|
2001
|
|
|
euskaraz ErretHiria zena izendatzeko, Hiriburgo asmatu genuen. Inolako gurdi nekerikgabe funtzionatzen
|
duten
adibideak dira, ez besterik.
|
|
2002
|
|
|
desagerpena ematen da. Eta ez da nahikoa, ezta bidezkoa, behi eroen kasuaz soilik oroitzea, iragan mendeetakoa den erakunde politikoen ahulezia agerian uzten
|
duten
adibideak asko baitira, aireari esker barreiatzen direnetatik hasita, tokian tokiko
|
|
|
Elite ekonomikoek erraz asko kontrolatzen ditzute informazioen jarioak munduan zehar, bai eta albiste horiek kontsumitzen dituzten maila txikiagoko hedabideen ildo editorialak ere. Hori horrela dela frogatzen
|
duten
adibideak nonahi aurki daitezke.
|
|
|
Ikus ditzagun hori frogatuko
|
duten
adibide batzuk:
|
|
2003
|
|
|
Ondorio gisa ziurtatzen zuen Azti Fundazioaren txostenak, esan liteke itsasbazterreko flotaren xede diren ia espezie guztiak muga biologiko seguruen barruan daudela, nahiz eta nabarmena den stocken gestio efikaza egin beharra. Baditugu gestioaren hobetzea adierazten
|
duten
adibide oraintsukoak, hala nola antxoaren arrantza tokietakoa, zeinetan TAC analitikoak ezarri baitira (behin behineko neurriak). Hegaluzearen harrapaketan ere oraindik orain ezarri da TAC neurria.
|
|
2004
|
|
|
kultura, historia, lurraldea eta abar. Bestalde, euskalduna izanda, euskal izaera nazionala ukatzen
|
duten
adibideak ekarri dizkigu gogora Elzok. Ez gara hemen auzi honetan barrena abiatuko, gertaera hori beste leku batean jorratuko dugulako:
|
|
2005
|
|
|
Hau oso argi erakusten
|
duten
adibideak Wuppertal erakunde alemaniarrak eskaini zituen 1993an. Ordurako, garai hartan yogurt marrubidunez betetako pote batek bere baitan 3.500 kilometroko bidaia egin zuten osagaiak zeuzkan.
|
|
|
Oso muga lausoak ditu. Ez da benetako ipuin bilduma, ia narraziorik ez dagoelako, baina, era berean, ez da saio erabat antolatua, barne hausnarketa laguntzen
|
duten
adibide eta testigantzak xumeak baino ez dira. Gainera, ez filosofo batek egingo zuen bezala, 1972ko idazle gazte baten xalotasunez baino.
|
|
|
Une horretatik aurrera, bi udalek, prebarikazio delituasaihesteko asmoz (Espainiako Zigor Kodearen 404 artikulua: ...o auzi batean ebazpen alderdikari edo arbitrarioren bat erabakitzenduen herri agintaria edo funtzionarioa...») dute emakumearen parte hartzeadebekatu edo oztopatzen duen Alarderik antolatu edota antolaketan parte hartu; horrela, diskurtsoa aldatu eta Alardearen antolaketak udalaren jardunarekin zerikusirik ez duelako diskurtsoa zabaltzen hasiko dira, eta historikoki lotura hori egondela frogatzen
|
duten
adibideak ugariak badira ere, ideia berri hau erreal bihurtzekoasmoz, besteak beste, jaietako egitarauetatik, non udalak antolatutako ekintzakjasotzen diren, Alardearen ospakizunari buruzko erreferentzia zuzen oro ezabatukodute egun batetik bestera udal agintariek. Eta betikoak, berriz, egoera legal berriaren aurrean eta emakumearen parte hartzea oztopatzen jarraitzeko asmoz, bide juridiko berriak jorratzen hasiko dira Alarde diskriminatzailearen antolaketa aurreraeramateko helburuarekin.
|
|
|
Gaur egun euskaraz ikasteko dagoen arazoa handia da. Orokorrean Euskal Herri osoan leku ezberdin askotan aurki genitzake hau berresten
|
duten
adibideak; baina zenbait lekuetako gordintasunak aipamen zehatza merezi du. Kasu larriak ezagutu ditugu ikasturte honetan bertan.
|
|
2006
|
|
|
Tradizioa finkoa ez dela azaltzen
|
duten
adibide bi aipatuko ditugu. Jakina da berreskurapen lan handia egin dela euskal dantza tradizionalaren esparruan.
|
|
2007
|
|
|
Oro har, garraio publikoak txanponak onartzeko berariazko erregelamenduak ditu, zerbitzuaren kalitatea hobetzeko. Adibidez, garraioan erabilera murrizten
|
duten
adibide asko daude. Autobus publikoetan, gidari batzuek ez dute 20 euroko billeterik ere onartzen, ez dutelako trukerik, eta bidaiaria ibilgailutik jaistera behartzen dute.
|
|
2008
|
|
|
Asko aldatu da egoera soziolinguistikoa orain dela 80 urtetik gaur egunera, eta horrek hizkuntzan arrastoa utzi du, ezinbestean. Bilakaera hau islatzen
|
duten
adibideak asko dira. Aldaketa jasan duten hizkuntza ezaugarrien gramatika soziolinguistiko oso bat nuke, beraz, orri hauetan bildu.
