|
2007
|
|
|
Gaiek, noski, bere interesa hobeto piztuko
|
dute
bere alorrean gertatzen diren egoeretan oinarrituta badaude. Honek ez du esan nahi eskolak monotematikoak izan behar direnik; ikasleak nahi, desio, behar eta irrika ezberdinak izango baititu.
|
|
2008
|
|
|
Horrela, bada, EAEko 15 urteko edo gehiagoko biztanleen %37, 8 sarean nabigatzen ibiltzen dira, edozein tokitatik konektatuta ere. Bestalde, %54, 5ek aukera
|
dute
bere inguruan konektatzeko; beraz, 16,7 ehuneko puntuko tartea osatzen dute hainbat arrazoirengatik inoiz konektatzen ez direnek.
|
|
2009
|
|
|
Hor dago koska. Euskaltzale, nazionalista edo abertzale gehienenek, euskaldun askoren antzera, ez
|
dute
bere bizimodu gero eta globalizatuagoa, postmodernoagoa, metropolitanoagoa kolokan jarri nahi. Euskara ez da beharrezkoa bizitzeko, hirugarren edo laugarren mailako kontu bat da gehienen bizitzan.
|
|
2010
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza izanik, bere lurraldean bizirik irauteko aukerak auzitan dituen hizkuntza da gure euskara. nahiz eta errekonozimendu ofiziala eta babes politikoa ezagutzen duen —eaeko lurraldean— ez du ziurtaturik bere jarraipena; eskoletan hizkuntza hau ikasteko aukera ugariak eskaini dira azken urteetan, hala ere, gaur egun gazte diren guztiek ez
|
dute
bere egin hizkuntza hau. eguneroko gizarte bizitzan, euskarak, espainiako hizkuntza nazionalaren nagusitasuna du aurrez aurre, eta nazioarteko beste hizkuntza indartsuekin batera bizi beharra dauka teknologia berrien aro globalizatu berrian. errealitate honek zaildu egiten du bere biziraupena. euskaraz bizi nahi dugunok, ez badugu nahi bereizita edo isolatuta, beste hizkuntza bat erabiltzen duten... Jarrera hau, guztiok mantendu ezkero, izaera ezberdinak errespetatzen dira eta ez da inor ukatzen. hizkuntza ezberdinen elkarbizitzak, batzuei eta besteei konpromesu, ardura edo betebehar batzuek sortzen dizkigu. euskal hiztun batek ere badu konpromesua erdararekiko, konpromesu berdina eskatzen zaio erdal hiztun bati euskararekiko ere. nere eskubideak bestearentzat betebeharra sortzen du eta alderantziz. batak bestearen hizkuntza ezagutu beharra sortzen digu honek, kasu horretan lortuko baita, bakoitzak bere borondatez erabakitako izan nahia errespetatzea. elebitasunaren ordez, elebakartasunaren aukera egiten duena da bere hizkuntza berdina hitz egiten duten hiztunez osatutako barrutia edo ingurunea sortu edo mantendu nahi duena. baina gure helburua elebitasuna da, hemengo bi hizkuntza ezberdinak partekatu nahi ditugu, bi hizkuntzak gu guztion hizkuntza izatea nahi dugu. eta azkenik, gaur egungo gizarte modernoan bizi nahi dugu euskaraz; ez dugu nahi antzinatasunean edo bizimodu tradizionalean egin gure bizitza. gure hizkuntzak gaurko gizarte modernoan bizi nahi badu, beste hizkuntzekin batera egingo du, beraien artean integratuz. horretarako garrantzitsua ikusten dugu, gure hizkuntza, euskara, informazio eta komunikazioetarako teknologia berrien eremuan ere hedatzea. baita ere, gure herrian presentzia duten bi hizkuntzez gain nazioarteko beste hizkuntza bat edo beste ere, ezagutu beharra dugu. elebitasuna ez ezik, eleaniztasuna lortu nahi dugu beraz, munduko kultura ezberdinekiko elkarrizketa eta elkar ulermenean lagungarri izanez.
