|
2000
|
|
|
Inor ez zen ni baino gehiago harrituko, ondora egina baizik ez zela ohartzean. Uste
|
dut
batera izan zirela goiko atea irekitzea eta nirea ixtea.
|
|
2004
|
|
|
Mintzamena eta idazmena, biak ikusten ditut nik neurri batean kamusturik, eduki linguistikoetan itorik. Egia da bakoitzak bere legeak dauzkala, baina uste
|
dut
bata landuz bestea ere hobe litekeela?. Hedabideetako euskara mintzatua,. Euskara mintzatuaren erronkak?, 1998, EHU, 11.
|
|
2005
|
|
|
Horregatik egon gara libelulei begira gaur. Eta ikusi ditugu berdeak eta marroiak asko eta nik ikusi
|
dut
bat gorria. Baina Iñesek urdina nahi zuen bakarrik, eta urdinak hiru ikusi ditugu.
|
|
|
Baina ez dut oso ondo gogoratzen zelan azaldu zidan. Osabak esan zidana gogoratzen
|
dut
batez ere: Zer da latina, osaba?
|
|
2007
|
|
|
–Bai, lehen igo
|
dut
bat, besaulkia txikiegia da biontzat. Afaltzeko, esan nahi dut.
|
|
2009
|
|
|
...lasaldian?, Teofilo Mariak ez zuen ezer berezirik entzun, hirurak ere aurretik hitz eginak zirelako, beharbada, hitz egin beharrekoaz; afaldu ondoren, berriz, kartetan aritu ziren hirurak, eskoban?, jokoari buruz egiten zituztèn iruzkinetatik ondoriozta zitekeenez?. Atera ezak zazpiko urrea, Nikolai, txota honekin jango diat-eta!?,. Bederatzi gehi bi, hamaika; gehi lau, hamabost?,. Zertarako nahi
|
dut
bateko kopa, Grigori, vodkaz beteta ez badago??,. Hik daukak, hik, zortea, Nikolai!??, harik eta, jokoa bukatu eta lotara erretiratzera zihoazenean, abokatuaren ilobak esan zuen arte:
|
|
|
Mirenen egoerak lehenengo eta Carmen ez ikusteak orain, barruak nahastu dizkidate. Nire bizitzaren lekukoak desagertuz doazela sentitu
|
dut
bat batean. Carmeni zerbait larri gertatzen ote zaion ari naiz pentsatzen.
|
|
|
...erezirik entzun, hirurak ere aurretik hitz eginak zirelako, beharbada, hitz egin beharrekoaz; afaldu ondoren, berriz, kartetan aritu ziren hirurak –eskoban–, jokoari buruz egiten zituztèn iruzkinetatik ondoriozta zitekeenez –" Atera ezak zazpiko urrea, Nikolai, txota honekin jango diat-eta!"," Bederatzi gehi bi, hamaika; gehi lau, hamabost"," Zertarako nahi
|
dut
bateko kopa, Grigori, vodkaz beteta ez badago?"," Hik daukak, hik, zortea, Nikolai!" –, harik eta, jokoa bukatu eta lotara erretiratzera zihoazenean, abokatuaren ilobak esan zuen arte:
|
|
2010
|
|
|
Etxekoen begirada haietatik, Adarena oroitzen
|
dut
batez ere, hain egin zitzaidan nabarmena: lehenik, amari begiratu zion, hura aztertzen ariko balitz bezala, begiak gero eta zabalago; azterketa egin ondoren, berriz, niri begiratu zidan:
|
|
|
Ez naiz damu? hainbestekoa izan da gure artista askoren artearekin hartu dudan gozatua!; egia da, hala ere, batzuetan piztu izan zaidala artista izateko grina hori, hemen komentuan Xabier Egañak, 1978an, bere freskoak margotu zituenean, edo, bospasei urte aurrerago, Basterretxearen pinturak ikusi nituenean, bere Kristo gorri aparta batez ere?, baina nik gozatu egin
|
dut
batez ere, berriro diotsut: nola damutuko naiz, bada, bere garaian hartu nuèn erabakiaz, poza eta atsegina izan baditut sari?!
|
|
|
Ez
|
dut
bat bateko jarrera aldaketarik ez antzeko konbertsiorik oroitzen: ez dut oroitzen, alegia, data zehatz bat, txakurren aldeko zaletasun itsuan berretsi ninduena.