|
|
|
Zaldibian azken garaian aldaketa jasan
|
duten
adibideetara etorriz, esanguratsuak iruditu zaizkidan datuetatik batzuk eskainiko ditut jarraian:
|
|
|
Bigarren> reduan, berriz, adineko askok azentua lehen silaban agertuz erroa markatzeko joera
|
duten
adibideak aurkeztu ditut (adb.: txántxangorrie, > e, > rdikok, > koa, > etab.); gazteek azentua bigarren silaban eraman ohi dute adibide hauetan ere (adb.:
|
|
|
(MARTÍN, J. eta beste batzuk: Los> lenguajes> especiales, > Comares, Granada, 1996, 48 or.). Barregura eragiten
|
duten
adibideak ere jar daitezke, esaterako, zezenen munduan: «Los Toros.
|
|
|
Oso difumi natua gelditzen da ordea, Villasanteren baitan, alde> lexemaren edo alde> atziz kiaren aniztasun edo multzo adiera hori. Lausotua definizio aldetik eta lausotua, batez ere, liburu horretan hain leku zentrala
|
duten
adibideen sailean.
|
|
|
Ondoren, hasierako hitz zerrenda erakusten zaie, euren umeak ulertzen edo erabiltzen duena aukera dezaten. Amaitzeko, hasierako gramatikaren erabilera erakusten
|
duten
adibideak eta galderak eskaintzen zaizkie, zenbait aukeraren artean beren haurrak esaten duena hauta dezaten. Guztia galdera itxiekin dago antolatuta, eta gurasoek baiezkoa baino ez dute aukeratu behar.
|
|
|
Zortzi hilabeteko balantzeak euskal preso eta senideen salaketen berri eman nahi du. Ez dira guztiak, baina bai egunez egun jasan behar dutena erakusten laguntzen
|
duten
adibideak.
|
|
2009
|
|
|
Edozein liburu hartzen dugula, eredua beti gizonak dira. Eta ttanttoka uholdea egiten
|
duten
adibideak dira, asmakizun handiak beti dira gizonezkoenak. Emakumezkoen erreferenteak falta zaizkigu, maila guztietan.
|
|
|
Negozioa errentagarria izan dadin eta, neurri batean, berankorrak, bankuak eta kutxak hartzeko aukera handiagoa izan dadin, eskaintzen dituzten hipotekak garestitu egin dira. 2007an, batez besteko interes tasa Euribor gehi% 0,50 zen; gaur egun, berriz, Euriborra gehi% 0,75 Maileguak orain garestiagoak direla erakusten
|
duten
adibideak ugariak dira: Activobank, Interneteko Sabadell bankuaren filiala, 2008aren hasieran" Hipoteka Aktibo Plusa" eskaintzen zuen, Euribor gehi %0, 30eko interes tasan.
|
|
|
Natura begi hutsez dirudiena baino konplexuagoa da, eta ez onartzeak ondorio negargarriak izan ditzake. Salpak gaixotasuna baino sendabide okerragoa izan daitekeela erakusten
|
duten
adibide argiak dira. Izaki bizidun horiek marmoken antzekoak dira, karbono dioxidoa (CO2) harrapatzen dute eta atmosferara iristea eragozten dute.
|
|
|
Bere garaian gaur egun desagertua dagoen Ontza elkarteak zabaldutako bideari eutsi, eta urtero, salbuespenak salbuespen, Sorgin Gaua antolatu du Irunberri K.E.k Otita parkearen inguruetan. Mus Txapelketa, Ihauterietako konpartsa, Gabonetako kantu kalejira, bertso afariak... ekimenen zerrenda gizentzen
|
duten
adibideak besterik ez dira. Gogoa eta grina ez da falta urtez urte antzerako dinamikak antolatu eta guztion artean disfrutatzeko.
|
|
2010
|
|
|
Aldaketa posiblea dela erakusten
|
duten
adibideak daudela azpimarratu dute alde guztiek. Irlandan Euskal Herrian baino mozkorti gehiago dago, hotz handiagoa egiten du, eta lortu dute tabernen barruan ez erretzea, dio Sobronek irribarretsu.
|
|
|
Moda eta musikak bikote perfektu eta irekia osatzen dute. Jarraian, egitate hori frogatzen
|
duten
adibide batzuk.
|
|
|
Lumek zertarako balio duten erakusten du bideoan Morcillok, irudi ederren bidez, eta ikuslea harrapatzen
|
duten
adibideekin. Batzuk, seguru aski, ezezagunak zaizkie ikusle askori.
|
|
|
Doxa ekartzen
|
duten
adibideek funtzio diskurtsiboaz gain, funtzio kognitiboa ere badute. Adibideok modu sintetikoan funtzionatzen dutelarik, analisi errazak, sinpleak eta argiak egiteko aukera ematen diote kristauari.
