|
2007
|
|
|
Hauetan ere aukera zabala da, diseinu modernoagokoak edo tradizionalagoak, gustuaren, lekuaren eta aurrekontuaren arabera bat edo bertze. Egurrezko altzariak lan gehiago eskatzen
|
dutelako
, garestiagoak dira, baina honetan ere badaude gorabeherak.
|
|
|
Erran beharra dago Banakako Txapelketa, haurrek hagitz gustokoa izaten dutela, beraiek bakarrik egin behar
|
dutelako
aurre aurkariari, inoren laguntzarik gabe, eta horrek sortzen du tensio punttu bat pilotariarengan.
|
|
|
“Heldu elkarlanari, lekukoari, hitzari, euskarari eta herriari” lelopean eginen den 2007ko edizioan euskal emakumeen omentzea erabaki dute euskararen biziraupenean eta transmisioan rola garrantzitsua izan
|
dutelako
. Edurne Brouard, Korrika 15eko koordinatzailearen arabera “gerra garaian, baserrian, itsasaldeko herrietan gizonak kanpoan zeudela, euskal emakumea izan da euskararen gotorleku nagusia.
|
|
2008
|
|
|
Euskara blokeatuta dago bi hizkuntza dominatzaileen ezarpena dela eta, horiek baitira Euskal Herria lotuta daukaten lurralde politikoko bi hizkuntza ofizialak. Gaztelaniarekin eta frantsesarekin alderatuz, euskara senide pobrea da, bertze biek pobretu eta baztertu
|
dutelako
bere eremu linguistikoan. Baina hizkuntzalaritzan, hizkuntza bat ez da gainerakoak baino gehiago edo guttiago, ezta hobea edo txarragoa ere.
|
|
|
Baina iazko kopuruarekin eta aurtengoarekin badirudi indartzen ari dela. Gainera, denboraldi berezia izan da aurtengoa, N 121Ako obrak tarteko edo bertze zenbaitetan ur eskasia egon delako, zenbait egunetan ezin izan
|
dutelako
arrantzatu.
|
|
2009
|
|
|
Plataformatik bide komunalen defentsarako deia luzatu nahi diete udal eta herrietako ordezkariei urtarrilaren 4an, 11:30ean izanen den Batzar Nagusian «tinko eta garbi agertzeko komunalaren babesean, zazpi urte pasa ondotik oraindik arriskuan segitzen
|
dutelako
; halaber, egin gabe dagoen deslindea epe zehatz batean gauzatzeko eta hori egin arte Aroztegiari buruz deus ez erabakitzeko».
|
|
|
«Sasiak» eta «aranondoak» deitu diete legez kanpo botatako pago eta urkiei. Bere garaian ezjakintasunagatik izan bazen ere, orain, hori erratea hagitz larria da, arrazoia ezagutuz erran
|
dutelako
gezurra, eta beraz, herritarrak engainatzeko asmoarekin eta salatu duen herritarrari izen ona kentzeko. Eta horiek edozein hautetsik egin ditzakeen akats larrienetarikoak dira:
|
|
2010
|
|
|
Aitzinera begira, mobilizazioekin segitzeko asmoa dute Sunbillan. Hori bai, Errandoneak aipatu duenez, uztailean eta irailean aldaketaren bat izanen da mobilizazio egunean, hilabeteko lehen ortzegunak irteera eta itzulera operazioekin bat egiten
|
dutelako
.
|
|
2013
|
|
|
2012an egindako ‘Nafarroako bizi baldintzen inkestaren’ arabera, Nafarroan familien %1, 9 guraso bakarrekoak dira. 16 urtez azpiko seme alabak edo 16 urte bitartekoak baina lanean ari ez diren seme alabak beraien ardurapean dituzten eta bikoterik ez duten gurasoak sartzen dira guraso bakarreko familiaren baitan, bikotea hil egin delako, banandu delako edo sekula bikoterik izan ez
|
dutelako
. Kasuen %83, 3an familiako burua emakumezkoa da.
