|
2008
|
|
|
Plusak eta dietak izoztuta egon ostean berriro lortuko dituzte, eta lan istripu baten ondorioz aldi baterako ezintasuna badute soldata %100 kobratuko dute. Horrez gain, Berdinketa Batzorde bat eratuko
|
dute
emakumeak ere sektorean guztiz integratzeko asmoz. Hitzarmena lau urtez egongo da indarrean.
|
|
|
Diskrezioa, erosotasuna... askatasuna, probokazioa. Arrazoi askorengatik aukeratu
|
dute
emakumeek gizonez janztea, historian zehar. Gizonezkoen pare izan nahi zuten.
|
|
|
Are argigarriagoa da Espainiako eta Hego Euskal Herriko enpresen gainean egindako azterketa: bertako 1.000 enpresa handietako %76k ez
|
dute
emakumerik administrazio kontseiluetan. IBEX indizeko enpresetako goi postuetan ere emakume gutxi dago; 35 enpresotan 516 zuzendaritza postu daude, eta haietan 31 emakume baino ez, %6 alegia.
|
|
|
Zuzendaritza postu apur horietako batean dago Ana Belen Juaristi, Confebaskeko zuzendariordea. Haren hitzetan, faktore askok baldintzatzen
|
dute
emakumeak zuzendaritza postuetara ez heltzea; besteak beste, emakumeak lan munduan berriki sartu izanak eta emakumeek hautatzen dituzten ikasketek eta lan ibilbideak. Enpresetako gizon eta emakume kopurua legez ezartzea, ordea, «ia ezinezkoa» iruditzen zaio Juaristiri:
|
|
|
Enpresa handi guztiek
|
dute
emakumeren bat administrazio kontseiluan. IBEX indizeko 35 enpresetako 516 postuetatik, emakumeek 31 baino ez dute betetzen, 14 enpresatan.
|
|
|
Zein traba
|
dute
emakumeek goi karguetara heltzeko?
|
|
|
Hortaz, oherako, Bizargorri hori bakarrik izango
|
dute
emakume hauek denek...
|
|
|
Elizaren ideia «matxisten» aurka eta eskubideen alde jarraituko
|
dute
emakumeek
|
|
|
Ildo horretan, Nafarroako osasun zerbitzuan itxaron zerrendak «luzeak» direla salatu du Saray elkarteak. «Minbizia diagnostikatu ondoren, hurrengo kontsultara arte sei hilabete itxaron behar izan
|
dute
emakume batzuek», Pepa Pagola elkarteko presidenteordeak azaldu duenez. Eta salatu dutenez, «estutasun handia» sortzen die minbizia duten emakumeei.
|
|
|
Osasunbideko buruen arabera, espezialistekin hitzorduak ordenatzen eta kudeatzen ditu sistema horrek. Hartara, kontsulta batetik ateratzean hurrengo hitzordua ezarrita
|
dute
emakumeek, beste espezialitate batekoa izan ala ez. Eta, sistemari esker, «azkarragoa eta eraginkorragoa» da tumorea detektatzeko prozesua, osagileen arabera.
|
|
|
Emakume guztiak dira gai?, dio Campanak. Hala, wing tsun borroka arteko teknikak irakasten ditu; horren bidez, erasotzailearen indarra bera baliatzen
|
dute
emakumeek. Ikastaroan parte hartu duten 26 andreak pozik daude horrelako ekimenekin.
|
|
|
Emakumeko 1,2 haur jaiotzen dira egun Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Adituen arabera, ordea, belaunaldien arteko ordezkapena egoki gerta dadin, 2,1 haurrek jaio behar
|
dute
emakume bakoitzeko. Dena dela, egungo datua, eskasa izan arren, ez da izandako okerrena; 1994an, adibidez, 0,9 haur jaio ziren emakumeko.
|
|
|
Hala izan ohi da. Batzuetan, hala ere, erabilgarri joz gero politikoki zuzenesten den mundu itxuraldatu baten ikur ere jarri ohi
|
dute
emakumea.
|
|
|
Batzuek uste
|
dute
emakumeak beti ari garela maitasunaz, erromantizismoaz...
|
|
2009
|
|
|
Lehen hilabete edo asteetan loa, usaimena eta sentiberatasuna ere egokitu egiten dira. Azalaren aldaketak, ilearenak eta azkazalarenak, aldaketa hormonal horiek guztiek eragina
|
dute
emakumearengan. Besteentzat ergelkeriak izaten direnak, norberarentzat mundu bat izateaz gain, ama izango denak topikoei aurre egin behar izaten die.
