|
2008
|
|
|
Onartu egin dute hitzez, baina ez ekintzaz. Probokazio kanpaina bat ere sustatu
|
dute
sektore kontserbadoreek, erreferendumaren eta demokraziaren aurka; agintariek ez diote amore emango probokazio halakoari, eta ez diete inolako aitzakiarik emango eraso talde haserretu horiei. Gizartean liskarra baino ez baitute eragin nahi.
|
|
|
Abuztua da oraindik goi denboraldiko hilabete emankorrena eta denek dute asteburu honetatik aurrera datuak hobetuko diren itxaropena. Orain arte baturiko datuek kezka sortu
|
dute
sektorean, dena den.
|
|
2009
|
|
|
Hitzarmen horrek prekarietatea betikotu egiten duela ikusita, ELAk eta LABek Euskal Autonomia Erkidegorako lan hitzarmenaren aldeko kanpaina abiatu zuten 2006 urtean. Sindikatu abertzaleek ordezkaritzaren %70 biltzen
|
dute
sektorean.
|
|
2012
|
|
|
Erreformak lehentasuna ematen die enpresetako hitzarmenei. Zer funtzio eta garrantzi izango
|
dute
sektorekoek edo probintzietakoek. Enpresaburuek aukera izango dute horiek ez aplikatzeko.
|
|
2013
|
|
|
Ikus entzunezko enpresak, ordea, ez dira gai izan kanpoko merkatuetan sartzeko, eta ETB dute bezero ia bakarra. «EITBko murrizketek modu garrantzitsuan eragingo
|
dute
sektorean, eta baldintzak txartzeko tentazioa egon daiteke», azaldu du Azpillagak. Jon Sarasua Mondragon Unibertsitateko irakasleak euskarazko komunikazio esparrua deritzona antolatzearen garrantziaz idatzi du.
|
|
|
Gogoratzen zara Karta Sozialaz? ELAko buruzagiek, egindako adierazpenetan, aditzera eman
|
dute
sektoreko borroka enpresetako borrokaren osagarri izateko apustu egin dugunok uko egin diogula enpresa eremuko borrokari. LABek enpresetan ekintza sindikala alde batera utzita daukala?
|
|
2016
|
|
|
Industria da azkenaldian langabezia modu nahiko egonkor batean jaisten ari den sektorea, eta hala izan da otsailean ere(). Gizonek askoz pisu handiagoa
|
dute
sektore horretan emakumeek baino. Andre gehientsuenak, berriz, zerbitzuetan ari dira:
|
|
|
Nafarroan, berriz, ANEL, UCAN, CIS eta REAS elkarteak daude. Horiek parte hartu dute planaren lanketan.Kontratazio finkoa, %90Manu Aierdi Garapen Ekonomikorako lehendakariordeak eta Miguel Laparra Gizarte Eskubideetako lehendakariordeak giltzarritzat jo
|
dute
sektore horren aldeko apustua. «Halako enpresek ahalmen handiagoa erakutsi dute krisian egokitzeko eta irauteko, pertsonekiko konpromiso handiagoa dutelako, eta kudeaketa malguagoa, gardenagoa eta parte hartzaileagoa», nabarmendu zuen atzo Manu Aierdik prentsaurrekoan.Ildo beretik, Miguel Laparrak azaldu zuen enplegu mota batez bestekoak baino kalitate hobea duela eta egonkorragoa dela.
|
|
2017
|
|
|
Ordudanik %51 hazi dira salmentak, baina hala ere merkatua 2007koa baino heren bat txikiagoa da oraindik ere. Aurten eta datorren urtean, asko jota, gorakada txiki bat izango dela iragarri
|
dute
sektoreko iturriek.Citroen, gailurretik kanpoMarka guztiek ez diote berdin erantzun krisiari. Prezio txikiagoen eskutik, Renaultek arrakasta handia lortu du Dacia errumaniarrarekin eta hego korearrek ere beren lekua egin dute.
|
|
2020
|
|
|
Tira, bereziki horretarako dago diru laguntza prestatuta. Gizarte Segurantzan urte osoan izena emanda ez duten autonomo asko dagoela esan izan
|
dute
sektoreko ordezkariek urteetan. Beren beregi haientzat dago pentsatuta laguntza.
|
|
|
Hiriko hoteletan erreserba asko galdu dituzte, baina landa guneetan ez hainbeste». Azken finean, COVID arazoaren «iraupenak eta sakontasunak» erabakiko
|
dute
sektorearen patua aurten, Perezen arabera. Eta barne kontsumoaren flotagailuari erreparatzen dio berriro:
|
|
|
Ohartarazi du «esne sektorearen azken urteotako dinamika etsigarria» dela eta galbidera doala. Nafarroan, adibidez, duela bost urte 200 etxalde zeuden, baina orain 150 besterik ez, eta Euskal Herri osoan ehunka abeltzainek utzi
|
dute
sektorea. «Merkatuaren logika ez da naturala, ezta bidezkoa ere.
