatu dute tratamendua behar duten buru eritasuna
|
duten
pertsonen erdiek baino gehiagok ez dutela jasotzen eta portzentaje esanguratsu bati ez zaiola egokia ematen. Osasun mentalaren arloan tratamendu “jarraitu eta integralik” ez izatea “Espainian gertatzen den osasun laguntza eta gizarte laguntza jasotzeko eskubidearen urraketa nagusietako bat da”, ohartarazi du Espainiako Konfederazioak (FEAFES).
|
|
2011
|
|
|
Aldi berean, deprimitutako pertsona askok ez dute diagnostiko egokia jasotzen. Zenbait ikerketaren arabera, depresioa
|
duten
pertsonen erdiek ez dute tratamendu egokirik: sintoma asko fisikoak dira (zorabioak edo buruko minak), eta osasun arloko profesionalek ez dute sakonki miatzen gaixotasuna baieztatzeko.
|
|
|
Migraina
|
duten
pertsonen erdiei, oporretatik itzultzen direnean, gaixotasunaren maiztasuna edo intentsitatea handitzen zaie.
|
|
2013
|
|
|
ekintzak («ez diot lanik emango», «ez dut nahi nire seme alabengana hurbiltzea», «ez diot hitza zuzenduko»). Díaz del Peralek azaltzen duenez, «ikerketa batzuek diote ia buruko mina
|
duten
pertsonen erdiak diskriminatuta sentitzen dira«. Isolamendu hori bizi duten egoerek eragina izan dezakete beren bizitzako hainbat arlotan:
|
|
2014
|
|
|
Argi dago ez daramatzala hainbeste toxiko eta ez dela tabakoa bezain kantzerigenoa, baina lurrunkatzen
|
duten
pertsonen erdiek elektronikoaren lurrunak inalatzeari esaten zaio jarraitu egiten dute ohiko zigarretak erretzen.
|
|
|
Eskizofrenia
|
duten
pertsonen erdiek alkoholarekiko edo drogekiko mendetasuna dute. Nortasun antisozialaren edo drogen kontsumoaren artean ere erlazio estua dago (Alterman, 1988).
|
|
|
espezialistek iragartzen dute 2035ean zifra 592 milioi eurora iritsiko dela, eta, gauza bera esanda, mundu osoko hamar pertsonatik batek pairatuko du gaixotasun hori. Arriskutsuena da pairatzen
|
duten
pertsonen erdiak ez daudela diagnostikatu gabe. Osasun mehatxua izan arren, diabetesaren kasu gehienak erraz prebeni daitezke bizi jokabide osasungarriekin.
|
|
|
IDFko adituen arabera,% 70eko portzentaje hori, 2035 urtean, 150 milioi kaltetuk ez zuten batere arbuiatzen. Beste kopuru interesgarri bat da munduan diabetesa
|
duten
pertsonen erdiek ez dutela ezagutzen. Diabetesaren aurka:
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, gaixotasun horiek ez dira ezagutzen, eta gizartean ez dira nabarmentzen, pertsonaren «ahulezia» edo «erru» gisa ulertuta, eta ez nahasmendu edo gaixotasun mentaltzat. Eskizofrenia bezalako gaixotasunek Espainiako populazioaren %0, 7 inguru eragiten dute eta nahasmendu bipolarrak %0, 5 Kezkagarria da tratamendua behar duten buru eritasuna
|
duten
pertsonen erdiek baino gehiagok ez dutela jasotzen, eta ehuneko esanguratsu batek ez du egokia jasotzen. Osasun mentala duintzeko, nahaste bat duten pertsonak gizarteratzen eta lanean ere aritzen dira.
|
|
2016
|
|
|
Horretaz gain, etxeko erosketak egiteko ardura
|
duten
pertsonen erdiek baino gehiagok uste dute (%52k) elikadura arloko informazioa osatzeko zenbaitetan jartzen dituzten sinbolo grafikoei esker errazago ulertzen dela etiketa.