|
|
|
Ikerketa batek argi eta garbi erakutsi du milaka emakumek lasaigarriak eta somniferoak edo lo eragileak hartzen dituztela nerbioak kontrolatzeko eta insomnioa gainditzeko. Denborarekin botika horiekiko mendekotasun handia garatzen
|
dute
emakume gehienek, eta farmakoak hartzen medikuaren aginduz hasten diren arren, hasierako arrazoia desagertu ondoren zailtasun asko izaten dituzte botika horien kontsumoa bertan behera uzteko.
|
|
|
Pertsona nagusientzat eta mendekotasuna duten nagusientzat laguntza zerbitzu publikoak sortzearekin batera, maiz entzuten diegu politikariei zein garrantzitsua den pertsona nagusientzako laguntza, baina inoiz ere ez diegu entzuten zaintza hori gehienbat edo ia beti emakume langileek egiten dutela. Aurtengo Martxoaren 8an ere, aurreko beste askotan bezala, politikariek, euren tribuna publikoetatik, berdintasuna aldarrikatzen
|
dute
emakumeen eta gizonen artean, baina gu geu emakumeok gara kalean salatu behar dugunok desberdintasun hori ez dela benetakoa izango, generoko lan diskriminazioak iraun bitartean. Instituzioan errealitate hori da sektorean lan egiten duten emakumeen lan eta soldata baldintzen prekarietatea.
|
|
|
Gainera, nabarmendu dute, horri lan merkatuan emakumeek bizi ohi duten diskriminazioa gehitu behar zaiola. Salatu
|
dute
emakumeen soldatek gizonenak baino txikiagoak direla oraindik, eta langabezia gutxiago kobratzen dutela. Gainera, politika publikoak kritikatu dituzte.
|
|
|
Gizonek, ordea, tabernan sarturik igarotzen dute, hitz aspertuan eta zurrutean. Hortaz, sexu grebari ekitea erabakiko
|
dute
emakumeek, alegia, senarrarekin sexu harremanak izateari utziko diote. Protesta gisa.
|
|
|
Emakumeen aldeko taldeek eta botikariek ezinbestekotzat jotzen
|
dute
emakumeei pilulari buruzko informazioa ematea. –Jendeak barneratu behar du ez dela antisorgailu arrunta, egunero erabiltzekoa, baizik eta larrialdiko erremedioa?, dio Zulaikak.
|
|
|
Hala aurreratu zuen, behinik behin, joan den igandean. Ahmadinejadek esandakoa betetzen badu, Iraultza Islamikoa izan zenez geroztik (1979) lehen aldiz izango
|
dute
emakumeek ministerioren baten gidaritza.
|
|
|
Baionan gizon bat espetxeratu
|
dute
emakume bat bortxatzen saiatzeagatik
|
|
|
Sexu identitateari buruzko mahai ingurua egin
|
dute
Emakume Abertzaleen IV. Topaketa Feministetan, eta ohiko eredu feministarekin hausteko beharra aldarrikatu dute.
|
|
2010
|
|
|
Hala uste du Tourainek eta egungo errealitatearen argazkia atera du: Emakumeak ez daude gizonen aurka, emakumeak emakume eta gizon dira aldi berean, baina gizonek ez
|
dute
emakume izan nahi.
|
|
|
haurdunentzako laguntza publikoak; seme alaben zainketarako lan eskubideak; sexu seguruari buruzko informazioa... Informazioa eman eta gero, hiru eguneko epea
|
dute
emakumeek erabakia hartzeko.
|
|
2011
|
|
|
Europako Batzordeak administrazio kontseiluetan gizonen eta emakumeen presentzia parekatzeko agindu die enpresei. Baina nazioarteko erakunde publikoetan zer leku
|
dute
emakumeek. Zein da emakumeen egoera NBE Nazio Batuen Erakundean, NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundean, Munduko Bankuan, NDF Nazioarteko Diru Funtsean edota EB Europako Batasunean. NBEk, 1945an sortu zutenetik, bederatzi idazkari nagusi izan ditu, guztiak gizonak; azkena, Ban Ki moon.
