|
2008
|
|
|
Herriko plazatatik gertu dagoen plaza batean bazkal osteko berriktalditxoa egiten ari diren bi adinekok diotenez, sekula ez
|
dute
bizi izan halakorik herrian. «Hemen oso lasai bizi gara, ez da ezer gertatzen.
|
|
|
Santa Clara hirian galdu
|
dute
bizia 76 eta 35 urteko bi gizonek, teilatuko antena bat kentzeko ahaleginetan ari zirenean. Camaguey probintzian, berriz, zuhaitz batek zapalduta hil da beste lagun bat.
|
|
|
Kalitate handiko filmak daude selekzioan, eta faborito batzuk gorabehera, zaila da asmatzea zein izan daitekeen irabazlea. Aurkeztutako film bakoitzak bere berezitasunak ditu, baina guztiek erakusten
|
dute
biziaren konplexutasuna.
|
|
|
70 urteren ostean gazte askok duten «mendeku gose» hori lelokeria iruditzen zait. Horiek ez
|
dute
bizi, eta guk bai. Gogoratzen dut nola amarekin Santurtzira arrain eske joan eta bonbardeoak harrapatu gintuen.
|
|
|
Lege proiektua dela eta, beste alderdi negatibo batzuk nabarmendu behar dira. Esate baterako, lan prekarioa duten familiek denbora mugatuan soilik jaso ahal izango
|
dute
bizirik irauteko soldata txikien osagarria; ondoren, prekarietatera ez ezik, pobreziara ere kondenaturik egongo dira. Urte kopuru mugatua ezarri da hurrengoetarako laguntza jasotzeko:
|
|
|
Izan ere, NBE Nazio Batuen Erakundearen arduradunen arabera, giza hondamendiaren atarian dago Hamasek kontrolpean duen Palestinako lurraldea. Gazako bost herritarretik lauk elikagai laguntza ezinbestekoa
|
dute
biziko badira, eta NBEren biltegiak hutsik daude Israelen blokeoa dela eta.
|
|
2009
|
|
|
130 min. 1940 urtean, naziek Danimarka okupatu dute. Handik gutxira, Kopenhageko erresistentziako bi gaztek arriskuan jarriko
|
dute
bizia, nazien aurkako borrokan. Drama da.
|
|
|
Bien bitartean, gorantz jarraitzen du astelehenean izandako lurrikararen ondorioz hildakoen kopuruak. Atzo beste bi gorpu aurkitu zituzten, eta, azken datuen arabera, gutxienez 292 lagunek galdu
|
dute
bizia. Horietako 205en aldeko estatu hileta herenegun egin zen, L'Aquilan bertan.
|
|
|
Atxagaren egun finlandiar horren modukoa da etengabeko hotza, gizon emakumeek bere bidea bilatu behar
|
dute
bizirik irauteko, hangoaz eta hemengoaz gehiegi arduratu gabe. Coendarren Fargo-n ez bezala, hemen poliziak ez du zereginik, biolentzia normaltasunez onartzen da, eskolatik krudelkeria zer den ongi ikasitakoak dira gizabanakoak.
|
|
|
Nazioarteko langileei ere gatazka gunera hurbiltzea galarazi diete, eta horrek zail egiten du giza hondamendiaren tamaina ezagutzea, dagoeneko hondamendia egon badela ukaezina den arren: NBEren arabera, azken hiru hilabeteetan 6.5000 zibilek galdu
|
dute
bizia. 25 urtez luzatu den gatazka armatuan, 70.000 lagun inguru hil dira; gehienak zibilak.
|
|
|
Euskaran eta Euskal Herrian oinarritutako eskola publikoa aldarrikatuko dute bihar. Horregatik hautatu
|
dute
Bizi euskal eskola leloa,, gure seme alabentzat herrian errotuta dagoen eskola publiko eta herrikoia aldarrikatzen dugulako?. Martinezen hitzetan,, euskal kultura bizirik irautea nahi dugu, munduko beste kulturekin partekatzeko?.