|
|
|
Antzean, demandatzaileak demandan, oker eginez, uziak metatzen baditu, epaileak 4 eguneko epean akats hori konpontzeko eta mantendu nahi duen uzia aukeratzeko eskatuko dio. Kaleratzeagatiko uzi bati era okerrean beste uzi bat pilatu bazaio, nahiz eta demandatzaileak ez aukeratu, magistratuak kaleratzeagatiko uziarekin jarraituko du, eta gainerako uzia/ k ez jarritzat jo eta demandatzaileari beste epaiketa batean jar ditzakeela abisu emango dio (LPLren 28 art.). Horiek guztiak lan prozesua egiteko zein erraza den erakusten
|
duten
adibideak baino ez dira. Grafikoki, Molins García Atance, J.k,. La problemática del recurso de casación para la unificación de doctrina?, Relaciones Laborales, 2005/ 13 zk., lan prozesuaren bakuntasuna erakusteko datu bakar bat ematen du:
|
|
2011
|
|
|
2000 hamarkadan, euskal soziolinguistika heldutasunera heltzen ari zela erakusten
|
duten
adibideekin bukatzeko, EraLan proiektua aipatu nahi nuke. Proiektuaren helburua da lan munduan euskara erabiltzeko oztopo diren faktoreak identifikatzea, horietan positiboki eragiteko.
|
|
|
Hego Korea eta Japonia dira, besteak beste, Interneteko banda zabaleko sarbidea transferentzia abiadura handiarekin eta mendebaldeko telekomunikazio enpresek eskaintzen dutena baino askoz merkeago irits daitekeela erakusten
|
duten
adibideak. Gutxiago ordainduta.
|
|
|
Gizakiaren iragarmena eskasa dela frogatzen
|
duten
adibide batzuk besterik ez dira. Gaiaz asko zekiten adituek eginak, gainera.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, historikoki, eta bereziki irlako hegoaldeak independentzia eskuratu zuenetik, Irlanda Elizari estu lotuta egon da bai instituzioei baita gizarteari dagokionez ere. Historia hurbilean, harreman hori erakusten
|
duten
adibide ugari ikus ditzakegu: dibortzioa 1998an legeztatu zen; iaz Giza Eskubideen Europako Auzitegiak Gobernua zigortu zuen arriskuan zegoen emakume bati abortoa egitea ukatzeagatik; eta oraindik gaur egun ere, eskolen %90ek Elizaren kontrolpean jarraitzen dute.
|
|
|
Ezinegon handiagoa sortzen
|
duten
adibideak ere badaude, ordea. Demagun lagun bati bidalitako mezu elektroniko batean animaliekiko interesa agertu duzula.
|
|
|
Datuek erakusten digutenez, mintzagaia hanpatuz, mintzagaiaren eta irazkinaren edo multzo errematikoaren artean kokatuko du maizenik enuntziatu parentetikoa. Perpaus lokabe guztiak kontuan izanik, %65, 70 osatzen dute integrazio gune hori hautatzen
|
duten
adibideek. Mintzagai hori, funtzio egiturari dagokionez, batzuetan subjektuak osatuko du, eta bestetan, osagarri zuzenak, zehar osagarriak nahiz adberbio osagarriak.
|
|
|
Sintagmaren egitura hausten
|
duten
adibideak dira ziurrenik, gramatikaren ikuspegitik begiratuta behintzat, gogorren edo berezien gertatzen zaizkigunak eta horrexegatik beragatik merezi dute aipatzea.
|
|
|
Adibide (guzti) en %18.57k erakusten digunez, perpaus nagusiaren eta mendekoaren arteko muga horretan kokatzen du enuntziatu parentetikoa. Datuei erreparatu besterik ez dago jakiteko gune hau hautatzen
|
duten
adibiderik gehienak perpaus nagusiaren eta mendeko osagarriaren artean kokatzen dituela (%14.81adibide) 130.
|
|
|
2.2.3 Funtzio intzidentala
|
duten
adibide motak Mitxelenaren corpusean 73
|
|
|
Zeintzuk dira, bada, gure corpusean funtzio intzidentalaren eginkizuna
|
duten
adibide motak, eta beraz, enuntziatu parentetikoen azterketatik at utziko ditugunak?
|
|
|
216), kolokaziokideak finkoak direnean lokuzioen eremuan sartzen baikara (abiadura geldotu/ moteldu?, kolokazioa; gorriak ikusi/* pasatu?, lokuzioa). Hori jakinik, espero zitekeen z/ n trukagarritasuna abiaduraabiaduraz/ n atera, bidali, etorri, higitu, irten... magnitudearen adibide guztietan bete ahal izatea, hizkuntza ez berezituan gertatzen den bezala(), baina gure corpusean z
|
duten
adibideak baino ez daude testuinguru ia guztietan, salbuespen gutxi batzuekin; abiaduran aldatu, ibili, indusi, lan egin eta ugaldu; eta idazkera estandarrean ezohikoak diren abiadurarekin ibili, mugitu, sarrarazi. Espezialitate hizkuntzaren berezitasuna izan daiteke postposizio bakarrera (z) lerratzea kolokazio ez lexiko hori.
|
|
|
Aipatu behar da 2 mailan deribatuei emandako trataera modernoa, konstruktibista eitekoa. Deribatuaren kontzeptura hurrenkera bat osatzen
|
duten
adibideak aurkeztuz ailegatzen da. Ikasgaiaren sarrerako testua aldatzen dugu hona:
|
|
|
ontziratu gabeko produktuak saltzen dituzten dendak, esne makinak, pixoihal berrerabilgarriak erabiltzeko kanpaina, harategi eta arrandegietan tupperraren erabilera edo ogitartekoak batzeko zorroak erabiltzen dituzte. Zero Zabor filosofia atez atekoa baino gehiago dela erakusten
|
duten
adibide asko daude".
