|
2011
|
|
|
Baina gaztetxeko kontzertuetarako edo musika punka egiteko euskararik ez dutela dirudi. Goizeko ordu txikietan kalean edo kontzertuetan ikastolako gela barruan hitz egiten duten bezala ezin
|
dute
hitz egin, ridikulua geratzen baita. Beraz, euskara hori baino ez badakite, nola konpondu arazoa?
|
|
|
Hemen, ordea, bertsolaritza eta hip hop, jatorri oso ezberdineko mugimenduak harremanetan jarri dira, komunean osagai asko baitituzte bi kulturek: erabiltzen
|
dute
hitza gauzak adierazteko, biek dute errima eta biek goxatzen dute hitza melodia eta erritmoaren bitartez... Euskaraz rap musika egiten zuen lehengo taldea dagoeneko 90eko hamarkadaren amaieran sortuta zegoela esan daiteke:
|
|
|
Hemen, ordea, bertsolaritza eta hip hop, jatorri oso ezberdineko mugimenduak harremanetan jarri dira, komunean osagai asko baitituzte bi kulturek: erabiltzen dute hitza gauzak adierazteko, biek dute errima eta biek goxatzen
|
dute
hitza melodia eta erritmoaren bitartez... Euskaraz rap musika egiten zuen lehengo taldea dagoeneko 90eko hamarkadaren amaieran sortuta zegoela esan daiteke:
|
|
|
Paula Kasares eta Iñaki Martinez de Luna. Orduko saioa osatu eta beste bost kidek hartu
|
dute
hitza euren ekarpena emateko artikulu laburren bitartez: Julen Arexolaleibak, Maria Jose Azurmendik, Xabier Isasik, Lionel Jolyk eta Joxe Manuel Odriozolak.
|
|
|
" Bi eleko" (hobe: " bi mihiko") ren adiera (neutral denotatibo edo zirikalari konotatibo) horrekin erabili izan omen
|
dute
hitza greziarrek, XX. mendera arte. ez guztiek, jakina: batez ere demotikizaleek erabili izan dute diglosia terminoa, ez katharevousaren aldekoek38 hain zeukan erabilera horrek tradizio luzea eta bertako koordenatu soziopolitikoetan sakon txertatua non, Ferguson-en diglossia 1959an mundu akademikora plazaratu zenean, beste hitz baten beharra sentitu zuten greziarrek kontzeptu" berria" nolabait bataiatzeko39.
|
|
2012
|
|
|
Ustekizun hau garrantzitsua da ulertzeko hizkuntza aukeratzea ez dela kontu hutsala. Bestela esanda, A hitz egiten duen agente batek eta B hitz egiten duen batek ezin
|
dute
hitz egin, agente elebakarra ez delako gai ulertzeko zer esaten ari den B erabiltzen ari den agentea. Horrek esan nahi du interakzioak gehiengoaren hizkuntzan (A hizkuntzan) jazo behar duela nahitaez, agente elebakar bat eta agente elebidun bat elkartzen direnean.
|
|
|
Aparteko antolamendurik gabe ikasten dute horietan haur txikiek bertako hizkuntzan. Hala ikasten
|
dute
hitz egiten. Lehenik hitz egiten eta gero, eskola eta abar lagun, irakurtzen, idazten eta bertan ahoz aho dabilen hizkuntza horren errejistro eta aldaera jaso, landu, formalizatuagoak erabiltzean.
|
|
2013
|
|
|
Hala ere, euskara oso urrun dago egoera normalizatu batetik, eta oraindik ahula da oso, maila askotan. Esate baterako, populazioaren %50, 6k ez du euskaraz hitz egiten EAEn, eta %32 elebidun pasiboak dira, hau da, euskara ulertzen duten arren, ez
|
dute
hitz egiteko gaitasunik (Eusko Jaurlaritza 2012). Euskararen ahulezia erakusten duen beste datu bat da euskararen kaleko erabilera ez igotzea ezagutzaren mailaren proportzioan (Soziolinguistika Klusterra 2012).
|
|
|
Ba al dakite etxe inguruko leku izen gehienek euskal jatorria dutela? Ezagutzen al
|
dute
hitzetik hortzera gaztelaniaz erabiltzen dituzten oilarri, larrein, arcasta, gailur eta beste mila euskal hitzen benetako jatorria?
|
|
2015
|
|
|
Aparteko antolamendurik gabe ikasten dute horietan haur txikiek bertako hizkuntzan. Hala ikasten
|
dute
hitz egiten. Lehenik hitz egiten eta gero, eskola eta abar lagun, irakurtzen, idazten eta bertan ahoz aho dabilen hizkuntza horren errejistro eta aldaera jaso, landu, formalizatuagoak erabiltzean.