|
|
|
Prentsa Buru gaixotasunaren errealitatea Munduko populazioaren %25ek buruko nahasmendua jasaten du Espainiako Osasun Mentaleko Konfederazioaren arabera, gure herrialdean populazioaren %19, 5ek buru nahasmenduen bat izan du bere bizitzan zehar eta, gaur egun, espainiarren %9k osasun mentaleko arazo bat du. Eskizofrenia bezalako gaixotasunek Espainiako populazioaren %0, 7 inguru eta nahasmendu bipolarra %0, 5ean eragiten dute; dena den, kezkagarriena da tratamendua behar duten buruko gaixotasunen bat
|
duten
pertsonen erdiak baino gehiagok ez duela horrelakorik, eta portzentaje esanguratsu batek ez duela egokia jasotzen. Mundu mailan, herritarren% 25ek hartzen du parte.
|
|
2017
|
|
|
Gizonen eta emakumeen kontratazioan desberdintasun handia dago,% 61 eta% 39, hurrenez hurren. Unibertsitateentzako kontratazioak, proportzioan, ezgaitasunen bat
|
duten
pertsonen erdiak dira, ezintasunen bat duten pertsonen artean baino. Ezgaitasunak dituzten pertsonei egindako kontratuen% 8,51 bakarrik dira mugagabeak, gainerako biztanleen ehunekoa baino zertxobait handiagoa.
|
|
2018
|
|
|
Asko dira gizakietan kortisol mailaren igoeraren eta depresioaren arteko erlazioa aztertu duten ikerketak. Horietako batek, adibidez, asaldura depresibo nagusia duten pazienteek plasman, gernuan eta likido zefalorrakideoan (LZR) kortisol maila handituak azaltzen dituztela aurkitu zuen (16). Izan ere, jakina da depresioa pairatzen
|
duten
pertsonen erdiek, gutxi gorabehera, hiperkortisolemia dutela, tratamendu antidepresiboarekin itzulgarria dena; eta are gehiago, hiperkortisolemia kroniko batetik bereizten den gaixotasuna, hau da, Cushing sindromea, duten gaixoetan ere depresio tasa altuak agertzen direla ikusi da. Horretaz gain, eta tratamenduari dagokionez, depresioan erabiltzen diren hainbat farmako antidepresibo eraginkorrek kortisola erregulatzen duten substratu neuroendokrinoetan jarduten dute.
|
|
|
sintomei kasu egitea Espainiako Diabetearen Federazioak (FEDE) gogor lan egiten du 2 motako diabetesa garaiz diagnostikatzeko beharraz kontzientziatzeko, eta, hala, patologia hori garatzeko lehen faseetan aztertzeko. Erronka handia da, Espainian diabetesa
|
duten
pertsonen erdiak baino gutxiagok (2,5 milioi pertsona inguru) ez baitakite diabetesa dutela. Horregatik, garrantzitsua da zenbait sintomari arreta jartzea, patologiaren garapenaren berri eman dezaketenak:
|
|
2019
|
|
|
Diabetesa duten pertsonen bizi kalitatean hezkuntza diabetologikoa hobetzearen onurak oso onak izan dira. Gaur egun, ordea, diabetesa
|
duten
pertsonen erdiek ez dute inolako hezkuntza diabetologikorik jaso, eta erizainak ez du nahi lukeen paper guztia, ospitaleetatik eta osasun zentroetatik haratago. Eskola Erizainaren Estatuko Plataforma Baina diabetearen hezkuntza diabetea duen pertsonaren bizitza osoan laguntzen duen prozesua bada ere, erizaintzak oraindik ere funtsezko papera hartzen badu, haurtzaroa da hori.
|
|
2022
|
|
|
Espainiako Droga Menpekotasunaren aurkako Laguntza Fundazioaren arabera, estatuko 15 eta 29 urte bitarteko bi milioi gaztek (%30) buruko arazoak izan dituzte azken urtean. Osasun Sistema Nazionalaren Osasun Mentaleko Estrategiak dio tratamendua behar
|
duten
pertsonen erdiek baino gehiagok ez dutela jasotzen, eta ehuneko esanguratsu batek ez duela egokia jasotzen.
|