|
|
|
«Suitzan demokrazia erabili
|
dute
emakumeei bozkatzeko eskubidea galarazteko»
|
|
|
Epaileari gezurra esatea leporatzen diote.Horrez gain, fiskalak dio emakumeak gezurra esan zuen asilo eskaeran: ez zuela sorterritik, Gineatik, hiltzeko arriskua zuelako ihes egin, eta zer esan behar zuen ikasarazi ziotela, asiloa lortu ahal izateko.Kasua gehiago nahasteko, gehitu
|
dute
emakumeak harremana duela drogak edukitzeagatik espetxeratuta gizon batekin; ustez dirua zuritzen zuela, emakumearen aurrezki kontuan 100.000 dolar (69.000 euro) sartu baitzituzten bi urtean; eta hilero ehunka dolar gastatzen zituela telefonoa ordaintzeko.Aldaketarik ezDena den, Kenneth Thompson emakumearen abokatuak gogoratu du ez duela behin ere zehaztasun bakar bat ere aldatu benetan epaitzen ... Hala ere, ohartarazi du horrek ez duela esan nahi kasua amaitu denik.Epailearen erabakiak berpiztu egin du Dominique Strauss Kahnen etorkizun politikoa.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, emakumeari ematen zaion tratua «berezia» izaten dela azaldu dute. «Inkomunikazio egunetan, sexualki iraintzen, mehatxatzen eta erasotzen diete kasu askotan», salatu
|
dute
emakumeek. Espetxeak ere gizonezkoek gizonezkoengan pentsatuta eraikitako azpiegiturak direla ohartarazi dute.
|
|
|
Emakume askok aitortu dute beldurra sentitu dutela Al Nahdako kideen asmoen berri entzun eta gero; euren eskubideak desagertuko diren beldurra. Hain justu, eskualdeko herrialdeen artean Tunisian
|
dute
emakumeek eskubide gehien. Beste hainbat herrialde arabiarretan ez bezala, dibortzio eta abortu eskubidea aitortzen die herrialdeko konstituzioak.
|
|
|
Anaia Musulmanen garaipenaren eta muturreko alderdi salafisten gorakadaren aurrean, bozen %28 eskuratu dituzte? etorkizun beltza aurreikusi
|
dute
emakume askok. «Harrituta geratu nintzen fundamentalisten erabateko garaipenarekin.
|
|
|
Nire nortasunaren ikur bakarra melhafa buruko zapia da». Zapia erabiltzeko askatasuna
|
dute
emakume sahararrek, eta herritartasuna berreskuratzeko borrokaren ikur gisa erabiltzen dute. Aziza Brahim musikari eta aktoreak sortu du filmeko musika, eta Euskal Herria aurretik ezagutu du, Oreka TXrekin elkarlanean besteak beste.
|
|
|
Kanporatu egingo dituztela uste dute», argitu du Ergonek. Egunero ikusten
|
dute
emakume etorkinen artean beldur hori SOS Arrazakeriako egoitzetan. «Gure bulegora etortzea ere kostatu egiten zaie, asko eta asko beldurtuta etortzen dira.
|
|
|
Jaioterrian ere jarrera matxistak jasan dituzte askok. «Uste
|
dute
emakume izateagatik dena onartu behar dutela, jasaten duten tratua normala dela». Hori aldatzea «ezinbestekoa» iruditzen zaio Ergoni.
|
|
2013
|
|
|
Apurka apurka ari gara horri denari buelta ematen baina oraindik bidea falta zaigu. Horretan eragin handiagoa izan
|
dute
emakumeek gizonezkoek baino. Nik ez nuke bereizketa hori egingo.
|
|
|
«Emakumeek badute zerbait autismotik babesten dituena», esan zuen Yale Unibertsitateko (AEB) Medikuntza Eskolako Stephan Sandersek. Han egindako ikerketa batean, genotipo laginak aztertu dituzte, eta hala ondorioztatu
|
dute
emakume gehienek autismoa izateko herentziazko arrisku faktoreei aurre egiteko ahalmena dutela. Hori horrela, garbi ikusi dute gizonezkoen arrisku faktoreak baino gehiago, emakumezkoen babes mekanismoak direla ikerketa alor honen gakoa, eta bide hori urratuko dute hemendik aurrera.
|
|
|
XXI. mendeko langile klaserik hedatuenak beste ezaugarri batzuk ditu. Zerbitzuetako langileek osatzen dute, eta, horretan, itzal handia
|
dute
emakume, gazte eta etorkinek. Jarduera batzuetan, prekarietatea da beste ezaugarrietako bat.
