|
2000
|
|
|
Ahalegin horietan, batetik zein bestetik garrantzi handia
|
dute
hedabideek, etahorixe da liburu honek erakutsi nahiko lukeena. Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren, ezin dugu ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik.
|
|
|
Konstatazio honek honako galdera dakarkiguburura: laguntzen ote
|
dute
hedabide probintzial hauek, gure, eremu bat eraikitzen, ezespainola ez frantsesa ez den eremua, beren edukietan errealitate hurbilena eta ez hainbeste estatu mailakoa islatzen dutela kontuan hartuta?
|
|
|
Zer isla du partiketa administratibo horrek masa hedabideetan? Zer nolako nazio edo lurraldea marrazten
|
dute
hedabideek beren orrialdeetan?
|
|
|
10 Borondate integratzailea sustatu behar
|
dute
hedabideek. Iruditeria komuneanjarri behar da arreta, Euskal Herri barruko interkulturalismoa eta eleaniztasunabultzatuko duen iruditeria integratzailean.
|
|
|
Herri bati, nazio bati, lur eremu bati kartografia bat edo beste bat aitortzean, nolalurralde horretan bertan eta horren ingurukoetan hala urrunekoetan, iruditeriakolektibo bat edo bestea sortzen laguntzen
|
dute
hedabideek, zeren ikusitako mapak// mapek kolektibitateek unibertso publikoan duten/ duketen leku eta toki aitortua ezartzen baitute, eta mapa horiek sozializatzen baitute giza talde bakoitzaren lur eremuarenjabegoen nondik norakoak.
|
|
|
Albiste iturri hau, tamalez, nahiko bazterturik dago hainbat irratitan. Beste irratiek ematen dituzten albisteak jasotzea, konpetentziak zer dioen jakitea, irratilari profesional guztien gogoan izan litzatekeen arren, erredaktore askok ukatu egiten
|
dute
hedabide lehiakideak informazio iturri izan daitezkeenik. Hala ere, argi dago irratilaria ezin dela gertakari guztien gainean informaturik egon, beti egongo baita zerbait itzuriko zaiona.
|
|
2002
|
|
|
Allende Etcharten esanetan, hasieran emisora aske moduan hasi zen emititzen, sektore ezkertiar eta euskaltzaleak bultzatuta. 1986an izandako banaketaren ondorioz, sektore batek Mendililia Irratia sortu zuen, eta, «ikastola berrik, AEKk, CGT sindikatuak eta beste hainbat borroka eramaten duten taldeek Xiberoko Botza
|
dute
hedabide garrantzitsuena»15.
|
|
|
gizarte harreman garatuagoak sortzen lagundu izan du, etengabe. Denboraren joanean, nola besteekiko harremanak bideratzen hala norberaren buruarekikoak zehazten lagundu izan
|
dute
hedabideek.
|
|
|
Dakizunez, gehienbat, hedabideak era desberdineko eliteen eskuetan daude; disidentzia, oro har, hedabideetatik kanporatua izan da eta eliteek euren nahierara kontrolatzen
|
dute
hedabideen jarduna. Gauzak horrela, albistea bera da elitearen propagandaren oinarria; albistea, neutral moduan aurkezten dena, sarritan, helburu propagandistikokoa da.
|
|
|
Publizitateak bere interesen arabera (interes ekonomikoak, politikoak...) hautatzen ditu subentzionatuko (interbenituko) dituen hedabideak. Publizitate etxeek, de facto, autoritate ekonomiko garrantzitsua
|
dute
hedabideetan.
|
|
|
Behin, eredu merkantilistaren arabera ekoitzia izan delako; eta beste behin, kontsumitzen den horrek askotariko errealitateak suplantatzen edo ordezkatzen dituelako. Beren jardun uniformizatzailean, mundu erreala errealitate bakarra balitz bezala hartzen
|
dute
hedabideek; produkzio masiboaren exijentzia da hori. Oro har, medioek kultura eredu bakar bateko begiak darabiltzate gertakariak interpretzerakoan eta munduari berari gertakaria kontsumogai moduan itzultzerakoan.
|
|
|
geurea ontzat hartua versus besteena dudazkoa; eta besteena exotikoa den heinean da onargarria, bestela onartezina baita. Desberdintasuna jostagarria den bitartean onartzen da; bestela, arbuiagarria da eta horrelakoa dela erakusten
|
dute
hedabideek sarritan.
|
|
|
Botere gutxien dutenek, herritar arruntek, emakumeek, zaharrek, umeek, Hirugarren Munduak, disidenteek? eta hedabideetara sarbide erregular antolatua ez duten guztiek, rol pasiboagoa eta menperatuagoa jokatzen
|
dute
hedabideen jarduera informatiboan eta ideologizatzailean. Faktua ari gara deskribatzen, badakizu.
