|
2001
|
|
|
Bertoko zuzendariak, mutanteen antzera, duten gaitasun apartekoak beste zeregin (genero) batzuetarako erabiltzen dituzte. Zientzi fikzioa erabat baztertu
|
dute
azken hamarkadan eta erditu dituzten film edota labur gutxiak, egun oso estimatuak dira. Euskal zinemagileek zaila ikusten dute zientzi fikzioa egitea, aurrekontu aldetik ez dutelako askatasun nahikoa.
|
|
2002
|
|
|
Esklerosi anizkoitza da heldu gazteei gehien eragiten dien gaixotasun neurologikoa, eta sistema neurologiko zentralaren hantura agertzen da genetikoki aurrejoera duten pertsonengan. Diagnostiko eta tratamendu metodoek aurrerapen handia izan
|
dute
azken hamarkadan, baina oraindik ezezaguna da eta enigmatikoa.
|
|
2003
|
|
|
Analisi horren arabera, kreditu burbuila erraldoi bat sortu
|
dute
azken hamarkadotan Mendebaldeko banku zentralek eta finantza ministroek, eta orain" diru erraza" taktikaz gizendu den bola erraldoia lehertzeko puntura iritsi da. Zergatik diote hori?
|
|
|
Eskualde askotan, gosea eta elikagai soberakinak batera bizi dira, eta, ia beti, nazioarteko merkatuetan jarritako prezioak bereizten du gosea. Labore barietateetan mutante genetikoak sartzearen aldekoek azpimarratzen
|
dute
azken hamarkadetan bioteknologiak elikagaiak orain dela 30 urte zuten prezioaren laurden batean (dibisa konstanteetan) merkatu dituela. Premisa horretan oinarrituta, hazi transgenikoz ereindako azalera 1996an milioi bat hektarea baino gehixeago izatetik 2002an 50 milioi baino gehiago izatera igaro da.
|
|
2004
|
|
|
Gainera, Ipar Amerikan eta Mendebaldeko Europan bizi den jendearen %12k bakarrik du kontsumo horren %60aren ardura; Asiako hego ekialdean edo Saharaz hegoaldeko Afrikan bizi direnak, berriz, %3, 2 baino ez dira. Lisa Mastnyk eta Brian Halweilek, lanaren arduradunek, azaltzen
|
dute
azken hamarkadetan aberatsenen kontsumismoa, eta orain klase ertainena, beharrak asetzeko edo are antsietateak asetzeko asmoa baino haratago joan dela. Alde horretatik, globalizazioa dela eta, fenomenoa hazten ari da munduan.
|
|
|
Funcasen azterlan baten arabera, espainiarren osasunak eta bizimoduak okerrera egin
|
dute
azken hamarkadan
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, isurketa kutsatzaileek marea gorriak eragiten dituzten organismo horiek izugarri haztea ahalbidetzen dute. Alde horretatik, duela milaka urtetik hona gertatzen ari den fenomeno naturala den arren, galera ekonomikoek eta giza intoxikazioek eragindako eskualdeen azterketek frogatu
|
dute
azken hamarkadetan nabarmen handitu direla mundu mailako marea gorriak. Era berean, zientzialariek egiaztatu dute marea gorriak eragiten dituzten algen toxikotasuna handitu egiten dela nitrogeno kontzentrazioa bere ingurunean handitzen denean.
|
|
2009
|
|
|
Azken belaunaldietan gertatu diren aldaketa soziolinguistikoek endekapen efektua eragin dute Jatabeko euskaran. Euskararen jakintzak eta, batez ere, erabilerak sano behera egin
|
dute
azken hamarkadetan. Era guztietako maileguak ugaritu dira.
|
|
|
50.000 biztanletik beherako Espainiako 3.500 udalerrik baino gehiagok ikusi
|
dute
azken hamarkadan liburutegi funtsak nola zabaltzen ziren, María Moliner irakurzaletasuna sustatzeko kanpainari esker. Proiektu hori Kultura Ministerioaren Irakurketa Sustatzeko Planaren barruan dago, eta herritarren artean irakurketa sustatzeko jarduerak sustatzen edo garatzen dituzten udalerri txikiei (batez ere, gazteenei) diru hornidura eta liburu loteak ematen dizkie.
