|
2000
|
|
|
Eleberri mota hau jorratzen
|
duten
idazleek prosa poetikoa deritzonaren ildotik jo ohi dute, formari garrantzia berezia eskainiz.7
|
|
2002
|
|
|
Horietako batzuk lehendik ere ezagutzen genituen beste genero edo arlo batzuetan argitara emandako lanengatik (I. Aranbarri, Y. Arrieta, M. A. Mintegi, M. Erzilla...), baina badira bere lehen lana eleberriaren arloan kaleratu
|
duten
idazle gazteak ere. Azken hauen artean, Ixiar Rozas (1972) eta Unai Elorriaga (1973) nabarmendu nahiko genituzke, lehenengoaren Edo zu, edo ni (Erein, 2000) eta bigarrenaren SPrako tranbia (Elkar, 2001) eleberriei guztiz aipagarriak baiteritzegu.
|
|
|
Asko dira barrurantz begiratu
|
duten
idazle eta eleberriak, baina obra eta autore adierazgarrienak aipatzen saiatuko gara hemen: Joxe Austin Arrieta (1949) eta bere bi eleberriak, Abuztuaren 15eko bazkalondoa (1979) [itz.:
|
|
|
Komunikabideek irudia saltzen dute. Beraz, komunikabideek irudi salgarria
|
duten
idazleak (onak edo txarrak, eta hori idazle direnean) maite dituzte." gintzan Durangoko Euskal Liburu eta Diskoen Azokak betetzen duen lekua. Azken urteotan azokaren helburu, antolaketa, funtzio edo egituraketa bera eztabaidagai izan badira ere (begiratu besterik ez dago komunikabideetan argitara eman diren artikulu,, edo iritzi artikuluak), dudarik ez dago Durangoko Azoka, ezer baino lehen, euskal liburugintzaren erakustoki garrantzizkoena dela oraindik.
|
|
|
J. M. Torrealdaik bere Euskal Kultura Gaur (1997) liburuan dioenari jarraituz, gaur egun 300 euskal idazle inguru daude eta euren ezaugarri soziologikoak honela deskribatuko genituzke: % 90 gizonezkoak dira eta% 10,6 bakarrik emakumezko7 Adinari dagokionez, batez beste, 49 urte dituzte idazleok (%70 30 urte bitartean dabil) eta horren ondorioz, argi ikusten da gaur egun argitaratzen
|
duten
idazleen artean belaunaldi desberdinetako egileak kausi ditzakegula. Hortxe dauzkagu, adibidez, hamarkadetan jaiotako idazleak (Txillardegi...) edo 64ko belaunaldia deitu izan zaion horretan sartuko liratekeen R.
|
|
|
Eleberri historikoari dagokion atal hau osatzeko, Patxi Zabaletaren (1947) eleberrigintza izango dugu hizpide. Idazle, politikari, abokatu eta Euskaltzaina da Zabaleta, Aingeru Epaltzarekin batera, euskaraz idazten
|
duten
idazle nafarren belaunaldi berriaren kideetako bat. 1970eko hamarkadan egin zen ezaguna poesia liburuak argitaratuz, hala nola Zorion baten zainak (Etor, 1972) eta Ezten gorriak (autore editore, 1975).
|
|
2005
|
|
|
Itsasoaz idatzi izan
|
duten
idazleen eragina jaso zuela ez du ezkutatu, besteak beste, Joseba Sarrionandia eta beste idazle klasiko batzuk: Joseph Conrad, Henry Melville, Emilio Salgari.
|
|
|
Joseph Conrad, Henry Melville, Emilio Salgari. Baita itsasoarekin hain harreman esturik izan ez
|
duten
idazleen eragina ere jazo du: Carlos Onetti, Gabriel García Marquez.
|
|
|
Dagoeneko ia sasoi guztietako euskal idazleen ezaugarritzat agertzen zaigu, eta, esan bezala, honetan ere idazlerik gehienek traiektoria falta erakusten dute euren ibilbide literarioan. Ipuingintzari dagokionez, agerian uzten ari garen moduan, nagusi dira bilduma bakarra
|
duten
idazleak, eta idazle horiek bestelako genero narratiboak garatu arren, eleberria nagusiki, nekez zehatz daiteke ibilbide osorako poetika bakar bat eta, gainera, garatua. Bizkaiko idazleen artean, jakina, hau ez da salbuespena, ezta hamarkada honetan ere.
|
|
|
9 Gabriel Arestik egindako T.S. Eliot en Lau Cuartetto olerki bildumaren itzulpena eta B. Atxagaren Etiopia liburua izan ziren bandak argitaratu zituen lan bakarrak. bihurtu zen. Banda honetako partaideak, ostean euskal literaturan ibilbide oparoa egin
|
duten
idazleak, Manu Erzilla, Jon Juaristi, Joxemari Iturralde, Bernardo Atxaga, Ruper Ordorika, Joseba Sarrionandia izan ziren. Hauekin batera aldizkariak izan zituen sei aleetan bestelako artista (margolariak batez ere) kritikari eta idazle berriak batu zituen.
|
|
|
Hala ere, tarteko uretako nabigatzaileak izan ditugu, zelanbait bakegileak izan nahi izan dutenak, Eusebio Erkiaga eta Mikel Zarate bezalakoak. Hizkuntzaren aldetik, aurreko tradiziotik gaur egun bizkaieraz idazten
|
duten
idazleekiko lotura egin dutenak izan dira.
