|
2009
|
|
|
Nork daki, agian oraindik izanen da erregresio bat, atzera buelta bat, beste leku batzuetan erabat galdu den kutxa beltza Amishek mantendu dutela jabeturik mundu guztiaren begiak Amishengana zuzenduko diren sasoi bat, akaso? Ez
|
dut
uste. Mando gainean doa garai batean lasterketa autoak Samotraziako Garaipena baino ederragoak zirela aldarrikatzen zuen generoa, literatura, poesia.
|
|
|
Shortyk sosik ez zeukan hura ordaintzeko eta horrek kanpoan utzi zuen. Ez
|
dut
uste Shortyri batere axola izan zitzaionik. Diruak batere kezkatzekotan, gastatu artean kezkatzen zuen.
|
|
2010
|
|
|
Kepa, ez
|
dut
uste Postkronikak lan objektiboa denik. Hain zuzen, esango nuke idazle/ kazetariaren inplikazioa gakoa dela kontakizunean, ez baititu gertakariak besterik gabe azaltzen; aitzitik, irakurleak liburuan protagonista diren pertsonen bizipenak bere egin ditzala, irakurlea hunkitu dadila laburrean esanda, saiatzen da.
|
|
|
Lehengora itzuliz, ordea, Eider Rodriguezen Katu jendea liburuaz hemen esan diren kontu eta ipuin aipagarrienen («Katu jendea», «Omarren uda»?) balorazioekin bat nator orokorrean. Aritzek liburuko ipuinen gaien arteko koherentzia aipatu du eta, egia esan, liburuko zazpi ipuinetatik hiruzpalautan desioaren eta edertasunaren inguruko hausnarketa gailentzen da, baina eztabaidaren hasiera aldera Aritzek esan duenari aurka eginez, zinez ez
|
dut
uste horretan oso sakonera iristen denik, ez du «hausnarketa handi bat» garatzen, ez baita hedatzen; handik eta hemendik abordatzen du, asmo orohartzailerik gabe, orri gutxiko ipuinetan egin litekeen neurrian.
|
|
|
Arretaz irakurri ditut, Jacinto, Lourdes eta Kepa, Gasolindegian narrazioaz aipatu dituzuenak. Alde batetik, bat nator liburuko gauzarik azpimarragarrienen artean kokatzen duzuenean giro estrainio hori, sukar antzekoa, hasierako narraziotik bertatik hartzen duena irakurlea, eta piezak nola doazen elkarri lotzen geure buruan, kontakizunak aurrera egin ahala, hasiera batean zabuka eraman gaitzakeen arren, noraezean edo (eta ez
|
dut
uste hori berez txarra denik, ezpada estimulagarria). Istorioa leitzen, akordatu naiz Gorka Bereziartua The road nobelaz idatzitako artikuluan akordatu zela Beñat Sarasolak Iragaitzaz, ilunbistan?
|
|
|
Galdetu genion ea bertsoa ez ote dagoen hubilago poesiatik narratibatik baino, eta erantzun ausarta eman zuen: «Ez
|
dut
uste bertsolari bat poeta on sekulako izan daitekeenik eta alderantziz. Errima eta neurri estura ohitzen bazara, oso zaila da askatzen, eta askatzen baduzu, beste muturrera joaten zara, prosara».
|
|
|
Ez
|
dut
uste jendeak gutxi irakurtzen duenik edo gero eta gutxiago irakurtzen duenik, edo irakurtzen duenean, Celak zioen bezala, gaizki edo askorik gozatu gabe eta liburuari zukurik atera gabe irakurtzen duenik.1
|
|
|
Ez
|
dut
uste irakurtzea krisian sartu denik ere. Eta, hala bada, ez dakit zer parametro zehatzetan egiaztatzen den.
|
|
|
Bowlesek esan zidan: «Ez
|
dut
uste Burroughsek nahi gabe hil zuenik, hil egin nahi zuen! Hartaz libratu nahi zuen».
|
|
|
Egia da: ez da mota horretako lanen zerrenda nagusietan agertu ohi, Goetheren Wilhelm Meister en ikasketa urteak, Dickensen David Copperfield, Musilen Törless ikaslearen nahasmenduak, Mannen Mendi magikoa edo Joyceren Artistaren gaztetako portreta bezalakoen ondoan, baina ez
|
dut
uste haien azpitik dagoenik. Nobelaren gai nagusia ez baita altxorraren bilaketa edo XVIII. mendeko itsas bidaia baten berreraikuntzaren zehaztasuna, Jim Hawkinsen helduarorako igarobidea baizik.
|
|
2011
|
|
|
Ez
|
dut
uste irakurle euskalduna sobera idealizatuko dudanik guk horrelako detailetan detektatzen dugula kolonialismoa esanda: tximeletek ematen dioten poza, salbaia hitzaren erabilera, kanibalismoa aipatze hutsa, afrikarraren arraitasun infantila, ergelkeria?
|
|
|
Kontraesan baten aurrean ote gaude? Ez
|
dut
uste hori denik kontua. Aitzitik, tradizioak nortasunaren eraketan jokatzen duen rola agerian uzten du bi Marien erabakiak.
|
|
|
Kepa, zuk ezagutzen duzun errealitate zatiarekin bat ez datorrelako 3 Mariak azaltzen duen errealitatea irreala dela esatea gehiegikeria iruditzen zait. Are gehiago, ez
|
dut
uste nobelaren helburua denik Txuri eta Gorri edadeko emakume guztien erretratu direla esatea. Hain zuzen, nobelan bertan emakume eredu ezberdinak azaltzen dira, hala esaterik badago.
|
|
|
–Ez
|
dut
uste, beste isilune bat egin zuen?. Montana.
