|
2001
|
|
|
Aurrekoetan bezala, itxaronaldi batzuk daude, eta, behar bezala aplikatzen badira, elikagaietan hondakin toxikorik ez egotea lortzen da. Bifenilo polikloratuak (PCB) Konposatu horiek egonkortasun handia dute, eta, beren liposolubilitateari esker, ahalmen handia
|
dute
elika katean sartu ondoren bertan metatzeko. Esnean aurkitutako kutsadura iturriak behiek irentsiko lituzketen elikagaien ustekabeko kutsadurari egotzi zaizkio.
|
|
2004
|
|
|
Kaloria eta azukre ekarpena Litro bat tonikak edo ur tonikoak 350 eta 400 kaloria bitartean ematen ditu, azukre sinpleak ematen dituelako, 90 g inguru litroko. Tonikak eta beste edari freskagarri batzuek ematen dituzten kaloriak “hutsak” dira, hau da, organismoa ez
|
dute
elikatzen. Sodioa, potasioa, magnesioa eta kaltzioa ere baditu, kantitate txikitan bada ere.
|
|
|
Lege esparru berri hori “funtsezko faktorea izango da elikagaien segurtasuna orain eta etorkizunean bermatzeko”, dio FAOk, zeinak gogorarazten baitu munduko nekazari pobre gehienen biziraupena biodibertsitate genetikoaren mende dagoela, eta belaunaldiz belaunaldi babestuta dagoela esperientziak eta ezagutza tradizionalak. Hala ere, biodibertsitatea izugarri murrizten ari da, eta lehen ezagutzen ziren 10.000 espezie landagarrietatik, gaur egun 150 laborek baino ez
|
dute
elikatzen munduko populazioa, eta hamabi bakarrik ematen dute kontsumitutako energiaren %80.
|
|
2008
|
|
|
urtean milioi bat litro kontsumitzen direnez, kanpotik 350.000 litro behar dira pertsonako. Haren datuen arabera, espainiarrek uraren %90 erabiltzen
|
dute
elikatzeko eta %10 kontsumitzen dituzten gainerako ondasun eta zerbitzuetarako. Ur aztarna murrizteko aholkuak Adituek lau faktore nagusi aipatzen dituzte, ur aztarnaren balio handiak azaltzen dituztenak:
|
|
2009
|
|
|
Helduei bezala, jaten dutenean gozatzea gustatzen zaie. Izan ere, ez
|
dute
elikatzeko asmorik, gehien gustatzen zaiena jateko baizik. Zer egin behar da ondo jaten ikas dezaten, eta hasieran gustatzen ez zaiena edo atxilotzen dutena jaten goza dezaten?
|
|
|
Elikagaiei ematen zaien erantzuna, zentzumen ezaugarrietan (dastamena, usaina, testura edo zaporea) ez ezik, beste faktore batzuekin ere lotuta dago, hala nola produktuari buruz aldez aurretik lortutako informazioarekin, iraganeko esperientziekin edo sinesmenekin. Bakarrik edo norbaitekin jateak eta eguratsak (tenperatura, argiak, zaratak edo musika) ere eragina
|
dute
elikatzeko moduan.
|
|
2010
|
|
|
Jantoki sozialak. Jantoki sozialen erabiltzaileak ez dira gizartetik baztertuak soilik. Zentro horietara joaten diren askok etxebizitza propioa dute, baina arazo ekonomiko larriak dituzte eta horietara jo behar
|
dute
elikatzeko. Gehienak ongintzako elkarteek, GKEek eta fundazio partikularrek zuzentzen dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Kaloriak besterik ez dituzte ematen, ez
|
dute
elikatzen eta, gainera, kendu egiten dute gosea.
|
|
2013
|
|
|
Zirkulazioa murriztearen eragina tabakoarena bezalakoa izaten da: ugatz guruineko zelulek odola falta izaten
|
dute
elikatzeko eta zirkulazio hutsegitea ere sor daiteke.
|
|
|
Genetikak, zalantzarik gabe, haurraren obesitate arriskua eragiten du, baina horrek ere eragiten du, eta asko, osasungarriak ez diren ereduen errepikapena. Etxean elikagai gatazkatsurik ez badugu, ez dugu zertan kontsumitu Laburbilduz, gurasoek ulertu behar
|
dute
elikatze praktika hertsagarriek eragin negatiboa dutela gehiegizko pisua duten haurrengan. Hori dela eta, funtsezkoa da «kontrol nabarmena» («ez da gehiago» edo «ez da komeni») eta «ezkutuko kontrola» bereiztea.
|
|
2015
|
|
|
Alkohola eta zaintzeko beste produktu batzuk Filmaren beste gai bat edari alkoholdunen kontsumoa da. Garrantzitsua da kontuan hartzea janarian ardo kopa batera mugatu behar dela alkohola, eta brins erako cava bat, alkoholak kaloria hutsak ematen baititu, hau da, gizendu egiten dute, baina ez
|
dute
elikatzen, eta kontrol gluzemikoa ez dute kaltetzen. Irudia:
|
|
2017
|
|
|
Haur batzuek baztertu egiten dute arraina eta, ohikoa ez bada ere, edozein haragi mota, untxia eta oilaskoa, arkumea, txahalkia edo haragi prozesatuak. Beste batzuetan, begetarianoak dira gurasoak, edo eredu begetariano bat hartzea erabaki
|
dute
elikatzeko, eta seme alabek ere beren gain hartzea nahi dute. Familiek, orduan, kezka sortzen dute, oso zabalduta baitago haragia eta arraina oso garrantzitsuak direlako haurren elikaduran, burdina asko daukatelako eta kontsumitzean jaten diren proteinak landare jatorrikoak baino kalitate hobekoak eta osoagoak direlako.
|
|
|
Ez da ahaztu behar, Osasunerako Mundu Erakundeak (OME) dioen bezala, eguneroko kontsumo batek lagundu dezakeela gaixotasun garrantzitsuak prebenitzen, adibidez, kardiobaskularrak eta minbizi batzuk. Beroa iristearekin batera, eta gorputzak tenperatura altuetara eta eguzkira gehiago jotzen duenez, pertsona gehienek aukeratzen
|
dute
elikatzeko ohiturak gehiago zaintzea. Adituen esanetan, pisua galdu nahi izanez gero, pixkanaka egin behar da, eta horrela segurtatu behar da ez dela arazorik sortzen osasunean eta galdutako kiloak modu seguruan mantentzen direla, «yo yo efektua» ezagunik gabe.
|
|
2023
|
|
|
Horien barruan, listu guruinak ere badaude. Ehun ñimiño horiek funtsezko zeregina dute giza gorputzaren funtzionamendu onerako, eta eragin handia
|
dute
elikatzeko moduan, ondoren ikusiko dugun moduan.
|