|
2008
|
|
|
Jolasek eta jostailuek garrantzi handia
|
dute
umeen balioen transmisioan, beraz, gai honi arduraz heldu behar diogu, oraingo umeak etorkizuneko gizarteko protagonistak izango baitira.
|
|
2009
|
|
|
Lortzen dugu, teknika erasokor gutxiago eginda amniozentesia, adibidez, askoz ere emakume gehiago diagnostikatzea. Amak zenbat eta urte gehiago izan, Down sindromea izateko arrisku handiagoa
|
dute
umeek. Teknika erasokor asko egin behar ditugu, baina fetuak galtzeko arriskuak dakartzate.
|
|
|
Baina Beslangoa bi eguneko erasoa izan zen. Txetxenian hamar urtez gerra jasan
|
dute
umeek, hamar urteotan ez da ezer ere egon, ez laguntza psikologikorik, ez ezer. Orain ireki dute lehen errehabilitazio zentroa, bat bakarrik Txetxenia osorako.
|
|
|
Tripa bete ostean, 14:30 aldera, umeentzako jokoak antolatu ditu Aspaltza Euskara Elkarteak, leku berean. Horiek amaitzean berriro irekiko
|
dute
umeen parkea 18:00ak arte. Ondoren, jinkana egingo dute, udal parkean, Aspaltza Euskara Elkartekoek.
|
|
2010
|
|
|
Gaur ere garrantzi berezia izango
|
dute
umeek. 11:30etik 17:00etara jolas parkea zabalik egongo da.
|
|
|
Euren amei jaio bezain laster eskuetatik kendu eta komunitatearen interesetarako Kibbutzetan hezitako gizakiek zuzentzen
|
dute
umeen herriaren exterminioa. Palestina da munduko edade batez besteko gazteena duen herria.
|
|
2011
|
|
|
2005etik legez aitortutakoa betetzeko oztopoak daudela diote gurasoek, Uemak eta Hizkuntz Eskubideen BehatokiakNafarroan, Barañainen, erregistratu
|
dute
ume bat euskaraz, «akuilu» lana egin ostean
|
|
|
Nola esaten zaio, eta zeinek esaten dio? Gurasoek nahiko ote
|
dute
umeak dirua erruz irabaztea. Segituan argitu dute, badaezpada: publizitatea egitea zen gure asmoa, ez besterik, ez diogu kontraturik egin, noski, ezinezkoa da gainera, urte eta erdiko haurra da.
|
|
|
Hamahiru haur eskola daude gaur egun martxan, eta horiek hamar eskaeratik 8,4 hartuko dituztela jakinarazi dute udaleko informazio iturriek. Bete gabeko lekurik gehienak ume txikienen geletan direla esan dute; irakasle bakoitzeko soilik 7 ume onartzen dituzte bularreko umeetan eta ibiltzen hasi berriak direnen artean, eta horrek leku guztiak betetzeko arazoak dakartzala aitortu dute.Datuek argi eta garbi erakusten
|
dute
umea zenbat eta txikiagoa izan handiagoak direla arazoak haur eskolan toki bat lortu ahal izateko. 20 hilabeteko umeen artean eskari guztiei erantzutea lortu dute; oinez hasitako umeen artean lekuen %72 bete dituzte, eta bularreko umeen artean, berriz, %64, 5.Ingelesezko ereduko zentroakEgun osoko eskolaratzea eta egun erdikoa, bietarako aukera ematen dute haur eskolek, familiei ahalik eta zerbitzu malguena emateko asmoarekin.
|
|
|
Zaindu egin behar dute nola hitz egiten dieten umeei, kontatzen dizkieten ipuinak, abesten dizkieten kantuak, zertara jolasten diren haiekin... Une horretatik irakasleek berdintasun kontuetan erreferente bat izan behar
|
dute
umeentzat. Lehen hezkuntzatik aurrera pixkanaka ikasleei eman behar zaie protagonismoa.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, pobreziak eragina izango du umeen garapen sozioafektiboan eta baita haien hezkuntzan ere: «Haurren pobrezia handi horren ondorio ekonomiko eta sozialak eta hezkuntza eta osasun arloetan egindako murrizketek epe ertain eta luzera eragina izango
|
dute
umeengan eta gizarte osoan. Kualifikaziorik gabeko pertsonak izango dira, beren potentzialtasuna garatzeko zailtasun handia izango dute; horrek eragina izango du etorkizuneko egoera sozialean eta baita ekonomikoan ere».