|
|
2013
|
|
|
Horien bidez ere" hedapen handia" izan duela nabarmendu du egileak, eta zentzu horretan gustura daude. Dena den, Begoñak gogorarazi du Euskal Herrian egoera antzekoa bizi
|
duten
adibideetako bat dela eurena. " Pertsona bakoitzaren atzean istorio bat dago, eta horietako asko falta ditugu".
|
|
|
Horren ondorioz, emakumeei ezartzen zaizkien tratamenduak eta ematen zaien arreta ez dira behar adina oinarritzen ebidentzia zientifikoetan, ez behintzat gizonezkoen kasuan bezainbeste. Hori erakusten
|
duten
adibide bat baino gehiago azaltzen dira jarraian argitaratutako hiru artikuluetan.
|
|
|
f) Honako taula honetan zatiki, dezimal eta ehunekoen arteko baliokidetasuna adierazten
|
duten
adibideak daude eta horietako batzuetan akatsak daude. Identifikatu eta zuzendu.
|
|
|
Ez du magiarik egiten, bidea erraztu baizik. Eguneroko bizimoduan asko lagun dezake, eta hori horrela dela egiaztatzen
|
duten
adibide ugari daude munduan. Nuala Gadnerren kasua da bat.
|
|
2014
|
|
|
Les Ecrans Luziens eta Aviron Bayonnais dira euskarari buruz axolarik ez
|
duten
adibideetako batzu.
|
|
|
Hona aditza esaldiaren hasieran jartzen
|
duten
adibide pare bat.
|
|
|
Sestaoko alkate Josu Bergarak (EAJ) asmo baztertzaileekin egindako errolda araudiaren urraketa, etxebizitza eraikinen behealdeetan meskitak kokatzea debekatzen duen Bilboko Hirigintza Plan Orokorra (EAJren botoekin onartua)... Euskal Herrian integrazioa eta elkarbizitza sustatzen
|
duten
adibideak ere badaude. Astigarragako Udalak Urumeako autobidearen azpian bizi diren romiekin abiarazitako bidea ildo horretan doa, adibidez.
|
|
|
Pertsona depresiboek zerbait gaizki egiten dutenean, ezertarako ez dutela balio pentsatzeko joera dute. Pazienteak «ezertarako ez duela balio» esaten duenean, terapeutak baieztapen orokor hori gezurtatzen
|
duten
adibideak eskaini behar dizkio. Terapeutaren laguntzaz, berregituraketa kognitiboa egin behar du pazienteak:
|
|
|
Arrasaten ere, adierazpen horrekin bat, hainbat urrats emateko konpromisoa dute legealdi honetan. Dagoeneko, baina, badira gauzatu diren eta norabide hori islatzen
|
duten
adibideak ere. Esaterako, Kurtzetxiki mendian, ordura arte pinudia zen eremua artadi eta zelai bilakatu zituzten 2007an.
|
|
|
Euskara nola lantzen
|
duten
adibide batzuk ematen dizkigu Bergarako dinamizatzaileak: " Normalean, eguneroko bizitzan baliagarri izan daitezkeen gauzak lantzen ditugu, gero, kalean erabili ahal izateko.
|
|
|
Aldiz, pauso bat gehiago ematen
|
duten
adibideak ere badaude. Partekatze ekonomia baino, ekonomia partekatua deitu genieke:
|
|
2015
|
|
|
Gonaden garapenean ez ezik, hormonen ekoizpenean ere aldaerak gertatzen direla erakusten
|
duten
adibide batzuk ere ageri dira Sex redefined artikuluan. Esate baterako, sexu hormona maskulinoen errezeptoreek akatsen bat badute, haurrak alua izaten du, Y kromosoma eta barrabilak eduki arren.
|
|
|
Albisteak zabaltzeko eta azaltzeko bideak gehitu direla erakusten
|
duten
adibide gutxi batzuk besterik ez dira aipatutakoak; ikus entzunezkotzea berebiziko lekua hartzen ari dela adierazteko, alegia. Izan ere, egunkariek jada ez dituzte bakarrik idatzizko unitate informatiboak sortzen eta eskaintzen.
|
|
|
Nko gainontzeko ipuinetan hamaika dira emakumearen irudikapen hori berresten
|
duten
adibideak: «Marinel zaharra» narrazioan, (N:
|
|
2016
|
|
|
Horretarako zein urrats eman behar ditugun galdetu diogu hainbat arkitektori. Teoriatik praktikara jauzi egin
|
duten
adibideak ere eman dizkigute.
|
|
|
Esperientzia bera izanik, haurtxoak zertxobait handiagoak dira (21 hilabete), eta «gaizki portatutako» untxia ere jotzen zuten. Giroa eta enpatia Adin txikikoek portaera onak eta txarrak izan ditzakete etapa oso goiztiarretatik, eta horiek abiapuntu hartzen duten ingurunea eta nagusiengandik jasotzen
|
duten
adibidea funtsezkoak dira zentzu morala eratzeko. Ricardo Jarast haur psikologoaren hitzetan, «moraltasun primario naturala dago haurrarengan», eta horrek «berezko irizpide moral baten garapen harmonikoa ahalbidetzeko giro bideratzailea behar du».