|
|
|
Somaliatik irtendako 65 etorkinek gutxienez galdu
|
dute
bizia iragan igande eta astelehen bitartean Yemengo kostara iristeko saioan. UNHCR Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren arabera, orain artean hamasei etorkin hil dira, eta beste 49 desagerturik daude.
|
|
|
Urtarriletik gaur arte 273 lagunek galdu
|
dute
bizia Afrikatik Yemenera iristeko saioan. Denbora horretan, 43.586 lagunek egin dute ihes Somaliatik ontzi klandestinoetan, herrialde hori astintzen duten gosea eta gerra atzean uzteko asmoz.
|
|
|
Eluana Englaroren kasuak, Terri Schiavorenak eta nazioartean ezagunak izan diren beste batzuek eztabaida hedatu dute heriotza duinaren inguruan, eta, Biurrunen ustez, kontzientzia hartzen lagundu
|
dute
bizi testamentuak duen garrantziari buruz. Dena den, kasu horiek ez dira maiz gertatzen:
|
|
|
Aldez aurreko borondatea adierazi dutenetako asko Jehovaren lekukoak dira. Erlijioak eraginda, ez dute odol transfusiorik onartzen, eta hori jakinarazteko egiten
|
dute
bizi testamentua.
|
|
|
Hegoaldean, Gipuzkoa da aldez aurreko borondateen adierazpen gehien duen lurraldea. 2.216 lagunek egin
|
dute
bizi testamentua bertan; Bizkaiak 1.965 dokumentu dauzka; Arabak, 1.106; eta Nafarroak, 905.
|
|
|
Euskal Herriko mitologiako pertsonaiarik ezagunenak aurkitzen dira bilduman. Txilikuren testuetan eta Baroja Colleten irudikapenetan hartuko
|
dute
bizia akelarreetako piztia beldurgarriak, gaixotasun arraroak dakartzan gaizkinek, zazpi buruko herensugeak, Mateo Txistuk eta haren txakurrrak, Olano begibakarrak, alkimisten kutuna den arrabioak, erreketako laminak, adarbakarrak, basoetako xuxurlariak eta suzko arrastoa uzten zuen zaldi hegalariak.
|
|
2010
|
|
|
Gehienek 18 urte baino gutxiago dituzte. Hamarretik lau ez dira eskolara joaten, eta kalean topatu
|
dute
bizitzeko modua. Umetan ezagututako lekuak utzi, eta bestelako giro arrotzetan murgildutako babesik gabeko gizaki mamuak bihurtzen ari dira Kolonbiako ume asko.
|
|
|
PSOEk eta UMPk poliziak bidaltzen dituzte gutako askori jarraitzeko, eta mehatxu eta presio egiteko. Gazteen izenean, bi bozeramailek salatu
|
dute
bizi duten egoera itogarria dela. Espainiako eta Frantziako gobernuei leporatu diete abiatzen duten edozein ekinbide politiko oztopatu eta kriminalizatzea, horretarako aitzakiatzat terrorista terminoa erabiliz.
|
|
|
Baina emakumeak oso kementsuak dira, eta alargunak are gehiago. Euren esku dagoen guztia eta gehiago egiten
|
dute
bizitzeko. Lehen aipatu dit topaketara etorri den alargunetako batek, seguruenik, 3.000 euroko soldata duen emakume langile batek baino hobeto kudeatzen dutela duten apurra.
|
|
|
Baina, zerotik, helburu edo ideia jakinik gabe, autoreak, gaiak eta izenburuak bilatzen hasi nahi badugu, beste kontu bat da. Liburu denda batera joan, apaletan ehunka liburu ikusi, zati batzuk irakurri eta bestela inoiz aurkituko ez lituzketen liburuak aurkitzearen esperientzia ez
|
dute
bizi izan Interneten bakarrik erosten duten belaunaldikoek. Liburu dendak ixtean, plazer txiki hori daramate beraiekin.