|
|
2014
|
|
|
Areto handienaren hondoan dago kartel ospetsuena, 1989an gauzatua: «Biluzik egon behar
|
dute
emakumeek Metropolitan Museoan sartzeko. Arte modernoko ataletako artisten %5 baino gutxiago emakumeak badira ere, biluzien %85 emakumeenak dira».
|
|
|
Euskal Herrian azken urteotan hainbat mugimendu izan badira ere, aurten Gure Artea saria hiru emakumek jaso dute, kasurako?, ez dago batere argi gauzak hobetuz doazen, nazioartean arte esparruan genero ikuspegitik erreferentzia nagusia zen Gasteizko Montehermoso itxi dute?. Noiz arte jarraituko
|
dute
emakumeek argiki baztertuta artearen munduan?
|
|
|
Erasoen aurka, batuta Emakumeen sexu askatasuna urratzeagatik bost salaketa jarri dituzte aurtengo Iruñeko festetan, iaz baino bi gutxiago. «Festa esparruek ere espazio seguruak izan behar
|
dute
emakumeentzat. Bat egin behar dugu eraso sexisten aurka», esan zuen Enrique Maia Iruñeko alkateak sanferminak amaituta egin zuen agerraldian.
|
|
|
Gainera, Rodriguez Gimenaren aburuz, justizia sistemak batzuetan ez du behar bezalako babesik ematen, erraterako, emakumea eta gizona parez pare jartzen baititu epaiketetan, eta salaketak kentzen dituzten emakumeak errudun sentiarazi. Osasun alorrean asko dago egiteko oraindik, beraz, baina datuek eta errealitateak argi erakusten
|
dute
emakumeen aurkako indarkeriaren hedadura eta garrantzia. Bortizkeriak ez du, ordea, osasunaren alorra soilik hunkitzen.
|
|
|
Indarkeria fisikoa. Indarkeria fisikoa ere jasan
|
dute
emakumeen %27k haurrak zirenean.
|
|
|
Ez dira erabat ase, alabaina. Hain justu, 2002ko hutsak zuzentzeko eta baliabideak ezartzeko «finantzaketa konpromiso sendoa» galdegina
|
dute
emakume taldeek. Beharrezko jo dute testu berri bat onartzea, indarrean dagoen legea hobetzeko.
|
|
2016
|
|
|
Emakumeak itsasoan egindako lanak ere ez duelako oihartzunik izan. Horregatik zabaldu
|
dute
Emakumeak eta itsasoa erakusketa Untzi Museoan. Harreman horri merezi duen aitorpena egiteko.
|
|
|
Horrez gain, Stockholmeko batelarien inguruko ikus entzunezko bat dago. Bilboko zirgariak ageri diren hainbat margolan ere badaude, eta, haien ondoan, atentzioa ematen du Dora Salazarrek egindako eskultura batek.Argazkiek ezin hobeto islatzen
|
dute
emakume langileen eguneroko bizimodua. XIX. mendearen amaierakoak eta XX. mendearen hasierakoak dira irudiak.
|
|
|
Eta hala eskatu nahi diegu, gainera, Donostiako Udal talde politiko guztiei, beraien eskuetan baitago.Badira urteak Emakumea eta Hiria Foroak (1998tik lanean ari den foroa) Donostiako kaleetan emakumeen presentzia areagotzeko proposamenak egin zituela; tartean, Kasildarena. Izan ere, Donostiako kaleen %10ek bakarrik
|
dute
emakumeen izena. Orain, talde politiko batek mahai gainean jarri du proposamen zehatz bat eta berau eztabaidatuko dela badakigu.
|
|
|
Etxean ezagutu du hori berak, adibidez, Euskaldunako langilea baitzuen aita, eta itxieraren aurkako protesta eta borroketan aritua baita haren ama ere. «Aitortza behar
|
dute
emakume eta gizon haiek guztiek».Ernesto del Rio Zinebi jaialdiko zuzendariak azaldu duenez, Bilboren historia gogora ekartzea da jaialdiaren helburuetariko bat, eta horregatik ekoitzi dute Euskaldunako emakumeen filma. ETBren eta EHUren laguntza ere izan dute horretarako.
|
|
2017
|
|
|
hamabi puntu igo da parte hartzea. Gure Artea sariaren kasuan, berriz, garai desberdinetan izan dituen aldaerak gorabehera, zailago izan
|
dute
emakumeek irabaztea: bitarte irabazleen hamarretik bat izan zen emakumea; 1990eko urteetan hamarretik hiru; 2000ko hamarkadan %26; eta azken hamarkadan %46 Aldea nabaria da, beraz, hasiberrientzako sarien eta ibilbide bat egina dutenen artean.