|
|
|
Kredituak ez du irekitze, aztertze edo amortizazio partzial edo osoko komisiorik izanen. Hitzarmena sinatu ondoren, Bibiana Aido berdintasun ministroak nabarmendu zuen garrantzitsua dela emakumeek enpresak sortzen laguntzea, “gure enpresaburuak indartzeko; izan ere, Espainiako emakumeek kualifikazio handia lortu
|
dute
azken hamarkadetan, eta, gainera, lidergo gaitasun handia eta potentzial ekintzaile handia dutela erakusten ari dira”. Kredituak ez du irekitze, aztertze edo amortizazio partzial edo osoko komisiorik izanen.
|
|
2010
|
|
|
Jokalari bikaina izan da Etxeberria. Bere golek eta eskuin hegaletik egindako barneraketek zeresana eman
|
dute
azken hamarkada bietan.
|
|
2012
|
|
|
Jakina denez, ekonomia turismoan finkatuta dago, ez laborantzaren ez industriaren gainean. Areago, globalizazioak eta deslokalizazioak kanpotarren kopurua emendatu
|
dute
azken hamarkadetan. Kanpoko jendea tokikoa baino kalifikatuagoa izateak, hein batean, ekoizpen sektorea kanpokoen esku izatea erraztu du.
|
|
|
Amazonen asmoa kointzidentziak eta Ingentean erosteko aukerak sortzeko afinitateak katalogoa. Sistema horretatik lortutako emaitzak konpainia hau munduko liderra izatera eraman
|
dute
azken hamarkadan Internet Amazonen asmoa kointzidentziak eta kidetasunak bilatzea da, katalogo paregabean erosketa aukerak sortzeko Amazonen arrasto berean, aurreko hamarkadan gomendio zerbitzu ugari sortu ziren, bereziki musikaren alorrean, MusicStrans kasu. Arrazoia izan ere, audio artxiboak izan ziren normalizatzen lehenak Internet eta ugari izatea.
|
|
2013
|
|
|
Honezkero aditzera eman dugunez, askok ideia bat zabaldu nahi izan
|
dute
azken hamarkadetan: uraren kudeaketa hobetzeko modua, enpresa pribatuen esku uztea da.
|
|
2014
|
|
|
22) adierazi duenez, «azterketa sozialak gorputzeraegindako biraketak, giza jardueraren modalitate guztiak beraien konplexutasuneanhartzea ahalbidetu digun metodo eta analisi markoen egokitzapena ekarri duberekin». Ildo horretan, zenbait antropologok korporala dei genezakeen etnografiagaratu
|
dute
azken hamarkadetan. Etnografia mota horretan erabilitako estrategietakobat gorputz ibilbideena litzateke.
|
|
2016
|
|
|
Beste toki batean idatzi nuen moduan (Hernández 2007), identifikazioaren logikaren aurrean —hainbat diskurtso bultzatu dituena—, hiztunek, bizitako identitatearen alde egin
|
dute
azken hamarkadetan, besteak beste hori zelako egunerokotasunean aurrera egiteko zuten aukera. Eta identitate mota honetan euskara, hala nola, joan da bere tokia bilatzen.
|
|
|
Martxoko arratsalde hotz huntan, partida luzea, gogorra, nehork ez baitzuen amore eman nahi. Abantaila Olçomendy eta Benessentzat bururaino, halere Aguirre eta Bonetbeltchek beren lekua atxiki
|
dute
azken hamarkada arte. Partidako momentu zenbait:
|
|
2017
|
|
|
Eztabaida mamitsua da. Pauso handia eman
|
dute
azken hamarkadetako dinamikari buelta eman eta herriaren mesedetan jartzeko. Euskal Herriak behar duen bake prozesuan ekarpena egin nahi du presoen kolektiboak, eta martxa honekin adierazi nahi diegu beraiekin egongo garela eta behar duten laguntza guztia izango dutela gure aldetik".