|
|
|
Biek adierazten dute gizartean batzuk beste batzuk baino hobeto prestatuta daudela arazoei aurre egiteko, esaterako, bai teknologia aldetik eta bai balio kolektiboen aldetik herrialdeek ezberdintasun nabarmenak dituztelako. Azkenik, biek ala biek erakusten
|
dute
sektore publiko indartsua behar dela krisi konplexuei aurre egiteko. Ekonomia pribatuaren eraginkortasunaren diskurtsoa kinka larrian jartzen da klima edo koronabirusaren ispiluan jartzen bagara.
|
|
2021
|
|
|
Adosturiko baldintzek, ordea, ez dute lortu gehiengo sindikala osatzen duten gainerako sindikatuen onespena, eta ELAk eta CCOOk adierazi
|
dute
sektoreko ia 700 langileen baldintzak hobetuko dituen beste akordio bat lortzeko lanetan jarraitu nahi dutela.
|
|
|
Aurreko urteak ere ez dira haiek nahi bezalakoak izan, eta 2019a ere galerak zituztela amaitu zuten (%10). Automobilgintzaren sektorean gertatzen ari diren aldaketek eragin nabarmena
|
dute
sektorearen egoeran, baina ez dira bakarrak.
|
|
|
Etorkizun beltza marraztu du Martinezek; aurreikuspenak oso txarrak direla dio. Gipuzkoako ostalarien elkarteak bere kideen artean egindako azterketa baten arabera, datorren urte eta erdian 200 300 establezimendu inguru itxiko dituzte lurraldean, eta, horietako batzuk berriz irekiko dituzten arren, uste
|
dute
sektorea 2023ra arte ez dela itzuliko pandemiaren aurreko mailara. 2019tik 2.306 lanpostu galdu dira Gipuzkoako taberna eta ostatuetan; %11 langile gutxiago daude.
|
|
|
Azkeneko urteetan hazi eta hazi aritu da, «maila apalagoan», eta Goñik zera nabarmendu du: «Orain lortu dugu erreferentzialtasuna, eta guregana jotzen
|
dute
sektoreko alderdi desberdinetako profesionalek zein zinemazaleek. Oso pozik gaude».
|
|
|
Enpleguan izandako eraginari dagokionez, datuek erakusten
|
dute
sektoreko eragileen %37k aldi baterako erregulazioan daukatela oraindik lantaldearen zati bat. %59k, berriz, aitortzen dute lantaldea murriztu behar izan dutela pandemiagatik.
|
|
|
lan baldintzak kaskartu izana, lanbidea arautu gabe egotea eta erreleborik eza. Hain zuzen ere, arrazoi horiek eraman
|
dute
sektorea langile atzerritarrak kontratatzera. Izan ere, Erresuma Batuan gertatzen den moduan, Europa mendebaldeko herrialdeetan ere ekialdeko langileek izan dute kamioien bolantea hartzeko ardura:
|
|
|
Deitzaileek «arrakastatzat» jo
|
dute
sektore publikoko greba, «erantzun zabala eta oso orokorra» izan duelako. Jaurlaritzak datu apalagoak eman ditu.
|
|
2022
|
|
|
Eta, hala ere, 2019ko abendukoen %87, 1 baino ez dira, eta gaualdiak, %87, 7 baizik ez. 2022an datuak hobetuko direla uste
|
dute
sektorean.
|
|
|
Gainera, langileek eta sindikatuetako ordezkariek azpimarratu
|
dute
sektoreak baduela etorkizuna. Nabarmendu dute krisiaren kolpetik osatzen ari dela aeronautika, eta hala berretsi dutela Aernnovak berak eta Airbusek ere.
|
|
|
Mairead McGuinness Europako Finantza komisarioaren arabera, «estandar horiekin, baldintza zorrotz horiek puntako berrikuntza eta aldaketa sustatuko
|
dute
sektore horietan». Deigarria da, hori bai, bere agerraldia ez zuela hasi gasa edo nuklearra aipatuz, ikatza baizik:
|
|
|
Osasun zerbitzua bera hobetzeko bidean, nabarmendu
|
dute
sektoreko langileen «prekaritatea» bukatzeko, eta erabiltzaileen interes eta beharrak ezagutzeko mekanismoak ezarri behar direla; hala nola Hego Euskal Herri osoan euskarazko arta bermatzeko neurriak. Aldaketak gauzatu ahal izateko, osasun publikoaren aldeko plataformak «zabaltzeko, indartzeko eta koordinatzeko» asmoa adierazi dute eragileek, helburu bera duten sindikatuekin eta profesionalekin elkarlanean.
