|
2002
|
|
|
Baina azaltzen duenez, “hegalaburraren kasuan, gantz azido poli asegabe asko izateak osasunarentzat abantaila gehiago ditu”. Kontsumitzaileek oso preziatua
|
dute
mundu osoan, bereziki Japonian, prezio altuetara iristen baita. “Ikuspuntu biologikotik begiratuta, azkar hazten den arraina da, landutako beste espezie batzuena baino 20 aldiz gehiago (adibidez, urraburua edo lupia), eta tona bat pisura ere irits daiteke”.
|
|
2005
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) oraindik ere gutxiago lasaitzen duten zifrak ditu: 750 milioi pertsonak gehiegizko pisua
|
dute
mundu osoan, 300 milioi gizenak. Egoera bereziki kezkagarria da haurren artean, eta osasun administrazioak saiatzen dira kaloria ekarpena murrizten janarietan; zientzialariak, berriz, leptinak gosea eta irenstea egokitzeko duen gaitasunean oinarritzen dira.
|
|
|
Gainera, ia 1.100 iragarki jarriko dira RENFEko metroan eta geltokietan, eta 5.000 kartel eta 100.000 liburuxka banatuko dira. Munduko Osasun Erakundearen (OME) kalkuluen arabera, mila milioi pertsona helduk baino gehiagok gehiegizko pisua
|
dute
mundu osoan, eta horietatik 300 milioi gizenak dira gutxienez. Hori dela eta, OMEk “XXI. mendeko epidemia” gisa kalifikatu du obesitatea.
|
|
2006
|
|
|
Kate Steinbeck irakasleak, Sydneyko Royal Prince Alfred ospitaleko haur osasunean adituak, esan zuen belaunaldi horretako haurrak izan daitezkeela gurasoak baino lehen hiltzen diren lehen haurrak, pisuarekin zerikusia duten osasun arazoengatik. Osasunaren Mundu Erakundearen kalkuluen arabera, 1.000 milioi helduk baino gehiagok pisu gehiegi
|
dute
mundu osoan, eta 300 milioi pertsona gizenak dira. Horrek askoz gehiago eragiten die zenbait gaixotasuni, hala nola diabetesari, bihotzeko arazoei, arteria hipertentsioari, garuneko infartuari eta zenbait minbizi motari.
|
|
2007
|
|
|
Datorren apirilean aurkeztuko da azterlan honen bigarren zatia, sistema elektrikoak energia berriztagarriekin nola funtziona dezakeen azalduko duena, kostuen azterketa barne. Txostena Txostena Alemaniako Zentro Aeroespazialeko Termodinamika Teknikoaren Institutuko (DLR) adituek eta unibertsitate, institutu eta energia berriztagarriaren industriako 30 zientzialari eta ingeniarik egin
|
dute
mundu osoan. Energiari buruzko lehen azterketa orokor osoa ematen du, eta energia sistema globalaren antolaketa nola aldatu zehazten du, iturri berriztagarrien potentziala, energia eraginkortasuna eta kogenerazio deszentralizatuaren erabilera zehazteko eskualde ebaluazioan oinarrituta. [R] Bilakaera energetikoa co2 aren (eta, horrekin batera, klima aldaketaren) emisioen ondorioen bilakaerarekin alderatzen da, baldin eta Energiaren Nazioarteko Elkarteak (ENA) munduko hamar eskualdekiko jarraitutasun egoeran mantentzen bagara, eta Munduko Energia Ikuspegiaren txostenek emandako datu serieak erabiltzen baditugu.
|
|
|
Azken mendean ikusi ahal izan denez, medikuntzaren eta zientziaren aurrerapenek bizi itxaropena nabarmen handitu
|
dute
mundu osoan. Eta espainiarrok ez diogu ihes egiten joera horri:
|
|
2008
|
|
|
“Tabakismoa da munduan minbizia izateko arrazoi nagusia”, gogoratzen du. Tabako keak kutsatutako airea arnasten
|
dute
mundu osoan 700 milioi haurrek, eta horietatik lau milioi Espainian daude. “Denok dakigu erretzeak hil egiten duela, baina ez gara guztiz jabetzen tabakismo pasiboak haurrei dakarkien kalteaz”, ohartarazi zuen Graciela Garcíak, AECCko onkologoak.
|
|
|
Genetikoki eraldatutako organismoek (GEO) errefusatzen duten arren, laborantza transgenikoak hazten jarraitzen
|
dute
mundu osoan. Laborantza bioteknologikoen mundu azalera %12 hazi zen 2007an (12,3 milioi hektarea gehiago), eta 114,3 milioi hektareara iritsi zen.
|
|
|
Gaixotasun infekziosoek azkar areagotzen
|
dute
mundu osoan duten eragina
|
|
|
Aditu horren iritziz, “banku batzuetan likidezia arazo hori badela egia bada, hobe da orain esplotatzea krisi hau luzatuko duten neurri artifizialak hartu baino”. Ondorioak kontsumitzailearengan Nazioarteko finantza sistema jasaten ari den krisi horren aurrean, ekonomialari eta finantza aditu garrantzitsuek atzeraldi ekonomikoa jasaten
|
dute
mundu osoan —atzeraldi horren tamaina desberdina bada ere—, kontsumitzaile askok galdetzen dute nola eragingo dien eguneroko bizitzan, hau da, nola eragingo dien etxeko ekonomiari: langabezia, kontsumoa, inbertsioa, hipotekak, mailegu eskaera, etab. Parametro horietako batzuk nabaritzen hasi dira; beste batzuetan, berriz, efektuak pixka bat dira oraindik kontsumitzaileen poltsikorako ikusgai egon arte.