|
|
2018
|
|
|
Ondorioz, Andorrako emakumeak behartuta daude herrialdeko gainerako ospitaleetara joatera, edo atzerrira, hala behar izanez gero. Aurten, anomalia hori borrokatu
|
dute
emakume ugarik kalean, hainbeste arrazoirengatik historiko izan den Martxoaren 8 honetan.
|
|
|
Emakumeak badira, gainera, azkenean hirugarren bat ere badago, etxeko lanei edo umeen zaintzari dedikatzen zaiona. Egoera jasangaitz horretan, maiz murriztu behar da alderdi bat; gizonezkoen artean, etxeko lanak edo zaintza izan daitezke; emakumeen kasuan, artea da beti.Beraz, egun bateko grebaren indarra ukatu gabe, beste estrategia batzuekin uztartu
|
dute
emakume artistek. Haien lana aintzakotzat hartzea nahi badugu, ikusezintasunean uzten dituen sistema aldatu da.
|
|
2019
|
|
|
India hegoaldeko estatu horretan, atzo greba egin zuten bezperan bi emakume tenplu batean sartu izana salatzeko. Bindu Amminik eta Kanaka Durgak zirrikitu bat zabaldu
|
dute
emakumeak guztiz baztertuta bizi diren herrialdean; asteazken goizaldean, mendeetan emakumeentzako debekatuta egon den tenpluan sartu ziren, Sabarimalan. Ekintza horrek talde kontserbadoreen protestak eragin ditu estatu progresista horretako hiri nagusiak ia guztiz gelditzeraino.Eskolak, dendak eta bulegoak itxita egon ziren atzo, eta garraio publikoa ere etenda egon zen.
|
|
|
–Amorrua antolatzea eta konplizitateak jostea?. Bai baitaukate lana egiteko. Nabarmendu
|
dute
emakumeak ari direla, sistema zapaltzailea, eta haren ondorioak pairatzen:
|
|
2020
|
|
|
Zornotzako Zelaieta parkea (Bizkaia) emakume nekazari eta artisauen bilgune bihurtuko da gaur goizean. Emakumeen Nazioarteko Eguna kari, 23 aldiz eginen
|
dute
emakume nekazari eta artisauen produktuak saltzeko azoka. Denera hogei postu paratuko dituzte, eta denetariko eskaintza egonen da.
|
|
|
Dokumental saioan, bestalde, tarte nabarmena hartzen
|
dute
emakume kolonizatuek aurrera eramandako borrokek. Horietako bat Kenyako Mary Nyanjiru da:
|
|
|
Bestalde, pandemia dela-eta, genero indarkeria pairatzen dutenei edota hori sufritzeko arriskuan daudenei funtsezko zerbitzuetarako sarbidea zedarritu zaiela onartu zuen UNHCRk, hala nola zerbitzu psikosozialetakoa, nahiz osasunari eta segurtasunari loturikoa.«Neurriek oztopatu egiten
|
dute
emakumeek laguntza horiek jaso ahal izatea».
|
|
|
Niri asko gustatzen zaidan lasterketa bat da, eta, egia esan, txirrindulari gehienei gustatzen zaie. Kanpoko taldeek beti etorri nahi
|
dute
Emakumeen Birara, oso lasterketa polita da, urte askotan egindakoa, eta aukera gutxi egoten da Euskal Herrian familiaren eta lagunen artean ibiltzeko. Horregatik, pena da horrelako lasterketa bat galtzea, eta espero dut hurrengo urtean berriro etorri ahal izatea.
|
|
|
«Herri honek jasandako indarkeriaren biktima diren bi emakumezkok ahotsa eman nahi izan diote manifestazio amaieran irakurriko den testuari». Gaineratu
|
dute
emakume horiek argi dutela gorrotoak eta mendekuak kalte bakarrik egiten dutela, eta ez dutela nahi inork euren izenean hitz egitea, edo euren mina «modu alderdikoi» batean erabiltzea. «Eraiki egin nahi dute, ahanzturarik gabe, baina aurrera eginez, gorrotorik gabe».