|
|
|
Osasun zerbitzua bera hobetzeko bidean, nabarmendu
|
dute
sektoreko langileen «prekaritatea» bukatzeko eta erabiltzaileen interes eta beharren berri jakiteko mekanismoak ezarri behar direla; hala nola Hego Euskal Herri osoan euskarazko arta bermatzeko neurriak. Aldaketak gauzatu ahal izateko, osasun publikoaren aldeko plataformak «zabaltzeko, indartzeko eta koordinatzeko» asmoa adierazi dute eragileek, helburu bera duten sindikatuekin eta profesionalekin elkarlanean.
|
|
|
Sindikatuek salatu
|
dute
sektoreko lan hitzarmena berritzeko ahaleginak lau urte daramatzala inolako aurrerapausorik eman gabe. Gainera, negoziazioak eten egin ziren COVID izurriaren ondorioz, eta uste dute patronalak ez duela hitz egiten jarraitzeko borondaterik agertu orduz geroztik.
|
|
|
asteartean eta asteazkenean, eta maiatzaren 10ean, 11n eta 12an. Hiru sindikatu horiek gehiengoa
|
dute
sektorean, eta martxoaren amaieran egin zuten lanuztea azken 30 urteetan egindako lehenengo deialdi bateratua izan zen.
|
|
|
Villatek azaldu du enpresa handiak egitasmo horietan sartuta daudela, eta Hegan dela Skyteam aliantza pisu handiena duten herrialde mailako klusterretan bigarrena. Era berean, nabarmendu
|
dute
sektorean kapilaritate handia dutela beren enpresetan, eta salmenten dirua katearen katebegi guztietara iristen dela.
|
|
|
Urte askoan artisautzaren arloko lanbideek sona eta balioa galdu dutela ematen du, eta, larrialdi egoera dela eta, geroz eta ikasle gutxiagok hartzen
|
dute
sektore horren bidea. Eskaera, ordea, beti gora doa, eta errekrutatzeko aukera, aldiz, beheiti.
|
|
|
Izan ere, landunen kopurua %2, 4 handitu zen hirugarren hiruhilekoan. Jarduera ekonomikoko datuekin gertatu bezala, sektorearen bilakaera bera islatu
|
dute
sektore bakoitzaren enplegu datuek. Hala, enpleguak daturik hoberenak merkatu zerbitzuetan ageri du (%4, 3 igo da); aitzitik, industrian %1 baino ez da igo.
|
|
2023
|
|
|
Bide horretan, lehenengo pausoa irudikatzen dute neurri berriek: intermitentzia hitza erabili
|
dute
sektoreko langileen egoera azaltzeko. Horregatik, Mirandak uste du «leiho bat» ireki zaiela:
|
|
|
Goizeko lehen orduan Zornotzako Gaska eta Vasca kolektibitateetako enpresen egoitzen aurrean elkartu dira sindikatuetako kideak eta langileak, eta egungo egoera azaldu dute. Negoziazioan berrikuntzarik ez dagoela diote, eta gehitu
|
dute
sektoreko langileak pandemiaren ondorioak pairatzen ari direla oraindik. Sindikatuen arabera, patronalak uko egin dio hitzarmena negoziatzeari.
|
|
|
Espainian ez dago arropagintzaren sektoreko hitzarmenik, eta lurralde gutxi batzuetan
|
dute
sektoreko ituna. Hitzarmenik ez duten lurraldeetan, Murtzian esaterako, lanbide arteko gutxieneko soldata irabazten dute sektoreko langileek.
|
|
|
Espainian ez dago arropagintzaren sektoreko hitzarmenik, eta lurralde gutxi batzuetan dute sektoreko ituna. Hitzarmenik ez duten lurraldeetan, Murtzian esaterako, lanbide arteko gutxieneko soldata irabazten
|
dute
sektoreko langileek. Azkenaldian, hainbat lan gatazka izan ditu Inditex taldeak, bai Galizian eta baita Madrilen ere, eta, hori dela eta, enpresako hitzarmen bat sinatu zuen Espainiako Estatu guztirako.
|
|
|
Baina horren atzetik iritsi zen pandemia, eta, harekin batera, turismoa eten egin zen bi urtez. Edonola ere, aurten pandemia aurreko datuak gaindituko dituzten susmoa
|
dute
sektorean; martxorako beteta zeuden hiriko establezimendu turistiko guztien %67: 2022an hil berean baino hogei puntu gehiago.
|
|
|
Sindikatuetako ordezkariek, dena den, zehaztu
|
dute
sektoreko enpresa handiek lan hitzarmen propioak dituztela, Espainiako hitzarmena hobetzen dutenak. Petronorren, Michelinen eta Bridgestoneren kasua da.
|