|
2017
|
|
|
Askotan uste izaten
|
dut
nire ingurukoek errealitatea ikusteko gaitasuna galdua dutela. Izan ere, errealitatea hain egiten da latza batzuetan, ezen, estali beharrean aurkitzen baikara sarri, hondoa jo ez dezagun.
|
|
|
Keuner jaunak erantzun: " Ez
|
dut
nire bizkarra inork txikitzerik nahi. Izan ere, Boterea baino luzaroago bizi beharra daukat.
|
|
|
Eta izekok eraman behar izan nau eskolara. Asko maite
|
dut
nik izeko Ana. Neguko egun hotzetan, txokolatea egiten didalako gosaltzeko.
|
|
|
Oso gutxitan etortzen da gurekin hondartzara. Eta ez datorrenean faltan botatzen
|
dut
nik. Etortzen denean ordea, ez du bainu-jantzirik jartzen.
|
|
|
Bai, uste
|
dut
niretzat izan dela ideak eta sentipenak espresatzeko kanal pribilejiatu bat. Beste kodigo batzuetan iristeko gai ez nintzen geruza batzuk ikutuarazi dizkidana.
|
|
|
ez
|
dut
nik asmatu
|
|
|
Ez
|
dut
nik asmatu izenburua jarri diot bildumari, adierazteko neuk bilatu gabe, ia ia" nahi gabe"," etorri" zaizkidan poemak direla, hala esaterik baldin badago. Batzuetan poeta ez da bere poemen" errudun" sentitzen, haiek idaztea beste erremediorik izan ez duela iruditzen zaiolako.
|
|
|
ez
|
dut
nik asmatu")
|
|
|
Antonioren familiaganako errespetuagatik, eta Antonioganako: zer eskubiderekin jartzen
|
dut
nik argazki hori, hura hil ondoren".
|
|
|
Hala ikusten
|
dut
nik azken asteotan mundua, edredoia ere armairuan gordetzera eramango nauen berogailu zentraletik idazten ari naizela. Berogailuaren aldamenetik erraza baita argazki eta kameren fokua mantetara eramatea.
|
|
|
Eta hortaz, kolore berdea enpresa irudian barneratzen da, eta petroleraren iragarkiak mundu oxigenatua erakusten du. Edo, aste honetan ikusi
|
dut
nik, banku batek poema ezagun eta Bardeak baino higatuago bat aukeratzen du haien gizarte ekintza balioesteko: ezinbestekoei, horiei laguntzen die bankuak, besteen alde ari direnei, eta berak haiei laguntzen dienez, bada...
|
|
|
Justiziak eskuetan badu balantza edo haztaga ere, baina trepeta hori iruditeria oso zehatz batekin lotzen
|
dut
nik, urrearekin eta agintariei bere pisuaren arabera eman beharreko aberastasunekin... Boterearekin.
|
|
|
Hala ikusten
|
dut
nik, bederen, gehienek bizikidetza arauak errespetatzen dituztela, eta horien baitako printzipioa dela norberarena ez dena ez norberarentzea. Jakina, tentazioari amore errazago ematen diotenak daude:
|
|
|
Batzuetan, basoari begira jarri eta horrelako burbuila bat naizela pentsatzen dut... neure tokia bilatzen, beste milaka burbuilen artean. Nire tokia aurkitu
|
dut
nik. Lehen baietz uste nuen, hau zela, taberna hau.
|
|
|
Dena kontatu dit, bai, bai, kasko prusiarren istorioa ere bai, dena zuk atzo kontatu bezala, zehaztasun txiki bat izan ezik, noski: etxeko telefonora deitu
|
dut
nik!
|
|
|
Zergatik ez? Orain argi ikusten
|
dut
nire alde zaudela. Estutu nahi zintudan, estutu besterik ez, egia kontatu didazula ziur egoteko.
|
|
|
1994tik hona, kapitulu guztiak ez baina, ETBk ekoiztu telesaila irentsi
|
dut
nik neuk ere. Mauletik Baionara etortzen ginen oporretara, ahizparen etxean Jose Mari Lasa eta Maria Luisa Galardiren arteko patasken lekuko izateko.
