|
2007
|
|
|
Aldi berean, ostera, sinesten dut ezin diegula gure osteko belaunaldiei ezer ezarri goitik behera, eta eurek ere egin behar dituztela gure hizkuntza eta kultura transmititu euren ondorengoei igarotzeko. Gure belaunaldiak nahi duen beste ezar dezake beste belaunaldien gainean, baina eurek sinesten ez badute, alferrik da, gure osteko belaunaldiek transmitituko dutelako (konturatzaka, beharbada) eurek barruan daroatena, eta eurek sinetsi behar
|
dute
hori barru barruan, bestela alferrik da. xxi. gizaldiaren hasiera honetan geure burua euskalduntzat dugunok egin dezakegun gauzarik onena da mundu zabaleko kultura handienek egiten dutena ikusi eta, ahal den neurrian eta moduan, behintzat, geurera aldatzea. Bestela, geureak egin du!
|
|
|
Bestalde, oinarri ditugun bi ikerlanen informazio aberatsak aukera ematen dute analisietan askoz gehiago sakontzeko, baina artikulu honen mugak ez
|
dute
horretan saiatzeko aterik zabaltzen. Argi geldi dadin, beraz, jarraipena izan lukeen ahalegina dela hemen hasitakoak.
|
|
2008
|
|
|
Hainbat faktorek adierazten
|
dute
hori: alde batetik, badaude komunikabide amateurrak, nolabait esateko.
|
|
|
Azpimarratzekoa da euskarazko 32 komunikabidek bakarrik publizitatea onartzen dutela, %28 alegia. Hainbat faktorek adierazten
|
dute
hori: alde batetik, badaude komunikabide amateurrak, nolabait esateko.
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntzaren inguruko jarrera kontziente, arrazoitu eta esplizituaz ari gara. Hizkuntzak egon badaudela ohartzen dira, jakina, eta agian nolabaiteko gogoeta ere egin egiten
|
dute
horren inguruan. Baina, oro har behintzat, ez genuke esanen hizkuntza jakin baten edo hizkuntza aldaera edo erregistro jakin baten aldeko jarrera" ideologikoa" edo kontzientea, edo aldekotasun esplizitua dutenik.
|
|
|
Ondorioz, hizkuntza segurtasunaren printzipioari jarraiki —bai irakasgai bat irakasten duen irakasleari dagokionez, bai eta eskola jakin batean parte hartzen duen ikasleari dagokionez ere—, eskolak hasi baino lehenago iragarritako hizkuntzan gauzatuko eta emango dira jarduera akademikoak eta ikasketa materiala, azterketak barne, irakasgaiak irauten duen artean. Izan ere, gai nagusia, ordutegia, gainditzeko gutxieneko maila, irakurketak, azterketak eta abar ez dira eztabaidatuko; hortaz, hizkuntza segurtasuna bermatzeko, egoera guztietan aplikatuko da aipatutako araua —irakasle aldaketa egonda ere, edo ikasleren batek hizkuntzaren batean akatsak egiten baditu ere— Hizkuntza aukera hori ez da inola ere aldatuko, eta ikasleek eta irakasleek
|
dute
horren gaineko akordiorik egin. 4 Protokolo bat ezartzea gelan eleaniztasuna kudeatzeko.
|
|
|
Europako kontseiluko Ministroen Batzordeak. gutxiengo nazionalen babesa arautzen duen lehen ituna dela esan daiteke. diruz sustatu du europako batasunak. egun hiru eremu jorratzen ditu MerCator sareak: ...utxiengoen hizkuntzen ikaskuntza ere jasotzen du. programa aurrerapausoa dela esan genezake, baina oso mugatua da, ez baitu berariaz jasotzen eskualdeko edo gutxiengoen hizkuntzen ikaskuntzarako programak laguntzea edota ekintza zehatzak abian jartzea. ekintza planaren arabera, irakatsi beharreko hizkuntza taldeak eskualdeko, gutxiengoen eta etorkinen hizkuntzak jaso lituzke. hala ere, ekintzek ez
|
dute
hori ezagutzen; esaterako, atzerriko hizkuntzen ikaskuntzari begirako SoCrateS programa batasuneko hizkuntza ofizialei (irlandera eta luxenburgera barne) begira besterik ez dago. europa eraikitzean hizkuntzek dimentsio politikoa eta ekonomikoa hartu dute, eta horrek eragina dauka batasuneko jardueretatik kanpo geratzen diren hizkuntzetan. tamalez, europako batasunak ez du kontuan hartzen eraikitz... hizKunTz eSKuBideen deKlarazio uniBerTSala azken hogei urteotako errepasoa egiten ari garela, ezin saihestu hizkuntza komunitateen berdintasuna lortzeko gizarte zibilak egindako ekarpena:
|
|
2011
|
|
|
Beraz, ikusi ikusten
|
dute
horrek ez duela zertan horrela izan derrigorrez eta hori Arrasaten gertatzen dela ohitura bihurtu delako. Aipatzekoa da, gainera, Oñatiko kontzertuetako giro euskaldunaz hitz egiterakoan ia denek harrituta hitz egin zutela(" Danak die borrokak...").