|
|
|
Oraingoz, Nafarroan 1.000 lagunek egin
|
dute
bizi testamentua. Zenbaki hori txartzat jo ez duen arren, Ezeolazak baliabide hori gizartean ezagutarazi egin behar dela dio:
|
|
2012
|
|
|
Hori ez da egia», adierazi du Mazkiaranek. Errenta hori jasotzeko beharrezkoa da nonbait erroldatua egotea eta etxe baten kontratua edukitzea, erosita edo alokairuan; etorkin asko, aldiz, ez daude erroldatuta, edo ez
|
dute
bizi diren etxearekin lotzen dituen kontraturik. Diru laguntza hori jasotzea eragotzi egiten die horrek.
|
|
|
Bi puntu garrantzitsu jasotzen ditu akordioak. Batetik, aurrerantzean sailburu ohiek eta sailburuorde ohiek ez
|
dute
bizi guztirako pentsiorik kobratuko, kargu horiek izateagatik orain arte jasotzen zituzten erretiro osagarriak kenduko zaizkielako. Hala, jasoko duten kopuruak inoiz ez du gaindituko legeak ezarritako erretiro maximoa.
|
|
|
Orain, 2018ra arte luzatuko litzaioke kondena. Manifestazioko deitzaileek salatu
|
dute
bizi guztiko zigorra «onartezina» dela giza eskubideen ikuspegitik. «Gainera, Euskal Herrian zabaldutako konponbiderako aukerak direla eta, Espainiako Gobernuak presoen oinarrizko eskubideak urratzen jarraitzen du».
|
|
|
Sekula ez dut ezagutu tokiko telebista bat dirua sobera izan duenik. Baina, hurbiltasunari esker, beti asmatu izan
|
dute
bizirik irautea. Zenbat eta gehiago egon, are eta albiste pozgarriagoa.
|
|
|
Orduan bai, trumilka begi kurios daude ontziaren dantzari so eta arrantzaleei so, argazki tresnak hurbil. So horien artean, arrantzaleek ontzia uzten
|
dute
bizi lurtarrari ekiteko, biharamuna arte.
|
|
|
XIX. mendean atzeman zuten lehenengoz, eta, orduz geroztik, meatzaritzari lotutako gaitz gisa ezagutu da. Mende eta erdi inguruko epean, Euskal Herrian milaka langilek galdu
|
dute
bizia gaixotasunaren ondorioz, eta, meatzaritzaren jarduera amaitzearekin batera silikosia desagertuko zela uste izan bazen ere, aurkakoa gertatu da. Teknologia gero eta garatuago badago ere, oraindik ez da inondik ere desagertu gaitz profesional zaharrena.
|
|
2013
|
|
|
Onartuz gero, kopuru hori 159 ibai eta aintziratara soilik mugatuko da. Lehen Nazioek salatzen
|
dute
bizi diren lekuetan garapen suntsigarria bultzatuko duela. Kezka agertu dute, egunerokotasuna baldintzatuko dielako.
|
|
2014
|
|
|
Heriotzarekin, euskalkia bera ere eramaten dute. Azken euskaldun horien seme alabek Iruñerrira jo
|
dute
bizitzera, eta batzuk han ari dira euskalduntzen. Artolaren iduriko, hor dago «etorkizun hurbileko borroka».
|
|
2015
|
|
|
Horrez gain, egunerokoan sortzen diren gauzekin saiatzen dira umeen interesa pizten. Adibidez, baratza lantzen
|
dute
Bizi Tokin, eta umeek euren ortua dute. Beste adibide bat:
|
|
2016
|
|
|
Erreakzioak oso bestelakoak dira: batzuk, etorri diren tokitik bueltatu dira, autoz; besteak, hondakinez beteriko karriketan arriskatu
|
dute
bizia, lehergailuz josita daudenetatik. Eta egon badira ere mugitu ez direnak; ezin atzean utzi ur pipa.