|
|
2017
|
|
|
Geroxeago, 1641ean, hesitutako zingira batean sartu zen jendetza Buckdenen, eta emakumeak ziren gehien gehienak, mutikoen laguntza izan bazuten ere (ibid.). Emakumeek, sarde eta segak eskuetan, beren bizibidea mehatxupean ikustean lurrak itxituran sartzeari eta urtegiak drainatzeari nola aurre egin zioten erakusten
|
duten
adibide bakan batzuk baino ez dira.
|
|
|
... Amaitezina izango litzateke kontaketa hau, heriotzaren aurrean gizabidezko portaera adierazi izan duten gerlarien zerrenda osoa zenbatuko bagenu, historia saldukeriaz, zitalkeriaz, belaskeriaz eta, nola ez, kakaz zikinduriko galtzaz beterik egon arren. Baina bestea bezain mamitsua dateke maitasunarekin zerikusirik izan
|
duten
adibideena. Sarri, sarriegi agian?
|
|
|
Emakumezkoen literaturan, oso oso bakanak dira gizonen aurkako lotsagabekeria edo etsaigoa agertzen
|
duten
adibideak. Zentsuratuta.
|
|
|
Proiektuetan konpromezua eta komunikazioa ahalbideratzeko Web aren erabilera aplikatzen
|
duten
adibide asko aurkitu daitezke. Baina egindako ikerketan ez dago Erresilientziaren inguruko Informazio Portal moduan erabiltzen den Web aren adibiderik.
|
|
|
Orain artean, galdeketen atalari eman diogu lehentasuna, corpus zabaletan baino errazagoa baita guk prestatutako galdeketen bidez aztergai ditugun fenomeno linguistikoei dagozkien adibideak eskuratzea. Baina literatur corpusetan nahiz bestelako iturri batzuetan aurkitutako adibideak biltzeko atalak izatea ere garrantzitsua iruditzen zaigu, horrek bariazio sintaktikoa erakusten
|
duten
adibide kopuru handiagoa eskuratzeko aukera ematen baitigu, eta adibide guztiak izan daitezke adierazgarriak aldakortasun sintaktikoaren azterketarako. Azken finean, ongi hornitutako datu base bat prestatzea komeni da ondorio linguistiko garbiak atera ahal izateko eta bariazioaren inguruko hipotesiak egiaztatu ahal izateko.
|
|
|
Izan ere, propietate linguistikoen bidez, ikertzaile bakoitzak interesatzen zaizkion datuak eskura ditzake oso modu errazean: datibo argumentuarekin komunztadurarik ez
|
duten
adibideak, ezezko polaritatedun elementua duten eta aditzarekin komunztatzen ez diren datibo argumentuak, guti zenbatzailearen eta aditzaren artean komunztadura plurala erakusten duten adibideak, eta abar eta abar.
|
|
|
4 irudia. Datibo komunztadurarik ez
|
duten
adibideen kokapena, eremu dialektalen mapan.
|
|
|
Izan ere, propietate linguistikoen bidez, ikertzaile bakoitzak interesatzen zaizkion datuak eskura ditzake oso modu errazean: datibo argumentuarekin komunztadurarik ez duten adibideak, ezezko polaritatedun elementua duten eta aditzarekin komunztatzen ez diren datibo argumentuak, guti zenbatzailearen eta aditzaren artean komunztadura plurala erakusten
|
duten
adibideak, eta abar eta abar.
|
|
|
Baina, alderantziz ere, Sartrek sarritan filosofia idazteko literaturara jotzen du. Zehazki begiradaz diharduten testu filosofikoetan, hots, ‘Visages’ (1939) testu laburrean eta ‘Begirada’ (1943) kapitulu zatian, irakurleak erreparatuko duenez, nabarmena da kutsu literarioa
|
duten
adibideen eta irudien erabilera, berez Sartreren zeinahi obra literarioren pasarte izan zitezkeenak.
|
|
|
" Nigana etortzen ikusten dudan emakume hori, kaletik doan gizon hori, nire leihotik kantatzen aditzen dudan eskale hori". 82 Tratatuaren adibidegintza, lehen kolpean hizkuntza erregistroak uztartzeko ahalegin estilistiko hutsa dirudiena, obraren metodo fenomenologikoa zilegiztatzeko baliabidetzat jo daiteke. Hala, giza koordenatu horiek eta gizakiaren egunerokotasuna oinarri
|
duten
adibide, deskribapen, konparazio eta irudi ugariek eszenan jartzen dute kontzeptua eta gorpuzkera ematen diote aparatu teorikoari.
|
|
2018
|
|
|
7 Garai arkaikoan, halere, badira dagoeneko legea urratzen
|
duten
adibideak anitz leku eta hizkeratan (Mounole & Lakarra, 2018, 447), eta ondoko garai zahar eta klasikoan hausturak areagotuko dira, nahiz eta Nafarroak honetan gordetzaile dirudien (Mounole & Gomez Lopez, 2018, 523).
|
|
2019
|
|
|
Gonaden garapenean ez ezik, hormonen ekoizpenean ere aldaerak gertatzen direla erakusten
|
duten
adibide batzuk ere ageri dira" Sex redefined" artikuluan. Esate baterako, sexu hormona maskulinoen errezeptoreek akatsen bat badute, haurrak alua izaten du, Y kromosoma eta barrabilak eduki arren.