|
|
|
Ikastaro batean esan nuen euskarak erritoetan ikusmolde zaharrak atxiki dituela. harrituta geratzen ziren irakasle ziren ikasle batzuk esaten nienean, adibidez, eguberriak" egun berriekin" lotzen direla; ez ziren ordura arte konturatu. erdal kulturetan" natividad" ospatzen da eta guk" egun berriak" ospatzen ditugu. Antropologoek esaten
|
dute
hori solstizioaren inguruko gaia dela. Ba bai, guk bagenekien hori, euskaran baitago.
|
|
2012
|
|
|
Lekandape ikastetxean egindako Branka diagnosiaren emaitzen zatia hau da, euskararen indarberritze planik gabe ezagutza eta erabileraren artean, gehienetan, 20 puntuko aldea, gutxi gora behera, egoten dela. demagun herri batean biztanleriaren %20k dakiela euskara, bada, herri horretako erabilera indizea 0tik oso hurbil egongo litzateke. Araka ditzagun sakonago diagnosiaren emaitzak ikastetxe honi buruz arestian egin dugun baieztapena zertan oinarritzen den ikusi ahal izateko. zuzendaritzako kide guztiek dakite euskara. hau da, ahoz zein idatziz erabiltzeko gaitasuna dute, beti ez
|
dute
horretarako aukera, ordea; sarri, aurrez aurre daukaten solaskidea ez da euskaraz jarduteko gai, horregatik zuzendaritzakoei dagokie euren jarduna solaskidearen gaitasunetara egokitzea. Irakasleen artean, berriz, denak dakite eta euren jardun osoa euskaraz aurrera daramate.
|
|
2016
|
|
|
Horren ordez, garrantzi goreneko esparruei jarri diete arreta, hala nola, hezkuntza formalari eta estatus ofizialari. Hainbat arrazoik egin
|
dute
hori posible: hizkuntza komunitateentzat eta ekintzaileentzat errazagoa izango da hizkuntza ikasketa planetan sartzeko kanpaina bat bultzatzea, haien eta beren bizilagunen jokabidea aldatzea baino (Dauenhauer & Dauenhauer 1997; King 2001).
|
|
|
Eta, denen baturarekin, zein kultura sortu dugu? Nola jaso
|
dute
hori ume, nerabe eta gazteek. Jaso dutena baliagarria egiten zaie?
|
|
|
etxean, kalean eta lanean ez dut besterik egiten egun osoan; ametsetan ere euskaraz ari izaten naiz; irakurri eta idatzi ere euskaraz egiten dut oso nagusiki." b)" euskaraz hitz egiten dut maizenik, ia erabat; baina irakurri eta idatzi erdaraz egiten dut gehienetan"; c)" segun non nagoen, norekin ari naizen eta zertaz, batera edo bestera egiten dut: batzuetan euskaraz, besteetan erdaraz"; lekuak, solaskideak eta gaiak erabakitzen
|
dute
hori. d)" bietara egiten dut nahas mahas, euskaldunekin11: bietara egiten dut etxean, kalean, lantokian eta lagunartean"; e)" gehienetan erdaraz ari izaten naiz, baina euskaraz ere egiten dut hainbat alditan (lagun batzuekin, edadeko euskaldunekin, gurasoen herrira noanean)"; f)" jakin badakit ondo samar, baina gutxitan egiten dut euskaraz; erdaraz bizi naiz oro har"; h)" No sé euskera, aunque ya me gustar� a", eta
|
|
|
Edozein hiztun herri osasuntsuk, edozein hiztun elkarte sendok, belaunez belaun bizirik aterako bada bere gogoetagile propioak, bere sormen eragileak, bere eliteak eta bere buruzagiak behar izaten ditu. Gurea bezalako hiztun elkarte ahulduek are beharrezkoago
|
dute
hori. Bere ekarpena egiten du eskolak esparru horretan ere.
