|
2008
|
|
|
Biak uztar litezke, baina askok diozue errazagoa dela ikasleak literatura komertzialera zaletzea, irakurterrazagoa egiten zaie-eta. Ostegunak, zalantzarik gabe, Otto Pette baino errazago irakurriko
|
dute
ikasleek. Aipaturiko bi helburu nagusiak nola uztar daitezke?
|
|
|
Haren ustez, eskolak eskaini behar dio ikasleari hainbat jakintzagairekin lotutako esperientzia, betiere, bizitzarako baliagarria izango zaiona. Esperientziek ezin
|
dute
ikaslearen ingurune sozial eta kulturaletik isolatuta egon; tokian tokiko ikasleek bizi izandako esperientziekin lotura izan behar dute ezinbestean. Horrek beharrezko egiten du ingurunearen eta ikasleen ezaugarrien arabera moldatzea landuko diren esperientziak, eta agerian uzten du formula berberak behin eta berriz eta ikastetxe guztietan erabiltzearen antzutasuna.
|
|
|
EAEko nahiz Nafarroako Euskal Hizkuntza eta Literatura (EHL) irakasgairako curriculuma aztertzen hasita, lehenago aipatutako historizismoaren zantzuak antzeman daitezke. Hain zuzen ere, curriculumek zehazten
|
dute
ikasleek irakurri eta landu behar dituzten idazleak historiografia literarioak nabarmendu dituen berberak direla. Adibide bat jartzearren, hona hemen EAErako proposatzen dena ebaluazio irizpideen atalean:
|
|
|
Dena dela, irakasle gutxi batzuk saiatzen dira irakurtzeko zaletasuna bultzatzearen helburuari uko egin gabe" klasiko" bihurtu diren batzuk ere gomendatzen, nahiz eta horiek irakurtzea aukeran eman. Edonola ere, kasurik gehienetan helburua izaten da ikasleek euskarazko bizpahiru liburu irakurtzea, eta beraz, irakasleek nahiago izaten
|
dute
ikaslearen gustukoak izan daitezkeen liburuak agindu. Horretarako, gertuko gaiak, hizkera erraza eta antzeko faktoreak lehenesten dituzte.
|
|
|
Baina argitaletxeek hitzaldiak eskaintzea, oraindik orain, ez da oso promozio bide erabilia, eta ikastetxe batzuetara bakarrik zabaltzen dira halako eskaintzak. Edozein kasutan, irakasleek uste
|
dute
ikasleak motibatzeko jarduera emankorrak direla hitzaldiak, eta asko izaten dira urtean behin halakoak egiten saiatzen diren irakasleak. Gainera, ikasleen motibazioa lortzeko ahaleginetan, sarritan hitzaldien arabera antolatzen dira irakurketak.
|
|
2021
|
|
|
Testuinguru akademikoan egiten denak izugarri baldintzatzen eta markatzen dituela aitortzen
|
dute
ikasleek ere, eta, ondorioz, hartzen diren erabakiak eta egiten diren proposamenek literaturarekiko jarrera, harremana eta atxikimendua erabat baldintza dezakete, bereziki, testuinguru afektiboan gabezia hori baldin badago. Beste hainbaten artean, proposatzen diren irakurgaien izaerak eta helburuak, eramaten den didaktikak edota sorkuntzari eskaintzen zaion tarteak BHn duen eragina izugarria dela diote nerabeek, eta, sarritan ez dela positiboa diote galdetutakoek.
|
|
|
GE3 k zehaztutako bigarren erronkan irakurketa komunitate bateko kide izatearen esperientzia eskaintzen duten irakurketa partekatuko jarduerak antolatzea proposatzen zen. Irakurketa eta literatura izaera sozialekoak zirela adierazi da lehen ere, eta halako izaerako lanketek duten inpaktua handia dela onartzen
|
dute
ikasleek eurek ere, batetik, nerabezaroan batez ere berdinkideen eragina oso handia dela kontuan hartu behar delako, eta, bestetik, literatur esperientziak eskain dezakeena partekatzea, iritziak, sentsazioak, bizipenak edota argumentuak, esaterako, motibaziorako eta, beraz, zaletasun zein atxikimendurako faktore gisa ikusten delako (LI1, LI3, LI4, LI5, LI8, LI10).
|
|
|
Literatur lanez aritzeko baina baita literaturaren teoriaz ere ezagutza eraikitzeko, parte hartzaileak eransten duenaren arabera, literatur tertuliekin batera, bestelako tertulia dialogikoak proposatzen ditu gelan. Esate baterako, XVI. eta XVII. mendeak lantzeko orduko poemen bitartez ikasten
|
dute
ikasleek testu komentarioak egiten eta, halaber, tertulia dialogikoen bitartez testuen ulermen bateratuetara iristen saiatzen dela xehatzen du MIR1 ek.
|
|
|
Norabide berean hitz egiten
|
dute
ikasleek. Haietako zenbaiten ustetan, literaturaren didaktika hein handi batean euren ulermena egiaztatzera zuzenduta dago, eta ez horrenbeste sorkuntza, sormen eta adierazpenean gaitzera (LI6, LI10).
