|
2002
|
|
|
Preserbatiboaren erresistentzia bereziki zaintzen
|
duten
pertsonentzat aukera egokiena Harmony da, bai trakzioaren aurkako erresistentzian (hausterainoko luzamenduan) bai zahartutakoan luzamenduaren aurkakoan emaitzarik onenak lortu zituelako.
|
|
2003
|
|
|
Ministroen Kontseiluak atzo onartu zuen Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunari eta Bereizkeriarik Ezari buruzko Lege Proiektua. Besteak beste, 2004 Irisgarritasun Plana onartzea eta urtebeteko eszedentzia hartzea aurreikusten du, minusbaliatua zaintzeko.
|
|
|
Erantzuna, adituen arabera, bizi itxaropenean dago. Gaixotasun edo ezgaitasun bat
|
duten
pertsonek aukera gutxiago dute adin berantiarrera iristeko, eta, oro har, ezgaitasunik gabeko pertsona batek baino hezkuntza gutxiago jaso dute. Azterlanak alderdi positibotzat jotzen du jardunbide egokiak trukatzea, EB osoan lanera itzultzeko tasa handia orokortzeko metodo gisa.
|
|
|
Kongresuak atzo onartu zuen Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunerako Legea
|
|
|
Kongresuak behin betiko onartu zuen atzo Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunerako Legea, aldeko 162 botorekin (PP, BNG, CC), 125 abstentziorekin eta aurkako bi botorekin. Gobernuaren arabera, hamar milioi espainiarrek (horietatik hiru milioi eta erdi ezgaituak dira) eta gainerakoak (familiakoak) lege honen onurak izango dituzte.
|
|
|
Era berean, legeak behartuko du ezgaitasuna duten pertsonentzako gutxienez %5eko kupoa erreserbatzera administrazioek eskaintzen dituzten enplegu publikoko lanpostu hutsetan. Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunari buruzko Legea 1982ko Minusbaliatuak Gizarteratzeko Legearen (LISMI) ordezkoa da.
|
|
2006
|
|
|
De la Vegak gogora ekarri zuen Espainiako hamaika herritarretik batek ezgaitasunen bat duela, eta horietako asko bigarren mailako herritar gisa bizi dira egunez egun, hainbat esparrutan, hala nola lan merkatuan, jasaten duten bereizkeriagatik. Ezgaitasuna
|
duten
pertsonen aukera berdintasunaren, bereizkeriarik ezaren eta irisgarritasun unibertsalaren arloko arau hausteei eta zehapenei buruzko lege proiektuak elkarteen mugimenduaren, Ezgaitasunaren Kontseilu Nazionalaren, Estatu Kontseiluaren eta autonomia erkidegoen txostena du. Arau hauste administratiboak Arauak arau hauste administratibotzat hartuko ditu zuzeneko edo zeharkako bereizkeria, jazarpena, irisgarritasun eskakizunak ez betetzea eta arrazoizko doikuntzak egitea, bai eta ekintza positiboko neurriak ez betetzea ere, batez ere arau hauslearentzat onura ekonomikoak badakartza.
|
|
2007
|
|
|
Desgaitasuna duten pertsonen kasuan, besteak beste, abenduaren 2ko 51/ 2003 Legea, desgaitasuna
|
duten
pertsonen aukera berdintasunari, bereizkeriarik ezari, irisgarritasun unibertsalari buruzkoa, etab. Modu berezian azpimarratu behar da Zerga, Administrazio, Gizarte Segurantza eta Laneko Neurriei buruzko abenduaren 3ko 62/ 2003 Legearen II. tituluko III. kapitulua, tratu berdintasunaren printzipioa aplikatzeko neurriei buruzkoa, hain zuzen ere, Kontseiluaren zuzentarau hauek Espainiako zuzenbider... 2000ko ekainaren 29ko 2000/ 43/ CE, pertsonen tratu berdintasunari buruzkoa, horien arrazaedo etnia jatorria gorabehera, eta 2000ko azaroaren 27ko 2000/ 78/ CE, lanean eta okupazioan tratu berdintasunerako esparru orokorra ezartzen duena, lehen ere aipatu dut?.