|
|
|
Horretarako sortu zen duela urtebete inguru Tokikom, Euskarazko Toki Komunikabideen Elkartea. Hogei ziren hasieran eta hogeita hamar hedabide biltzen ditu dagoeneko, Ttipi Ttapa barne. Gizartean beren lekua aldarrikatzen dute; oztopoen gainetik, euskaraz eta hurbileko informazioa eskainiz segi nahi
|
dutelako
.
|
|
|
Ttikienak berriz taldeka herrian barna ibiliko dira (nahi dutenak). Gurasoak eurekin ez dira ibiliko (aintzineko alean aipatu genuena zuzenduz), horrela erabaki
|
dutelako
.
|
|
2014
|
|
|
Doneztebe futbol taldeko mutil jubenilek igoera fasea hasiko duteTalde batzuk denboraldia bukatu
|
dutelako
eta bertze batzuk, Aste Santu ondoko asteburuan ere atseden hartuko dutelako ohi baino murritzagoa gelditu da asteburu honetako kirol jardunaldia. Erraterako, Gipuzkoako ligan ari diren futbol eta areto futbol taldeek atseden izanen dute.
|
|
|
Doneztebe futbol taldeko mutil jubenilek igoera fasea hasiko duteTalde batzuk denboraldia bukatu dutelako eta bertze batzuk, Aste Santu ondoko asteburuan ere atseden hartuko
|
dutelako
ohi baino murritzagoa gelditu da asteburu honetako kirol jardunaldia. Erraterako, Gipuzkoako ligan ari diren futbol eta areto futbol taldeek atseden izanen dute.
|
|
|
Talde batzuk denboraldia bukatu
|
dutelako
eta bertze batzuk, Aste Santu ondoko asteburuan ere atseden hartuko dutelako ohi baino murritzagoa gelditu da asteburu honetako kirol jardunaldia. Erraterako, Gipuzkoako ligan ari diren futbol eta areto futbol taldeek atseden izanen dute.
|
|
|
Talde batzuk denboraldia bukatu dutelako eta bertze batzuk, Aste Santu ondoko asteburuan ere atseden hartuko
|
dutelako
ohi baino murritzagoa gelditu da asteburu honetako kirol jardunaldia. Erraterako, Gipuzkoako ligan ari diren futbol eta areto futbol taldeek atseden izanen dute.
|
|
2016
|
|
|
Hilobietako hilarriak, panteoiak, oroitarriak, ezkutuak, etxeen izenak… Harriarekin denetariko lanak egiten dituzte Bozaten duten tailerrean. Eta denak eskuz, horrela gozatzen
|
dutelako
. Harri klase aunitz erabiltzen omen dituzte horretarako:
|
|
2017
|
|
|
Egungo gizartean, eleaniztasuna gero eta gehiago baloratzen den testuinguruan, Nafarroako familia askok aukeratzen du euskarazko irakaskuntza, beren seme alabek etorkizunean aukera gehiago izanen dituztela pentsatzen
|
dutelako
.
|
|
|
elikadura arazoak, etxeko berogailuarekin arazoak, arropa falta...». Familietatik datozen haurrak «hagitz pobreak» dira. Elkarteko kide batzuk egoera hori bertatik bertara ikusi
|
dutelako
daki «familietatik Nafarroara datozen haur batzuk hagitz pobreak direla». Are gehiago, «batzuk egurrezko etxeetan bizi dira, eta ez dute komunik ere».
|
|
|
Doneztebeko Erreka elkarteak hogeita zazpigarren aldiz antolatutako Josetxo Ezkurra Memoriala eskuz binakako pilota txapelketako hirugarren jardunaldia jokatuko dute martxoaren 26an. Guztira 350 pilotari hasi dira, sei kategoriatan banatuak, baina jubenilek ez dute jokatuko asteburu honetan, Sunbillan Asteburu Kulturala ospatzen
|
dutelako
eta frontoia Artisau Azokarako erabiliko dutelako.
|
|
|
Doneztebeko Erreka elkarteak hogeita zazpigarren aldiz antolatutako Josetxo Ezkurra Memoriala eskuz binakako pilota txapelketako hirugarren jardunaldia jokatuko dute martxoaren 26an. Guztira 350 pilotari hasi dira, sei kategoriatan banatuak, baina jubenilek ez dute jokatuko asteburu honetan, Sunbillan Asteburu Kulturala ospatzen dutelako eta frontoia Artisau Azokarako erabiliko
|
dutelako
.