|
|
|
Aurreko azpiatalean aipatu den legez, irakasleak duen rolak eta hartzen dituen jarrerek eta erabakiek eragin handia
|
dute
ikasleengan, eta euren ikasprozesua diseinatzeaz eta inplementatzeaz gain, hura ikuspegi psikoafektibotik baldintzatzera ere heldu daitezke. Eredu diren heinean, haien jarrerak ere eredugarria izan behar du, eta normalean, akzio erreakzio logika batetik gertatzen direla dio BE1 ek:
|
|
|
GE1 ek esplikatzen duena kontuan hartuta, irakasleak gustua, zaletasuna eta motibazioa baldin baditu, baita literatura maitatu ere, horiek transmitituko dizkie ikasleei. Parte hartu dutenek motibatuta daudela aitortzen duten arren, bere aldetik, ez direla horrela sentitzen adierazten
|
dute
ikasleek, denak hori funtsezkoa dela esatean bat datozenean. Horrek esan nahiko luke, ikasleak motibatzea zeregin zaila dela norbera motibatuta egonda ere (IE2, EIAE3, AIR1), eta nerabeak motibatzera iristeko, norbera motibatuta lan egitea baino zerbait gehiago behar da, beraz.
|
|
|
Hartara, ikaskuntza prozesuak sakonagoak izateko deeper learning, ingelesez, edo ikaskuntza sakonagoa eta ikaskuntza positiboaren ildoan positive learning, jakintza arloetan alfabetizatu behar
|
dute
ikasleek: hau da, jakintzaarlo bakoitzaren ezagutza espezifikoaren eraikuntzan ikasleek parte hartze aktiboa erakusten dutenean, eta, orobat, horren ulermena adierazten irakasten zaienean arloak berezko dituen moldeetan eta geroz eta modu konplexuagoan (op.).
|
|
|
Musikagintza baliabide indartsua dela antzematen dute LIR1 ek eta LIR3 k ere, baina ez nerabeak poesiagintzara edota euskal balada zaharretara hurbiltzeko tresna gisa soilik, literaturaren didaktikan musika eta letragintza helburu ere izan behar direla aldarrikatzen dute. Eta, hala aldarrikatzen
|
dute
ikasleek ere:
|
|
|
LI10: Baliabide desberdinak erabiltzeak askotan atentzio gehiago deitzen du ikaslearengan eta orduan nahi izaten
|
dute
ikasle askok.
|
|
|
NE1 en irudipen hori horrela baieztatzen
|
dute
ikasleek eurek ere. Etxean hurbilekoek egiten dituzten aukeraketek nerabeek ondoren literaturan egiten duten hizkuntza hautuan edota euskal autoreenganako izaten duten hurbilpenean funtsezko eragile gisa jokatzen dute.
|
|
|
Esaerak dioena apur bat egokituz, artez edo moldez ez, artez eta moldez astinduko ditugu barruak. Aste honetan, esaterako, autonomia handia izango
|
dute
ikasleek sortzeko, eta horrek hartuko du espaziorik handiena. Hala ere, horretarako urrats nagusiak elkarrekin definitu eta segituko ditugu, eta honakoak izango dira bi aste hauetan segituko direnak:
|
|
|
Ikusten den moduan aurreko ataletan ere hala agertu da, konplexutasun maila handieneko gaitasunetara jotzen da gero eta gehiago, eta, marko teorikoan genioenari jarraiki, literaturarako profila ez da ulertzen hartzailearen ikuspegitik soilik, eta sortzailetzara, ekimenera, barrutik kanporako norabidera eraman nahi da gaztea. Zentzu horretan, erronka nagusia sormenean dutela onartzen
|
dute
ikasleek ere, eta batzuek testu literarioak sortzeko euren burua prest ikusten dutela adierazten duten arren, gelako didaktikak ez dituela horretara bideratzen diote:
|
|
|
Aurreko azpiatalaren amaieran adierazten zen moduan, irakurgaien aukeraketa izan ohi da irakasleen buruhauste handienetako bat literaturaren didaktikari dagokionez. Ikasleek eurek onartzen duten legez, irakurtzeko beharra edota literatur irakurgai jakin batzuk nahitaez irakurtzea ulergarritzat jotzen duten zerbait da; are gehiago, zenbaitek beharrezkotzat ere hartzen
|
dute
ikasleek irakur dezaten nahi bada. Baina, zailtasuna zer eta nola n dagoela aitortzen dute irakasleek zein beste eragile batzuek:
|
|
|
Literaturarekiko harremanari buruz hitz egin
|
dute
ikasleek eurek, baita literatura kontsumitzeko aukeratutako hizkuntzari buruz ere. IV.3 azpiatalean zehazten zutenaren haritik, galdetutako gazteen gehiengo zabalak gaztelania hautatzen du eskolaz kanpoko irakurketetarako, eta argudio nagusiak hizkuntza gaitasuna kasu honetan Euskara Batuaz dutena eta hizkuntzarekiko identifikazioa dira.
|