|
|
2013
|
|
|
Eskuekin ukitzeko pantailak dituzten gailuak gero eta zabalduago daudela eta umeek ere gero eta gehiago erabiltzen dituztela azaldu du Kids Online ikerketak. Aldaketa horiengatik, Internetera sartzeko erraztasun handiagoa
|
dute
umeek eta, «ziur aski», agerikoagoa dute sarearen erabilerari lotutako arriskuak jasateko. Ikerketaren arduradunek kezka agertu dute, batik bat, 8 urtez azpiko umeengatik.
|
|
2014
|
|
|
Euskadiko erakusmahaian txalapartaren doinuak entzuten dira. Elizondoko Baztan Abentura Parkekoan (Nafarroa) tirolina luze batetik irristatzeko aukera
|
dute
umeek. Nafarroakoan, txitak, untxiak, ahateak, bildots txiki bat eta bestelako abereak daude ikusgai.
|
|
2018
|
|
|
Legeak marrak ezarrita ditu, normala da, baina, gatazkan gertatu dena ulertzeko ezin da zuria beltza dikotomia erabili; jendearen memoriak grisak izan ohi dira sarriago. Eta gertatzen da norbanakoa biktimario bihurtzea, biktima izateari utzi gabe.Talde armatuek ez al
|
dute
umeen erabileraren muga etikorik. Mugak egon badaude, baina ez dituzte errespetatzen. Talde guztiek ezarri dute soldadugaientzako gutxieneko adin bat:
|
|
2020
|
|
|
aingeru gaiztoak Euskal Herriko —Nafarroako, adibidez— eskola publiko batean matrikulatu du antikristoa. Gelan, programazioari jarraikiz, mundua suntsitzea eta bertako biztanle guziak akabatzea ez dela oso jarrera egokia erakutsi diote maisu maistrek Satan Txikiri, eta Apokalipsia baztertzeko konbentzitu
|
dute
umea. Aita sutan jarri da, semea berea baita, eta, hortaz, administrazio publikoak ez du moralaren aurkako ideia ezkertiar horiek bere jabegoaren buruan sartzeko eskumenik —doktrinamendu hitza erabili du— Umeari txikizioaren eta sarraskiaren onurak behar bezala erakuts dakizkiola eskatu, are gehiago, aldarrikatu egin du.
|
|
|
Ikerketan aztertu
|
dute
umeek zer nolako irudia eta ulermena duten COVID inguruan ere. Idoiagaren arabera, «zomorro» baten gisara aurkezten dute gehienek.
|
|
|
Iparraldean, berriz, egunean ordubetez atera daiteke paseatzera, etxe inguruan betiere, eta heldu batek lagunduta. Europako beste herrialde batzuetan ere kalera ateratzeko baimena
|
dute
umeek: Italian, adibidez, hemezortzi urtetik beherako haur eta nerabeak etxetik ateratzeko baimena eman du gobernuak.
|
|
|
Hainbeste aipatzen den ikasturte galera ren kontzeptua oso okerra iruditzen zait. Ez al
|
dute
umeek orain gehiago ikasiko gurekin, beste zeregin eta hartu eman klase batzuetan. Ume askok behar du etxean inplikatu, harrikoa eginez, euren logela jasoz, bazkariaz arduratuz eta halakoak eginez.
|
|
|
' Aizue, baina badakizue haurrak balorazio bat egina duela bere garapenaren inguruan?'». Miguel Igeak eta emazteak ere harreran hartua
|
dute
ume bat: neska bat, Altamiraren harrera semearen arreba.
|
|
|
Eske bat ere badu, lana eta familia bateratzeko zailtasunekin lotua: «Denbora asko eskatzen
|
dute
umeok. Aukera izan behar genuke Gizarte Segurantzan kotizatzeko modua ematen duten eszedentziak eta murrizketak eskatzeko».
|
|
|
Kasu batzuetan, gurasoek eskatzen
|
dute
umeari lasaigarriren bat emateko, ezin dutelako semea edo alaba sufritzen ikusi. Pozak onartu du batzuetan gogorra dela umeak negarrez eta entzutea eta ikustea, baina egoera horiek aurrez aurreko harremanaren bidez konpontzearen aldekoa da:
|
|
2021
|
|
|
etxeko liburu gehienak, Netflix, Disney+, oporraldia Cadizen edo Kantabrian... Etxean gurasoek etengabe ikusten badituzte gaztelaniara bikoiztutako filmak eta telesailak, nola nahi
|
dute
umeek jatorrizkoa ikustea?