|
|
|
Hedabideek ez dihardute bakarrik jendeak jakin beharrekoaz; horrez gain, jendeak jakin beharrekoa zelan ulertu behar den argitzen
|
dute
hedabideek. Kontsentsu publikoa garatzen laguntzen duten heinean, hegemonia ideologikoaren zutabeak eraikitzen dituzte hedabideek.
|
|
|
Legeen sozializazioak, hezkuntza sozialistak, informazioaren bitartezko motibazioek eta herri mobilizazioek leku garrantzitsua eduki behar
|
dute
hedabideen mezuetan.
|
|
|
Kazetarien Jubileoaren atarian publiko egindako dokumentuan, Eliza Katolikoak bere ardura plazaratu zuen mezuen uniformitate gero eta handiagoaz kezkaturik. Ekonomia globalizatuaren eskakizunek bere egin
|
dute
hedabideen jarduna, eta horrek kezka sortu du baita Vatikanon bertan ere, beste hainbat eta hainbat lekutan legez.
|
|
|
dela norberaren ohorea, dela kalte ekonomikoa, dela familiaren izena... Justizia tribunalek maiz aztertu
|
dute
hedabideren batean argia ikusitako berriaren egiazkotasuna.
|
|
|
Pertsonaia publikoek edo nabarmentasun publikoa bilatzen duten pertsonaiek berez onartzen
|
dute
hedabideen jomugan egotea eta euren ekintzak eta pentsamenduak kritiken eta iritzien arriskupean egotea; jardunbide publikoa dutelako, hain zuzen ere.
|
|
|
Hedabideek mundua eratzen eta konformatzen laguntzen dute, gure elkarrizketetarako erreferente bilakatzen dira. Albisteak kontatzeaz gain, egitate eta gertakizun guztien artean albiste zein diren erabakitzen dutenez?, munduan garrantzitsua zer den eta zer ez den esaten
|
dute
hedabideek. Errepikapenaren ondorioz, jendeak ikasi egiten du handia zer den eta txikia zer, eta, gero, horren arabera funtzionatzen du bere bizitza arruntean; beraz, informatzeaz gain, hedabideek gure buruak eratu eta konformatzen dituzte eta gure pentsatzeko erak eta moduak sortzen dituzte; munduaz informatzeaz gain, hedabideek mundua bera eratzen dute.
|
|
|
Hedabideek egitate eta gertaeren ikuspuntu bat ematen dute. Egitate edo gertaeren ukigarri eta begi bistakoa den hori modu desberdinean ikusten
|
dute
hedabide desberdinek. Errealitate hori horrelakoxea da hedabide horren fededunentzat; fede hori miresten ez dutenentzat errealitate hori existitu ere ez da egiten.
|
|
|
Ohitura modernoetan, eragin zuzena
|
dute
hedabideek, harreman sozialek, pertsonalitate jakinen proiekzioek, eta taldekideek euren buruez eta gainerakoez dituzten ideiek eta usteek.
|
|
|
Testuinguru horretan, erantzuna ondokoa da: soberakin kontrolatzailea
|
dute
hedabideek, batez ere.
|
|
|
Soberakin mediatiko errepresibo horrek eredu sozialak ezartzen ditu giza gustuen mailan, instituzioen baliagarritasunean, familiaren monogamiatasunean, lanaren banaketa hierarkikoan, bizitza pribatuaren ildo nagusietan... Baina, horrez gain, errealitate jakinetan eta ekoizpen eredu materialetan oinarritutako errealitate sozial berezia eraikitzen
|
dute
hedabideek gure artean: hedabideen soberakin signifikatzailea, adierazlea eta adierazkorra?
|
|
|
Merton (1948) eta Lazarsfeld (1948) autoreek aurreratu zutenez, euren zereginen artean, protagonistei status soziala aitortzea
|
dute
hedabideek; ematea ere, inoiz. Gizarteak, bere statu quoari eusteko, pertsona eta instituzio erakargarriak behar ditu.
|
|
|
Historiaren joan etorrian, erregeek eta jauntxoek kontrolatu dituzte hedabide gehienak. Gobernuek hurbiletik kontrolatu ohi
|
dute
hedabide guztien garapena.
|
|
2006
|
|
|
Hala, hedabideek obligazioa dute produktu jakin batzuen gainean dauden debeku edo muga arauak ezagutzeko. Telebistaren kasuan, 25/ 1994 Legean (ekainaren 7ko 22/ 1999 Legean aldatua) debekaturiko publizitateaz eta legearen aurkakoaz esaten dena ezagutu behar
|
dute
hedabideek. Beraz, hedabidea erantzulea denean, PLOren 13 artikuluak dioenez, hedapen kontratuan ezin da klausularik egon hedabidea eginiko hedapenaren erantzukizunetik libratzen duenik.