|
|
2018
|
|
|
Eta erantzuna bilatuz, agian, ondorioztatuko genuke hizkuntza hori jakiteko betebehar legala dugula, eta ez, ordea, euskara jakiteko betebehar legala. Eta ondorioztatuko genuke gure elebitasuna goraipatzen duten elebakar horiek praktikan lasai bizi litezkeela, haiek aukera baitute haien hizkuntza exijitzeko bertzeei, eta segurtasuna baitute bertzeek bai edo bai gaztelania jakinen
|
dutelako
, horretara behartuta daudelako. Euskaldun aunitzei etsipena eragin ohi die horrek, “egia da, denok dakigu gaztelaniaz, zertarako nekatu euskararekin”.
|
|
2019
|
|
|
Pentsiodunen mugimenduaren deiari erantzunez deitu dute greba. Bi urte daramatzatelako karrikan, astero mobilizatzen, eta «jauzi kualitatibo bat emateko beharra» planteatu
|
dutelako
, «borroka horretara bertze kolektibo batzuk biltzeko deituz». Eskualdean ere greba batzordeak sortu dituzte, tartean, Baztanen, Malerrekan eta Bortzirietan batzorde bana.
|
|
|
Gaur egun, espainolista zein abertzale, guziek dute baztertua. Espainolistek, ez
|
dutelako
batasunik ikusi nahi, euskaldunen eta abertzaleen gainean duten dominazioa separazioan oinarritzen baita —‘Pais Vasco y Navarra’, ongi separatuta— Abertzaleek, berriz, hain zuzen horregatik, ‘vasconavarro’ erratea separaziotzat ikusten bai tute; alegia, nafarrak ez liratekeela ‘vascoa’ k, eta Nafarroa Garaia ez litzatekeela Euskal Herria. Paradoxa handia da hori, ‘vasconavarro’ gehien erabiltzen zen aroan inork ez baitzuen zalantzan paratzen Nafarroa Garaia Euskal Herriaren parte zela, ezta gaur egungo eskuin espainolista estremista horren aitzindari zirenek ere.
|
|
|
Maiatzaren bata pasa berritan, langile klaseaz dihardute sindikatuek, baita askotariko mugimenduek ere, baina argi dago Euskal Herrian ere, ez herritar guztiok, ez langile guztiok ez dugula kategoria bera. Hasteko, herritar askok euren eskubideak aldarrikatzeko eta borrokatzeko aukerarik ez
|
dutelako
. Batetik, informazioa ukatzen zaielako (adibidez, barneko etxeko langileen inguruko arautegia).
|
|
2020
|
|
|
Herritarrek eta turistek eskertzen
|
dutelako
euskara erabiltzea.
|
|
|
Bereziki «kezka» sortzen die hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleen itzulerak, «zaintzaileen kontratazioa murriztu
|
dutelako
, indartu beharrean».
|
|
|
Halaber, eskualdeko prentsak merkataritzarekin eta tokiko enpresa txikiekin publizitatearen bitartez duten harreman estua nabarmentzen da, eta lotura hori indartzeko aldarrikatzen da, «elkarren beharra»
|
dutelako
. Hori dela eta, «globalizazio deshumanizatu eta desorekatuaren» aurrean, administrazioaren inplikazioa eskatzen da «tokiko aldizkariak indartzeko» eta horrekin batera «eskualdeen sostengu harmonikoa lortzeko».
|
|
|
Ordain horiek jasotzeko albaitari baten aldeko txostena behar omen da, «abereari hil aitzinetik eraso egin diotela aitortuz». Baina sindikatuaren hitzetan, «aunitzetan ez da erraza hori frogatzea, putreek osorik jaten
|
dutelako
azienda. Hala diote artzainek».
|
|
|
Azaldu dute erabakia hartzea kosta zaien arren, lasterketa antolatzeko beharrezkoa den auzolana: «osasun larrialdi egoera hau gainditu bitartearen behar duenari laguntzera» bideratu litzatekela uste
|
dutelako
eman dutela pausoa.
