|
2017
|
|
|
Emakumeen hilgarritasun tasa% 10etik% 6,4ra jaitsi zen, ez, ordea gizonezkoena(% 2,2 vs 2,2). Gizonekin alderatuta MIA jasaten
|
duten
emakumek aukera gutxiago dute tratamendu egokia behar den denboran jasotzeko. BIHOTZEZ sarearen eraginez tratamenduraino doazen denbora tarteak eta heriotza tasa nabarmen murriztu dira emakumeen artean.
|
|
|
STISKA sareek MIAren heriotza tasan duen onura ezaguna da. Hala eta guztiz ere, ezer gutxi dakigu sare horiek duten eraginari buruz IA jasaten
|
duten
emakumeen heriotza tasan eta bihotzekoa artatzeko prozesuan (4, 5). Ikerketa honen helburua da MIA jasaten duten gizonezkoen eta emakumezkoen arreta antzekoa den jakitea, lehen harreman medikotik (LHM) itxitako arteria zabaldu arte.?
|
|
|
Bihotzekoa jasaten
|
duten
emakumeen iskemia denbora luzeagoa izan zen: 217 (145) vs 170 (115) min. Sintomak hasi eta LHMra doan tartean ageri ziren atzerapen nagusiak, emakumezkoen artean mediana 108 min (50) izan zen eta 77 min (40) gizonezkoen artean (p= 0,00) (ikus 2 taula).
|
|
|
Artatutako emakume kopurua eta, ondorioz, osatzen duten portzentajea handitu egin da epe batetik bestera(% 22 vs% 30,4; p= 0,002). Tratamendurik jaso ez
|
duten
emakumeen portzentajea aldatu ez den arren(% 8 vs% 9), LAIKa jaso dutenena% 74 izatetik% 78,4 izatera pasa da. Bestalde, nahiz eta sintomak hasi eta LHMra doan tartean hobekuntzarik eman ez, sarearen kalitatea neurtzen duten parametro guztien hobekuntza ikusi da:
|
|
|
LHM fibrinolisia 37, 5min vs 35min (p= 0,954); LHM LAIK 123min vs 101min (p= 0,004). Garai honetan STISKA jasaten
|
duten
emakumeen hilgarritasun tasa ia erdira jaitsi da(% 10 vs% 6,7 (ik 2 irudia).? –
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango
|
duten
emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Bestalde, jasotzen duten tratamendua ere desberdina da gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Arteria zabaltzeko tratamendurik jasotzen ez
|
duten
emakumeen portzentajea bikoitza da
|
|
|
Ikerketa ezberdinek hilgarritasun tasak adinarekin doitu ondoren ondorio ezberdinak atera dituzte, hala nola van der Meerek argitaratutako metaanalisiaren (9) arabera, sexua konfusio faktorea den bitartean, American Heart Associationek 2016an ateratako adierazpenean dio adinaren eta sexuaren artean interakzioa dagoela. Gure ikerketan ikusitakoaren arabera, adinak modifikatzaile gisa jokatzen du, ondorioz ezin dezakegu esan ezberdintasunik dagoenik bihotzekoa jasaten
|
duten
emakumeen eta gizonezkoen hilgarritasun tasan.
|
|
|
BIHOTZEZ sarea ezarri zenetik LAIK bidez artatzen diren gaixoen kopurua handitu egin da, baita MIA jasaten
|
duten
emakumeen kopurua ere. Geroz eta emakume gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan ere, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira emakumeak.
|
|
|
Ikerketa askok erakutsi dute ezen MIA jasaten
|
duten
emakumeek aukera gutxiago dutela kardiologiako giden arabera artatuak izateko, kateterismo bat egiteko eta behar den denboran arteria zabaltzeko (8). Emakumezkoek iskemia denbora luzeagoak izaten dituzte (17), batetik sintomak hasi eta LHMrako tarte luzeagoa izaten dutelako, eta, bestetik, LHMtik tratamendua jaso arteko epea ere luzeagoa delako.
|
|
|
Sarea ezartzeak, emakume gehiago artatzeaz gain, beste ondorio on batzuk ere izan ditu, besteak beste, Europako Kardiologia Elkarteak ezartzen dituen kalitate irizpide guztietan hobekuntzak ikusi dira, IA jasaten
|
duten
emakume zein gizonen artean. 1 irudian ikus daitekeenez, denbora murrizketa nabarmenagoa izan da emakumeen artean, LAIKari dagokionez batez ere.