|
|
2012
|
|
|
Bertako hizkuntzak sustatu eta babesteko lan gehien europan egin da, eta hor eman izan zaie hedabideei inon baino garrantzi handiagoa. kasuak askotarikoak dira. katalunian, esaterako, urrats handia egin zen 80ko hamarkadan bertako komunikabideak gaztelania baztertu eta prentsa idatzian zein irrati edo telebistan katalana erabiltzen hasi zirenean. Galesen, ahalegin handia egin
|
dute
bertako hedabideak sustatzeko, baina eskozian ingelesezko egunkarietan artikuluak gaelikoz argitaratzera mugatu dira. Irlandan egoera askoz okerragoa da, eta Bretainian nazio osorako argitalpen txikiak daude. okzitanian, Frantziako hegoaldean, ele bietan argitaratzen dira hainbat komunikabide.
|
|
2014
|
|
|
Nahiz eta euskara batuaren sorreraren eztabaidan ez parte hartu, positibo ikustetik haratago zenbait hutsune bete dituen beharrezko pauso bezala baloratzen
|
dute
bere jaiotza. Hala ere, ibilaldi hori bultzatzeaz gain kezka bat ere agertzen dute askok:
|
|
|
– Baina familia artean aniztasuna da nagusi. Orokorrean, gai honetaz hitz egitean, ez
|
dute
bere eragina garrantzitsutzat hartzen; baina ondoren euskara zergatik erabiltzen duten galdetuta;
|
|
2015
|
|
|
Gainera, bere sendiaren kasuan bezala, euskalkia eta euskara batua ikasi ditzakete egoera horretan. Tamalez, andreak bere seme alabei euskaraz egiten dien arren, erdarara errazago jotzen
|
dute
bere ondorengoek, komunikatzeko errazagoa omen da eta.
|
|
|
142 in UNESCO, 2003: 1). Horrenbestez, munduko hizkuntza aniztasunaren pisu ia osoa hiztun gutxi batzuek
|
dute
bere gain. Hau ez da betidanik horrela izan, munduko hizkuntza gehienak hizkuntza galera prozesuan murgilduta baitaude.
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, jasotako datu eta balorazioen arabera, esan daiteke proiektuaren xede nagusia zen hizkuntza ekologiaren ezagutza hedatuz diskurtso berri (ndar) tu bat sozializatzea ez dela erabat bete. Sortutako baliabidearekin egindako interbentzioek ez
|
dute
bere horretan partaideen diskurtsoetan argumentu berriak sendotasunez bereganatzeko aukera eman. Bai ordea solas espazioetan aritzeko normalean hitz egiten ez den moduan hitz egiteko, hizkuntza ekologiarekin lotzen diren beste argumentu eta ideiak ere badaudela ikusteko, horretaz jabetzeko, aurretik eduki ditzaketen argumentuak indartzen laguntzeko, eta horiekiko interesa ere pizteko.
|
|
|
Adierazgarria da zentzu horretan Ane Ortega eta bere taldekideek (Ortega et al. 2014) hiztun berrien profila aztertu eta ondorioztatu dutena: hiztun berri gehienak ez
|
dute
bere burua definitzen euskaldun zahar bezala, nolabaiteko legitimitatea ez diotelako ematen euren buruari. Baina, era berean, asko ez dira identifikatzen euskaldunberrien irudiarekin.
|
|
|
Ahuldutako hiztun herrien kasuan, batak ez du askotan bestea segurtatzen. Etxeaz gainera auzo giroak eta kaleak, lagunarteak, eskolak, kirolak eta aisialdiak, lan esparruak eta, oro har, sozializatzeko edo gizarteko kide bihurtzeko prozesuan parte hartzen duten eragileek erabakitzen
|
dute
bere osoan, ez etxeko lehen urteetako mintzajardunak soilik, belaunez belauneko jarraipena edota mintzaldaketa gertatuko den80 Maiz suertatzen da ahuldutako hiztun taldeetan, etxean hizkuntza propioan egiten ikasi arren etxetik kanpora beste hizkuntza bat nagusi izatea eta neska mutilek, adinean aurrera egin ahala, etxean ikasitako ama hizkuntzatik beste horretara jauzi egitea: bai helduekin jarduterakoan eta bai, une batetik aurrera, beraien artean.