|
|
|
Gobernuaren eta instituzioen lana ez ezik, komunikabideen jokabidea ere salatu
|
dute
emakumeen eskubideen aldeko taldeek. Escamillaren kasuan, esaterako, La Prensa egunkariak haren gorpuaren irudiak argitaratu zituen azalean, «Kupidoren akatsa izan da» titularpean.
|
|
|
«Bizitzea merezi duen mundu bat nahi dugu, baina soilik denontzat baldin bada». Ildo horretan, gogora ekarri
|
dute
Emakumeen Mundu Martxak mobilizazioak egingo dituela aurten kontinente guztietan, eta bat egin dute haren leloekin: «Ez ditugu onartuko mugak eta politika arrazistak, ezta xenofobiatik datozen gorroto diskurtsoak ere».
|
|
|
Gainera, jende gaztearekin egitea nahiago dute, belaunaldiartekotasuna lantzeko. Ohartarazi
|
dute
emakumeen kasuan arrakala handiagoa izaten dela, batez ere lan munduan aritu ez direnen kasuan.
|
|
|
Horiez gain, atzerapena izango
|
dute
emakumeen mutilazio genitala eta haurren ezkontza behartua desagerrarazteko programek. Hurrengo hamarkadan, bi milioi neska gehiagori egingo diote ablazioa, eta pandemiak bultzatuko du adin txikiko hamahiru miloi lagun derrigortuta ezkontzea.
|
|
2021
|
|
|
Horrek ez du laguntzen. Izan ere, ez
|
dute
emakume futbolarien egoera bizi izan, eta ziurrenik ere horrek badu eragina. Realari, Levanteri eta Vila reali federazioaren ikurra ez eramateagatik jarritako zigorrak ere ez ditu gauzak errazten.
|
|
|
Kontzientzia feministarekin zerikusia dauka: hala duten duten emakumeek, oro har, ikusten
|
dute
emakumeekin zerikusia duen inkesta bat dela, eta, beraz, erantzun egiten dute.
|
|
|
Okerrena da ez dagoela datu zehatzik, ez zenbat kasu dauden, ez non egiten diren. Izan ere, herrialde guztiek sinatu
|
dute
emakumeen aurkako indarkeria debekatzen duen NBE Nazio Batuen Erakundearen ituna, baina praktika horiek ez dira amaitu, besteak beste kontrolik ez dagoelako eta ustelkeria ere oso zabaldua dagoelako. Bestetik, asko horren aldekoak dira, eta, debekatuta dagoela jakin arren, ezkutuan egiten dute, edo haurra jaioberria denean egiten diote ablazioa.
|
|
|
Hegoafrikako Gobernuak ezarritako hainbat neurrik emakumeen eskubideak babesten dituzte, baina lege horiek ez
|
dute
emakumeen egoera hobetzea lortu. Hainbat faktore dira horren erantzule:
|
|
|
Hirigunean handia da feminismoaren presentzia, eta oso nabarmena da legeetan izan duen eragina: sexu bereko bikoteen ezkontzak onartu dira, eta indarkeriaren aurrean babes legala
|
dute
emakumeek. Azkenaldian gero eta protesta gehiago ikusten dira, eraso asko salatzen dira kalean; biktimei elkartasuna adierazteko.
|
|
|
Maddi Barber, Arantza Santesteban, Lur Olaizola, Marina Lameiro, Maider Oleaga, Iratxe Fresneda... Santamariaren irudiko, gaur egun Euskal Herriko ikus entzuleek eskertu egiten
|
dute
emakume zuzendariak egotea. «Ardura bat dago, zerbait aldatzen ari da; kontzientzia bat sortzen ari da, ikusleok erantzukizuna dugulako».
|
|
|
«Gure oinarrizko eskubideei eragiten die, baita gure osasunari eta autoestimuari ere. Halako umiliazio publikoek mugatu egiten
|
dute
emakume ijitoen parte hartze soziala».
|
|
|
Bide horretan, nabarmendu du fenomenoak «lotura handia» duela migratzeko bide segururik ez edukitzearekin: «Sarri, migrazioari salerosketa sareen bidez ekitea beste aukerarik ez
|
dute
emakumeek eta neskek».
|
|
|
Elisabeth Cowi eta Mary Ann Doane teorialari feministek uste
|
dute
emakumearen estereotipo klasiko hori ezin dela feminismoaren subjektutzat hartu, feminismoak ideologia patriarkalean piztutako beldur maskulinoaren sintoma gisa baizik. Baina Ituartek uste du pertsonaia horiek «zirrikitu bat» ireki zutela «inkontzienteki».