|
|
|
Zergatik joan behar ote
|
dut
nik beti. Kexatu zen bestea.
|
|
|
Une horretatik ez
|
dut
nire hostorik gustukoena berriz ikusi. Nik berriro ikusi nahi nuen eta berehala hasi nintzen bere bila.
|
|
|
Takehiro, sufritu dudana sufritu ondoren ezin dezaket zurekin jarraitu. Hementxe bertan egingo
|
dut
nire buruaz beste. Baina zuk ere gauza bera egitea eskatzen dizut, ene lotsaren lekuko izan baitzara.
|
|
|
Eta Demetrio
|
dut
nik aurkitu bitxi gisa,
|
|
|
Entzun nahi
|
dut
nik, bada.
|
|
|
isiltasun horretan
|
dut
nik agur bat sumatu,
|
|
|
Honela
|
dut
nik, Hormak, jokatu neure antzezgai zatia;
|
|
|
Demetrio
|
dut
nik aurkituko, eta mendeku hartuko.
|
|
|
Zure bertutea
|
dut
nik salbagiri, ez baita
|
|
|
ez
|
dut
nik aurkitu Atenastarrik,
|
|
|
Arren, Lisandro, arren, lagundu otoi, ez
|
dut
nik indarrik
|
|
|
Oi, Barren, aldatuta zaude! Zer ikusten
|
dut
nik zure baitan?
|
|
|
Heintxo batean zor hori
|
dut
nik kitatuko ber bertatik,
|
|
|
guztizko gogo betean
|
dut
nik Demetriogan ezartzen.
|
|
|
apartean
|
dut
nik emateko ikaskizun bat biontzat.
|
|
|
tiranotako
|
dut
nik; Herkules bat antzez nezake bitxiro, zerbait
|
|
|
harengatik
|
dut
nik, bada, haur eder hori hazten,
|
|
|
Ni? Baina nik Hetxon, Aragoi ibaian lan egin
|
dut
nire bizitza osoan...
|
|
|
Lagunok, erdi-bide anutzi behar
|
dut
nire kontakizuna baina gaua iritsi orduko hemen izango dituzue beste almadiariak, bidaia biribiltzeko prest. Tira, garraio gehiago egingo ditugulakoan gaude eta hori dela eta, aizkolarien bila joan beharra daukat.
|
|
|
Eta azken gauza: denon aurrean izendatu nahi
|
dut
nire ordezkoa, noizbait ni ez banago, negozio honen ardura beregain hartuko duena. Gartxot izango da.
|
|
|
Pozik egongo dira burgesok; ez baita polita noraezean ibiltzea botoa nori eman ez dakizula, konponbiderik inork eskaintzen ez dizula, konponbideak eskaintzen dituztenak ilegalak direla... Pentsatzen
|
dut
ni ere burgesagoa naizela langilea baino gehiago. Bizimodu eroso samarra daukat, eta eskuak ez zaizkit sekula laztu gure gurasoei bezala.
|
|
|
Umeak ginenean, eskailera mekanikoak zituen leku bakarra zen Bilbo guztian, eta, Metroak protagonismo handia kendu badio ere, hiriburuko lekurik mitikoenetakoa da Corte Ingelesa. Opari bat erosteko gogoak eroan nau gaur haraino, eta, pronostiko guztien kontra, ez
|
dut
niretzat ezer erosi. Eta kontatzera noana oparia erosi aurretik gertatu balitzait, hura ere ez nukeen erosiko.
|
|
|
Herri askotako udaletan kontuek ez dute kuadratzen, eta Donostiako Udalean egoera oso larria dela esan ziguten udan. Ez
|
dut
nik epaituko gauzak asmo onez edo txarrez egiten diren, baina argi dagoena da herri honetan gauza asko gaizki egin direla. Krisia hitzarekin ametsik gaiztoenak izan ditugu hitza bera entzutearen entzuteaz, baina inork ez du esan abiadura handiko trena egingo ez denik dirurik ez dagoelako.