|
|
2018
|
|
|
Historikoki Kurdistanen egondako borroka tribal zein erlijiosoen gainetik batasunerako deiak aspaldikoak dira, Mem eta Zin epopeian hasi eta kurduen lehen estatu modernotzat jotzen den Mahabadeko errepublikaraino (1946an, urtebetez baino ez zuen iraun, Stalinen babesa galduta pertsiarrek konkistatu eta buruzagiak exekutatu zituzten arte). Baina, zalantzarik gabe, Abdula Ocalanen ideiek eta hark sortutako Kurdistango Langileen Alderdiak izan
|
dute
azken hamarkadetako eragin sakonena nortasun kurdu iraultzaile bat sortzeko lehendabizi, tribalismoaren eta erlijioen gainetik, eta Ekialde Hurbilerako proposamen integratzailea gerora, I. Mundu Gerraren ostean sorturiko estatu nazioen mapa bera gaindituko lukeena. Funtsean, hainbeste herri, kultura eta sinesmen harmonian eta elkarlanean eratzea da ideia, nork bere hizkuntza eta kultura landuz, herri eta auzuneetatik abiarazitako ideia komunal batean, betiere garrantzi berezia emanez emakumearen askapenari.
|
|
|
komunitate konpontzailea Interneten Zaharkitzapen programatuaren ondorioz, konpontzea erronka handia da. Bonneko Unibertsitateko (Alemania) ikertzaileen arabera, etxetresna elektrikoek batez beste bi urteko bizitza galdu
|
dute
azken hamarkadan (2004ko 14 urtetik 12 urte inguru). Horrek azaltzen du konpontzea, printzipioen adierazpen praktiko izateaz gain, asaldura egintza bihurtu dela ia.
|
|
2019
|
|
|
Irunberrialdea, Auñamendi, Erronkari Zaraitzu, Arabako Mendialdea edo Zangozerria eskualdeetan biztanleria galera esanguratsua eman da. Eskualde horien artean, gehienek biztanleria galera garrantzitsua nozitu
|
dute
azken hamarkadan. Hortaz, kasu gehienetan errotutako despopulazio joera bati erantzuten dio.
|
|
|
Ikusi berri ditugun usteak hitanoarentzat lotura kaltegarriak dira eta zerikusi zuzena izan
|
dute
azken hamarkadetako gainbeheran, ideologia horien pisuak transmisioa etetea ekarri baitu, batez ere, noka. hirugarrenik, zakartasunari gagozkiola, parte hartzaileei ez zaie iruditzen hitanoa hizkera zakarra denik, baina egia da [k] eta [tʃ] soinuak asko erabiltzen direla (gatxaudek, nitxin...). Beraz, beharbada badu zakar ukitua zukaren ondoan. dena dela, gehienei ez zaie hika zakarragoa iruditzen, are gehiago, batzuek uste dute zuka baino goxoagoa dela.
|
|
|
Ikusi berri ditugun usteak hitanoarentzat lotura kaltegarriak dira eta zerikusi zuzena izan
|
dute
azken hamarkadetako gainbeheran, ideologia horien pisuak transmisioa etetea ekarri baitu, batez ere, noka. Baina ez dira horiek izan nokaren beherakada ekarri duten arrazoi bakarrak. karlos Aretxabaletak (2016) XX. mendean zehar nokak Arratiako eskualdean (Bizkaian) izandako galera aztertu zuen.
|
|
|
Areago, duela urte gutxi arte, gramatika hizkuntza mintzoan eta idatzian zuzen erabiltzeko arte gisa ulertu da (Idiazabal, 2008). Pragmatika eta diskurtso teoriek planteamendu hori aldatzeko beharra azaleratu
|
dute
azken hamarkadetan (Larringan, 2009), gramatikaren irakaskuntza komunikazioaren barruan txertatuz (Esnal, 2009) eta gramatika testu generoen beharren arabera irakastea helburu hartuz (Idiazabal, 2008). Azken batean, indarrean dauden curriculumak ardatz, bizitzako esparru guztietan hizkuntzak erabiltzeko gai izango diren ikasleak prestatzea dugu helburu.
|
|
|
9 Aipatu dudan adibideak eta honek bezala beste askok garbi erakusten
|
dute
azken hamarkadetan indoeuropar hizkuntzalaritzan egin diren aurrerapenek eta bereziki erroaren egiturarekin eta ablaut azentuari buruzko deklinabidearekin zerikusia duten azalpenek hiztegi etimologikoetan bere ondorioa izan dutela. Pokornyren hiztegia, datuetan aberatsa eta alde horretatik oraindik erabilgarria izan arren, zaharkitua gelditu da, ez duelako islatzen gaur egungo hizkuntzalaritzak duen ikuspegia.
