|
2008
|
|
|
Euskarari> buruzko> Foru> Legeak> ezartzen du nafar euskalkiak zaindu eta errespe tatu behar direla1 Zinez, hitz ederrak dira, baina errealitateak bertzerik erakutsi eta era kusten digu. Gobernuan boterean dagoen alderdi politikoak (UPNk) eta Diario> de> rak> behin eta berriz erran
|
dute
ez dutela euskara baturik nahi Nafarroan, haien ustez «un vasco impuesto desde fuera, un arma más del nacionalismo vasco destinada a apropiarse de Navarra» delakoz, ez Nafarroako euskara «vascuence de aquí». Alabaina, hemengo euskalkiak bultzatzeko benetako ekimenik ere ez dute egin.
|
|
|
Pilotari bixia zen, dena zaina, kexuarena egiten jakinki beharrez, eta berehala irria, dena arrailleria, hori ere da jokoa. Pilotari bikoteetan ez
|
dute
ez beren lekua ebatsia historiarako: Harriet Gozterratxu lehenago bainan ere Bidegain Hasperue, Etchegorry Erramouspe, Etche garay Salette, Beheran Ibarburu eta beste hanbatek.
|
|
|
Baina umeak eskolaratu orduko badirudi etxeko euskarari garrantzia kentzen diogula eta haren gainetik jartzen dugu eskolan ikasitakoa. Horren ondorioz, guraso euskaldun euskalkidunek sarri askotan amore ematen dute etxean sartzen den eredu horren aurrean eta ez
|
dute
ez adorerik, ez konfiantzarik, umeak eskolatik dakarren eredu formal horri eurena, seguruenez eskolatik kanpoko erabilera ez formaletan erabiltzeko egokiagoa dena, kontrajartzeko edo euskaraz txarto esandakoa zuzentzeko.
|
|
2009
|
|
|
Hogei urte pasatu dira erbesteko jendearentzat ere. Garai batean pentsa zezakeen erbesteak Franco eroriko zela, aliatuek botako zutela, baina hogei urteren buruan ikusi
|
dute
ez dagoela zereginik. NBEk onartu egin du, Vatikanoak ere bai.
|
|
2012
|
|
|
Sarrionandiak eta Sarasketak, izan ere, Mirandek hasitako joko horri jarraitu nahi izan diotela dirudi. Masokistaren eta sadikoaren arteko elkarrizketa Kostas Axelos idazle atenastarraren obratik hartu dutela diote, baina aldi berean aitortzen
|
dute
ez dakitela ziur harena ote den. Miranderen eta Sarrionandiaren joko horien bidez, agerian geratzen da tradizio desberdinek elkarri mailegatutako puskez osatzen dela literatura, eta autorearen eta obraren arteko erlazioa, subjektibotasunaren eta idazketaren arteko lotura, guztiz hauskorra dela.
|
|
2013
|
|
|
Harrigarri da zoin errechki hartu duten soldado gaichoek, hurbildua dugun negu hunen etsia. Ikusten
|
dute
ez litekela oraino egin bake egiazkorik, eta badoazi aitzina. Orhoitzen dire zenbat pairatu duten hotzarekin eta ichtilarekin azkeneko neguan eta bizkitartean ez dire lotsatuak.
|
|
2016
|
|
|
Bere antzerkiak, nola Lelo, hiru ekitalditako drama (Euzkadi aldizkarian 1907an argitaratua), Sainz Basabek musikatua, Ebaristo Bustinza «Kirikiño»k euskaratu zuen eta, esan dugun bezala, Jose Zubimendik, Mirentxu testuarekin euskal ohiturak eta euskal abestiak erabiliko ditu. Abertzaletasunaren ideien hedatzeko erabiltzen zen antzerkia, baina testuek erakusten
|
dute
ez zela autoreen helburu bakarra. Antzerkiak ekartzen zituen beste aukerek, estetikak, lanen plazaratzeak eta herritarrekin hitz egiteko parada eta abar, horiek ere motibazioa sortzen zuten.