|
|
|
Ahuldutako hiztun herrien kasuan, batak ez du bestea segurtatzen. Etxeaz gainera auzogiroak eta kaleak, lagunarteak, eskolak, kirolak eta aisialdiak, bikoteak, lan esparruak eta, oro har, sozializatzeko edo gizarteko kide bihurtzeko prozesuan parte hartzen duten eragileek erabakitzen
|
dute
bere osoan, ez etxeko lehen urteetako jardunak soilik, belaunez belauneko jarraipena segurtatuko den edota luze zabaleko mintzaldaketa nagusituko zaigun. " A" belaunaldi heldua (demagun 35 edo 40 urtekoa, haur haztekoa) eta" A+ 1" belaunaldi heldua (orobat 35 edo 40 urtekoa, haur haztekoa) konparatu behar dira, belaunez belauneko jarraipena" zenbatekoa izan den" argitzeko.
|
|
|
Aurrera begirako erronkak deko nagusitasun moldaera tradizionala ahultzen ari da, etxetik bertatik hasita: gurasoek erdaraz egiten
|
dute
beren artean gero eta maizago, eta telebista internet multzoan, prentsa idatzian lehendik arau zena areagotuz, erdara ari da gero eta nabarmenago gailentzen. Kultura kontsumoan sarbide handia egin du erdarak arnasguneetako gazteen artean, bereziki; c) Menderik mende bizirik iraun duen konpartimentazio soziofuntzionala zartatzen ari da era askotara:
|
|
2017
|
|
|
Noraino ezagutzen dute? Zein jarrera
|
dute
berarekiko. Ikerketan, beraz, garrantzia izango dute gazteek hitanoari lotzen dizkieten uste eta baloreek.
|
|
|
Gazte askok dute gustuko eta ez dute nahi galtzea hala ere" hitanora gazte berriak gehitu badira berarekin bilatzen duten funtzio ezberdinduagatik da, hots, egoera informaletarako aurkitzen dioten baliagarriatasunagatik besteak beste" (Ozaita, 2014, 100 orr.). Batzuk hurbil daitezke erromantikoki berarengana eta askok gustuko
|
dute
bere soinua etab.baina hau seguru aski ez da nahikoa izango jarrai dezan.
|
|
|
Dena den, Zadarreko arbanasiera mintzairak ere beste hizkuntza estandar eta prestigiotsuen presioa jasan zuen, eta ondorioz, indarra galduz joan zen apurka apurka, baita Arbanasi auzoan ere. Zadarreko arbanasiera mintzairak ez zuen inolako babesik jaso erakundeengandik, eta horregatik gaur egun, beste ezer baino lehen, etxeko testuinguruan erabiltzeko hizkuntzatzat
|
dute
bere hiztunek. Zentzu horretan Zadarreko arbanasiera mintzairak ikuspegi soziolinguistikotik hartzen duen tokia A. Kova ec ek XX. mendeko 60ko hamarkadan egin zituen landa ikerketan istrio errumaniarrak zuen tokiarekin konpara daiteke.