|
|
|
Oihu haserrea, haize hozkirria eta argi zuria nire itzaleraino sartu dira. Mostradore ilunetik ikusi
|
dut
bat batean, eurian zehar, denak batera milaka buru garrasika, han hemenka jarriak Jauregiko eskailera nagusiko maldan; eskuinean, atariaren maila berean, jendarmeen zaldi ilara, baina ate baxuak haien hanka eta bular-hezurrak baizik ez dizkit ikusten utzi; aurrean, gerrako soldaduen destakamendua; ezkerrean, gurdi baten atzealdea, eskailera zuzen bat gainean zuela. Koadro nardagarria, presondegiko atean ederki kokatua.
|
|
|
–Gure ustez, Euskal Herriarentzako onena. Baina uste dugu Felixinek ez duela saltsaren erdian egon behar, eta horregatik eramaten
|
dut
batera eta bestera paseatzera, bilerak eta antzekoak dauzkagunean.
|
|
|
Ez
|
dut
bat bateko jarrera aldaketarik ez antzeko konbertsiorik oroitzen: ez dut oroitzen, alegia, data zehatz bat, txakurren aldeko zaletasun itsuan berretsi ninduena.
|
|
|
Ez naiz damu... hainbestekoa izan da gure artista askoren artearekin hartu dudan gozatua!; egia da, hala ere, batzuetan piztu izan zaidala artista izateko grina hori —hemen komentuan Xabier Egañak, 1978an, bere freskoak margotu zituenean, edo, bospasei urte aurrerago, Basterretxearen pinturak ikusi nituenean, bere Kristo gorri aparta batez ere—, baina nik gozatu egin
|
dut
batez ere, berriro diotsut: nola damutuko naiz, bada, bere garaian hartu nuèn erabakiaz, poza eta atsegina izan baditut sari...!
|
|
|
Etxekoen begirada haietatik, Adarena oroitzen
|
dut
batez ere, hain egin zitzaidan nabarmena: lehenik, amari begiratu zion, hura aztertzen ariko balitz bezala, begiak gero eta zabalago; azterketa egin ondoren, berriz, niri begiratu zidan:
|
|
2011
|
|
|
Batzuetan Karla jartzen dut leihoaren ondoko besaulkian, modari buruzko aldizkariren bat irakurtzen, edo Nadia bestela, alfonbraren gainean eserita, bere tesirako behar dituen liburuak lurrean anabasan irekita dituela. Leihoetan euriak atzamar egiten du kristalaren kontra, eta ni lanpararen argia apaldu eta burusi batekin joaten natzaio Karlari, eserita dagoena Karla denean, edo Nadiari, lurreko alfonbraren gainean dagoenean, eta amultsuki bildu ohi
|
dut
bata zein bestea. Karlari ni deprimiturik ikustea gustatzen zaio.
|
|
|
Ospitaleko nire gela arakatzen pasatzen dut denbora. Nire ohearen ondoko leihotik urrutian ageri diren hiriko argiak behatzen ditut, eta han, kaleak zeharkatzen dituzten pertsonen bizimoduekin egiten
|
dut
bat. Haiekin ibiltzen naiz auzoz auzo, haien penak eta pozak sentitu nahian, haien bizitza bizi nahian ospitaleak lapurtutako gizatasuna berreskuratzeko ihesbidean.
|
|
|
–Istorioa ezagutzen dut, askotan irakurri
|
dut
batean edo bestean, erantzun diot nik.
|
|
|
Zigarretak daude zure ondoko kutxa horretan. Neuk ere hartuko
|
dut
bat.
|
|
|
Patua dirudi, momentu batean dialogoa ezinezko bihurtzen da, solaskide bat falta balitzaigu bezala elkarri bestea azaltzeko, edo desio genuena eta arrazoiak argiki besteaz esaten ziguna sabelean korapilatzen zaizkigulako; tira hori niri, berak ez dut uste nirekin zerikusirik duen ezer desio duenik, desio izan duenik. Eta uste
|
dut
bat batean biok sentitu ginela nekaturik, bakoitza bere eserlekuan zapuzturik, nola jarraitu; beharbada isilean erretiratu behar genuen orduantxe, zaputzari irteera aktibo bat bilatzera geratu gabe.