|
|
|
Akorduan daukat amama Klarak nola eraman gintuen hiru ahizpok beheko errepidera Santi Brouarden hilkutxari ohore egiteko Lekeitiorako bidean Muxikatik pasatu zenean. Milaka aldiz errepasatu
|
dut
nire memorian Ina Zeberio Gernikan hil zuten eguna. Aurrean banu bezala ikusten dut gaur ere Alaitz, bederatzi hilabeteko umea besoetan duela, Fleuryko bisita gelara irribarretsu sartzen.
|
|
|
Joan den igandeko programari Reiniciando Euskadi ipini zioten titulua; Euskadi berriro hasten, gutxi gorabehera. Ez
|
dut
nik ukatuko urriaren 20tik hona gauzak asko aldatu ez direnik, baina berriro hasten ari garen inpresioak harritu egiten nau. 52 urteko jarduera militarra bertan behera utzi du ETAk, baina Euskal Herria ez da berriro hasten ari; ez baikaude, inondik inora ere, orain dela bost hamarkada geunden tokian.
|
|
|
Badaezpada txertoa har dezagula da osasun agintarien aholkua. Eta ez
|
dut
nik esango txertoa txarra denik, baina gaixotasunei aurrea hartzeko beste bide batzuk ere izango dira. Kontua da enpresa farmazeutiko handiek saldu egin behar dutela eta guk gaixorik sentitu behar dugula horretarako.
|
|
|
Behin lagun bati esan nion brometan, eta haserretu egin zitzaidan; edo hori baino okerragoa dena, mindu egin nuen. Ez
|
dut
nik justifikatuko aukera izanda euskararik ez ikastea, baina irudipena daukat eskolan euskaraz egitearren eraztuna eraman zuten haien mina ezin dugula halako adjektiboekin konpondu. Maketo hauek esaten dugun aldiro administraziora joan eta izapide orriak euskara hutsez beteko bagenitu, guk ere mesede egingo genioke euskarari.
|
|
|
gizakiak orbitara botatako zera handi horiek lurrera erortzen hasi dira. Aste guztia daramate notiziek horietako baten erorketarekin bueltaka, eta inoiz ez bezala arriskua ikusi
|
dut
nire gainean. Probabilitate handirik ez da egongo gure auzoan jaus dadin, baina notiziek eman dioten garrantziarekin, hurrengoetarako kaskoa erosiko dut, badaezpada.
|
|
|
gizarteak benetan dituen beharretara bideratutako partidetan murrizketak egiten dituzte, baina behar garbirik gabeko azpiegitura erraldoiak finantzatzeko badago dirua. Krisia egon badago, eta ez
|
dut
nik ukatuko murrizketak beharrezkoak direla, baina ez gaitzatela engaina: eurek gura dutenerako majo aurkitzen dute dirua ez dagoen lekuan ere.
|
|
|
Gutxi gorabehera bizitza normala izan dugunok ez gara ia ezertaz damutzen, edo hori da jendearen aurrean esaten duguna. Pentsatzen hasten banaiz, egin ez ditudan zenbait zorakeria izango dira gauez loa kendu didaten gauza bakarrak, eta uste
|
dut
nire inguruan horrela bizi dela jenderik gehiena. Pentsatzen dut desberdina izango dela zerbait desberdina egin dutenen kasua:
|
|
|
edonork aurkez dezake informatiboa ondo. Makina bat eztabaidatu
|
dut
nik uste ustel horietaz: halakoxe perlak irakurtzen baititut ustez oso ondo idazten dutenek argitaratuta.
|
|
|
A, Jainkoak! Zer egin ote
|
dut
nik. Zertan faltatu ote dut?
|
|
|
Ego poenitere non tanti emo. Ez
|
dut
nik urrikitzea edo urrikia horren garestia erosten.
|
|
|
Baina ene kontra dela dirudien arrazoi honek beronek ni adoretzen eta aitzinatzen nau; honek bihotz ematen dit; hau aurkitzen
|
dut
nik neure alde eta fabore, zeren entseiukarrean bezala egiten diren lehenbiziko obrek eta entseguek, zenbait huts eta falta izanagatik ere, badirudi ezen, zeren lehenak diren, barkakizun direla eta batbederak disimulatzeko, ez ikusi irudi egiteko eta, are, desenkusatzeko dituela.