|
|
|
Gauza jakina da emakumeen bihotz hodietako gaixotasunek ezaugarri bereziak dituztela. MIA jasaten
|
duten
emakumeen% 7% 32k ez du estutasunik koronarioetan, MIAren arrazoia ateroma plakaren haustura, ultzerazioa, erosioa, espasmoa edo disekzioa izan daiteke (8). Circulationaldizkariak bere azken zenbakian plazaratutako gai horri buruzko azterketak dio ezen, oro har, gaixo horiek bihotz hodietako gertakizun bat izateko arrisku handiagoa dutela, hala nola SKA, bihotz gutxiegitasuna eta iktusa (22).
|
|
|
Gizonekin alderatuta MIA jasaten
|
duten
emakumek aukera gutxiago dute tratamendu egokia behar den denboran jasotzeko.
|
|
|
Erlazio zuzena dago sareen eta MIAen hilgarritasun tasaren artean. Ezer gutxi dakigu, ordea, sareek MIA jasaten
|
duten
emakumeengan duten eraginaz. EAEn sarea 2012an sortu zen, BIHOTZEZ.
|
|
2018
|
|
|
Kono baginalek ZPMen errehabilitazioak eskaintzen dituen emaitza berberak dituzte (1 EM), baina zeharkako efektuak aurkez ditzakete eta paziente batzuetan ezegokiak suertatu; beraz, ZPMen errehabilitazioa gomendatzen da paziente guztietan lehen tratamendu bezala, eta konoak ondo toleratzen dituzten emakumeetan hasierako tratamendua izan daitezke (B GG). EGI arin moderatua eta jokaera egokia
|
duten
emakumeetan eraginkorragoak dira (3 EM) (11).
|
|
|
Prolapsoa
|
duten
emakumeetan, esfortzu proba prolapso hori zuzendu ostean egin behar da, prolapsoak berak GIa ezkutatzen duen jakiteko.
|
|
|
GIa
|
duten
emakume guztietan egin behar da, infekzioa eta hematuria baztertzeko (zeinak patologia organikoaren susmoan jarriko gaituen). Analisi sistematiko bat egiten da, eta asaldurekin badago, urokultiboa.
|
|
|
gernu egitearen egunerokoak pazientearen likido ahorakina ezagutzea baimentzen digu. Likido asko edaten
|
duten
emakumeetan gomendatuta dago gutxitzea (B GG); izan ere,% 25 jaitsiz gero, gernu kontinentzia hobetzen da (2 EM, B GG).
|
|
|
Tamaina txikiko lagindun entsegu klinikoetan aurkitutako datuen arabera, badirudi kafeinaren ahoratzearen murrizketak gernu egiteko maiztasuna, premiatasuna eta PGIa hobetzen dituela (2 EM). Gainera, nokturia
|
duten
emakumeetan afalosteko edota arratsaldearen azken orduetatik aurrera likidoen ahoratzea ekiditea gomendatzen da (11).
|
|
|
Erditze mota: estresagatiko gernu inkontinentziari dagokionez, zesarea bidez erditu
|
duten
emakume erditze baginala izan dutenek baino tasa baxuagoa aurkezten dute, nahiz eta zesareak ez duen EGIganako babesa ematen.
|
|
2019
|
|
|
Bularreko minbizia gainditu
|
duten
emakumeen osasun egoeraren inguruko ikerketak egin badira ere, lan gutxik aztertu dituzte aldagai fisiologikoak eta psikologikoak batera, eta are gutxiago haien arteko lotura. Hori dela-eta, ikerketa honen helburua hauxe da:
|
|
|
Kortisol maila handiagoak aurkitu ditugu antsietate eta depresio sintomak dituzten emakumeetan. Gainera, TNF, maila altuak aurkitu ditugu depresioa
|
duten
emakumeetan.? –
|
|
2021
|
|
|
Bularreko minbizia jasan duten eta linfedema pairatzen
|
duten
emakumeen bizikalitatea: erizaintza zainketak
|
|
|
Kasu honetan, zikloluzerak asoziazio genetiko esanguratsua aurkeztu zuen endometriosiarekin (1 taula). Hain zuzen ere, analisiak eritasuna jasateko probabilitate altuagoa erakutsi zuen hileko arteko denbora laburrerako joera genetikoa
|
duten
emakumeetan (5 irudia).
