|
2008
|
|
|
Euskal izen guztiak halakoak direla pentsa dezake euskaraz ez dakienak edo euskal tradizio onomastikoa ezagutzen ez duenak. Eneka zenbatean hartu
|
dute
emakume izentzat. Zelan jakin Egieder emakume ala gizona den?
|
|
|
Bakardadeaz hitz egiten dutenean, jatorrizko herrialdeetan dituzten harreman sareez, eta harreman horien estutasunaz ari dira. Herrimina eta jatorrizko herrialdean geratu den familiarekiko kezka handiagoa
|
dute
emakume etorkinek euren seme alabak han utzita etorri direnean. Gainera, egoera irregularrean egoteak familia bizitzan eta norberaren jatorrizko herrialdearekiko deserrotzean ere baditu ondorio latzak.
|
|
2011
|
|
|
Elkarrizketatutako lagunek gogoeta egin
|
dute
emakume etorkinek justizia eskuratzeko orduan topatzen dituzten oztopoak atzemateko xedez, eta honakoak dira aurkitutako argi ilunak: a) salaketa jartzeak ematen dien beldurra; b) doaneko justizia eta horri buruzko informazioa jasotzeko zailtasunak; d) epaiketaren prestatze falta; e) justizia alorreko profesionalen aurreiritziak, eta f) egoera administratiboa erregulatze aldera babes agindua lortzeko izan ohi diren gorabeherak.
|
|
2012
|
|
|
99). Bestalde, Espainiako nahiz Autonomia Erkidegoko testuinguruan egindako ikerketek agerrarazten
|
dute
emakumeek gizonek baino neurri txikiagoan parte hartzen dutela, ez soilik ohiko erakunde politikoetan (sindikatu nahiz alderdietan) baita bestelako elkarte zibikoetan ere (Valiente, 2004; Elizondo et al., 2005). Bilboko partaidetza instituzioetan esku hartzen duten elkarteei dagokienez ere baliagarria da egiaztapen hori.
|
|
2014
|
|
|
oihala, beira edo harria margotzen dute. Pinturotan rol garrantzitsua
|
dute
emakumeak, egunerokotasunak, sufrimenduak eta askatasunak.
|
|
2015
|
|
|
Ikerlan honetan, kirol jardunaz harago, datuek hauxe nabarmendu dute: harreman sozialek garrantzia handia
|
dute
emakume pilotarientzat, jardueraren muinean daude, eta, horrek, talde sentimendua eratzen laguntzen du. Horrekin loturik, komunitatearen eraikuntza eta horrekiko atxikimendua ere nabarmendu beharrekoen artean daude.
|
|
|
Egun pisu handiagoa du ahozkoak, baina bertso-paperak ere ezinbestekoak izan dira tradizio hau guganaino iristeko. Carmen Larrañagak (1997) «Del bertsolarismo silenciado» artikuluan dioen moduan, bertso jarrien transmisioan paper garrantzitsua izan
|
dute
emakumeek. Hark azaldu bezala, bat bateko bertsolaritza, espazio publikoetan eginikoa nagusiki, gizonezkoen eremua izan da historikoki.
|
|
|
Denbora suspertu den gaia izan da elkarrizketetan, preso egonda denborak garrantzi berezia eta ezberdina duela adierazi digute elkarrizketatuek. Izan ere, askatasunean eta askatasunik gabe denborak beste esanahi bat duela azaleratu
|
dute
emakumeek. Espetxean igarotako aldiak denbora galduaren esanahia hartzen du preso ohi hauentzat.
|
|
|
Emakumezkoen aisia guneetan, adibidez, josteko makina ipini eta kirola egiteko material baliabideak bigarren aukera batean utziz. Ikerlan honen emaitzek mahai gainean ipini
|
dute
emakume preso ohiek izandako kirol eskaintza motz gelditzen zaiela, sortzen zizkien onuren aldean. Baina, alderdi hori sakonago aztertu beharreko ikergaia izan daiteke, idatzi honetan ez baitugu nahikoa datu aurkeztu.
|
|
2016
|
|
|
Hasteko, espazioei dagokienez, elkarrizketatu gehienek nahiko argiro hautematen
|
dute
emakumeentzat zentro gutxiago egoteak desabantaila handia ekartzen diela, euren ohiko inguruneetatik are gehiago urruntzea esan nahi duelako. Nagusiki, arazo handi moduan aipatzen dute Bizkaian emakumeentzako modulu arruntik ez egotea, gehienek bizilekua han dutela aintzat hartuta.
|
|
|
Bestalde, badirudi espetxe langileek gehiagotan hartzen dutela kontuan familia egoera emakumeen kasuan gizonen kasuan baino, hainbat erabaki hartzeko orduan; nahiz eta irizpide ofiziala ez izan. Dirudienez, askoz hobeto ezagutzen
|
dute
emakume bakoitzaren familiako egoera; zalantzarik gabe, neurri batean, emakumeek gizonek baino askoz ere gehiago hitz egiten dutelako senideei buruz, baina baita genero aurreiritziak direla-eta ere. Nolanahi ere, emakumeen kasuan, espetxe langileek badakite zeinek dituen ardurapeko pertsonak eta zeinek ez, zer nolako erlazioa duten, zaintzaz ardura daitekeen inor dagoen edo ez, etab. Gizonen familia egoeraren inguruan, aldiz, askoz gutxiago dakite eta, oro har, ez da hizketaldi gaia.