|
|
|
Aukera berdintasuna Informazioa, orientazioa eta laguntza emateaz gain, minusbaliatuen elkarteek administrazioei eskatzen diete dituzten gabeziak arintzeko. Alde horretatik, 2003ko Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunari, Bereizkeriarik Ezari eta Irisgarritasun Unibertsalari buruzko Legearen arabera, “inguruneak, produktuak eta zerbitzuak eskura ez izatea bereizkeria modu sotil baina oso eraginkorra da, zalantzarik gabe”. 2003ko Ezgaitasuna duten Pertsonen Aukera Berdintasunari, Bereizkeriarik Ezari eta Irisgarritasun Unibertsalari buruzko Legearen arabera, inguruneak, produktuak eta zerbitzuak eskuraezinak dira.
|
|
|
Alde horretatik, 2003ko Ezgaitasuna duten Pertsonen Aukera Berdintasunari, Bereizkeriarik Ezari eta Irisgarritasun Unibertsalari buruzko Legearen arabera, “inguruneak, produktuak eta zerbitzuak eskura ez izatea bereizkeria modu sotil baina oso eraginkorra da, zalantzarik gabe”. 2003ko Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunari, Bereizkeriarik Ezari eta Irisgarritasun Unibertsalari buruzko Legearen arabera, inguruneak, produktuak eta zerbitzuak eskuraezinak dira. Mugitzeko arazorik ez duen edozein pertsona, haur bat gurdi batean daramala, gurpil aulkia duen norbaitek saihestu behar dituen zailtasunen berri izan dezake.
|
|
|
Hala ere, ezintasunak dituzten pertsonek dagoeneko egin ditzakete bidaiak eta txangoak prezio ekonomikoetan, hainbat laguntza erakunderen bitartez. Ez da ahaztu behar Espainian 3,5 milioi pertsona baino gehiago daudela mendekotasun egoeran, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) arabera, eta 2003an zehatutako Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunerako, Bereizkeriarik Ezerako eta Irisgarritasun Unibertsalerako Legeari esker, turismo merkatua handitu egin dela mugikortasun edo gaitasun murriztua duten pertsonen alde. Hala ere, oraindik asko dago egiteko sektorearen benetako normalizaziora iritsi arte.
|
|
|
Imagen: Daniel Lobo Urtarrilaren 23an, Ezgaitasunaren Europako Foroak kanpaina bat jarri zuen abian, Europar Batasuneko erakundeak ezgaitasuna
|
duten
pertsonen aukera berdintasunari eta bereizkeriarik ezari buruzko legedia sustatzera animatzeko. Ekimen honen helburua da milioi bat sinadura biltzea, Europako Batzordea eta Parlamentua behartzeko antolamendu juridikoak arlo horretan dituen akatsak zuzentzera.
|
|
|
Europan, zehazki, 16 eta 64 urte bitarteko pertsonen %66k lana aurkitzeko aukera dute, baina ezgaitasunen bat duten pertsonen kasuan, proportzioa %47ra jaisten da, eta ezgaitasun larria dutenen artean %25era. Antolamendu juridikoa Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunerako, Bereizkeriarik Ezerako eta Irisgarritasun Unibertsalerako Legea 2003an onartu zen. Aukera berdintasunerako eskubidea eraginkorra izango dela bermatzeko neurriak biltzen ditu, eta pertsona horiek berdintzeko, sustatzeko eta defendatzeko politika egiteko modua ezartzen du.
|
|
|
Imagen: Anna Tankeh Ezgaitasuna
|
duten
pertsonen aukera berdintasunari, diskriminaziorik ezari eta irisgarritasun unibertsalari buruzko abenduaren 2ko 51/ 2003 Legearen arabera, normalizazio printzipioa da pertsona ezinduei bizimodu normala egiteko eta “beste edozein pertsonaren eskura dauden leku, eremu, ondasun eta zerbitzu beretara” iristeko bidea ematen dien printzipioa. Jakina, printzipio hori lantokiei ere dagokie, non ezgaitasun fisikoren bat edo ikusmen urritasunen bat duten pertsonek ez luketen arazorik izan behar laneratzeko.