|
|
|
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako emakumeen %32k uste
|
dute
emakume izateagatik diskriminatu egin dituztela inoiz lanean. %20k «noizean behin» sentitzen dute bazterketa hori; %7k, «sarritan», eta %5ek, «oso sarritan».
|
|
|
alegia, soldata arrakala existitzen dela. Gizonezkoen artean %72k uste
|
dute
emakumeei gutxiago ordaintzen zaiela.
|
|
|
L.A: Emakume paperetik bizi da sistemaren zapalkuntza heteropatriarkala, eta bertsolaritzaren barruan ere, hegemonia bat hautsi behar
|
dute
emakume bertsolariek.
|
|
|
Ipuinek nola islatzen
|
dute
emakumeen zanpaketa?
|
|
|
Datu ilunagoak ere jasotzen ditu NBEk: munduan, 11 minutuan behin hiltzen
|
dute
emakume bat. Iaz, 47.000 emakume eta neska hil zituzten.
|
|
|
Europan, egoerak hobera egin du nolabait, eta %13 gutxitu dira azken hamar urteetan gertuko norbaitek hildako emakumeen kasuak; Amerikan, berriz, %9 ugaritu dira. Hala ere, Walyren esanetan, Afrikan
|
dute
emakumeek arriskurik handiena bikotekide edo familiakoren batek eraso diezaien.
|
|
|
Akusatuak aitortu egin zuen errudun zela, baina erailketa ukatu zuen; delitua giza hilketatzat hartzeko eskatu zuen defentsak. Fiskaltzak eta akusazio partikularrak, ordea, erailketa izan zela uste dute, eta 24 urteko espetxe zigorra eskatu
|
dute
emakumeari eragindako lesioak ere aintzat hartuta.
|
|
|
Crespo historialariak, dokumentazio lan xehe eta sakonaren laguntzaz, hitza eman die protagonistei; Ziordia margolariak, ordea, bizia, akuarelaz ondutako marrazkiek orrialde gehienak hartzen baitituzte. Bi biek, Euskal Herria alborik albo zeharkatu
|
dute
emakumeen kartografia osatzerakoan, euskal ekialdeko muturretik iparralderaino, hegoaldetik ere pasatuta. Gainera, zenbait lan akademikotan egin ohi den bezala, aurkibide toponimikoa ere badakar obrak atzeko aldean, aurkibide onomastikoaz eta kronologikoaz gain.
|
|
2022
|
|
|
Duela urte eta erdi, salaketa bat aurkeztu zuen Konstituzionalean, abortua zigor kodetik kentzeko. Mugimenduak ez du lortu abortua delitu gisa ez hartzea, baina garrantzitsutzat jo
|
dute
emakumeek sei hilabeteko abortatzeko eskubidea aitortua izatea. Hala ere, Konstituzionalak beste salaketa bat aztertu behar du oraindik, eta abortuak aurrerantzean ere delitu izan behar duen ala ez erabaki.
|
|
|
Aldarrikapen feminista ugari ere egingo dira egunotan euskal hedabideetan. Euskal Kazetarien Elkarteak eta Kazetarien Euskal Elkargoak ohartarazi
|
dute
emakume kazetariek ez dituztela zuzendaritza postuak lortzen. «Emakumeek, gainera, soldata txikiagoak lortzen dituzte.
|
|
|
Ertzainek lesio arinak eta agintaritzaren aurkako atentatua egotzi dizkiote emakumeari, eta gaur hasi da haren aurkako epaiketa, Bilbon. Hainbat herritarrek elkarretaratzea egin
|
dute
emakumeari babesa adierazteko eta sakonean arrazismo kasu bat dela salatzeko.
|
|
|
Zeri buruz ez gara mintzatu, emakumeok? Horrela erabili izan
|
dute
emakumeek euskara, hizketan.
|
|
|
Aurrez egin izan diren beste hainbat ikerketek agerian utzi
|
dute
emakumeek gizonek baino gehiago egiten dutela euskaraz, eta, halaber, gehiago parte hartzen dutela euskararen aldeko egitasmoetan ere. Bada, ez dio kontrakorik Klusterraren behaketak ere.
|
|
|
Europak abortuaren aldeko legedia aurrerakoiena duen arren, beste zenbait arazorekin topo egiten
|
dute
emakumeek: abortatzeko baliabide faltarekin.