|
|
|
Etxeko bizitzaren eta arlo profesionalaren arteko talkaz eta uztarketaz dihardu ekoizpenak, Casadoren arabera: «Kezka erakusten
|
dute
ume bat zaintzearen eta bizitzari eusten dioten lan ikusezinak egitearen zailtasunaren inguruan; ikusgarritasuna eman nahi diote horri». Orain arte egindako lana proiektatuko dute, editatu gabea; ondorioz, Notes on Working from izena jarri diote emanaldiari.
|
|
|
OME Osasunaren Mundu Erakundeak ofizialki ukatu du horrelako sindrome bat dagoenik, eta Espainiako Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak agindu du hori aintzat ez hartzeko auzibideetan. Akusatuek euren adierazpenetan ez dute GASa hitz horiekin aipatu, baina modu batera edo bestera azaldu
|
dute
umearen jokabidea Costumerok baldintzatuta zegoela.
|
|
|
Onartu egin
|
dute
umeak indarkeriatik babesteko legea
|
|
|
Jaiotza tasaren jaitsiera hezkuntzan eragiten ari da. Oraingoz, maila baxuenetan sumatzen
|
dute
ume falta: 2013 ikasturtetik, Hegoaldeko ikastetxeetan ikasleen %16 galdu dituzte Haur Hezkuntzan.
|
|
|
nola eutsiko diozu hizkuntzari, haurrek txikitatik marrazki bizidunak beste hizkuntza batean ikusten badituzte? Zein harreman izango
|
dute
ume horiek, gozagarri zaiena euren hizkuntzan ez badago? 80ko hamarkadan hazi ginenok, telebistako haur eskaintzaren erdia euskaraz geneukan, ETBn, eta beste erdia TVEn zen, gaztelaniaz.
|
|
2022
|
|
|
Epaileek kontuan hartuko dute, halaber, dibortzio kasuetan etxeko animaliak ere mina eragiteko tresnatzat erabil daitezkeela. Horrenbestez, erabaki ahal izango
|
dute
umeen zaintza kentzea pertsona bati, animaliari tratu txarrak eman badizkio edo hari min egitearekin mehatxatzen baditu, umeen beste gurasoari min egiteko.
|
|
|
zenbait gurasok adierazi dutenez, «aurreko urteetan baino ilara luzeagoak daude aurten». Bilboko Aste Nagusiko azken egunera arte egongo da irekita jolasgunea; guztira, 33 ekintza baino gehiago egiteko aukera
|
dute
umeek, garapen jasangarriari lotutakoak: hala nola ipuin tailerrak, bizikleta zirkuitua, antzerki emanaldiak eta, nola ez, beste Gargantua bat, bigarrena –tradizionala Areatzako plazan dago–.
|
|
|
Mutrikuko Arbe hotelaren jabeari ere oraindik ere deitzen diote haurrak dauzkaten familiek. «Pena hartzen
|
dute
umeekin ezin direla etorri esaten diegunean, baina erabaki hori hartuta daukagu eta ez dago atzera bueltarik. Nik ez ditut behartuko gurera etortzera; aukera gehiago ere badaude inguruan».
|
|
2023
|
|
|
“Estigmatizazioa, batzuetan, irakasleengandik dator. Ulertu behar
|
dute
umeak ez direla arazo bat haientzat, erronka bat baizik”. Eurenean, eskolako lanak egiteaz gain, beste hamaika gai lantzen dituzte:
|
|
|
Mahai ingurua antolatu duten eragileek aukera baliatu
|
dute
umeen eta nerabeen aldeko hamar neurri biltzen dituen proposamena aurkezteko. Neurri horiek hauteskunde programetan eta gobernu jardueretan aintzat hartzeko eskatu diete alderdi politikoei.
|
|
|
«Biktima diren andreek presio handia jasaten
|
dute
umeei aita ez' kentzeko'»
|
|
|
seme alabak babestu nahi dituzte, baina aldi berean, aita bat izan dezatela nahi dute. Dilema hori gainditu egin behar da, baina andreek presio handia jasaten
|
dute
umeei aita ez «kentzeko». Gainera, sarri esaten diete esajeratuak direla, baina andre horiek larriduraz egoten dira haurrak aitarekin doazenean; eta ezin dute ezer egin, zeren orduan haiek ateratzen baitira galduan:
|
|
|
Okerrek esan zuenez, galtzagorriek «urteak eta urteak itzalpean» eman dituzte Olentzerori eta Mari Domingiri laguntza ematen, eta haiek ere merezi
|
dute
umeen aitortza eta esker ona. Une batetik bestera, galtzagorriz bete zen Carlton hoteleko balkoi nagusia, eta umeak urduritzen hasi ziren, hainbeste komeriarekin Mari Domingi eta Olentzero agertzen ez zirela ikusita.
|