|
|
2007
|
|
|
Prentsa bulegoen jardunaren aurrean, aldiz, nola jokatzen
|
dute
hedabideek. Prentsabulegoek, esan bezala, kazetariaren lana erraztu, informazioa era didaktikoan egituratu eta iturriak hurbilarazi dituzte baina baita informazioa baldintzatu ere.
|
|
2009
|
|
|
agenda, egitarauak, zinemaagendak, autobus eta trenen ordutegiak, guardiako farmazien ordutegiak, intereseko telefonoen zenbakiak, eguraldiaren iragarpenak, zorion agurren informazioa, denbora pasak eta salerosketa eta trukeen atalak, besteak beste. Guztiek kokapenbera izaten
|
dute
hedabideetan eta herritarrak erabili egiten du baliagarria zaion etaeskertzen duen informazio hori. Gainera, hedabideak eskaintzen dituen zerbitzuatal batzuk osatzeko, herritarren parte hartze zuzena behar da, esaterako salerosketa eta trukeen atalerako.
|
|
|
Prentsa idatzia kontsumitzen ez duen jendearengana hurbiltzeko aukera da sarea eta hori ondo dakite gazteenek. Izan ere, ez
|
dute
hedabide tradizionaletan asko sinesten eta Internet dute informazioa lortzeko biderik gertukoena, doan eta eskura.
|
|
|
Beraz, ahalmenez, aukera zabaltasunagatik, Interneteko agerkari digitalek dute erabatekonagusigoa. Mugagabeko ahalmena dute estatistikak eskaini edo aztertzeko; link, grafiko edo taula kopuruan, kasu, ez
|
dute
hedabide tradizionaletan parerik.
|
|
2011
|
|
|
Egungo planteamendua gero eta urrutiago dago «kazetari orkestraren» laneredutik, hau da, ekitaldi batera joan, argazkiak atera, audioa eta bideoa grabatu, ondoren web hedabiderako albistea prestatu, irratian zuzenean sartu eta, azkenik, telebistako albistegirako pieza muntatu behar duen kazetariaren eredutik. Oro har, kazetari polibalentearen lana bide luzeko gertakizunetan, erreportajeetan, gaurkotasunezko informazioetan, breaking news edo azken orduko albisteetan bainozentzuzkoagoa dela uste
|
dute
hedabideetako kideek (Masip eta Mico, 2009: 96).
|
|
|
...dabiderik «garrantzitsuena», eta egungo estrategian horri eman zaio pisurik handiena, irratiaren eta Internetenaurretik4, erredaktoreen iritziaren arabera; 5 gainera, erredaktoreek ez dute nahitelebistak gaur egun duen tokia, epe laburrean edo ertainean, Internetek hartzea.Portzentaje txikietan bada ere, soilik Interneteko erredaktoreek, eta, ondoren, ETBkoek, harrigarria badirudi ere?, onartzen
|
dute
hedabide horrek irratiaren etatelebistaren gainetik duten nagusitasuna. Dena den, Eitb.com eko erredaktoreak ezdatoz bat taldearen estrategian Interneteko hedabideak gaur egun duen garrantzianeurtzean; baina, hori ere, bestalde, adierazgarria da.
|
|
|
Aurrekoaren oso antzekoa denbeste partaidetza modalitate bat da. Entzuleek, batik bat, telefono bidez jotzen
|
dute
hedabidera, beren kasua edo beste batena kontatzeko. Entzuleakematen duen informazioa gaian duen zuzeneko inplikaziotik sortzen da, edobeste baten kasua ezagutzetik; kasu horretan ere, entzuleak adierazitakoa osoargigarria izan daiteke.
|
|
|
Indarrez azpimarratzen
|
dute
hedabideek gure iritzia moldatzen dutela. Baina, defendatzen dute, baita ere, errezepzioan badaudela manipulazioari aurre egiteko moduak:
|
|
2012
|
|
|
gertaera bakar batek jarraikako albisteak ekarri dituenean, denbora erreferentzia lausotzen da. Hortaz, gertaerari ondoen heltzeko informazioa bolada batez plazaratzen
|
dute
hedabideek. Adibidez, gobernuak iragarritako murrizketa ekonomikoek eskubide sozialetan izango duten eraginaren inguruan informatzeko albisteek gaurkotasun luzatua azaltzen dute:
|
|
|
Era berean, informazioa jasotzen den unean bertan albistea zabaltzeko joera agertu
|
dute
hedabideek. Prentsaurrekoek, adibidez, oraingotasunaren zama ekarri bazuten ere, sareko hedabideek horixe areagotu dute.