|
|
|
Sanferminetan pairatzen ari diren eraso matxistak salatzeko «txistualdi herrikoia» egin dute gaur, Iruñeko Gaztelu plazan. Zarataren bidez, gaitzetsi nahi izan
|
dute
emakume batek asteburuan Mendillorri auzoan jasaniko erasoa.
|
|
|
Talibanek airera tiro eginez sakabanatu
|
dute
emakume talde bat Kabulen
|
|
|
Egoera horretan, emakumezkoak dira egunerokoan oztopo gehien dituztenak. AI Amnesty Internationalen Heriotza pauso geldian txostenaren arabera, azken hamabi hilabeteotan ia erabat desagerrarazi
|
dute
emakumeen hara hona ibiltzeko askatasuna, eta itxi egin dituzte neskentzako bigarren hezkuntzako eskolak. Horrez gain, emakume eta gizonek debekatua dute elkarrekin lan egitea, eta haur parkeak ere sexuen arabera bereizi dituzte.
|
|
|
Testuinguru horretan, emakumezkoak dira egunerokoan oztopo gehien dituztenak. AI Amnesty Internationalen Heriotza pauso geldian txostenaren arabera, azken hamabi hilabeteotan ia erabat desagerrarazi
|
dute
emakumeen hara hona ibiltzeko askatasuna, eta itxi egin dituzte neskentzako bigarren hezkuntzako ikastetxeak. Horrez gain, emakumeek ezin dute gizonekin batera lan egin, eta haur parkeak ere sexuen arabera bereizi dituzte.
|
|
|
Gizakia 1972 urtean izan zen azken aldiz Ilargian, eta orduko hori berriz errepikatzea du NASAk orain. Aurreikusi dute 2025ean izanen direla Ilargia atzera ere, eta nahi
|
dute
emakume bat izatea espedizio horretan. Hala balitz, eta beste potentziaren batek aurrea hartu ezean, orduan izanen da emakume bat lehen aldiz Ilargian.
|
|
|
Zer nolako etorkizuna izango
|
dute
emakumeek kirolean?
|
|
|
Kale oso bat erresidentziaz beteta dago han. Eskualdeko erresidentzietan ikusgarritasuna bermatuta, lehenengo greba eguna amaitutzat eman
|
dute
emakumeek.
|
|
|
Mugimendu feministaz gainera, Euskal Herriko erakunde, indar politiko, sindikatu eta gizarte eragile ugarik ere bat egin
|
dute
emakumeen aurkako indarkeria desagerrarazteko nazioarteko egunarekin.
|
|
|
Indar handia du irudi horrek diskurtso jakin batzuei eutsi behar zaienean, arrazoi politiko, geoestrategiko eta ekonomikoak direla medio. Halakoetan, beti ateratzen
|
dute
emakume arabiar eta musulmanen egoera.
|
|
|
Orain, ideia hori irauli da, eta emakumeek urteetan egin duten lanari balioa emateko eskatzen hasiak gara. Hori bera aldarrikatzen
|
dute
emakume musulman zenbaitek, hau da, euren espazioak eta abantailak nahi dituztela. Adibidez, islamaren arabera, emakumeak ez daude derrigortuta euren irabazi ekonomikoak familiarekin partekatzera, hori senarraren ardura delako, eta badira emakumeak horri uko egin nahi ez diotenak, uste dutelako pribilegio bat dela.
|
|
|
Baina Qatar hortik kanpo dago. Izan ere, Al thanitarrek kontrolatzen
|
dute
emakumeen kirolaren inguruko guztia.
|
|
2023
|
|
|
Bilboko bi dendatan jasandako tratu arrazista salatu
|
dute
emakume ijitoek
|
|
|
Mota askotako esperientziak bizi izan ditut argazki saioetan: gizonek ez
|
dute
emakumeen begiradapean egoteko ohiturarik, eta emakumeok gogaituta gaude gizonak begira edukitzeaz. Gizonek begiratuak izan nahi dute, baina emakumeek eta transek konplexu asko dituzte:
|
|
|
Orokorrean, gaur egun zein leku
|
dute
emakumeek atletismoan?
|
|
|
Bi plataformek adierazi
|
dute
emakume presoek «zigor hirukoitza» jasaten dutela. Batetik, «zigor penala», eurentzat prestatuta ez dagoen espetxe sistema baten pean.
|
|
|
Salatu
|
dute
emakumeek presentzia eskasa dutela arkeologia museoetan
|