|
|
|
euskara lehen hizkuntza dutenek errazago hitz egiten dute euskaraz. Beste ikerketa batzuek argi berresten
|
dute
hori: ikus adibidez ARRUE proiektuaren emaitzak (Askoren artean:
|
|
2017
|
|
|
• beste hiztun berri batzuek irlandera ikasi
|
dute
horren behar sozialik izan gabe edo testuinguruagatik, eta ez motibazio ideologikoak tarteko direla. hortaz, testuinguru hori aldatzen baldin bada, hiztun horiek ingelesa erabiltzen has daitezke berriz ere (Walsh et al, 2015). 5
|
|
|
Murgiltze eredua euskararen hizkuntza gaitasun egokiarekin lotzen da eta zenbait gurasok euskararen beren ikasketa esperientzia propioan egiaztatu
|
dute
hori.
|
|
|
Murgiltze eredua euskararen hizkuntza gaitasun egokiarekin lotzen da eta zenbait gurasok euskararen beren ikasketa esperientzia propioan egiaztatu
|
dute
hori.
|
|
|
...asotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, bi hizkuntza ofizialetik bat egoera gutxitu batean dagoenean beste hizkuntza ofizialaren aldean. kasu horretan badago arauz lehenestea hizkuntza gutxituaren erabilera, horren helburua baldin bada bi hizkuntza ofizialen arteko berdintasuna lortzea. egitasmoan ikusi dugun bezala, auzitegiek onartu egin
|
dute
hori dela euskarak duen egoera euskal autonomia erkidegoan, eta badagoela, beraz, euskararen erabilera lehenestea. alabaina, orain arte aipatu ditugun mugak ezarri dizkiote auzitegiek euskararen lehentasunezko erabilera horri: herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
2018
|
|
|
Guk adostasun handiko eremuak bilatuko ditugu gure jardunean. Talde batean hartutako erabaki kualifikatuek6 emango
|
dute
horren neurria. Adostasun zabal horrek murriztu egingo ditu aldi berean aldaketarako erresistentziak.
|
|
|
Euskal Herriko gainerako herrialdeetan egoera ez da hobea, eta erdarak dira osasun txostenak idazteko hizkuntza nagusiak. Batzuetan arrazoi desberdinak medio, erosoago sentitzen direlako egiten
|
dute
hori (hezkuntzarako erabilitako hizkuntza, osasunarekin lotutako terminoen ezagutza eza...); besteetan, berriz, euskaraz osasunaren inguruan idazteko gai izan arren, beraien burua erdi behartuta sentitzen dute gaztelaniaz idaztera. Adibidez, Osakidetzak sistema zentralizatua du eta osasun langile batek idazten duen txostena, gaixoa tratatzen duten gainerako osasun langileek ere irakur dezakete.
|
|
2019
|
|
|
Herri hauek lotoki huts ez izatea da funtsezkoa. Herritarrek
|
dute
horretan erantzukizunik handiena, baina goi mailako erakundeek ere beharrezko babes ekonomiko eta instituzionala eman behar dute edo ematen jarraitu, arnasgune hauen bizitasunaren garra indartsu eta bizirik manten dadin.