|
|
|
Alternantzia kasu hauekin batera, kontrako adibideak ere aurkitu ditugu, hau da,/ 0/ fonema euskalfonologiara egokituta
|
duten
adibideak eta ondorioz/ §j/ edo/ §/ dutenak. Konparaketa egite aldera, aurreko zerrendako (2) eta (8) adibideak ondorengo (9) kasuekin erkatu daitezke:
|
|
|
«Obesitatearen paradoxa» esaten zaio horri. Bestalde, pisua osasunaren sinonimo ukaezina dela zalantzan jartzen
|
duten
adibideak ere badaude. ‘Fanfarreak’ daude, eta ‘flakakeriak’ deitu ahal izango litzakete:
|
|
|
Ondorioz, hemen hurrengo hipotesia plazaratuko da: euskarak buru hitzaren erabilera bihurkariak latinetiko hizkuntzekiko ukipenaren ondorioz garatu zituen, Erdi Aroan, errepikapen gramatikalizazioa delako mekanismoaren bidez. Proposamen hau bermatzen
|
duten
adibide eta datu gehiago eztabaidatu aitzinetik, bihurkari marken gramatikalizazioaren eta errepikapen gramatikalizazioaren inguruko azalpena eginen da ondoko atalean.
|
|
2020
|
|
|
Egintza komunikatibo bat ahozkoa izateak ez du zertan informaltasuna ekarri behar, izan ere, distantzia komunikatibo handia eragiten dioten baldintza komunikatiboak izan ditzake, berbazko egintza hori formal bihurtuz. Hau ikusteko, Koch eta Oesterreicherek ematen
|
duten
adibide bati erreparatuko diogu, zehazki ahozko sermoiaren adibideari. Goian azaldutako hamar parametro komunikatiboak aintzat hartuta, sermoiari honako baldintza komunikatibo zehatzak esleitzen dizkiote:
|
|
|
Lehenengo fruitua begirada luze eta baikor bati dagokio, ausartuko bainaiz esatera azken urteotako olatu feministak eragindako aldaketa sakonek moldaketa estrukturalak bultzatu dituztela, olatua joandakoan ere iraunen dutenak. Ideia hori harremanik ez
|
duten
adibideekin osatu daiteke: batetik, irakaskuntzan nabari den berdintasunaren aldeko lana dago, umeen lexikoan berdintasun eta feminismo hitzak sartu dituena; bestetik, antolakuntza feministara heltzen ari diren neska gazte askorentzat bizipen hori da, hain justu, politikarekin eta militantziarekin duten lehen harremana, eta bizitzen ari diren esperientzia horiek guztiek betirako iraungo dute haien gorputz, buru eta keinuetan.
|
|
|
Mikel San Jose eta Beñat Etxeberriak beren agur oharra euskara hutsean argitaratu dutelako, ehunka eraso jaso dituzte irain eta mehatxu forman sare sozialetan. " Errespetu falta iruditzen zait, jar ezazu gaztelaniaz ez baitugu denok ulertzen euskaraz"," Ustel zaitezte baskongadoak asmatutako zuen hizkuntzarekin eta sineskeria paganoekin" edo" Ez dakit zer jartzen duen, baina gora GAL" egoera ilustratzeko balio
|
duten
adibideak besterik ez dira.
|
|
|
Azken batean, naturaren elementuak estatuaren lurralde hedadura zabaltzeko helburu bilakatzen direnean, konkista naturaren argudiopean diluitzen da. Kasuistika hori erakusten
|
duten
adibide ugari topa ditzakegu historian, xviii. mendeko Frantzian zein xix.eko Estatu Batuetan.
|
|
2021
|
|
|
Oharmen pixka bat jartzen diona jabetuko da deizio horiek eremu zabala harrapatzen dutela Gipuzkoan, baita ere beraien artean badaudela bokal artean herskari ahoskabea duten etsenpluak (Oikia) nahiz S> Zegokitzapena gertatu dela erakusten
|
duten
adibideak (Zendoia, Zerain, Zestoa).
|
|
|
Ildo horretan, Prósper en aburuz (2002: 30; 323), badira aitzinetik teonimoaren zuzeneko adierazpenik (deo) ez duten jainko izenenak, hau da, datibo singularrean deklinatutako epitetoa besterik ez
|
duten
adibideak, Zamorako" Mentouiaco" esaterako.
|
|
|
OEHn badira mugatzaile bizigabea
|
duten
adibideak (eta izena bera ere bizigabea da); nafarrerazko testuetan ageri dira batik bat. Baina ez da horrelakorik ageri gaurko corpusetan; bai, ordea, animalia adierako mugatzailea dutenen adibideak:
|
|
|
4.5.4e Adiera ‘ekintza’ (‘jarduera’) izanik ere, oinarritzat aditza ez
|
duten
adibideak ere baditugu: zuketa, noketa, zezenketa...
|
|
|
4 Aditzari begirako moduzko adjuntuen eta bigarren mailako predikazioa
|
duten
adibideen arteko mugak ez dira beti zehatzak eta garbiak izaten; erabateko jauzia baino gehiago mailakatzea edo gradazioa agertzen da. Gakoa, moduzkoan adierazten dena zenbateraino lot daitekeen dagokion osagaiaren une bateko egoeraren ezaugarriekin, edo zenbateraino adieraz dezakeen aditzeko ekintza betetzeko modua.