|
|
|
" Hala ere, nortasunari dagozkion desberdintasunik handienak hizkuntza gaitasunaren araberakoak dira (ez jaio tokia)(...) hamar elebidunetik zazpik (%71)
|
dute
bere burua euskal herritartzat soilik; elebidun hartzaileen artean portzentaia erdira jaisten da (%36) eta bikoiztu euskal herritar eta espainol edo frantsestzat dutenena (%25etik %55era). Azkenik, erdaldun elebakarren artean bere burua euskal herritartzat soilik dutenak zazpirena dira (%11), euskal herritar eta espainol edo frantsestzat dutenen portzentaia mantendu egiten da (%56) eta oso egiten du gora bere burua espainol edo frantses soilik dutenen portzentaiak (%22)" (II Inkestan,:
|
|
|
Ikasleak kulturalki euskalduntzat identifikatzen diren arren, euren identitate etnolinguistikoa ez dute euskararekin soilik lotu, gaztelerarekin zein euskararekin lotzen dute euren identitate etniko eta kulturala. euskal kultura ere definitzen saiatu dira eta euskaraz egindakoa euskal kulturaren parte dela argi badute ere, beste hizkuntzetan egindakoaren sailkapenean zalantzagarriak izan dira jasotako erantzunak, inolako ideia argirik azaldu gabe. euskara ikasteko motibazioen inguruan, ikasleek etxean ez bada, eskolan ikasi dute euskara, oso txikitan. Txepetxen hizkuntza ikaskuntzaren teoriaren (Sánchez Carrión, 1987) ibilbide naturala jarraitu
|
dute
beraz ikasleek, euskara ikasteko berezko motibazioa izanik. hala ere, ikasle batek aipatu du egungo gizartean irakasle izateko euskarak duen garrantzia. baieztapen horren atzean, gardner eta lambert en (1959) motibazio instrumentala ikus daiteke. laburbilduz, etorkizuneko irakasle izango diren ikasleek euskararen inguruan diskurtso garbirik ez dutela esango genuke. euskara gustuko dutela bai, fam...
|
|
2018
|
|
|
Herri bizitzari lotuta, Ondarroa herri bizitzat eta dinamikotzat dute, kalean asko ibiltzen direla esaten dute; eta, horren eraginez, hizkera bizi bizi mantendu dela. Aipatu
|
dute
bertako etxeak txikiak izateak eragin dezakeela kalean bizimodua egitea.
|
|
|
Konfiantza eta gertutasun hori, hitanoak eskaintzen duen faktore guztiz positibo gisara ikusten
|
dute
beraz hitanoz aritzen diren pertsonek. Hau da, zukari formaltasuna atxikiko liokete elkarrizketatu gehienek eta hitanoari berriz, informaltasuna, konfiantza edota gertutasuna.
|
|
|
Konfiantza eta gertutasun hori, hitanoak eskaintzen duen faktore guztiz positibo gisara ikusten
|
dute
beraz hitanoz aritzen diren pertsonek. Hau da, zukari formaltasuna atxikiko liokete elkarrizketatu gehienek eta hitanoari berriz, informaltasuna, konfiantza edota gertutasuna.
|
|
2019
|
|
|
Bertako, gazteek eta sasoikoek euskaraz egiten
|
dute
beren artean nagusiki: etxekoekin, lagunekin eta herritarrekin euskaraz bizi dira normalean, hitzezko jardun arruntari dagokionez.
|
|
|
Barruko edo kanpoko inork ez ditu eguneroko jardun arruntean euskaraz egitera behartzen. hori esijitzen du gizarte arau zabal den normak, hori da normala. era berean, eta oro har, kanpokoek ez dituzte xaxatzen edo erasotzen herrian euskaraz bizi direlako. Bertako haurrek, neska mutilek eta gaztetxoek bere osoan (aski era betean) eskuratzen dute gurasoen hizkuntza29 darabilten hizkera modu horren barne osaera eta beren mintzagaitasun moldea aldatuz doa hainbatean, baina bertako, gazteek eta sasoikoek euskaraz egiten
|
dute
beren artean nagusiki: etxekoekin, lagunekin eta herritarrekin euskaraz bizi dira normalean, hitzezko jardun arruntari dagokionez30 aurrera begirako ondorio argiak ditu gertakari horrek, estatistikoki:
|
|
|
horiek dira, besteak beste, gure ibilbidea markatzen duten irizpideak. Baina batek ere ez du argitzen interbentzio bakoitzaren eraginkortasuna zertan den, kalitateari dagozkion terminoetan. ezin
|
dute
bere horretan argitu. horregatik guztiagatik pairatzen ditugu sindrome berberak guk eta beste hainbatek. eta horrela, ikusten dugu helburu gehiegi eta neurtezinak egozten dizkiegula interbentzio mikroei; eta okerreko konklusioak ateratzen ditugula jardueren arrakasta neurtzean, irizpide faltagatik; eta ikusten dugu nola pilatzen diren ekintzak, halako modutan non egoera paradoxiko benetan bitxiak... non eta 2 gune soziolinguistikoan aktibitate gehiegi planifikatzen dira, eta dosifikatu behar(!); eta kexatzen gara beti gauza berberak edo bertsuak antolatzen ditugulako; edo, aitzitik, beti zerbait berri egitera kondenatuak gaudelako. eta horrekin batera sentitzen dugu ez dakigula benetako progresiorik lortzen ari garen ala ez —alde batera utzita, noski, benetan asebetetzen ez gaituen parte hartzaileen kopuruaren gorabeheren datu" jostalari" hori— eta ez dakigu bereizten, askotan, zein diren ekintza" tronkalak" eta" subsidiarioak" normalizazioaren ikuspuntutik:
|
|
2021
|
|
|
Seme alabek bai, euskaraz hitz egiten ikasi behar
|
dute
bertan lanerako aukerak horren baitan daudelako. [EK]
|
|
|
Era berean, adierazten
|
dute
bertakoen artean lagunak egitea oso zaila dela, ohitura sozial oso desberdinak dituztelako. Baina, batez ere, sufrimendua eta tristura adierazten dute familia urrun uztearen ondorioz, bertako egoera azaltzen dutenean.
