|
2000
|
|
|
Teoria estrukturala teoria sistemikotik eta komunikaziozko teorietatik elikatzenda, harremanak eta giza harremanetako egituren jatorrizko existentziaazpimarratuz. Baina orientazio sistemiko puruek ez bezala, orientazio mistokoekez
|
dute
gizabanakoa familia sistema baten partaide soiltzat hartzen,, azpisistema, modura baizik, bere egitura psikologiko propioarekin, beste azpisistemekin etakanpoko ingurunearekin harremanean, ikuspuntu ekologiko batez. Familiarenegituratzea hiru oinarrizko dimentsiotan finkatzen da:
|
|
2001
|
|
|
Sare soziala modu ezberdinetan definitu ohi da, teoria edo eredu ezberdinenarabera: orokorrean, gizabanako bakoitzaren edozein mailatako harreman guztiekdefinitu eta mugatuko
|
dute
gizabanako horren sare soziala. Horregatik, sare sozialabatzuetan prozesu psikosozial gisa hartu ohi da, baina beste batzuetan, portaerapsikosozial modura; prozesu eta portaera psikosozialak beren artean lotzeko ere, konstrukto teoriko egokia da (Landry eta Allard, 1984, 1990, 1992)
|
|
2002
|
|
|
ULKak baliagarriak dira lehen mailako errenta banaketa aztertzeko ere. Soldatadunen ordainketen gorabeherek eragin handia
|
dute
gizabanakoen errenta erabilgarria finkatzeko orduan (eta kontsumo eta aurrezki erabakiak hartzeko orduan), eta soldatadunen ordainketen bilakaera horrek aurrera eraman den politika ekonomikoarekin loturik dago, konpetitibitate hazkundea gehienbat lan kostuen moderazioaren bidez bilatzearekin loturik, alegia.
|
|
2003
|
|
|
Ezaugarri horiek —lurraldean bizitzea, oroimen historikoa eta taldearekiko atxikipen borondatezkoa— ez
|
dute
gizabanakoengan indar eta modu berean eragin historia ren bilakaeran. Eta, ondorioz, unean uneko soluzioak lortu dituzte.
|
|
2004
|
|
|
Egungo egunera etorrita, zertan da Estatu hauen eragin indarra gure eguneroko jokamoldean? Zertaraino moldatzen
|
dute
gizabanakoaren jokaera, eta jokaera orokor horren barruan, hizkuntzazkoa. Ez dago aho bateko iritzirik euskaldunen artean:
|
|
|
bata, haurren eta gazteen elikadurari buruzkoa; bestea, esnekiak jateak osasunean dituen onurei buruzkoa; eta, azkena, dieta osasungarri baterako elikadura gidak argitaratzeari buruzkoa. Antolakuntzatik azaldu duten bezala, elikaduraren akatsek edo desorekek baldintzatu egiten
|
dute
gizabanakoaren osasun eta funtzionaltasun etorkizuna. Helduen arazoen jatorria haurtzaroko elikadura izan daiteke, hala nola obesitatea, gaixotasun kardiobaskularrak, hipertentsioa, diabetesa, txantxarra, elikadura alergiak edo zenbait minbizi mota, Aranceta doktoreak azaldu duenez.
|
|
2006
|
|
|
Jainkozkoek giza aberearen bizitzan duten esku hartze itogarria esparru politikora ere hedatzen da. Jainko eta jainkosek lotura estua
|
dute
gizabanakoen botere esparru guztiekin, erregearekin bezala Biltzarrarekin. Aldez edo moldez, Zeus subiranoa beti dago presente ekintza edo jarduera politiko garrantzitsu guztietan; jaso ere, izen ezberdinak jasotzen ditu eginkizunaren arabera58:
|
|
2007
|
|
|
Beraiek egunero dakarte. Erakundeetako erantzunak behar dira, bai, baina erakundeek ez
|
dute
gizabanakoa ordezkatzen. Agintariak nahi duen legea ezarri lezake, baina auzoak ez badio atzerritik etorritakoari egunonik ere opa, ez dugu aurrera egingo.
|
|
|
Aipatu ditugun ezaugarri horiek, lurraldean, oroimen historikoaketa taldearekiko atxikipen borondatezkoak? ez
|
dute
gizabanakoengan indar etamodu berean eragin historian barna. Ondorioz, unean uneko soluzioak lortu dituzteherriek.
|
|
2008
|
|
|
Haurtzaroan, berriz, garapen fisikoak eta mentalak osatzen dute elkar. Geroago, pubertaroko hormonaaldaketek eta aldaketa fisikoek izugarrizko eragina izango
|
dute
gizabanakoaren kontzeptuaren garapenean.