|
|
2012
|
|
|
Zer ez lukeen egingo emakume batek aurkariari atsekabe ematearren! Gogoan
|
dut
bat nitaz maitemindu zela zergatik eta nik beste bat maite nuelako. Emakumezkoen adimena baino paradoxikoagorik ez dago:
|
|
2013
|
|
|
–Egunen batean aurkituko
|
dut
bat, irribarre batekin erantzuten nizun.
|
|
|
...re horien pasarteen fotokopiak karteran eta lanei buruzko iruzkin zirriborratuak eskuan nituela sartu nintzen ikasgelara, egin nien diosal apal bat ikasleei, budisten erara buruarekin men eginez, eta idatzi nituen arbelean bi izenak, Catherine Millet eta Annie Ernaux, eta ikasturteari hasiera emateko prestaturik neraman txistea kontatzeko asmoarekin itzuli nintzelarik (egun bakoitzerako prestatzen
|
dut
bat, zein baino zein txarragoa), mutu geratu nintzen, idazteko altxatutako eskua airean nuela, neska ikusi bainuen, Sagueseko neska esan nahi dut, azken ilaran eserita.
|
|
|
Ezin al duzu zer edo zer hartu, oraingoa behintzat arintzeko? Baso bete ardo; eskatuko
|
dut
bat. Oso txarto zaude.
|
|
2014
|
|
|
–Jakina, jarraitu zuen Aita Schwartzek garaile?, jakin
|
dut
bat etorriko zinela nirekin. Hala ere, nire teoria da gauzek diz diz egiten dutela beti, jende asko elkartzen denean lekurik onenetan.
|
|
|
–Dena den, ondo pentsatuta, bizar postizoa eta betaurreko faltsuak erabiltzea ez litzateke arazo handia izango bere kategoriako aktore batentzat. Trikimailu horiek aspaldi asmatu ziren?, duda egin
|
dut
bat batean.
|
|
|
Idazleok, berriz, historiak eta ixtorioak asmatzen omen ditugu. Nik ere asmatuko
|
dut
bat. Edo bi?
|
|
2015
|
|
|
Eta taberna batera joango bagina? Ezagutzen
|
dut
bat hemendik gertu, hango kale kantoi haren saihetsean.
|
|
|
–Karabino, egin hegan, erakutsi zure hegoak! . Entzun
|
dut
bat batean, urrunetik, nire lozorrotik. Eta Kemalen hitz horiek brixtakoan atera naute nire ametsetatik.
|
|
|
–Nada! . Entzun
|
dut
bat batean. Eta segidan?:
|
|
|
Informatikari esker, jakina. Hemendik aurrera, eta tratamendua bukatu bitartean, gidari bat
|
dut
batetik bestera joateko.
|
|
|
Joxeren linfomak Esteñibarren eman dituen argazkien artean, bereziki maite
|
dut
bat, oso hasierakoa. Ziurtatua zegoen minbizia, eta jakinarazi behar zitzaion ama Paulari, 85 urte orduan.
|
|
|
–Bai, entzuna
|
dut
bat edo beste, erantzun zion ondokoak.
|
|
|
Nik ere tarteka botatzen
|
dut
bat edo beste, baina oilasko biltzearen kontu horrek bertsoaren azken puntua ahaztuarazi dit. Baldin eta joateko ausardiarik izango banu, goiko bidea hartuko nuke.
|
|
|
Tira, tira, zer problema ote dago horretan? Nik behintzat ez
|
dut
bat ere ikusten. Altxatu eta bainugelako txorrota ixten dut.
|
|
|
Oroitzen dudan gauza bakarra da liburuaren egileak ganbitoaren estrategiaren adibide mutur muturreko bat bezala aurkezten zuela. Jokalariei zegokienez, gogoan
|
dut
bata errusiarra zela eta bestea alemana, eta mende bat baino gehiago zeramatela biek ere lur azpian. Partida hartako hamabigarren jokaldian, pieza beltzekin jokatzen zuen jokalari alemanak bere erregina mugitu zuen.
|
|
2016
|
|
|
Istripu bat izan zela erraten zuten, baina nehoiz ez da egia jakin. Uste
|
dut
batean auto batek harrapatu zuela... Dana eta orduko bere bikotea.