|
|
|
hark, nola haren ondokoa bainaiz, agintzen dit bihur dezadala; hala, bada, aginduko diot nik ere neure ondokoari. Baina bitartean ene aitzinekoak bezala, gozatu nahi
|
dut
nik ere, eta eduki neure denboran"?
|
|
|
Si poenitentiam egerit gens illa a malo suo agam et ego poenitentiam super malo, quod cogitavi ut facerem ei (Jr 18:8). Baldin nik mehatxatu nuen jendeak egiten badu penitentzia bere bekatuaz, egingo
|
dut
nik ere egin gogo nion gaztiguaz.
|
|
|
" Beti bizi izan naiz oinezko bidaiari baten modura, ezer ez edukitzeko nahiarekin. Inoiz ez
|
dut
nirea den objekturik izan eta izutu egiten nau gainera, nirea den orok. Hotzikarak erasaten dit norbaiti" nire emaztea da" entzuten diodanean. Metafisikoki ezkongabea naiz".
|
|
|
Metafisikoki ezkongabea naiz". " Zenbaitek beren lehen asma atakea oroitzen duten eran, nire lehen asperkeria atakea
|
dut
nik gogoan, bost urte izango nituen".
|
|
|
Bai, hori uste
|
dut
nik ere: " Jainkoari obedituz gero, ezin geure buruari obeditu, eta, hain zuzen ere, geure buruari ez obeditze horretantxe datza Jainkoari men egitea".
|
|
|
Ez
|
dut
ni jabetzatzat tratatzea onartuko
|
|
|
Talde horren kulturaren parte sentitzea, gure lanaren bitartez lortzen denarekin nola edo hala identifikatzea, komunitate sentimena, talde sena. Balore horietan, emandako lan-ordu baten muga estuetatik kanpora zabaltzen diren beste elementu horietan, aurkitzen
|
dut
nik proiektu baten kide sentiarazten nauen pizgarria.
|
|
|
Gure artean sortu da kode berria, eta harriturik samar begiratzen badigute ere, haur eskolara bila joan naizenetan halaxe agurtzen dugu elkar. Buru atzealdean sudurrarekin kilimatzeko aprobetxatzen
|
dut
nik gure agur partikular hau.
|
|
2018
|
|
|
Horrela irudikatzen
|
dut
nik askotan euskalgintza: biribilgunean sartu eta bueltak eman eta eman.
|
|
|
Inork gutxik aipatzen du eta azpimarratzen du, eta horixe egin behar
|
dut
nik hemen eta orain, euskararen belaunez belauneko jarraipena mehatxatua dugula.
|
|
|
Gauza asko esaten dituzu artikuluan eta ezin denak banan banan aletu. Gehienekin bat egiten
|
dut
nik ere eta horiek errepikatu ordez, soilik beste modu batera ikusi ditudanak edo beste galdera batzuetara eraman nautenak erantsiko dizkizut:
|
|
|
Egoera horrek hainbat ondorio izan dezake: gutxietsi egingo
|
dut
nire bikotea, ni baino gutxiago dela sentiarazteko (ni gehiago sentitzeko), etengabe maite nauelaren frogak exijituko dizkiot (alde egingo ez duela seguru sentitzeko) edota beste ohiko kasua da nik neuk harremana etetea. Hori da, nire beldurrari aurre egiteko beldur hori nik bultzatu eta egia bihurtuko dut.
|
|
|
Aipatzen duzun DALEren piramidea sarritan erabili
|
dut
nire ikastaroetan. Oso baliagarria iruditzen zait erakusteko ze gaizki ari garen Hizkuntza Eskakizunen diktadura pean Euskalduntze Alfabetatzean eta zelan testuinguruen baitan irakatsita askoz eraginkorragoak izango ginatekeen.