|
|
2019
|
|
|
Hogei urte pasatu dira erbesteko jendearentzat ere. Garai batean pentsa zezakeen erbesteak Franco eroriko zela, aliatuek botako zutela, baina hogei urteren buruan ikusi
|
dute
ez dagoela zereginik. NBEk onartu egin du, Vatikanoak ere bai.
|
|
2021
|
|
|
Beharrik da euskalduna kaso onekoa (Barbier); Ezagutu zuenean hurbildua zela jadanik bere azken orenera, eramanarazi zuen bere burua elizarat, hartu zituen elizakoak eta, handik beretik, haren arima saindua joan zen hirurogei eta hamabi urtez maitatu eta zerbitzatu zuen Jainko Jaunarengana (Joanategi); Ohartzen bazara zure sakelan, sast edo sist, sartzera doakizula esku arrotz bat, ez zara luzaz egoiten zure baitan gogoeta: ...quot; Zer ote da hau?" Ez; baina krak berehala zuk ere zure eskua hara berera (Hiriart Urruti); Azken xehetasunendako, igandean, hemen berean, hamaiketan, elkar ikusiko diagu (Larzabal); Lehenik, gaurko elizkizunen ondotik, plazan eginen da beste bat, hor berean, herri guziari eskainiko zaio edatekoa urririk (Larzabal); Etxahunek atzeman zuen aterbe herri horretan berean (Lafitte); Eurek uste
|
dute
ez dagoela inon ez justiziarik ez beste gauza onik hementxe bertan baino (J. B. Bilbao); Hemen bertan, datorrela musika hona (Barriola).
|
|
|
M. Lekuona). Baina aspektu ñabardurak adierazteko izan ere ageri denean (kexu izan, kexu izaten, kexu izango), corpusetako adibideek erakusten
|
dute
ez dela hurrenkera aldaketarik gertatzen: Ez gaitezen kexu izan ezin garelako[...] pozez garrasika hasi (Atxaga); Jakizue berarekin noranahi heltzen zaretelarik ere, ez naizela kexu izango (Montorio); Ez zara ezeren beldur izango (Elizen arteko Biblia).
|
|
|
[uste ez ((e) la)] → ez [uste ((e) nik)]. Hortaz, esanahi bera
|
dute
ez dut uste etorriko denik eta uste dut ez dela etorriko perpausek; errankideak dira. Eta berdin ez dirudi diru asko duenik eta diru asko ez duela dirudi.
|
|
|
bereizia —ez ezik— eta lotua —ezezik—; idazkera bereizia izan da erabiliena, eta Euskaltzaindiaren Hiztegiak ere bereizita ematen du. Gipuzkeraz idatzi dutenek, batik bat, erabili izan
|
dute
ez ezik (ezezik): Han bilduko dira gizonak ez ezik aingeru onak eta gaiztoak ere (Agirre Asteasukoa); Pilotara ez ezik beste apustu mota askotara ere zaleak dira txit gipuzkoarrak (Iztueta).
|
|
|
26.3.5.4b Alabaina, gisa horretan eratu adizki analitikoek ez
|
dute
ez balio bera, ez funtzio bera sisteman. Lehenbiziko biak (sartzen dateke, ikusten duke/ sartzen zatekeen, ikusten zukeen eta sartu dateke, ikusi duke/ sartu zatekeen, ikusi zukeen) modalitatearen esparrukoak dira.
|
|
|
23.2.2.4b Eguraldi aditz batzuek formalki du laguntzailea hartzen dute, baina ez
|
dute
ez ageriko subjekturik ez objekturik hartzen (ez dute argumenturik): atertu du, berotu du, hoztu du, ilundu du.
|
|
|
459): Paperak, ez dakit nola galdu dituen; Alabak, ez dakit zer egin nahiko duen; Sendagile horrekin, esaten
|
dute
ez direla inoiz ere operatuko20.
|