|
2022
|
|
|
Jakin 58 baitira. Eta hain zuzen ere, nire ustea da Atarratzeko" frantximantek" nolabait gaizki bizitzen
|
dutela
egoeraren bilakaera hori, hots euskaraz jakitea beraiek ez daukaten zerbait gehiago dela eta ohartze horrek diela min egiten.
|
|
|
Zuberoako kontuekin jarraitzeko, demagun eus kaldunenik bezala hartua den herri bateko karrikan gabiltzala, esaterako Altzain edo Altzürükun aurkitzen garela. Denbora gutxi behar izango dugu ohartzeko be launaldiak gero eta gazteagoak izan, orduan eta euskara gutxiago ematen
|
dutela
. Egun, 10 urteko gazte bat euskaraz hitz egiten entzutea Zuberoan, ia mirakulutik dago.
|
|
|
Hain zuzen, hau da azken 40 urte hauetan Zuberoako antzerki zaharrak bizi duen arrakasta handiaren ondorio tamalgarrienetarik bat: jende anitzek uste
|
dutela
pastoralaz zerbait dakitela, ezer gutxi dakitelarik ordea... Udan ematen diren trajeria horien ikustera datorren jendetza handiaren artean egonda edo pastorala eman osteko azalpen edo iritzi trukatzeetan, sekulako astakeriak entzun daitezke, kasu gehienetan, egia esan, euskaraz gutxi dakitenen edo euskal kulturaren mundutik aski aldenduak direnen ahotan entzuten direnak.
|
|
|
Zuberoa karta postaletik atera dugu, eta bertan bizi garenon begietatik aurkeztu dugu. Zuberoa ongi bizi dela erakusten dugu; badela, maskaradez eta pastoralaz gain, industria eta laborantza ere, eta ez
|
dutela
, zoritxarrez, denek euskara ematen. Liburuaren historiaren atala egiteko, Jean Louis Davantengana jo nuen.
|
|
|
Zail, oso zail. Hor inkestek gezurrak esaten dituzte, ez da posible, ez da jada Xiberoan herritarren %70ek euskara dakitela; jakitea, beharbada, bai, baina praktikatzen
|
dutela
behintzat ez. 14.000 xiberotarretatik euskara egunero bizi
|
|
|
Autodeterminazioak bai. Autodeterminazioak erraten du beste Eu ropa bat behar dela, Europa federala, autodeterminazio eskubidea onartuko duena; eskatzen duten herriei, erran nahi dut, eta badakit batzuek ez
|
dutela
es katuko.
|
|
|
Allande Socarrosek, hainbat lankidek bezala, erakutsi zuen irakurleek po sible
|
dutela
euskaraz munduko berri ongi ezagutzea eta gertakari horien erroak eta ondorioak sakonki ulertzea. Egunkariaren –eta geroago Berriaren– ekarpenetako bat izan da euskarari balio oso bat ematea, erran nahi baita, euskal irakurleei informazio osoa lortzeko aukera ematea, beste hizkuntza batera jotzeko beharrik gabe.
|
|
|
Auzolan eta elkarlan horrek guztiak ez du ezkutuan utzi behar Allandek bere lumaz egin duena, idazle zinez emankorra eta ona izan baita berrogei bat urtez, bai zubereraz, bai euskara batuan, erakutsiz gainera praktikan euskara batua eta euskalkiak ez direla elkarren etsaiak, alderantziz elkar laguntzen
|
dutela
eta osatzen.
|
|
|
Manifestazioek" Frantzia kolonizatzailea" salatzeko helburua
|
dutela
esan du Oscar Temaruk. " 1946a arte, deskolonizatu beharreko herrialdeen ze rrendan ginen, baina De Gaullek lortu zuen zerrendatik kentzea", adierazi zuen bu ruzagi abertzaleak.
|
|
|
Mauleren kasua, laburki aipatzeko lehendabizi, aurrenez ongi genekiena egiaztatu da tamalez, hau da mauletar denda jabe oso gutxik (bizpahiruk) dakiela euskaraz eta, hortaz, kanpaina horretan esku hartzea ezinezkoa zaiela. Alabaina, zin zinez ho ri pentsatzen dutenez ez bada ziurtatzen ahal ere, euskararik ez jakitea dolugarritzat daukate eta minez bizitzen
|
dutela
aitortu digute batzuek. Ikastea, haatik, oso neketsutzat ikusten dutela gaineratu digute, denbora eskasia ai tzakiatzat harturik, kasu gehienetan.
|
|
|
Alabaina, zin zinez ho ri pentsatzen dutenez ez bada ziurtatzen ahal ere, euskararik ez jakitea dolugarritzat daukate eta minez bizitzen dutela aitortu digute batzuek. Ikastea, haatik, oso neketsutzat ikusten
|
dutela
gaineratu digute, denbora eskasia ai tzakiatzat harturik, kasu gehienetan. Horra Mauleko egoera eta tamalgarria bada ere, ulergarria da behintzat, Mauleko bizilagun ugari —eta merkatari gutizge hienak— kanpotik etorritakoak baitira.
|
|
|
Jean Louis Davant euskaltzain zuberotarrak ere Allanderen bizitza ibilbidea kontatzen du, elkarrekin eraman zituzten lanak. " Harrigarri da zenbat lan egin duen eta eginarazi, nagusiki Zuberoan, baina Zuberoatik at ere... erakutsiz gainera praktikan euskara batua eta euskalkiak ez direla elkarren etsaiak, alderantziz elkar laguntzen
|
dutela
eta osatzen". Eta hori nagusiki musu truk, lo guti egiten.
|
|
|
Eta alde guztietatik frantses bandera urdin, zuri eta gorriz inguratuak. Ez dakit zein talde zen eta ez nuke hemen salatuko baina badakit, aldiz, ardura dunek ez
|
dutela
harro izateko motiborik.
|
|
|
Inbertsio publikoentzat soilik, Parisek 150 milioi euroko dirutza eman zion, 2002an betiere, Papeeteko gobernuari, DGDE Garapenerako Dirutza Orokorraren bitartez. Alabaina, kontua da Polinesiako autonomia agintariek ez
|
dutela
ahal izan, ezta nahi izan ere, berezko ekonomia garapenik bultzatu. Frantziako Estatuaren laguntzatik aparte, turismoa da lurraldearen diru iturri nagusia (337,7 miloi euroko negozio kopurua eragiten du), baina nabarmentzekoa da arloak %17ko beherakada pairatu duela artean.
|
|
|
Barka diezadazue ene buruaz mintzatu bainaiz hor, baina anekdota horrek erakusten du Allanderen atxikimendu mota nolakoa zen Herria eta Herriarentzat. Jende batzuk behin baino gehiagotan harritu baitzaizkit Allande bezalako euskal militante batek Herrian idazteaz, harridura horren arrazoia da hain segur Herriaren" espiritua" ez
|
dutela
ongi ezagutzen, ideia orotakoeri idekia den kazeta delarik, abertzale edo ez abertzale, sinesdun edo ez, euskararen atxikimendua eta ezberdintasunaren errespetua dituzten ber. Azken urteetan," Hitza Pitz" blogea zuen erregularki atxikitzen Allandek eta sarean banatzen, idazlerro zorrotzez osatua," gogoeta as keak" berak izendatzen zituen moldean. Baina Allanderentzat, ez zen kontrae rranik aldi berean Hitza Pitz blogean eta Herria astekarian idaztean.
|