|
|
|
Hala ere, lehenago egiptoar eta indiarren artean ere ezaguna zen genero hau. Hurrengo kulturetan genero hau landu
|
duten
idazleak ugari dira, Fedro erromatarra (I. mendea K.o) edo berriagoak diren Jean de la Fontaine frantziarra (XVII. mendea), Felix de Samaniego eta Tomas Iriarte espainolak (XVIII. mendekoak). Euskal literaturak ere izan ditu alegigileak eta Mikel Zaratek berak horrela azaltzen du liburuaren sarreran:
|
|
2008
|
|
|
Bukatzeko, esan behar dut eztabaidan parte hartu
|
duten
idazle eta kritikarienak direla atal honetan bildutako iritzi eta ideia guztiak.
|
|
|
Belaunaldi oparo eta aberatsa da, gainera, nire uste ezinbestean subjektiboan" ezabatu" dena. Atxaga, Saizarbitoria, Izagirre, Sarrionandia, Lertxundi eta abarrengandik Harkaitz Cano, Unai Elorriaga, Kirmen Uribe eta abarrenganaino egin du jauzi hierarkizazioak, 63ko belaunaldia edo tropela osatzen
|
duten
idazle handien lana baztertuz. (22 aditua)
|
|
|
Dena dela, testuliburuetan hainbat literatur generori buruzko informazioa jasotzen bada ere, irakasle gutxi batzuek baino ez dituzte lantzen horiek guztiak. Beraz, literaturaren historiatik ere baztertu egiten dira, gehienetan, narrazioa edo poesia idatzi ez
|
duten
idazleak.
|
|
|
Idazleen hitzaldiek eragin handia dute irakurketetan, eta ez idazlea ikastetxera joango den ikasturtean bakarrik; gerora ere, ikasle zein irakasleek lehendik ezaguna
|
duten
idazlearen liburuak aukeratzeko joera azaltzen dute. Gainera, ikasleek gustuko izan dituzten liburuen oihartzuna ahoz aho zabaltzen da ikasle zein irakasleen artean.
|
|
|
Horrek iradokitzen du hitzaldiok promozio bide bezala eraginkorrak direla; gainera, programaren helburuen artean bertan euskal idazleen obren zabalkundea dago. Hitzaldietan nahi
|
duten
idazle guztiek har dezakete parte; beraz, idazlearen esku dago aukera hori. Azken batean, idazleak bere burua promozionatzeko urratzen dituen bideak garrantzitsuak izan ohi dira arrakasta komertziala, aitortza soziala eta oihartzun mediatikoa erdiesteko.
|
|
|
gaur egun idazleak berak saltzen du produktua, eta promozio bide horietan sartzen ez denak bide zaila du irakurria izateko. Beraz, hedabideetan nahiz" plazetan" (eskoletan, bestelako hitzaldietan...) presentzia handiena
|
duten
idazleak dira gehien irakurtzen direnak, dela idazlea kantaria, bertsolaria edo pertsonaia ezaguna delako, dela hitzaldi mordoa ematen duelako, dela beste promozio modu batzuetan jardun duelako.
|
|
2015
|
|
|
Euskal literaturari dagokionean, esango nuke azken urteetan aski onartua dagoela euskarazko produkzioak osatzen duela berau, baina hori zalantzan jartzen duenik ere bada. Etxepare Institutuak euskal kulturari buruz apailaturiko eskuliburuen artean bada bat euskal literaturari buruzkoa, Estibalitz Ezkerrak idatzia, eta erdaraz idazten
|
duten
idazleak ere aintzat hartzen dira espazio urriagoan, hori bai. Proposamen horrekin bat egiten zuen, halaber, Joseba Gabilondo kritikariak 2006an argitaratutako Nazioaren hondarrak liburuan.
|
|
|
Nomenklatura arazoak gorabehera, atzean dagoen eztabaida, neurri batean behintzat, literatur sistema eta literatura nazionalari buruzko kontzepzioari dagokio. Horren inguruan gehiago luzatu zen Gabilondo aipatu liburuan (1719) eta ez da lan honen helburua eztabaidan sakontzea baina aipa dezagun behinik behin, kontzepzio horrek asko izaten duela gehienetan (Potten eta Estibalitz Ezkerra kasu) ikusmolde hegoaldezentristatik; hots, mugimendu kontzeptuala espainieraz idazten
|
duten
idazleak euskal literaturan sartzeko egiten dela funtsean. Ikustea besterik ez dago Potten aipatzen ziren erdaraz idazten zuten euskal idazleak espainieraz idazten zutenak zirela, eta Ezkerrak idatzitako eskuliburuan frantsesez (eta zer esanik ez ingelesez) idazten duten idazleen tartea nabarmenki murritza dela espainieraz idazten dutenen aldean.
|
|
|
Horren inguruan gehiago luzatu zen Gabilondo aipatu liburuan (1719) eta ez da lan honen helburua eztabaidan sakontzea baina aipa dezagun behinik behin, kontzepzio horrek asko izaten duela gehienetan (Potten eta Estibalitz Ezkerra kasu) ikusmolde hegoaldezentristatik; hots, mugimendu kontzeptuala espainieraz idazten duten idazleak euskal literaturan sartzeko egiten dela funtsean. Ikustea besterik ez dago Potten aipatzen ziren erdaraz idazten zuten euskal idazleak espainieraz idazten zutenak zirela, eta Ezkerrak idatzitako eskuliburuan frantsesez (eta zer esanik ez ingelesez) idazten
|
duten
idazleen tartea nabarmenki murritza dela espainieraz idazten dutenen aldean.
|
|
|
94 Kurioski, urte mordoxka bat igarota, Atxagak berak Haur besoetakoa nobelako balizko ideiak arbuiatuko zituen, pederastia babesten dutelakoan. bidez lan egin
|
duten
idazle eta enparauak. Ikusi dugu zelako kontraesana suposatu zuen Oh!
|