|
|
|
Araudi hori aspalditik errebindikatzen zuen ezgaitasuna duten pertsonen kolektiboak, batez ere irisgarritasunari eta oztopo arkitektonikoak kentzeari buruzko arauak behin eta berriz ez betetzeagatik. Testuak arau hausteen eta zehapenen araubidea ezartzen du Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunerako, Bereizkeriarik Ezerako eta Irisgarritasun Unibertsalerako Legea urratzen duen ororentzat, 2003an indarrean sartu baitzen. Autonomia erkidegoek, gero, arau hori zabaltzen dute.
|
|
2008
|
|
|
Irudia: CONSUMER EROSKI Helburu hori ezgaitasuna
|
duten
pertsonen aukera berdintasunaren, bereizkeriarik ezaren eta irisgarritasun unibertsalaren legean ageri da. Horretarako, bulego horiek itxura aldatu dute.
|
|
2009
|
|
|
Boluntarioak, besteak beste, lanpostu bat eskuratzeko aukera dira. Esperientziarik gabeko gazteentzako, langabetuentzako edo jarduerarik gabeko aldi baten ondoren lan merkatura itzuli nahi
|
duten
pertsonentzako aukera da. Estatu Batuetan edo Frantzian, esaterako, boluntarioen %20 inguru langabetuak direla kalkulatzen da.
|
|
|
Zenbait faktorek baldintzatzen dute erantzuna, baina errezeloak sortu ziren garai baten ondoren, gaur egun zenbait ikerketak haien onura ludikoak eta hezkuntzakoak bermatzen dituzte. Jostailu bat aukeratu edo erosten dutenen %38k bideo-jokoak erabiltzen ditu gehien Estatistiken arabera, bideojokoak dira jostailu bat aukeratu edo erosten
|
duten
pertsonen aukera gogokoena. Alberto González Lorca Entretenimenduko Softwarearen Banatzaile eta Editoreen Espainiako Elkarteko presidenteak (ADESE) berretsi du, eta nabarmendu du 2010ean bideo-jokoen kontsumoak Espainiako aisialdi digitalaren erdia baino gehiago kontsumitu zuela.
|
|
2010
|
|
|
Azkenik, 3Da emititzen
|
duten
pertsonek aukera hauetaz abisua ematea komenigarria da, ardura ere beraiena delako. Osasunarentzat arriskutsua ez izan arren eta betaurrekoak zapiarekin entregatu arren, mundu guztiak 3Da ezin duela ikusi ohartarazte beharrezkoa da esan du.
|
|
|
“sistema horretatik, funtsean, egiturazko elementuak eta kudeaketa prozedura hartzen ditu”, gogoratu du CERMIk. Ezgaitasunen bat duten pertsonen eskubideak defendatzen dituzten eta EROSKI CONSUMER aldizkariak kontsultatu dituen hainbat erakundek ziurtatu dute ez dakitela nola jarri den abian sistema hori, baina Ezgaitasuna
|
duten
Pertsonen Aukera Berdintasunari, Bereizkeriarik Ezari eta Irisgarritasun Unibertsalari buruzko 2003ko Legean jasota zegoen sistema hori, eta 2006ko abenduan onartu zen hura arautzen duen errege dekretua. Kexak eta erreklamazioak Arbitraje prozedura borondatezkoa eta doakoa da, nahiz eta, kasu batzuetan, probek ordaindu duten.
|
|
2011
|
|
|
Nahaste obsesibo konpultsiboak pertsonari berari eragiten dio (gaizki sentitzen da eta osasun arazoak izan ditzake), bere laneko edo eskolako errendimendua kaltetzen du (erabakiak hartzeko zailtasunak eta antolaketa zailtasunak izan ditzake), familia harremana txartzen du (familia bizitza mugatu dezake edo familiako kideekin eztabaidak izatea eragin dezake) eta harreman sozialak gutxitzea ekartzen du. Biztanleria orokorrarekin konparatzen baditugu, nahaste obsesibo konpultsiboa
|
duten
pertsonek aukera gehiago dituzte bikote gabe geratzeko, bikotearengandik banantzeko edo dibortziatzeko. Beste pertsonekiko harremanetan, aisialdiko ekintzetan eta ekonomiari dagokion arloan arazoak izaten dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Baliabide ekonomiko gutxien
|
duten
pertsonek aukera gutxiago dute elikadura osasungarria egiteko eta bizi estilo aktibo bat edukitzeko, eta, gizentasunak, adibidez, gehiago eragiten die.