|
|
|
Ez dute bertzerik eskatzen Amaiak, Itziarrek, Mattinek, Janirek, Oihanek, Iraiak eta Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUP) ari diren bertze hainbat eta hainbat ikaslek. Horretarako nahiko arrazoi badirela diote, bertzeak bertze, euskaraz ikasi eta irakatsi nahi duten ikasle eta irakasle euskaldunak badirelako eta unibertsitatearen estatutuek «euskara gaztelaniaren pareko hizkuntza» gisa aitortzen
|
dutelako
.
|
|
2021
|
|
|
Gabon garaia lan handiko sasoia izaten dela dio Lertxundik, saltzeko produktu asko iristen zaizkielako, eta baserritar arropekin lan asko egiten
|
dutelako
. Hala ere, lehenagotik hasten dira lanarekin, «urri alderako edo».
|
|
|
Zenbat eta zergatik kostatzen zaigu suizidioari buruz solastatzea. Suizidioari buruz solastatzea gehien kostatzen zaienak biziraun dutenak dira, hau da, suizidioaren bitartez hurbileko norbait galdu dutenak. Eta hori akats larria da, biziraun duten horiek orokorrean bertze herritarrek baino suizidatzeko arrisku handiagoa
|
dutelako
. Paradoxa irudi dezake, baina suizidioa bizitzaren parte da.
|
|
|
«Azken urte hauetan neska aunitz apuntatu dira bertso eskolan eta aitzinera segitzeko gogotsu daudela ikusten zaie. Uzten duten gehienak lotsa
|
dutelako
eta batez ere plazetan kantatzera ausartzen ez direlako uzten dute». Hori horrela, argi utzi nahi izan du bere iritzia:
|
|
|
Horri «nafar izatearena gehitu» behar zaiola dio: «Leku aunitzetatik kantatzera joateko deitzen digute, emakume gazte nafar bat behar
|
dutelako
, kupoa betetzeko edo». Lesakarrari, ordea, hori «gutxieslea» iruditzen zaio:
|
|
|
Kexu da «batzuek neurriak ez dituztelako errespetatzen»: «batzuek gaizki egiten
|
dutelako
, nik ez kutsatzeko, zer egin behar dut, etxean gelditu. Denoi gustatzen zaigu sozializatzea!».
|
|
|
Berdintasunerako bidean atzerakaUitziren irudiko, «pandemiak ez die berdin eragin gizonezkoei eta emakumezkoei, ezta inondik ere». «Emakumeak aisago bidaltzen dituzte lanetik, askotan gutxiago irabazten
|
dutelako
etxean gelditzen dira, zaintza lana arrunt feminizatua da, umeak etxean egon behar izan dutenean gehienetan emakumezkoak arduratu dira…». Tratu txarren biktimak ere gogoan izan ditu:
|
|
|
Helburu zehatz horietatik harago, «eskualdeko ekonomia sektore guztietako interesdunen eta herritarren beharrak» bildu nahi dituzte, «espazioa modu kolaboratiboan diseinatu» nahi
|
dutelako
. Eta hala, ondoko asteetan parte hartze saio batzuk eginen dituzte, «Mimukai proiektua gizarteratzeko eta etorkizuneko erabiltzaile izan daitezkeen beharrak jasotzeko, eskualdeko eragileen ekarpenekin espazio eta zerbitzu eskaintza ahalik eta erabilgarrienak diseina daitezen».
|
|
2022
|
|
|
Izan dut eta badut. Askotan euren burua ni baino euskaldunagotzat izatearen jarrera' ezkutua'
|
dutelako
edota nik hori nolabait barneratuta dudalako».
|
|
|
Batetik, Euskaraldian parte hartu dutenak eta lortu dutenak, gehiago edo gutxiago, hizkuntza ohiturak aldatzea. Izan daiteke hurbileko pertsona batekin, ezezagunekin edo lehen hitza euskaraz egiteko ohitura handiagoa hartu
|
dutelako
. Badira ere aurreko bi Euskaraldietan aldaketa esanguratsurik lortu ez zutenak, edo behintzat ez zuten sumatu beren jarduna edo bere inguruaren jardun asko aldatu denik.