|
|
|
Beti egongo da multzo bat (handiagoa ala txikiagoa) lehen sektorearen inguruan, edo egon daitezkeen lantegi zerbitzuetan lanean arituko dena, baina lantegiak herrian bertan edo gertu egotea berdintsu dela esango nuke. ...ekimen eta jardueretan buru belarri parte hartzen dutenak. askoz ere garrantzi gehiago ematen diot dendak, elkarteak, zerbitzuak nahiz taberna jatetxeak egoteari edo festak eta bestelako ekimenak antolatzeari. elementu hauek – eskolekin bateraezinbestekoak dira herri bizitza eta komunitate kontzientzia mantendu eta indartze aldera. herri hauek lotoki huts ez izatea da funtsezkoa. herritarrek
|
dute
horretan erantzukizunik handiena, baina goi mailako erakundeek ere beharrezko babes ekonomiko eta instituzionala eman behar dute edo ematen jarraitu, arnasgune hauen bizitasunaren garra indartsu eta bizirik manten dadin. testuinguru honetan, ez dut aipatu gabe utzi nahi zaharren zaintzaren gaia, herri txiki eta euskaldunetako kale giroa gehien erdalduntzen ari den faktoreetako bat bihurtzen ari b... ekonomikoak edo denbora aldetikoak gehienetan, eta baita, zenbaitetan, informazio faltak eragiten duen motibazio urria. gai hau ez da erraza eta apenas heldu zaion serioski inon, nik dakidala.
|
|
|
Bestalde, testuinguruari dagokionez, ez da gauza bera lagunartean eta festa giroan ala lanean eta egoera formalean egotea. Lehenbiziko egoeran, normalean zuka aritzen dena igaro daiteke hikara baliabide estilistiko gisa, modu sinbolikoan, mezuari indarra emateko. partaide ugarik esan
|
dute
hori gertatzen zaiela haserretzen direnean eta adarra jotzen ari direnean. Bigarren egoeran, berriz, alderantziz gertatzen da; antza, hika ez da ondo etortzen testuinguru formalekin eta orduan, gehienean hika erabiltzen duena ere zukara igaro ohi da.
|
|
2021
|
|
|
Horrez gain, oro har, gizartean eta, bereziki, euskal kulturan hobeto integratzeko ezinbestekoa dela ere aitortzen dute. Horrela, euskaraz hitz egiten ikasteko motibazio sendoagoa dute, eta hala gertatzen denean, garbi adierazten
|
dute
horrek onurak ekarri dizkietela.
|
|
|
Erantzunik gabe aurkitu ditugu gazteak hizkuntzei buruzko ideologiaz galdetuta. Ez
|
dute
horretaz pentsatu, ez dute zer esanik. Garai bateko politizazioak ez du halako indarrik gaur egun. Hizkuntza plangintza edo hizkuntza politika hizpidera ekarri, eta gazteak mutu.
|
|
|
Hizkuntza aniztasuna gure bizimoduaren osagaia da. Gazteek oso barneratuta
|
dute
hori txiki txikitatik, baina ez da horretaz mintzatzen, ez
|
|
2022
|
|
|
baitago, beraz, Amonarrizek (2019) dioen moduan, jauzi kualitatiboa behar da, eta euskaldun aktiboak sortzeko ezinbestekoa da soziolinguistika lantzea. Eta adituek (Arizmendi Ikastola, 2010; Bueno Sáez de Albeniz, 2013; Eizmendi, komunikazio pertsonala, 2021 apirilaren 8an; Hernández, 2020; Rodriguez, 2014; Sarasua, 2013; Solé i Camardons, 1991) bat egiten
|
dute
horrekin.
|
|
|
Osasunaren eta gizarte zerbitzuen arloan, Quebecera iritsi eta handik sei hilabetera administrazioko langileek etorkinei frantsesez egiteko duten betebeharrak zeresana eman du. Argudiatzen
|
dute
horrek arriskuan jarriko dituela eskaintzen zaizkien zerbitzuen irisgarritasuna eta kalitatea, batez ere osasunaren eta hezkuntzaren arloan, eta beste oztopo bat erantsiko diola zaurgarritzat jotzen den populazio horri (Cleveland; Papazian Zohrabian 2021, Colbach et al.). 2022, Elkouri 2022a, Maldoff 2022). Kezkagarriak dira asilo eskatzaileak eta errefuxiatuak gizarteratzeko ondorioak, ikasketak dituzten etorkin ekonomikoen kategoria berean kokatzen baitira, baina egoera desberdina dute (Elkouri 2022b).
|
|
2023
|
|
|
Asko –ez aski egiten da gaur egun, besteak beste, aholkularitzek egiten duten lanari eta entitate batzuek hartutako konpromisoei esker. Baina urrats horiek, askotan, ezkutuan geratzen dira, eta herritarrek ez
|
dute
horren berri izaten. Gizartean ikusi eta sentituko diren lorpen berriak ere behar dira, askotan aipatzen diren euskal telebista publikoaren urratsak, esaterako.
|