|
|
2017
|
|
|
Aitzitik, zoosemiotikari «ohorezko toki bat» aitortu behar zaio, jardunbide intelektualen forma askotarikoak aintzat hartuta. Beraz, badugu zer ikasia basapiztiengandik.Horiek horrela, neurozientzia gaur erakusten ari denez, ez bakarrik gizakiek, animaliek ere eboluzio kognitibo bat izaten
|
dute
bizian zehar ezusteko egoerei aurre egin ahal izateko. Hau da, beraien baliabideak eta aukerak ez daude geldirik:
|
|
2020
|
|
|
Neurriak hilabete iraungo du, asiloa eskatzeko eskubideari ezarritako blokeoak adina: «Lan egin
|
dute
bizitzeko. Horrela lortuko dugu gure herrialdea migrazio fluxuentzat erakargarria ez izatea».
|
|
2021
|
|
|
Aste beltza izan da lan segurtasunaren arloan: astebetean hiru beharginek galdu
|
dute
bizia. Horrekin kezkatuta, hainbat lagunek elkarretaratzea egin zuten atzo Donostian, Eusko Jaurlaritzaren egoitzaren aurrean, gehiengo sindikalak deituta.
|
|
2022
|
|
|
bi hilabetean lau langile hil dira altuera handietatik erorita, azkena Bilboko Deustun, joan den larunbatean. Bederatzi beharginek galdu
|
dute
bizia urtarrilean eta otsailean, eta horietatik lau erorikoetan izan dira, segurtasun neurriek huts egin dutelako.
|
|
|
Berba asko ditugu guk itsasoarekin lotuta. Gure gurasoek behar egin
|
dute
bizitzeko, gu zoriontsuak izateko, baina baita gu larregi babesteko ere. Beti esan digute ikasteko balio ez badugu itsasora joango garela.
|
|
2023
|
|
|
Adibidez, bizilekuari dagokionez: herritarren %40, 9k onartu dute saiatuko liratekeela «ijito asko» bizi diren auzo batean edo etxe bloke batean ez bizitzen; %40k baino gutxiagok esan
|
dute
biziko liratekeela; eta %15, 3k ezetz esan dute. Eta zer gertatzen da ijitoak bizileku bila ari direnean?
|
|
|
Zer gertatu zitzaien galdetzen dien paper zuri bati egin behar diete aurre. Ez diegu guztiei elkarrizketa egiten, baina egiten diegunen artean askok lehen aldiz kontatzen
|
dute
bizi izandakoa. Kontatzen digutenez, elkarrizketa gogorragoa da.
|
|
|
erbesteratuarena. Baina, gainera, biktimek pentsioak jasotzeko eskubidea galdu dute, haien datuak estatuko sistematik ezabatu baitituzte, eta horrekin galdu egiten
|
dute
bizirik irauteko aukera ere», azaldu du Buitragok.
|
|
|
erbesteratuarena. Baina, gainera, biktimek pentsioak jasotzeko eskubidea ere galdu dute, haien datuak estatuko sistematik ezabatu baitituzte, eta horrekin galdu egiten
|
dute
bizirik irauteko aukera ere», azaldu zuen Buitragok.
|
|
|
Binaka, zenbait gairekin lotutako errealitateak ezagutuko dituzte gazteek; eta, jakin gabe norekin topo egingo duten, galdera sorta bat erantzungo dute, gaiari buruz dituzten aurreiritziak eta pentsamoldeak azaleratzeko. Errealitate horietan murgildu ostean, sei gazteak Xabier Madariagarekin elkartuko dira, eta aukera izango
|
dute
bizi izan duten esperientzia ikusteko, aztertzeko eta eztabaidatzeko. Bertan jakingo dute ikus entzuleek gazteen iritziak eta pentsamenduak aldatu diren ala ez.
|
|
|
Bada, ziurrenen, diru gutxien dutenek (edo dirurik ez dutenek). Ez dute lan egingo Bilboko fruta denda bateko 99 euroko gereziak erosteko, lan egingo
|
dute
bizitzeko. Nire inguruan 80 urteko gizonak daude, urte luzeetan lan latza egitetik atsedena irabazi dutenak.