|
|
2020
|
|
|
“Ez bota janaririk, haur askok gosea dutela”. Egungo zifren arabera, haurren ohitura txar horiek gora egin
|
dute
azken hamarkadetan: urtero, 1.300 milioi tona janari inguru amaitzen dira zabor edukiontzietan, ekoizpen osoaren heren bat.
|
|
|
Beste kontu bat da aire konpainien iraupena ere. 2008ko finantza krisiaren ondoren, enpresen arteko bat egiteak nabarmen ugaritu ziren; ordukoak dira gaur egungo hegazkin kÞonpainia nagusiak, eta elkartze horri esker iraun
|
dute
azken hamarkada honetan. Baina etorkizuna zalantza ugariz beteta dator, eta hegaldia laburra izan daiteke askorentzat.
|
|
2021
|
|
|
Bestetik, euskararen ezagutzak eta erabilerak gora egin
|
dute
azken hamarkadetan, batez ere EAEn. Izan ere," VI. Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, 2016an EAEn bizi den 16 urte edo gehiagoko biztanleriaren %33, 9a euskalduna da [eta] %19, 1a euskaldun hartzailea" (Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Euskararen Erakunde Publikoa, 2016:
|
|
|
Gauzak horrela, demokrazia partizipatiboaren aldeko apustua egin
|
dute
azken hamarkadatan munduko eta bertako hainbat eragile eta taldek. Gizartearentzako esanguratsuak eta garrantzitsuak diren gaietan herritarron iritzi zuzena jasotzea beharrezkotzan jotzen dute askok.
|
|
|
2 2016ko VI. Inkesta Soziolinguistikoak, urte bereko Hizkuntzen erabileraren kale neurketak eta EAEn ardaztutako 2017ko Arrue Proiektuak argi utzi
|
dute
azken hamarkadan euskaldun kopuruak gora egin duela, baina erabilerak maiztasuna eta, ondorioz, funtzio eremuak ere galdu dituela uler daiteke.
|
|
2022
|
|
|
Eliza katolikoak eta Espainiako Gobernuak akordio bat egin
|
dute
azken hamarkadetan Elizak immatrikulatu dituen ondasunen inguruan. Akordio horren ondorioz, Elizak onartu du badaudela zenbait ondasun «beste norbaitenak» direnak edo «zalantzazko jabetza» dutenak, eta prest azaldu da horiek erregularizatzeko.
|
|
|
Gure poltsikoaren erosahalmena gero eta txikiagoa denean, gainera: Hego Euskal Herriko soldatek %10eko galera izan
|
dute
azken hamarkadan (%17koa sektore publikoan).
|
|
|
Gaur eman dute horren berri, agerraldi batean. Josu Santamarinak eta Nerea Martinez Aranburuzabala Memoria Garako kideek azpimarratu
|
dute
azken hamarkadetan abesti askotan salatu dela 1976ko sarraskia. «Kultur ondare handi horrek herriko memoria elikatu du, eta omenaldia egin nahi diogu musikak martxoaren 3ko oroimen hori bizirik mantentzeko egin duen ekarpen handiari», adierazi dute.
|
|
|
Feminismoaz besteko mugimendu sozialetan euskararen inguruko auzirik ez da, eta abertzaletasunean, eta alderdi politikoetan ez dago halako tentsiorik. Are gehiago, euskaraz jarduten zuten askok hizkuntza politika aldatu
|
dute
azken hamarkadan: auzoko edo herrietako mugimenduetan, independentismoan...
|
|
2023
|
|
|
Ahozko iturriek balio handiagoa hartu
|
dute
azken hamarkadetan: izan gertakariak zuzenean bizi izan dituztelako, izan xehetasun batzuen berri izateko modu bakarra direlako.
|
|
|
plater bero zaporetsuak, haurtzaroko otorduak etxe giroan, fruitu mamitsuak eta salda lodia. Alabaina, toki hori beste elikagai batzuek hartu
|
dute
azken hamarkadetan, datuek iradokitzen dutenez. Espainiako Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren arabera, 2020 urte osoan 4, 24 kilo lekale jan zituen herritar bakoitzak, batez beste, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, eta 3,91 Nafarroan.
|