|
|
|
Ez dago tren zahar honetan leku askorik txoko lasai bat neuretzako hartu eta dei batzuk egiteko, baina bagoi sarrera ondoan topatu
|
dut
bat. Aitari deitu diot:
|
|
|
Konturatu egin da bere umetxoa eskuetatik ihes egiten hasia dela. Uste
|
dut
bat batean zahartua sentitu dela. Pena eman dit.
|
|
|
Bazkaltzeko ordua ere poliki poliki aurreratzen joan naiz eta dagoeneko, asteburuetan behintzat, emaztearen eta alabaren gosariarekin egiten
|
dut
bat. Hamaikak aldera esertzen naiz mahaian, eta orduan jaikitzen dira biak.
|
|
|
Lur neurtzailearen metro soka, hementxe, ez basamortuan (tira, hau ere, aldez edo moldez, basamortu bat da). Kafkarenetik soilik ezagutzen ditut gizonok, inoiz ez
|
dut
bat buruz buru ikusi. Zertara etorri den hona, batek daki.
|
|
2017
|
|
|
Gero jorratuko ditut bi ikuspegi horiek modu sakonagoan. Arlo honetan, kritika demokratiko federalekin egiten
|
dut
bat, zeintzuen arabera estatuak ez baizik nazioak eta herritarrak ari baitira gaitasun politikoa eta, ondorioz, soberania galtzen; izan ere, Europako sistema politikoak estatuen interesak ordezkatzen baititu, hala nola enpresen eta kapitalaren interesak (Kohler Koch eta Eising, 1999).
|
|
|
Nire denboran, beste edozein bezain ongi hezi eta gizalegeak agintzen duen bezalakoa izan naiz. Beti pentsatu izan
|
dut
bat besteekin zintzoa bada, ba, besteak ere hala izango direla. Baina hau ez da beti honela izaten.
|
|
|
– Gustora hartuko
|
dut
bat, esan zuen, baina ezer ez zitzaion tea baino amorragarriagorik. Neskari begira geratu zitzaion, prestatzen ari zen bitartean; prestatu bai, baina dena gaizki, jakina:
|
|
|
Autoko irratia piztu dut albisteak entzuteko, baina itzali egin
|
dut
bat batean lehenengo berriak aditu orduko. Ez berria bereziki txarra zelako:
|
|
|
–Esan nahi nuen, azken generazioko telebista nahi dudala, baina kafea egiteko makinarekin. Badakizu, kafe makina italiarra garbitzen ez aritzeko, esan
|
dut
bat batean, gizon ezaxolati solteroaren paperak duintasun apur bat itzuliko zidalakoan, alferrik eta patetikoki, noski.
|
|
|
Bonapartek Deba ibarra bereiz jarri zuela. Nik neuk Kardaberatzekin egiten
|
dut
bat eta, hark bezala, azpieuskalki bi ikusten ditut: sartaldekoa eta sortaldekoa.
|
|
2018
|
|
|
–Liburuan kontatzen
|
dut
bat. Iruditzen zitzaidan esan egin behar nuela nor zen X jauna.
|
|
2019
|
|
|
Arduratuta nabari
|
dut
batik bat transen arteko sareei dagokienez. Faltan sumatzen du trans helduekin espazioak konpartitzea.
|
|
|
Anderrek ekarri du benetako pasioa mahai gainera: . Nik gogoratzen
|
dut
batez ere judoan, zeren bera judoan oso ona zen, esango nuke izena eman zuen lehiaketa guztietatik urrezko domina ekarri zuela, baina nik uste dut ilusio handiagoa egiten ziola entrenamendu batean mutil bati irabazteak?. Arrazoi du Anderrek, nik ere gogoratzen dut berebiziko garrantzia hartzen zuela mutilen aurka lehiatu ahal izateak ez ezik, irabazteak ere.
|
|
|
Hermafroditak, zeinak bi sistema genitalak baititu, sexualitate femeninoa izan ohi du gehienetan: ezagutzen
|
dut
bat, naziengandik ihesi Vienara erbesteratua, atsekabeturik zegoena ez zutelako gogoko ez gizon heterosexualek, ez homosexualek, eta berak gizonak baino ez zituen maite. Hormona arren eraginez, emakume, gizonduek?
|
|
|
Bai polita! Nik ere nahi
|
dut
bat, Jauna?. Hori esan bitartean, ausarki ukitu nion...?.