|
|
|
Martxoaren 16an hasi zen Abiapuntua saioaren bigarren denboraldia, hainbat berrikuntzarekin. Astero, sei gazte ezberdinek inguruko hainbat errealitate ezagutzen dituzte, eta, ondoren, eztabaida txiki bat izaten
|
dute
bizitakoaren inguruan. Xabier Madariagak aurkezten du saioa.
|
|
|
«Japoniako enpresek hierarkia, lanaldi luzeak eta talde harmonia lehenesten dituzte, eta Europakoek, berriz, lanaren eta bizitza pertsonalaren arteko orekan jartzen dute arreta, baita indibidualismoan eta zuzeneko komunikazioan ere. Bestalde, Japonian tradizioz enplegu bera izaten
|
dute
bizi osorako, eta europarrek, berriz, maizago aldatzen dute lanpostua.
|
|
|
Okabek ondo ezagutzen du Euskal Herriko errealitatea, duela urte batzuk Iruñean bizi izan baitzen familiarekin, eta, haren esanetan, europar askorentzat «bizitzeko behar diren baliabideak lortzeko bidea» da lana. Baina, Japonian, «historiak eta tradizioak herrixka gisako gizarte bat sortu dute, eta norbanakoek ezin
|
dute
bizirik iraun ez badaude talde jakin bati lotuta; horregatik, japoniar askorentzat, lana ez da finantza baliabideak eskuratzeko bide bat soilik: bizitza bera da lana, edo bizitzaren beraren funtsa».
|
|
|
Honelako dokumental batek ezin du hori egin. Oso bizitza gogorra izan dute, baina bizitzak ez ditu garaitu, eta, aldi berean, gordin azaltzen
|
dute
bizi izandako guztia.
|
|
|
Lehen ate itxian gertatzen zena orain argiago dago. Gurasoek eta seme alabek nahikoa leku behar
|
dute
bizitzeko eta osasun mentaleko zerbitzuak eta laguntza psikosoziala izateko, emozioak erregulatzen laguntzeko. Bizi baliabide horiek gabe, etxeko indarkeria eta sexu indarkeria areagotu egin daitezke.
|
|
|
Topaketa baliatuta, Athleticek bideo bat argitaratu du. Han, jokalariak eta Iñaki Padillak, aitak —izatez Bergarakoa (Gipuzkoa), baina Zarautzen bizi da—, euskara hutsean azaldu
|
dute
bizitzen ari direna. Amak ere, Armida Perezek, egiten ditu hitz batzuk euskaraz.
|
|
|
Beste emakume batzuek gizarte zerbitzuei laguntza eskatu eta salaketa jartzen dute, eta kasu horietatik gutxi batzuk —lau edo bost emakumek— erabakitzen
|
dute
bizi izandakoa jendaurrean salatzea, hots, indarkeria matxista agerian uztea. Kasu horiek «balio handia» dutela azpimarratu du Afonsok, baina «icebergaren punta bat» baino ez direla gogoratu du.
|
|
|
Euskal Oasia ere deitu izan diote inoiz paradisu horri. Batzuek behar
|
dute
bizi diren herria maitatu ahal izateko herri hori munduko onena izatea. Eta beti egonen da hala dela sinetsaraziko dienik.
|
|
|
Parte hartzaileek pintaketak egin dituzte Confebasken egoitzan, eta zaintzarekin negoziorik ez egiteko esan diote patronalari. Bizkaiko Aldundiaren aurrean, berriz, pankarta bat eskegi
|
dute
biziarekin negozioa egitea leporatuz, eta Zabalburu plazan hiru feminista gaztek ekintza deigarria egin dute, gazteen osasun mentalaren arretak dituen gabeziak salatzeko: urkamendi bat eraiki dute, eta soka lodi bat lotu lepoaren bueltan.
|