|
|
|
Asma alergikoa eta errinitisa
|
duten
pertsonek aukera handiagoa dute elikagaiekiko alergiak izateko.
|
|
2013
|
|
|
Zenbait ikerketak esaten dutenez, atseden hartu arren, ordu gutxi lo egin arren (edo alderantziz, nekatuta jaiki arren, nahikoa ordu lo egin arren), neurri handi batean, kontsumitutako elikagai motak eragiten du. Era berean, lo egiten
|
duten
pertsonek aukera gehiago dute energian aberatsak diren elikagai gehiago kontsumitzeko, hala nola gantzak edo karbohidrato finduak. Hurrengo artikuluak loaren eta dietaren arteko lotura azaltzen du, eta hobeto lo egiteko gomendioak ematen ditu.
|
|
|
Hala adierazten dute hainbat ikerketa epidemiologiko eta zeharkakok, loaren eta dietaren mekanismoak ikertu baitituzte. Helsinkiko Finlandiako Biomedikuntza, Farmazia eta Nutrizioaren Fisiologiako Institutuan egindako azterketak ondorioztatzen du lo egiten
|
duten
pertsonek aukera gehiago dutela energian aberatsak diren elikagai gehiago kontsumitzeko (adibidez, koipeak edo karbohidrato finduak), bai eta barazki zati gutxiago kontsumitzeko eta jarraibide dietetiko irregularragoak izateko ere. Elikadura eredu horiek osasunean eragiten dute epe labur, ertain edo luzean, Pensilvaniako Unibertsitateko Loaren eta Neurobiologia Zirkadiarraren Zentroan egindako ikerketa batek frogatzen duenez.
|
|
|
50 urtetik gorakoentzako programak adin eta motibazio bereko pertsona taldeetan antolatzen dira Ingelesa, frantsesa, alemana, italiera eta, baita, txinera mandarina ere ikas daitezke. Interesa
|
duten
pertsonek aukera dute agentzia espezializatu bat lekuz aldatzeko eta aztertzeko edo zerbitzuak kontratatzeko. Hala ere, agentzia eta eskolek adin mugarik jartzen ez badute ere, batzuek ez dute 50 urtetik gorako pertsonentzako eskaintza asmaturik.
|
|
2014
|
|
|
Irisgarritasuna kontuan hartzeak gizarte justuago bat eraikitzen laguntzen du, urritasun fisikoren bat
|
duten
pertsonek aukera berdintasuna izatea bermatzen baitu.
|
|
|
Kaloria gutxiko eztitzaileak Ikus daitekeenez, agintari eskudunek zorrotz zaintzen dute gure segurtasuna, eta zalantza izanez gero, zuhurtzia gutxiko eztitzaile horiek bezalako produktuak baloratu eta onartzeko zuhurtzia printzipioa aplikatzen da, eta, hala badagokio, gure dietaren osagai segurua izan daitezkeela ziurtatu. Eztitzaile intentsibo edo belaunaldi berri horiek gero eta presentzia handiagoa izango dute Ebko eta mundu osoko herritarren dietan, eta beren dietan kaloriak murriztu eta pisua hobeto kontrolatu nahi
|
duten
pertsonentzako aukerak zabaltzen lagunduko dute.
|
|
2016
|
|
|
Desgaitasuna
|
duten
pertsonen aukera berdintasunaren, bazterketa ezaren eta irisgarritasun unibertsalaren gaineko abenduaren 2ko 51/ 2003 Legeak azpimarratzen du ingurune, produktu eta zerbitzuek irisgarritasun unibertsalaren printzipioa bete behar dutela pertsona guztiek beren kasa, seguru, eroso eta ahalik eta era naturalenean ulertu, erabili eta baliatu ahal ditzaten. Irisgarritasun unibertsalaren oinarria «guztientzako diseinua» da.