|
|
|
42.23.3e Zeren en kasuan bezala, badira zergatik ezen erakusten
|
duten
adibide batzuk ere, non zergatik indarturik agertzen baita eze partikulaz: Arimako arerioak bekaturako zirikatzen zaituenean, eman iezaiozu errosarioaren garauari, edo Mariaren irudi bati:
|
|
|
Kasu honetan, ondokotasuna baldintza modura ulertzen da. Baldintzazko adiera erraz lortzen da, baita ere, balio generikoa
|
duten
adibideekin (Osasuna galduz gero, gertu izaten dira pentsamendu ilunak; Artzain artean ibiliz gero, gazta jan behar!), edo denboraunea seinalatu beharrean une zehatzik gabeko egoera adierazten denean (ahal izanez gero, nahi izanez gero...).
|
|
|
30.6.4.1.1b Aurreko atalean ikusi ditugun e (n) menderagailua
|
duten
adibideetan berdin berdin ager zitekeen (e) lako menderagailua ere. Menderagailu hau hartzen duten osagarri jokatuek batzuetan agerian izaten dute gobernatzen dituen izena; beste batzuetan, ostera, isilpean utz daiteke gobernatzailea.
|
|
|
32.1.3.1a Konparazio perpausetako elementuekin nolako egitura sintaktikoak eratzen diren aztertzeko, kontuan izan behar da eratutako konparazio sintagma askotan sinplea eta laburra den arren (Zuk adina diru irabazi dut nik), konplexuagoa ere izan daitekeela, aditz eta guztikoa, alegia (Zuk bankuan gorde duzun adina diru galdu du horrek kasinoan). Gauzak argiro azaltzeko, aditz eta guztikoetatik abiatuko da ondoko azterketa, hau da, perpaus egitura argia dutenetatik, konparazio kuantitatiboa eratzen
|
duten
adibideak emanda.
|
|
|
34.7e Tradizioko adibiderik gehienetan tuz gero marka baldintza erreala adierazteko erabili bada ere, ez dira gutxi baldintza irrealeko irakurketa eskatzen
|
duten
adibideak. Horrelakoetan ondore perpauseko adizkiak alegialdiko baperpausetako aukera berak azaltzen ditu.
|
|
|
Adiera erreala dutenetan gehienetan hasi gabeak diren gertakariak aipatzen dituzte (Gehiago saiatu ezean, ez duzu helburua lortuko), edo balio generikoa dutenak, denboran kokapen zehatzik gabeak (Euria egin ezean, uztak galdu egiten dira). ...zin da erabili gertakari burutuak dituzten baldintzazko perpausak adierazteko (Ibañetan elurrik egin ez badu autoz joango gara adierazteko ezin da erabili* Ibañetan elurrik egin ezean...), une horretan dagoeneko hasiak diren gertakariak baldintza modura emateko (Une honetan lanean ari ez bazara, etorri nirekin zinemara ezin da esan* Une honetan lanean aritu ezean...), edo partizipio prospektiboa
|
duten
adibideen ordain modura (Goseak hilko ez bagara, gehiago saiatu dugu ezin da ordezkatu* Goseak hil ezean... bezalakoekin). Eta baldintza irreala adierazteko ere, tu ezik dutenen jokabide bera azaltzen dute.
|
|
|
34.9c Salbuespena adierazteko ere erabiltzen dira tu ezean
|
duten
adibideak, gehienetan izan aditzari erantsita (Zinemara izan ezean, ez da etxetik irteten), baina tradizioan tu ezikekin baino adibide gutxiago azaltzen dira. Beste batzuetan, ezean partitiboan doan osagai bakar batekin joaten da (Brotxarik izan ezean, nola margotu horma?), batzuetan izan aditza gabe (Melodiarik ezean, ez da inprobisatzeko gai).
|
|
|
30.7.3.1b Badira, ordea, doi bat bitxiak eta ezohikoak izan arren, subjuntiboko izenlagun jokatua
|
duten
adibideak ere: Hortakotz igorri dautzut jin zaiten galdea (Larzabal); Hark Linboetarik altxa zetzan ustean (Etxeberri Ziburukoa); (‘zerbait egin’..) Jainkoa glorifika dadin desirekin (Leizarraga).
|
|
|
Jakesen berriz etortzeak ditu denak nahasi (Dirassar); Kukuen kantatzean, euri eta eguzki. Subjektu intrantsitiboa genitiboan emanik
|
duten
adibide gehiago aurki daitezke Padillaren (2013) lanean, guztiak ere Iparraldeko testu zaharretakoak.
|
|
|
Egia da, halere, batzuetan ondore perpausean aldi komunztadura hausten
|
duten
adibideak aurkitzen direla (Norbait nire bila balebil, hemen aurkituko nau, ez naiz ezkutatuko): horrelakoetan ondore perpausean esaten denari indarra eman nahi zaio, eta enfasia emateko erabiltzen da oraineko adizkia, alegiazko aldia erabiltzean ondore perpauseko baieztapena urrun geldi bailiteke, indarra galduz.