|
|
|
Ez
|
dut
nire burua inoiz euskararen hizkuntza politikaren arazo nagusiena zein den pentsatzen jarri. Nire ibilbide pertsonala eta profesionala euskararen jabekuntza irakaskuntzari eskaini diot, eta zerbait esaten ausartzen banaiz beti eremu horretara mugatu izan naiz.
|
|
|
Aje bezala eta hasiera hasieratik euskaldun berrien pisua aipatzen da artikuluan. Horrela esaten ez den arren, euskaldun berri izatea aje bezala ageri da, edo horrela irakurri
|
dut
nik. Kontuz!
|
|
|
Dirua eta pizgarriak aipatzen dituzu borondate hori elikatzeko tresna gisa eta dudarik gabe lagundu egingo lukete, baina, nire ustez, ez da nahikoa, ezta funtsezkoa ere. Euskararen alde egiten dugun ahalegin guztia gure hizkuntzarekiko amodio istorio bat bezala irudikatzen
|
dut
nik eta maitasuna ikaragarri hori, belaunaldiz belaunaldi pasatzeko gai garena, euskara biziberritzeko dugun motore indartsuena da nire ustez.
|
|
|
Azken boladan honetan asko hitz egin da lan munduak dukeen zeregin nagusiaz euskararen normalizazioan; biltzarretan ere horretaz mintzatu da, gaia sakondu nahirik. Ez
|
dut
nik esango gako bat ez denik, eta baliteke euskararen balizko normalizazioan ardatza izatea, beti ere, hasteko, ulertzen badugu euskara ez dela ezer, metafora bat ez besterik, hizkuntzaren trikimailu bat, zeren benetan direnak euskaldunak baitira, ez euskara.
|
|
|
Ez
|
dut
nik halakorik ukatuko. Bai, ordea, ñabarduraz beteko, uste izan baita, besterik gabe, diru-laguntzak direla biderik errazenak euskara sustatzeko eta nonbait, lan mundua euskalduntzeko.
|
|
|
Baina horrek ez du batere erakargarri egiten gure hizkuntza. Hori guztia beharrezkoa da, ez
|
dut
nik zalantzarik, gure hizkuntzak duen egoera ikusirik. Baina beldur naiz horrek ez ote duen asetzen gehiago garai bateko euskaldun militantea gure belaunaldi berriak osatzen dituzten euskaldun gazteen gogo eta nahiak baino.
|
|
|
jagoitikoz ukhenen
|
dut
nik zugatik dolore.
|
|
|
Zer egingo
|
dut
nik, gaixo bekataria, orduan?
|
|
|
alabaina, ez
|
dut
nik hainbeste maite dudan bestelakorik.
|
|
|
izango
|
dut
nik, bai, aurrerantzean zugatik oinaze.
|
|
|
Behar al
|
dut
nik beti zugatik nahigabetzea?
|
|
|
Egia esaten badut, nahigabe handia
|
dut
nik.
|
|
|
Askotan pentsatu izan
|
dut
nire ondore ildo horretaz. Ni, ni moderno hau, gizakia naiz zalantzarik gabe; baina ni, Hortz Handi, ni primitibo hau ez naiz gizakia.
|
|
|
Gogoratu beharra dago Zaluz egin dizuedan deskribapena ez lizuekeela egingo Hortz Handik, nire ametsetako beste ni horrek, historiaurreko nire asaba zaharrak. Amets horien bidez begiratzen eta ikusten
|
dut
nik, gizon moderno honek Hortz Handiren begiez.
|
|
|
Nire inpresioetan badut halako bikoiztasun bat, lausoegia nire irakurleei transmititzeko. Unetxo bat hartuko
|
dut
nire kontaketan, bikoiztasun hau, nortasun nahaste harrigarri hau azpimarratzeko. Nik, gizon moderno honek, begiratzen dut mendeen gainetik, eta neurtzen ditut nire beste ni haren, Hortz Handiren emozioak eta arrazoiak.