|
|
2022
|
|
|
Kultura ideiek osatzen dute soilik ala portaerek (praktikek) ere eragina al
|
dute
berarengan. Gure iritzian, Harrisekin (2000) bat eginez, kulturaren oinarria bi elementu horien artean ematen da, hots, ideia eta praktiken artean.
|
|
|
Labur esatearren: kultura ideiek osatzen dute soilik ala portaerek (praktikek) ere eragina al
|
dute
berarengan. Gure iritzian, Harrisekin (2000) bat eginez, kulturaren oinarria bi elementu horien artean ematen da, hots, ideia eta praktiken artean.
|
|
|
Hiri edo herri handi batean, ordea, kokapenak, komunikabideak, diseinuak eta inguruan eskaintzen diren zerbitzuek eragingo
|
dute
bertan bizitzea erabakiko duten jendearengan. Oro har, distantziek, espazio publikoaren kalitateek eta etxebizitza tipologiek eragingo dute bertan bizitzeko behar den diru kopuruarekin, eta, horrek bertako biztanleen errenta mailarekin izango du erlazio zuzena.
|
|
|
Hiri edo herri handi batean, ordea, kokapenak, komunikabideak, diseinuak eta inguruan eskaintzen diren zerbitzuek eragingo dute bertan bizitzea erabakiko duten jendearengan. Oro har, distantziek, espazio publikoaren kalitateek eta etxebizitza tipologiek eragingo
|
dute
bertan bizitzeko behar den diru kopuruarekin, eta, horrek bertako biztanleen errenta mailarekin izango du erlazio zuzena. Esaterako, hiriko nukleotik aldenduen dagoen, dentsitate handiko eta gaizki komunikatutako auzoan bizi diren pertsonen profila eta zerbitzuetatik gertu, dentsitate baxuko eta ondo komunikatutako auzoan bizi den jendearena ezberdina da.
|
|
|
Alde horretatik badago aldea udalerri euskaldunen eta gainerakoen artean: Euskal Herriko datu orokorretan, haurrek egiten dute euskaraz gehien, baina helduekin egiten dute batez ere, beren artean jaitsi egiten baita erabilera; udalerri euskaldunetan, ez, helduekin daudenean baino gehiago egiten
|
dute
beren artean. Umeen eragina bikoitza da, beraz, kalean:
|
|
|
Euskal Herriko datu orokorretan, haurrek egiten dute euskaraz gehien, baina helduekin egiten dute batez ere, beren artean jaitsi egiten baita erabilera; udalerri euskaldunetan, ez, helduekin daudenean baino gehiago egiten
|
dute
beren artean.
|
|
2023
|
|
|
Gazteen kasuan kultur kontsumoan gero eta izaera translokalagoa daukate, hots: erreferentzi askoren bidez eratzen
|
dute
bere identitatea. Euskal kulturaren baitatik sortutako ekoizpenak mundu osotik datozen elementu erakargarri eta baliotsuen artean iristen zaizkie kasurik onenean gazteei.
|