|
|
|
Ez
|
dut
uste. Hartzen balin badugu hiztegia eta aztertzen hor onartzen ditugun hitzak, nik uste dut euskalki guzietarik heldu direla eta ez garela hertsiki jokatzen.
|
|
|
Ez da euskara batu bat oraindik, baturantz goaz. Behar da hori behar bezala ikusi, eta ez
|
dut
uste hertsiki ari garen. Pentsatzen dut gero eta gehiago lan ederretan ari garela.
|
|
|
–Jesus, gizona, ez
|
dut
uste maiz itzuliko garenik Zanzibarra.
|
|
2012
|
|
|
Ez dakit nondik nora eskuratu zituen berak baina egia da altxortzat zituela. Aipamenen bat edo beste ere egin zidan Borgesen alargunari edo ondorengoei buruz, eskubideak zirela eta ez zirela, baina oso ideia urruna daukat eta ez
|
dut
uste ezer egin zuenik. Kontua da gauzak ez zitzaizkiola nahi bezala atera eta Alemaniara itzuli zela.»
|
|
|
Orduko galiziar literatura ondo ezagutzen eta estimatzen zuen, eta haren harrizaletasun edo litofilia ezagunak, sinbolismo aldetik, segur asko hantxe izan zuen nolabaiteko iturburu. Ez
|
dut
uste kasualitatea zenik, kasu, Celso Emilio Ferreirok Longa noite de pedra, Gabrielek biziki goretsia, 1962an argitaratu ondoren, hain zuzen, berak Harri eta Herri (1964), Euskal harria (1967), Harrizko herri hau (1970) eta, burutzeko, Azken Harria (1976) plazaratzea. Baina hori ere gizakion artean ohikoa izaten da, gizartean harremanetan bizi izanda, ezinbestean guztiok elkarren zordun gara eta.
|
|
2013
|
|
|
Arzuaga ere harrapatuta dago berak bilatu ez duen egoera larrian, Elizaren ordezkaria da eta defenditzen dituenak ere ez dira batereinozenteak, nahiz biktimak borrero bihurtzean borreroak biktima diren. Ez
|
dut
uste ezChe ez Arzuaga lengoaia bikoitzekoak direnik, Chek esan nahi duena da, ojala aurkituko bagina egoera normal batean zu fraide trajerik gabe eta ni iraultzaren biharamuneko justizia ministroaren obligaziorik gabe. Jendea errealitate historikoan harrapatuta bizi da antzerki gidoian pertsonaiak bezala, eta Chek nostalgia utopikoz bezala dio:
|
|
|
J.S.: Ez, ez
|
dut
uste. Ez zait gustatzen agintzea, eta obeditzea ere gero eta gutxiago.
|
|
|
Baina, munstroari begira apur bat beldurtuta bizi baino igual atseginagoa ote da haren hesteetan bizitzea? Ba, ez
|
dut
uste, niretzat behintzat, eta ez ni anarkista naizelako, baizik alderantziz. Moderatuegia naiz horien kirtenkerietara moldatzeko:
|
|
|
J.S.: Beldurra, klaro, ez
|
dut
uste beldurtia naizenik, baina sentitu dut beldurra egoera batzuetan. Hiltzeko gogoa behin izan nuen, torturapean gehiago ezin nuenean, Indautxun, irtenbide moduan.
|
|
|
Hizkuntza aldetik asko aurreratu dela uste dut, literatura aldetik ere lan asko egin da eta oso ondo, literatura bat zertu da. Ordea, ez
|
dut
uste euskaldunok herri moduan behar dugun sostengu edo zimendu politikoa eratzen asmatu dugunik oraindik. Gure hizkuntzaren eta kulturaren eraketa mediatikoak ahulak dira oraindik, esate baterako.
|
|
|
Gure hizkuntzaren eta kulturaren eraketa mediatikoak ahulak dira oraindik, esate baterako. Behar bezalako euskal elkargoa, ez derrigorrez estatu independentea, baina komunitatekultural eta politiko ireki bat mugaz gaineko hiru territorioetan, ez
|
dut
uste espazio horiantolatu denik. Komunikazio espazio baten premia dugu euskaldunok...
|
|
2015
|
|
|
Comète sarean zergatik sartu zen ere ez dakigu. Batzuek esango dute diruagatik izan zela, baina ez
|
dut
uste. Ez zuendirurik egin.
|
|
|
Kezka bat, orain... Ipuin berberak azpimarratu baditugu ere, ez
|
dut
uste begi berekin ikusi ditugunik MariJosek eta biok. Mari Joseri Arrate Egañaren estiloazehatza eta biluzia begitandu zaio.
|
|
2016
|
|
|
Kontxo, ez
|
dut
uste Axular erabileraz ari zenik hori idatzi zuenean, baina poztekoa da, alde batera, Bilbon horren alkate ilustratua izatea.
|
|
2018
|
|
|
eta horrelako txokokerien arriskutik askatzen lagundu ziguten». Kepa Altonaga (2018 eka. 19 14:59) Nora, ez
|
dut
uste pesimismo kontua denik. Nire begietarako diagnostikoak du lehentasuna une honetan, diagnostiko zorrotz eta doiak, hortik hasteko soluzioak bilatzen eta aurkitzen.
|
|
|
Hala ere, inguruari erreparatuta, errealitate errealean? ez
|
dut
uste oso arrakastatsua izan denik euskara batua. Arrakasta hori genuke, bai, baina antza, ez da suertatu:
|
|
|
I. S.: Ez
|
dut
uste. Aldrebes izan zela uste dut.
|
|
|
S.: Nik ere ez
|
dut
uste horrekin bat egiten. Eta Euskal Herrian dagoen bereizteko joera ez zait batere gustatzen.
|