|
|
|
Lagin tamaina handiagoko eta beste jatorrietako GWASak publikoki eskuragarri daudenean, horiek erabiliz mota honetako ikerketaren bat berregitea aproposa litzateke, lan honen potentzia estatistiko txikiagatik erantzun gabe geratu diren galderak argitzeko eta lortutako datuak europar jatorria ez
|
duten
emakumeetara zabaldu ahal izateko.
|
|
|
Esaterako, geureganatutako informazioarekin, badakigu pelbiseko minagatik kontsultatzen duten pazienteek pisu baxua edota hileko ziklo laburrak dituztenean euren jarraipena arreta handiagoz egitea probetxugarria izan litekeela. Honen inguruan ikertzen jarraitzeak endometriosia pairatzen
|
duten
emakumeen egunerokotasunean onurak eduki litzake etorkizun hurbilean.
|
|
|
Aiara Garitazelaia, Jose Ramon Bilbao, Nora Fernandez Jimenez etalraia Garcia Santisteban
|
duten
emakumeetan era askotako sintomak ager daitezke, haren aurkezpena konplexu eta heterogeneoa den seinale (2). Gainera, eritasuna fenotipo ugarirekin erlazionatu da, hala nola neurri antropometrikoekin eta hilekoaren hainbat ezaugarrirekin (5, 6).
|
|
|
Ezaugarri antropometrikoetan sakonduz, zenbait azterketak endometriosia izateko arrisku handiagoa aurkitu dute pisu eta gorputz masaren indize (GMI) txikiagoa
|
duten
emakumeen artean, baita garaiera handiagoa dutenen artean ere. Horietaz gain, gerri aldaka indizearekin ere lotu izan da, indize baxuagoarekin zehazki (7, 8).
|
|
|
Beste alde batetik, asoziazioa aurkitu da endometriosiaren eta hilekoarekin erlazionatutako zenbait ezaugarriren artean. Hain zuzen ere, eritasunaren intzidentzia altuagoa ikusi da menarkia (lehen hileko) goiztiarra, hileko arteko ziklo laburragoak eta hilekoaren fluxu eta iraupen handiagoa
|
duten
emakumeen artean (9, 10). Horrek guztiak iradokitzen du hilekoarekiko esposizio luzeagoak endometriosia pairatzeko arriskua areagotzen duela (11).
|
|
|
Berrikusitako ikerketa hauek guztiek gorputz irudiaren eta depresioaren arteko lotura hobeto ulertzeko aukera ematen dute, eta, beraz, depresioa diagnostikatuta
|
duten
emakumeei ez ezik, erditu ondoren haien gorputzarekiko jarrera negatiboak kontrolatzeko diagnostikorik ez dutenei ere lagun diezaieke, aldi horretan osasun emozional negatiboa areagotu ez dadin (15). Hori kontuan izanda, jaio aurreko bisitetan gorputz irudiaren ikuspegi positiboa jorra daiteke.
|
|
|
Bestalde, gai azpimarragarria da EODa pairatu
|
duten
emakumeek bigarren haurra izateko orduan izaten dituzten zailtasunen ingurukoa. Horren harira, Dunkel et al. ek 2016an aurrera eramandako ikerketak (51) agerian utzi zuen EODa behin pairatzea bigarren haurdunaldian berriz ere pairatzeko arrisku faktore argia dela, eta, gehienengan, estresa, amatasun arazoak zein pertsona arteko zailtasunak ere agertzen direla.
|
|
|
Haien artean haurdunaldiaz naturaltasun osoz hitz egitea errazagoa izan daiteke. Klase horietan gorputz irudiaren asaldurak landuko dituen psikologo aditu batek eskainitako modulu bat gehitzea. Lehenengo haurdunaldian EODa izan
|
duten
emakumeengan hurrengo haurdunaldietan arreta berezia jartzea, osasun mentaleko unitateen laguntzarekin. Erditze ostean depresioaren detekziorako miaketa eskalak aplikatzea, altu puntuatzen duten emakumeei jarraipena eginez.
|
|
|
Haien artean haurdunaldiaz naturaltasun osoz hitz egitea errazagoa izan daiteke. Klase horietan gorputz irudiaren asaldurak landuko dituen psikologo aditu batek eskainitako modulu bat gehitzea. Lehenengo haurdunaldian EODa izan duten emakumeengan hurrengo haurdunaldietan arreta berezia jartzea, osasun mentaleko unitateen laguntzarekin. Erditze ostean depresioaren detekziorako miaketa eskalak aplikatzea, altu puntuatzen
|
duten
emakumeei jarraipena eginez.