|
|
|
Badakit zer zentzutan erabiltzen duten, baina nire gisara erabiltzera beharturik nago, adierazteko modu hoberik ezean. Errua hizkuntzaren zehazgabetasunari egotziz zurituko
|
dut
nire burua. Gatozen orain hitz horiek, zuzen ala oker, zertarako erabiltzen ditudan azaltzera.
|
|
|
JULEN. Et, et, et... ez dinat horrelakorik sekula esan. Noiz esan
|
dut
nik ba klaseko ospetsuena izan nahi dudanik?
|
|
|
Zure ardi guztiak eta ehun artalde gehiago erosteko beste diru
|
dut
nik. Non da zure aita, eskua eska diezaiodan?
|
|
|
Finn: Kar, kar, Seric maitia, baina uste
|
dut
nire kapelak bigundu dizula burmuina. Noski, hasieran hala izaten da.
|
|
|
Finn: Kolonbiako kafea hartzen
|
dut
nik.
|
|
|
Otsoen kontra, sikatearen kontra, lukurreriaren kontra... dena gertaera sozial hutsak! Deseraiki egingo
|
dut
nire gurasoen etxea!
|
|
|
Seric: Eta arimarekin deseraikiko
|
dut
nire aitaren eta nire amaren etxea.
|
|
|
Ez
|
dut
nire bizitzan horrelakorik entzun. Nirekin hitz egin nahi duzula, eta norekin ari zarela uste duzu?
|
|
|
Gaur da lehendibiziko aldia hila nabaritzen naizena. Lo dauzkat oinetako behatzak, eta belaunak eta zilborra (amagandik askatu zitzaidan soka lotu egin zait berriro, baina gaur heriotza
|
dut
nire soka kideko) eta begiak.
|
|
|
Bruuuu... Bota ezazu kanpora eta nik berehala zapalduko
|
dut
nire motoarekin. Bruuuu...
|
|
|
Baina kontuz ibili du hurrengoan. Nik ez
|
dut
nire ogibidea arriskatzerik nahi. Loretokiek ere ba omen dute beren eginkizuna.
|
|
|
Baina estakuruak baizik ez dira horiek. Funtsean ahozko euskal tradizioa ekarri nahi
|
dut
nire ikuspuntuak finkatzeko, euskara garaikidean zabaldu diren usadio sexisten kontra argudiatzeko eta, horien baztertzeko dituzkegun arrazoi ideologikoei, zuzentasun linguistikoarena gaineratzeko. Temati honi barkatuko dit irakurleak kapitulu hau; saiatuko naiz arrazoiketan eta frogetan artez eta zintzo ibiltzea, motibazioak ezkutatu gabe.
|
|
|
Aditu izan
|
dut
nik jendeer, zonbaitek arrosorio pare bat uzten, bertze batzuk berdin mokanes batzu, bertze batzuk fulard batzu, bakoitzak zer ideia zin. Bertze batzuk berriz, sosak uzten (Beronika K.).
|
|
|
" Hau gau erromantikoa da hotel batean", esan dit. " Gau erromantikoa gaur izango
|
dut
nik" eten diot, irribarretsu ni ere. " Gaur bustiko zara?", erantzun du lotsagabe eta barreka, aditza bihurkari bihurtuz.
|
|
|
arnasa artifiziala behar
|
dut
nik ere.
|
|
2019
|
|
|
Alegia, hizkuntzaren azken hatsak nola eragingo lioke euskararen azken hiztunari? Eta eransten
|
dut
nik: agian, euskaldun zaharron imajinarioan, beti pentsatu izan dugu azken hiztunak euskara izan duela ama hizkuntza; edo ez zaigu burutik pasatu pentsatzen jarri behar genuenik ere.
|
|
|
Baina, zer egin behar
|
dut
nik, lehiatu zen Alizia.
|
|
|
Eta zer egingo
|
dut
nik ume honekin etxera itzuli behar dudanean?
|
|
|
Odolusten bada, ez da nire errua izango... Ez
|
dut
nik horregatik negarrik egingo. Ez.
|
|
|
Zer egingo
|
dut
nire maitea kanpoan dagoenean
|
|
|
Izeba, zer egin
|
dut
nik, bada?
|