|
|
|
Asko genuen idazteko gure konkistei buruz. Gainera, neurtitz asko idazten zizkidan komunetako hormetan aurkitzen zituenak; gogoan
|
dut
bat, lohian ito beharrean uzten baitzuen nik hain sublime imajinatzen nuen amodioa: –Zein da amodioaren xede gorena?
|
|
|
inguruko jendeak adar-jotzailetzat izan nau beti; horregatik, beharbada, batek baino gehiagok galdetu izan zidan denbora batean zergatik idazten nituen beti drama tristeak eta ilunak (Babilonia, Consummatum est?); nire erantzuna: . Idatziko
|
dut
bat, baina nik nahi dudanean, ez zuek?. Eta iritsi zen momentua, eta Kalamidadeen liburua idazteko ideia etorri zitzaidan:
|
|
2020
|
|
|
–Hartzen ahal
|
dut
baten bat?
|
|
2021
|
|
|
Porlanezko eraikin altuak, izkinetan hornidurak eta apaindurak. Alfred Stieglitz bere tripode eta guzti agertuko ote zaidan begiratu
|
dut
batera eta bestera, eta une batez poltsa lapurtua ahaztu dut. Pozik nago?
|
|
2022
|
|
|
–galdetu dio oinazezko sastada bat sentituz– Neure arreba hil dudala. Beti eduki nahi izan
|
dut
bat. Berak bai, ninduen, eta nik ere neure maitasun guztia eskainiko nion.
|
|
|
Asko hilda daude. –Paperetako izen bat azpimarratu du– Uste
|
dut
bat aurkitu dudala: Maria Dolores Sanchez.
|
|
|
Horiek dira nire ardatzak. Amak dena eman behar duen idealizazio hori, ama ahalguztiduna dela, ez
|
dut
bat egiten. Eta tripetan korapiloa sortzen dit umearen beharrak ikusten ez dituen amatasunak, kosta egiten zait ulertzea.
|
|
|
Feminista bai, formatu naiz, ulertu dut, baina feminismo hegemonikoaren ideiekin ez
|
dut
bat egiten, amatasuna ez duelako kontuan hartzen.
|
|
|
–Nik ere hartuko
|
dut
bat?
|
|
|
Nik poesia idazten
|
dut
batez ere. Irakurri duzu inoiz poesia?
|
|
2023
|
|
|
–Nik ere uste
|
dut
bat datozela biak. Ametsa ondo ulertu badut, behintzat –gehitu zuen, pinaburu bat aztertzen makurtu aurretik.
|
|
|
Galdera hori aski laster formulatu zion Chloék, SMSak utzi eta txat bidez komunikatzen hasi zirenean. " Ez
|
dut
bat egiten...", zalantzan egon zen" borroka armatua" jarri ala ez, eta" terrorismoa" ez zitzaion ateratzen barnetik, nahiz eta indarkeriaren kontra zegoen. Azkenean mezua berridatzi zuen:
|
|
|
Artikulua publikatu zen garaian gogoan
|
dut
batekin eta bestearekin komentatu nuela, eta denei iruditu zitzaiela txundigarria. Ederra bezain ikaragarria, ezustekoa bezain kontatu beharrekoa.
|
|
|
Ez naiz ni eliza honetan alargun bat baino gehiago garela sentitzen ari den bakarra, ziur, baina gutxik pentsatuko dute bi baino gehiago ere izan gaitezkeela. Nik ere ez dut buruan halakorik izan gaur eliza honetan sartu arte, baina, hara, emakume batzuek negarrari eusteko duten modua ikusi dudanean, batzuen oinaze aurpegiak sumatzean, izpiritu santuak argituta bezala, garden ikusi
|
dut
bat batean dena: zure sekretuak, zure iraganeko eta duela gutxira arteko abenturak...
|
|
|
–Uste
|
dut
baten bat irakurri zuela, eta interesez gainera –esan dit, liburu bat ematen didan bitartean.
|
|
|
Halako herabetasun bat sentitu
|
dut
bat batean, lagun askok baino gehiago ezagutzen nauten bi pertsona haiek nitaz dakiten guztiagatik, nire alderik ezkutuenaren berri dutelako. Agian hobeto ezagutu zaitzakete liburu batean azpimarratzen dituzun esaldiengatik esaten dituzun hitzengatik baino.
|