|
|
|
Dieta osasungaitzak edo kaloria gehiegi hartzen ez dutenak, sedentarismoa eta tabakoa dira gaixotasun horiek agertzeko faktore garrantzitsuenak. Gaixotasun horiek 35 milioi pertsonaren urteko heriotza tasa eragiten
|
dute
mundu osoan, eta, espezialisten arabera, hurrengo 25 urteetan 47 milioi heriotza eragingo dituzte urtean. Era berean, egoera hori garapen bidean dauden herrialdeetan gertatzen denean, beste arazo batzuk nahasten dira, hala nola, gaixotasun infekziosoak, ama egoera eta egoera perinatal txarrak eta nutrizio arazo egokiak.
|
|
2009
|
|
|
Jarraitzaile gehien dituzten neguko kirolen artean eskia dago: 200 milioi pertsonak baino gehiagok praktikatzen
|
dute
mundu osoan. Lehen elurra erortzean, zale asko eski pistetara joaten dira, batzuetan egoera fisiko egokirik eta gomendatutako gutxieneko teknikarik gabe.
|
|
|
Orain, jakina da kortex prefrontalak zona parietalean eragiten duela eta garun ahalmen hori hobetzen duela, baina ez da ezagutzen azaleko beste gune batzuen rola ere, ikusizko oroimena eskatzen duten ariketetan aktibatzen direnak. Lan memoria Psikologo eta neurologoek lan memoria aztertzen
|
dute
mundu osoan. Zentzumenek emandako informazioa atxikitzeko garunak duen gaitasunetik abiatuta, adituek epe luzeko memoria bat (Alzheimer gaixotasunek eragiten dutena) eta epe laburreko memoria bat (lan memoria) bereizten dituzte.
|
|
2010
|
|
|
Haurren Eguna haurren etorkizuneko lorpenen eta beharren berri emateko erabiltzen da. Urteko gainerako egunetan, GKE askok haurren alde egiten
|
dute
mundu osoan, eta orain dute aukerarik onena herritarrek entzun eta, egoki iritziz gero, laguntzeko. Lorpenak izugarriak dira, baina beharrak ia antzekoak diren bideetan dabiltza.
|
|
2012
|
|
|
Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO) eta Animalien Osasunerako Mundu Erakundeak (OIE) estrategia zehatz bat aurkeztu
|
dute
mundu osoan sukar aftosoa kontrolatzeko, nahiz eta azpimarratu duten plan hori posible izango dela soilik baldin eta munduko bazkideen konpromiso sendoa badago. Ekimenaren helburua gaixotasunaren eragina gutxitzea da, kutsatutako herrialdeetan agerraldi kopurua gutxituz birusa ezabatu arte.
|
|
2013
|
|
|
Horretarako, mugikortasuneko eta hiriko bizikletetako hainbat adituk iritzia eta datuak eman dituzte. Hala ere, aditu horiek ohartarazi
|
dute
mundu osoan hiri gehiago behartuta daudela, beren ingurumen politiken barruan, garraio hori sustatzeko.
|
|
|
Sare sozialek aukera ematen
|
dute
mundu osoan doako ostatuak zabaltzeko, trukean eta abegitasunean oinarrituta
|
|
2015
|
|
|
Azterketaren arabera, planetako 37 akuifero handienetako 21 itzuli gabeko puntuak gainditu dituzte, hau da, hamarkada batez kendu den ur gehiago kendu da. Lurpeko akuiferoek gizakiak erabiltzen duen uraren% 35 hornitzen
|
dute
mundu osoan. Eskaria are handiagoa da lehorteetan.
|
|
|
Kafea ekoizten duten herrialdeetan, elikatzeko eta energia berriztagarri bihurtzeko egokiak ez diren aleak aprobetxatzeko modua ere izan liteke. Halaber, egileek kalkulatzen
|
dute
mundu osoan ekoitzitako kafe hondakinek 200 milioi litro biodiesel sortzeko ahalmena izango luketela. The Cafe Racer:
|
|
2016
|
|
|
sam_ churchill Smartphoneak fabrikatzen dituzten enpresak etengabe ari dira merkatura merkaturatzeko borrokan, lehiakideak gero eta aurreratuagoak izan daitezen. Apple, Samsung eta HTC dira teknologia eta berrikuntza gehien dituzten konpainietako batzuk, mugikorren bidez. Baina bere produktu izarrek (Apple Iphone 7, HTC10 eta Samsung Galaxy S7) ez
|
dute
mundu osorako balio: terminal horien prezioa 600 eurotik gorakoa da.
|
|
2023
|
|
|
Arraina eta itsaskia dira elikagairik elikagarrienak eta bitamina gehien dituztenak. Hain zuzen, 3.000 milioi pertsonak baino gehiagok egunero behar dituzten proteinen bostena ematen
|
dute
mundu osoan. Arrantza jasangarria eta munduko elikadura Azken kalkuluen arabera, munduko arrantza toki guztiak modu iraunkorrean kudeatuko balira, urtero 16 milioi tona arrain eta itsaski lor litezke.
|