|
|
|
Beraz, Sinposio honek Bilbo hiriko Historia generoaren ikuspuntutik birpentsatu nahiko luke eta, horretarako, historialariek eta gaian interesa
|
duten
pertsonek aukera izango dute bere jatorrizko ekarpenak aurkezteko, eztabaidatzeko eta hedatzeko.
|
|
2017
|
|
|
Baina Lassiek ere ematen die izena haragirekin egunero ibiltzen diren ibilaldiak eta jolasak partekatzea. «Txakurrarekin bizi diren eta harekin egunero paseatzen
|
duten
pertsonek aukera gehiago dute medikuen gomendioa betetzeko, Australiako Unibertsitateko osasun eta ohitura osasungarrien arloan», dio Hayley Christianek, Australiako Unibertsitateko osasun eta ohitura osasuntsuak ikertzeari buruz. Txakur ibiltariek, beraz, gehiegizko pisua izaten dute, eta, besteak beste, odol presio eta gaixotasun handiak izateko arrisku gutxiago dute.
|
|
2018
|
|
|
Beste zientzia batzuetatik elikatzen denez (biomekanika, biologia, soziologia?), JFEak aldatuz joan dira zientzia horien bilakaeraren ondorioz; haien ekarpenei esker, hain zuzen ere, desgaitasuna
|
duten
pertsonek aukera dute jarduera fisikoa egiteko.
|
|
|
Osaera antioxidatzaile naturala da, eta azido butirikoa, beharrezkoa da flora mantentzeko hesteak eta kolonak. Esnea gantzetatik bereiztean, laktosa ere kendu egiten denez, ona da intolerantzia
|
duten
pertsonentzako aukera. Zertarako erabiltzen da ghee a?
|
|
2020
|
|
|
Nire psikologoak dioen moduan, pertsona batzuek aukera handiagoak ditugu depresioan jausteko, beste batzuek baino. Enpatiarik ez
|
duten
pertsonek aukera gutxiago dute halako gaitzen bat garatzeko, errazagoa da depresioan erortzea sentsibilitate handia dugunontzat. Hain naiz sentsiblea, ikusten nuenean norbaitek ez zuela elkartasunez edo zuzen jokatzen, sekulako antsietatea sortzen zidala.
|
|
|
" Enpatiarik ez
|
duten
pertsonek aukera gutxiago dute halako gaitzen bat garatzeko, errazagoa da depresioan erortzea sentsibilitate handia dugunontzat"
|
|
2023
|
|
|
Gaixotasun Arraroen edo Ezohikoen Nazioarteko Eguna Aurten, Gaixotasun Arraro edo Ezohikoen Nazioarteko Egunaren (Rare Disease Day) aldeko kanpaina ofizialaren ikuspegia berdintasuna da. Guztiok merezi ditugu bidezko aukerak eta laguntza medikoa, baina gaixotasun arraroa
|
duten
pertsonek aukera gehiago dituzte tratamenduan, diagnostiko okerretan eta isolamenduan desberdintasunak izateko. Hori dela eta, #RareDiseDay 2023rako, gaixotasun arraro bat duten 300 milioi pertsona baino gehiagorekin elkartasunean argiztatzeko eta gure koloreak partekatzeko eskatu dute antolatzaileek. https:// yo.be/ 2ZEiXwOxFZw Ekitateari dagokionez, Espainiako Gaixotasun Arraroen Federazioak (EGEF) ere azpimarratzen du 2023 urterako lehentasunak “jaioberrien baheketaren bidezko diagnostiko goiztiarra eta pertsona guztientzako sarbidearen ekitatea direla, bai eta Gaixotasun Arraroen Europako Ekintza Plana gauzatzea ere”.
|
|
|
Oinarrizko faktore estruktural bat da, bi zentzutan ulertu dezakeguna. Pobrezia pairatzen
|
duten
pertsonek aukera gutxiago dituzte gure gizartean, bizi baldintza eskasagoak; horregatik dira beharrezkoak gizarte politikak, hori orekatzeko. Eta, bestalde, pobreziari lotutako estigma dago, aporofobiarekin lotu dezakeguna, eta horrek ere oztopoak sortzen ditu.
|