|
|
|
Egunkari batzuetan gogoeta horren zantzuak ere ageri dira elkarrekintza egoeretan sortzen diren oztopoak zehazten direnean: beti ikasle berek hartzen
|
dute
hitza eta beste ikasle batzuek zerbait kontatzea oso zaila da, eta, gainera, joera dute gaitik desbideratzeko eta irakasleak gaira itzularazi behar izaten ditu; ikasle bakoitzak testu pasarte bat irakurri ondoren ulermena bermatzeko irakasleak galderak proposatzen ditu, baina ikasle gutxik eskatzen dute hitza, gehienak isilik egoten dira; edo ikasleek asmaturiko buruketak talde handiari irakurtze... Eta batzuetan, ikasleek hitz egiteko gogoa izan arren, irakasleak moztu egiten ditu gaiarekin aurrera egin ahal izateko.
|
|
|
Egunkari batzuetan gogoeta horren zantzuak ere ageri dira elkarrekintza egoeretan sortzen diren oztopoak zehazten direnean: beti ikasle berek hartzen dute hitza eta beste ikasle batzuek zerbait kontatzea oso zaila da, eta, gainera, joera dute gaitik desbideratzeko eta irakasleak gaira itzularazi behar izaten ditu; ikasle bakoitzak testu pasarte bat irakurri ondoren ulermena bermatzeko irakasleak galderak proposatzen ditu, baina ikasle gutxik eskatzen
|
dute
hitza, gehienak isilik egoten dira; edo ikasleek asmaturiko buruketak talde handiari irakurtzen dizkiete haiek ebazteko, baina gutxi batzuek hitz egin dute eta besteak isilik geratzen dira, edo, zuzenean galdetuta ere," ez dakit" erantzuten dute. Eta batzuetan, ikasleek hitz egiteko gogoa izan arren, irakasleak moztu egiten ditu gaiarekin aurrera egin ahal izateko.
|
|
|
— Prozesuan parte hartzen duten eragile guztiek
|
dute
hitza, horregatik deitzen zaio ebaluazio eraikitzailea: norberak bere buruaren balorazioa egiten du, ikaskideena batzen zaio eta irakaslearenak beste biek adinako balioa du.
|
|
2016
|
|
|
173 Aparteko antolamendurik gabe ikasten dute horietan haur txikiek bertako hizkuntzan. Hala ikasten
|
dute
hitz egiten. Lehenik hitz egiten eta gero, eskola eta abar lagun, irakurtzen, idazten eta bertan ahoz aho dabilen hizkuntza horren errejistro eta aldaera jaso, landu, formalizatuagoak erabiltzen.
|
|
|
47 Aparteko antolamendurik gabe ikasten dute horietan haur txikiek bertako hizkuntzan. Hala ikasten
|
dute
hitz egiten. Lehenik hitz egiten eta gero, eskola eta abar lagun, irakurtzen, idazten eta bertan ahoz aho dabilen hizkuntza horren errejistro eta aldaera jaso, landu, formalizatuagoak erabiltzen.
|
|
2019
|
|
|
tolosaldeko arnasguneen biziraupena, neurri handi batean, tolosan jokatuko da. tolosan euskararen erabilera eta presentzia handitzen diren neurrian (eta handitzen ari dira), arnasguneen biziraupena segurtatzen eta sendotzen ari gara: arnasguneetatik tolosara ikastera datozen gazteek euskaraz jarraituko
|
dute
hitz egiten, aisialdi eskaintza euskarazkoa (ere) den neurrian euskaraz bizitzeko aukerak
|
|
|
lehenengo terminoa ondo letorke inoiz arnasgune izan ez direnentzat, eta bigarrena arnasgune fasera itzuli direnentzat28 proposamen hutsa da noski: irakurleek eta lan eremu honetan jardun nahi dutenek
|
dute
hitza.
|
|
2021
|
|
|
Migrazioak dira hizkuntza vis a vis lurraldea harremana aldatu eta hizkuntzen heriotza eragiten duen alderdi askotarikoetako bat (Sayers eta Láncos, 2017). Sarritan, mundu osoan sortzen diren gatazka linguistikoei buruzko eztabaidetan," lurraldeek ez
|
dute
hitz egiten" esan ohi da; hots, ez omen dagoela loturarik hizkuntzaren eta lurraldearen artean. Hizkuntza handien hedapena azaltzeko erabiltzen den argudio funsgabe bat da, alde batera uzten duena, hizkuntza bat desagerrarazi nahi denean, hizkuntza lurraldea harremana aldatzea izan ohi dela (inbasioen, deportazioen eta behartutako migrazioen bidez, hizkuntza desberdinetako hiztun taldeak nahasiz, etab.) horretarako modu eraginkorrenetako bat (Austin eta Sallabank, 2014).
|
|
2022
|
|
|
Ildo horretan, agian" hiztun berri" etiketa estuago lotzen da erlazionatutako beste kontzeptu batzuekin, tartean, García eta Kleifgen en (2010)" elebidun emergenteak" ekin (hizkuntza bat ikasten eta beti aurrerapenak egiten dabiltzanak) eta Kramsch ek (2009)" subjektu eleanitzak" deritzonarekin, hau da, egunerokotasunean hizkuntza bat baino gehiago erabiltzen dituzten hiztunak, atzerriko hizkuntzak ikasten dihardutenak eta" silenced speakers" deiturikoak barne. Azken hauek ulertu bai baina hizkuntza horretan ez
|
dute
hitz egiten.
|