|
|
|
Egunotan EuskarAbenturan baldin badabil ez da nahi izan duelako bakarrik izan, Zer ginen, zer gara eta zer izanen gara gaiari buruzko bere lana aukeratu
|
dutelako
baizik. «Hasmentan, marrazki bat egitea pentsatu nuen, baina marrazketan arras trebea ez naizenez, sormen digital bat egin nuen».
|
|
|
Arizkunen eta Elbeten gertatu den bezala, Canteras Acha enpresak Almandozen hainbat zundaketa egiteko asmoa du, harrobi bat egiteko helburuarekin. Hau enpresaren bigarren harrobia izanen litzateke herrian, eta almandoztarrak proiektu honen kontra mobilizatu dira, ez
|
dutelako
«herria bi harrobiren artean gelditzea» nahi.
|
|
|
Mila aukera ematen ditu. Eta nabaritzen da, herritik kanpo bizi diren leitzarrek ere entzuteko aukera
|
dutelako
. Zuzenean hiru ordu eta erdiko magazin bat entzutea ez da erraza, lanean zaudelako, edo mendian...
|
|
2023
|
|
|
Azkua proiektuak Arantza, Etxalar, Igantzi eta Sunbillako lurrak hartuko lituzke. Mitxeltorenak esplikatu duenez, «sunbildarrak Malerreka Biziriken barrenean daude, eskualde osoari eragiten dion gaia delako eta sozializazioa eskualde mailan egiten
|
dutelako
, naturalki. Hala ere, ekimen zehatzetan Arantza, Igantzi eta Etxalarrekin elkartzeko aukera aipatu zuten, Azkua proiektuari dagozkion zereginetan, adibidez».
|
|
|
Bai, aunitz gustatuko litzaidake, ttikitatik matematika hagitz gustukoa izan
|
dutelako
.
|
|
|
Frantziako Tourraren kontra agertu da Herribiltza eta horren harira, arrazoi zerrenda luzea eman du: «Frantziako agintariek Euskal Herria zapaltzen
|
dutelako
; Frantziako Tourrak Ipar Euskal Herria Frantziako lurraldetzat kontsideratzen duelako; Frantziako Tourra panem et circensesen (ogia eta zirku jokoak) politika delako: jendeari janaria eta jokoak eman, munduko arazo larriei eta bidegabekeriei arretarik eman ez diezaion…».
|
|
|
Bigarren uholdea, Anozibarren eman zen 50 urte beranduago, uzta ikaragarri txarrak izan zirelako. Anozibartik Ultzamara eta leku aunitzetara zabaldu zen, zurrumurruek lortzen
|
dutelako
astakeria egia bihurtzea. Bigarren uholdearen bukaera eta hirugarrenaren hasiera Araitz bailaran hasi zen, eta handik hona zabaldu zen, Urtubia Altzateko jaunak eta Fray Leon de Aranibar Urdazubiko apaizak sustatuta.
|
|
|
Herritarrak kontzientziatzeko «behar izugarria» ere sumatzen du: «Alde batetik, gizarte kapitalistak bulkatu gaituen egoera honetan kasik ezinezkoa da kontzientziak gidatzen gaituenari kasu egitea, bizimodua izugarri garestitu delako eta soldatek ez
|
dutelako
hori tapatzeko aukerarik ematen; eta bertzetik, orokorrean, gizartearen lehentasunak bertze nonbait daudela iruditzen zait». Are gehiago:
|
|
|
batzuek bere gustukoa edo gertukoa famatzea eta edozer eginda ere zerutara igotzea, beste batzuek ez zaituzte gustuko izanen eta zure kontra joanen dira besterik gabe, eta gehienak txapelketan sortzen den olatu mediatiko hori aprobetxatu eta bere burua famatu nahi dute. Behin baino gehiagotan izan dut gogoa erantzuteko, baina isilik gelditzea hobe da, bestela zilegitasun bat ematen diozulako eta nahi dutena lortzen
|
dutelako
: zuk edo beste norbaitek erantzutea eta hor azaltzea eta bere izena bolo bolo ibiltzea.
|