|
|
|
Min hartzeko arrisku handia dut eta horrela ibiltzeko hobe da uztea (Berria); Horrela ibiltzeko, hobe lukete etorri ez balira (Berria); Gaizki bizitzeko alferrik da dirua izatea. ‘Gertakaria halakoa izango bada’, horra zer adierazten
|
duten
adibideetako perpausek; ‘horrela ibili behar badut’, ‘horrela ibili behar badute’ eta ‘gaizki bizi behar bada’ eran parafrasea daitezke.
|
|
|
Ustez eta toki bat badaukan han, heientzat, beren kabañoak eskuan, irri batean heldu zaizko (Barbier). Ez dira falta, hala ere, ustez eta gobernatzaile izanik (e) la osagarria
|
duten
adibideak: Ustez eta hiltzerat zoala (Larzabal); Ustez eta frantsesezko mintzairan bezala eginez, ederkiago mintzo direla eskuaraz (Lafitte).
|
|
|
Baita ezikusiak eta ezentzunak ere, ofizialtasunak ez baitu gogoz onartzen sarkinen agerpena (Epaltza); Ohe, esate baterako, Objektu Hegalari Ezidentifikatua da Zakilixutentzat (Arranz). Antzeko beste esapide bat erabiltzen da, batez ere Gizpuzkoaren eta Bizkaiaren arteko mugaren alde bietako hizkera batzuetan, nahiz gaur hedadura zabalagoa erakusten
|
duten
adibideek: Sekula ikusi eztako gauza; Uste eztako diruak; Aziendarik eta nahi eztako umerik ez hala ere, oraingoz behintzat (J.
|
|
|
Ikus ditzagun, hasteko, aditza mendeko perpausaren azken muturrean
|
duten
adibide batzuk: [Gabak etxera baino lehen hartu ninduan arren], nere barrua argitan nekarren (Etxaniz); [Jokaldi batzuetan dirua haruntza ta honuntza ibili zan arren], azkenerako, zaldun gazte beltxeranaren eskuetara jun zan dana (Barrensoro); Zure bihotz oroz nahi duzu nere salbamendua, bada nik ere nahi dut, eta [mundu guztia galduko badut ere], horrekin atara behar naiz garaitiar (Duvoisin).
|
|
|
Euskarak bai baitu aukera jabetza genitiboaren bidez ez ezik, aditzaren argumentu egituraren bidez adierazteko. Alegia,* edun edo eduki
|
duten
adibideetako subjektua, izan eta egon duten adibideetan azaltzen den genitiboaren pareko da; eta alokutiboarekin lotutakoetan ez bezala, ez dago debekurik subjektu —edo genitibo— izan daitezkeen pertsonen aldetik. Eta berriro ere* edun eta eduki —azken hau mendebaldean— ez dira beren ohiko eduki semantikoarekin azaltzen:
|
|
|
Euskarak bai baitu aukera jabetza genitiboaren bidez ez ezik, aditzaren argumentu egituraren bidez adierazteko. Alegia,* edun edo eduki duten adibideetako subjektua, izan eta egon
|
duten
adibideetan azaltzen den genitiboaren pareko da; eta alokutiboarekin lotutakoetan ez bezala, ez dago debekurik subjektu —edo genitibo— izan daitezkeen pertsonen aldetik. Eta berriro ere* edun eta eduki —azken hau mendebaldean— ez dira beren ohiko eduki semantikoarekin azaltzen:
|
|
|
Bada aurrekoekiko (hartu, eduki, jo) desberdintasun bat: eman
|
duten
adibideetan subjektuaren nolabaiteko borondatea azaltzen da, eta subjektu horrek asmo osoz ezartzen dizkio ezaugarri batzuk perpausaren objektuari —lehen mailako predikatuaren subjektuari— Alegia, lehenengo adibidean (Krisia amaitutzat eman zuen gobernuak), ulertzen da gobernua dela krisia amaitutzat ematea erabaki duena, krisiari ezaugarri hori ezartzen diona, edo ezarri nahi diona.... Eta horren ondorioz, eman aditzarekin azaltzen diren predikatuek semantikoki ezaugarri horrekin bateragarriak izan behar dute; adibidez, ezin dira esan* Jon tristetzat eman dugu edo* Ane futbolari saiatutzat eman dugu, ‘triste izatea’ edo ‘futbolari saiatua izatea’ ez baitira subjektu batek nolabaiteko borondatez ezartzeko moduko ezaugarriak; aldiz, ‘zerbait amaitutzat ematea’ bada era horretako ezaugarria.
|
|
|
Zu ala ni joango????; Zuek ala ni joango???? Tradizioan badira horrelako hautakaritza juntaduretan plurala azaltzen
|
duten
adibideak: Zeuk ala neuk hasiko dugu erregua?
|
|
|
" Bihar jai da, eta normalena jai egunetan lanik ez egitea da, baina asiarrak orokorrean oso langileak dira, batzuetan neurriz kanpo, eta gerta daiteke egoera jakin batean enpresa japoniar horretakoek igandean lan egitea". Iradokizunetan oso urrun joan genuke, eta hiztunak normalean, iradokizun ‘zaila edo urrunekoa’
|
duten
adibideak ez ditu erabiltzen, ulergarritasunaren mesedetan.
|