|
|
|
Espetxetik irtendakoan egoera ez dela kasik aldatzen kritikatzen duenik ere badago. Izan ere, estigmatizatzearekin lotura eginez, jendarteak emakumeak gehiago eta zorrotzago epaitu ohi dituela baieztatzean, batzuek nabarmentzen
|
dute
emakume delitugileak ama, alaba edota bikotekide txartzat ere hartu ohi direla usu. Eiderrek, gizon emakume presoekin aritzen den elkarte bateko kideak, honela adierazten du:
|
|
2017
|
|
|
Beste ikertzaile batzuek azaltzen
|
dute
emakumeek lanbide ez tradizionaletan sartzeari uko egin diotela, ez heziketa edo estereotipoengatik, baizik eta beste era batzuetako mugengatik. Nahiz eta emakumeei burutik pasa lanbide maskulinizatu batean sartzeko nahia edo ideia, zailtasun ugariri aurre egin behar izateagatik uko egiten diotela azaltzen dute.
|
|
|
Emakumeak lan maskulinizatuetan jardutean, eta kasu honetan autobus gidaritza lanbidean jardutean, bizi ditzaketen mugak identifikatzeari begira, egindako elkarrizketek ahalbidetu
|
dute
emakumeek duten askotariko diskurtsoa eta bizi duten errealitatearen zertzelada bat jasotzea. Errealitatea ikusi eta bizitzeko modu erabat ezberdinak agerian jarri dira.
|
|
|
Hau da, genero arteko desberdintasunak mantentzen dira akulturazio prozesuetan. Egoera horiek denek justifikatzen
|
dute
emakume etorkinen osasun psikologikoa gizonenarekin konparatuta okerragoa izatea (Amponsah, 2010; Elgorriaga et al., 2016; Jasinskaja Lahti, Liebkind eta Perhoniemi, 2006; Patiño eta Kirchner, 2008).
|
|
|
Azpimarratu behar da gero eta lan gehiagok erakusten dutela bai gizonek bai emakumeek estres maila berdina adierazten dutela (adibidez, Teixeira de Almeida eta Vaz, 2011; Lahoz eta Forns, 2013). Ikerketa batzuen arabera, emakumeek akulturazio prozesuan estresaren hautemate handiagoa izaten dute jasan behar dituzten zailtasunengatik, hala eta guztiz ere, Euskal Herrian eginiko ikerketek (Elgorriaga et al., 2012; Sevillano et al., 2013) baieztatu
|
dute
emakume eta gizon etorkinen egoera sozioekonomikoa eta diskriminazio pertzepzioa antzekoak direla eta horrek aditzera ematen du estresaren pertzepzioan desberdintasunik ez egotea. Bestetik, ondoezaren inguruan dauden ikerketetan kontraesanak daude:
|
|
2019
|
|
|
Historiak emakume bertsolariak ikusezinak bihurtu ditu. Arkeologia lana egitea ezinbestekoa ikusten
|
dute
emakume bertsolarien izenak erreskatatzeko. Bertsolari gazteenek plazan kantuan eurak baino lehenago hasitakoak aitzindaritzat dituzte; helduagoek izenak aipatzeko orduan, Joxepa Antoni Aranberri, Mattea Joxepa Zubeldia, Bixenta Antonia Mogel edota Iñaxi Etxabe izendatu dituzte batik bat.
|
|
2022
|
|
|
Hala, Marokoko Familia Kodeak sartu zituen emakumeen eskubideen arloko erreformek hainbat oztopo izan zituzten, hala nola estereotipo sexistak eta gizarteegituren hauskortasuna, eta horiek guztiak aplikatzea lan zaila izan da. Marokon dauden estereotipo sexistak eta gizarte egituren hauskortasunak eragin
|
dute
emakumeak bizi duen egoera eta hori dela eta, gero eta emakume gehiago dira migrazio fluxuen protagonistak. Horiek senarraren migrazio proiektuarekin bat egitetik, duela ez asko arte ohikoa izan zen bezala, haren funtsezko pieza izatera igaro dira.
|
|
|
Horren erakusgarri Familiaren Kodea eta Nazionaltasun Kodearen erreforma berria dira. Aurrerapen horiek esan nahi
|
dute
emakumeen mugimendu dinamiko, militante eta jarraitzaile baten etengabeko ekintzaren gailurra.
|
|
|
Ezkontzari begira,% 23k baino ez dute begi onez ikusten emakumea tutore juridiko baten beharrik gabe ezkontzeko aukera. Familiari dagokionez, galdetutakoen% 75,7k uste
|
dute
emakume batek seme alabak izan behar dituela errealizatuta sentitzeko. Hala ere, familia murriztua, 2 edo 3 dituena, eredu egokiena da biztanleen% 66,9rentzat eta, bereziki, gazteen% 76,9rentzat.
|
|
2023
|
|
|
Literaturaren berrikuspen narratiboa egin ondoren lortutako datuek azaleratu
|
dute
emakumeentzako kirol kanpainen beharra dagoela (Malaijerdi et al., 2019; Thing et al., 2016), eta horiek diseinatzeko garaian garrantzitsua dela emakumeen interesak ezagutzea eta kontuan hartzea (Blanco Magadan et al., 2009), baita horietara egokitzea ere (Hanlon et al., 2010; Rich et al., 2019), azken finean, genero perspektiba txertatu eta sustatzea (Khare et al., 2015; McVey eta Harrison, 2019...
|
|
|
Genero rolek eta estereotipoek lotura estua
|
dute
emakume eta gizonen parte hartzeko desberdintasunarekin, JFKa gizonek menderaturiko ingurunea baita eta genero rolak direla-eta, emakumeengandik ez da jarrera maskulinoak adieraztea espero (Palascakova eta Palascakova, 2020). Emakume askok JFKa gozamenez praktikatu arren, genero estereotipoekin loturiko zenbait oztopori aurre egin behar izaten diote, batez ere tradizio maskulinoa duten kiroletan (Alsarve eta Tj^nndal, 2020; Joncheray et al., 2016).
|