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntzen funtzioek leku desberdina hartzen
|
dute
gizabanakoaren bizitzan; ezinbestekoa da hizkuntza gaitasuna izatea, baina ez da nahikoa, eskola eredu euskaldunenean ikasi bada ere.
|
|
|
Hain zuzen ere, alegazioak 23:00ak arte aurkeztu ahal izatea nahi du. Bestalde, EAE ANVko hainbat zinegotzik esan
|
dute
gizabanako bezala eman ziotela abala alderdiari.
|
|
|
Hain zuzen ere, ziurtagiri eta sinadura digitalek, ohiko edozein fede emailek baino hobeto bermatzen
|
dute
gizabanakoaren nortasuna. Ziurtagiri elektronikoa klabe publiko bat erabiltzailearen identifikazioarekin bat datorrela ziurtatzen duen erakunde baten akreditazioa da.
|
|
2011
|
|
|
Nortasunaren dimentsioa. gai horri dagokionez, nola sailkatzen
|
dute
gizabanakoek beren burua. Nola lotzen dituzte hizkuntza eta nortasuna?
|
|
2012
|
|
|
Bestetik, menderatzaileek eta menderatuek paperak alda ditzaketela badakite. Lehenagoko menderakuntza mailaketa mugigaitza eta onartua bazen ere, Modernitatean, hierarkizazioari buelta eman diezaioketela ulertzen
|
dute
gizabanakoek. Rolak alda daitezkeenez gero, harreman sadomasokista are malguagoa bilakatzen da, baina, modu batean edo bestean, errolak aldatzen badira ere, matrizeak bere horretan jarraitzen du, itxuraldatua izanik ere, betiere menderatzaileak eta menderatuak agertzen zaizkigulako.
|
|
2014
|
|
|
Haurtzaroan, berriz, garapen fisikoak eta mentalak osatzen dute elkar. Geroago, pubertaroko hormonaaldaketek eta aldaketa fisikoek izugarrizko eragina izango
|
dute
gizabanakoaren kontzeptuaren garapenean.
|
|
|
Ikertzaileek ikertu nahi dute giza garapena zergatik gertatzen den modu horretan. Horrez gain, azaldu nahi
|
dute
gizabanako batzuk zergatik diren besteengandik desberdinak, eta, ondorioz, gizabanakoaren garapenean gertatzen diren aldaketa normatiboak azaltzen saiatzen dira (aldaketa horien sustraian dauden faktoreak, zerk sortzen eta zuzentzen dituen aldaketa horiek).
|
|
|
XIX. mende amaieran, Max Weberrekin batera, Diltheyk ezagutzaren metodoak aldarrikatzen zituen, testuen interpretazioa; baina, ez hori bakarrik, bere ustez bizi esperientziak gizarte eta kultura jakin baten printzipio bildumak eraturik baitzeuden intelektualki, emozionalki eta moralki. Testuinguru jakin batean produzitutako sentsazio eta harremanek eramaten
|
dute
gizabanakoa kosmos ikuskera indibidual jakin bat eratzera, era berean, ekoizpen kultural guztia kosmo ikuskera jakin horren produktua litzateke.
|
|
2017
|
|
|
Irudikapen horretan, horrela, kolektiboa nazioa, guri hemen dagokigunez gai izango litzateke bizitza indibidualak zentzuz erabat betetzeko, singulartasun horien zerizana erabat zehaztuz eta argituz. Ikuspegi postmodernistan, ordea, ez nazioak, ez beste ezein ideiak, ezin
|
dute
gizabanakoa zer den zehaztu, gizabanakoa berez izate zehatzezina baita, zer den guztiz argitzerik ez dagoena. Nazioak bizitza indibidualei zentzu betea eman diezaiekeelako ideiak, beraz, totalitarismo nabaria ezkutatzen du bere baitan, gizabanakoaren berezko zehatzezintasunari muzin egin eta bortxatu egiten baitu, ideal kolektiboaren muga hertsietara zeharo azpiratuz.208 Hau da, nazioak ez du gizabanako erabat engaiatuaren singulartasuna berreskuratzen eta atzera agerrarazten, galarazten eta desagerrarazten baizik.
|
|
2018
|
|
|
Kontratuaren gainerako teorialariek, gutxi asko, jabe gisa irudikatzen
|
dute
gizabanakoa oroz gain; baita Kantek ere. Haren hitzetan,, baldin eta kontratu batean alde batek bere libertate osoari uko egiten badio beste aldearen mesedetan, lehen partaide horrek pertsona izateari uzten dio, eta, beraz, kontratua bete beharrik ere ez du izango; hori kontraesan hutsa da, eta, ondorioz, berez ezdeusa eta baliorik gabea?.
|
|
2019
|
|
|
disposizionalak eta funtzionalak. Norbanakoaren baitako eta norbanakoaz kanpoko arrazoiek
|
dute
gizabanakoa hizkuntza bat edo bestea hautatzera bultzatuko.
|
|
2021
|
|
|
Izengoitiak unibertsalak dira eta historian zehar paper garrantzitsua jokatu
|
dute
gizabanakoen identifikazioan. Ponte izena erabiltzeaz gain, jaiotze toki izena erabili zuten grekoek.
|
|
|
Batetik, haurtzarotik nerabezarora eta, bestetik, nerabezarotik heldutasunera. Hortaz, erritu askotan bezala, heziketan ez izatetik izatera igaro behar
|
dute
gizabanakoek, ume izateari utzi behar baitiote, hil eta heldu gisa birjaiotzea.
|
|
2022
|
|
|
Superstizio kaltegarriak zientzia eta teknologiaren aurrerapenerako, supergizakiaren izatea bera, arrisku bizian jartzen dute eta. Ospe ona
|
dute
gizabanakoen artean, baina supergizakiaren ordena berriaren agerpena eta garapena oztopatzen dituzte.
|