|
|
|
Iturrien aldebakartasuna. Albiste iturriekiko mendekotasuna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta informazio sorburu horien ikuspegia bere egiteko aukera gehiago agertzen
|
dute
hedabideek. Hortaz, iturriaren diskurtsoa onartzean, albistegintza iturrien zerbitzurako tresna bihurtzen da.
|
|
|
Beste aldetik, berdintasuna zuzentasunarekin alderatu denean, justiziaren eskakizunak eduki aniztasunaren adierazgarritasuna du helburu. Horrenbestez, gizartearen aniztasuna zenbat eta pluralagoa izan, orduan eta berdintasunaren balioa hobeto islatuko
|
dute
hedabideek (McQuail, 2010: 195; McQuail, 1992:
|
|
|
Nazioarteko albiste agentzia erraldoien bitartez, AEBko informazioa mundu osoan zabaltzen da. Kazetaritza ekimena lausotzean, mota horretako albisteak plazaratzeko joera handiagoa agertzen
|
dute
hedabideek. Horrenbestez, AEBko albisteak zabaltzearekin batera, euskarazko hedabideek berezko informazio eremu esklusiboa baztertzen dute.
|
|
|
Zenbat eta hartzaile gehiagorengana heldu, orduan eta prezio altuagoa kobratuko die komunikazio enpresak iragarleei. Hortaz, hartzaile kopurua handituko lukeen informazioa zabaltzeko joera agertzen
|
dute
hedabideek. Komunikazio enpresek iragarleen publizitatea sendotzeko albisteak begi onez ikusten dituzte (McQuail, 2010:
|
|
|
Ondorioz, tokiko irratiek honakoa egiaztatu dute: zenbat eta tokikoagoa, orduan eta kazetaritza jarduera bikainagoa garatzen
|
dute
hedabideok.
|
|
|
Horretarako, inforjarduera askatu behar dute. Horretarako, lehengo eta behin, horiek zabaltzen duten informazioarekiko gardentasuna bermatu behar
|
dute
hedabideek. Albiste hori zein bidetatik heldu zaien eta zeintzuk albiste iturrik emandakoa den zehaztean, hedabideon autonomia berbatzen ari dira.
|
|
|
Merkatu berrian proiektua abiatzeko orduan, jarduera tradizionala alboratu eta arriskurik handiena beren gain hartu ohi
|
dute
hedabideek. Izan ere, dibertsifikazioaren helburua merkatu berrian lekua egitea da.
|
|
|
Dena den, epe luzerako estrategiek zenbait gizarte talderengana heltzea aholkatzen dute. Horrela, edukiaren aniztasun horizontala garatuko
|
dute
hedabideek. Aniztasun horizontalak denetiko edukiak eskatzen ditu, ahalik eta gizarte talde gehiagoren nahiak produktu bakarrarekin asebete guran (Pujadas Capdevila, 2001:
|
|
|
Hortaz, EFQM ereduari publizitatearen merkatuari arreta handiegia ipintzea leporatu diote egileek. Izan ere, audientzia edo zabalkunde datuek ez
|
dute
hedabideen hartzaileen asebetetasun mailarik islatzen (Jornet, 2006: 143; Mulgan, 1990:
|
|
|
Hala, hedabideek obligazioa dute produktu jakin batzuen gainean dauden debeku edo muga arauak ezagutzeko. Telebistaren kasuan, 25/ 1994 Legean (ekainaren 7ko 22/ 1999 Legean aldatua) debekaturiko publizitateaz eta legearen aurkakoaz esaten dena ezagutu behar
|
dute
hedabideek. Beraz, hedabidea erantzulea denean, PLOren 11 artikuluak dioenez, hedapen kontratuan ezin da klausularik egon hedabidea eginiko hedapenaren erantzukizunetik libratzen duenik.
|
|
2015
|
|
|
Nerabezaroaren eta hedabideen arteko harremanaz asko idatzi eta ikertu da nazioartean (Van derVoort, 1998; Pindado, 2003; Casas et al., 2007); badaude baita ikus entzunezkoen kontsumoari arretaberezia eskaini diotenak ere (Svoen, 2007; Barkhuus, 2009; Fedele, 2011; Lopez Vidales et al., 2012). Horiez gain, nerabezaroren garrantziaz ikertu da, hedabideen inguruan sortzen diren interakzioakaztertzeko (Milkie, 1994; Suess et al., 1998; Garitaonandia, Juaristi eta Oleaga, 1999; Suoninen, 2001). Denek ere agerian uzten
|
dute
hedabideak aztertzearen garrantzia, audientziaren egunerokopraktiken ikuspegitik.
|