|
|
2022
|
|
|
Konfinamendu egoera bereziki gogorra izan da bakarrik bizi direnentzat, familiatik urrun dauden migratzaileentzat, eta gatazka batean bizi diren familientzat. Azken hauetan, genero indarkeria pairatzen
|
duten
emakumeen egoera nabarmenduko nuke. Batez ere erasotzailearekin arrisku egoeran bizi behar izan direnak eta laguntza zerbitzurik gabe itxiak zituztelako.
|
|
|
Osotara 28 artikulu enpiriko aztertu izan dira, obesitatea edo gainpisua
|
duten
emakume eta gizonen estigmatizazio bizipenak alderatuz. Emaitzek erakutsi dutenaren arabera, gehiegizko pisua duten emakumeek pisu estigma bizitzeaz gain genero ezberdintasunei ere aurre egin behar izaten diete, egoera hau bizitzako alor ezberdinetan ematen delarik.
|
|
|
Osotara 28 artikulu enpiriko aztertu izan dira, obesitatea edo gainpisua duten emakume eta gizonen estigmatizazio bizipenak alderatuz. Emaitzek erakutsi dutenaren arabera, gehiegizko pisua
|
duten
emakumeek pisu estigma bizitzeaz gain genero ezberdintasunei ere aurre egin behar izaten diete, egoera hau bizitzako alor ezberdinetan ematen delarik. Aurkikuntza hauek bat egiten dute aurretik argitaratutako zenbait ebidentziekin, eta lan honek hainbat muga dituen arren, inplikazio garrantzitsuak ditu gainpisua eta obesitatea daukaten emakumeen eguneroko bizitza hobetzeari begira.
|
|
|
Osotara 28 artikulu enpiriko aztertu izan dira, obesitatea edo gainpisua
|
duten
emakume eta gizonen estigmatizazio bizipenak alderatuz. Emaitzek erakutsi dutenaren arabera, gehiegizko pisua duten emakumeek pisu estigma bizitzeaz gain genero ezberdintasunei ere aurre egin behar izaten diete, egoera hau bizitzako alor ezberdinetan ematen delarik.
|
|
|
Osotara 28 artikulu enpiriko aztertu izan dira, obesitatea edo gainpisua duten emakume eta gizonen estigmatizazio bizipenak alderatuz. Emaitzek erakutsi dutenaren arabera, gehiegizko pisua
|
duten
emakumeek pisu estigma bizitzeaz gain genero ezberdintasunei ere aurre egin behar izaten diete, egoera hau bizitzako alor ezberdinetan ematen delarik. Aurkikuntza hauek bat egiten dute aurretik argitaratutako zenbait ebidentziekin, eta lan honek hainbat muga dituen arren, inplikazio garrantzitsuak ditu gainpisua eta obesitatea daukaten emakumeen eguneroko bizitza hobetzeari begira.
|
|
2023
|
|
|
Lau urteen barnean, lanaukera berriak aurkitu ahala, Bidelagunak programatik irteten joango dira eta pertsona berriak gehituko dira egitasmora. Zaintzaren esparruan modu prekarizatuan lan egiten
|
duten
emakume arrazializatuentzako inklusio soziolaboraleko zirkuitu bat eskaini nahi du programak.
|
|
|
Horrez gain, kimioterapia jasotzeak ere etsipena, antsietate kezka eta ekiditea bezalako estrategia ez egokitzaileen erabilera areagotzen duela berriki baieztatu du azterlan batek (14). Aurre egiteko estrategia egokitzaileei dagokienez, emaitza psikologiko hobeagoekin lotuta egoteaz gain (15), gizarte laguntzaren pertzepzio altuagoekin ere erlazionatu izan dira bularreko minbiziaren diagnostikoa jaso berri
|
duten
emakumeen artean (16).
|
|
|
Horrez gain, kimioterapia jasotzeak ere etsipena, antsietate kezka eta ekiditea bezalako estrategia ez egokitzaileen erabilera areagotzen duela berriki baieztatu du azterlan batek (14). Aurre egiteko estrategia egokitzaileei dagokienez, emaitza psikologiko hobeagoekin lotuta egoteaz gain (15), gizarte laguntzaren pertzepzio altuagoekin ere erlazionatu izan dira bularreko minbiziaren diagnostikoa jaso berri
|
duten
emakumeen artean (16).
|