2000
|
|
Bitan bakarrik ikusi izan
|
dut
ama nigarrez: hura izan zen lehen aldia.
|
2001
|
|
Ohean etzan eta berriro irakurri
|
dut
amaren gutuna. Gero Les dissolutions de la mémoire hartu dut irakurtzeko, baina gogaikarria egiten zait, eta berriro ere teilatu moduan ipini dut aurpegiaren gainean.
|
2004
|
|
Noraino hegaldatu naiz Egunkaria ren kontrako ekaitzalditik abiatuta? Munduan gaindi ibili ondoren, hobe
|
dut
ama lurraren gainean oinak pausatzea, Xabier Kintanaren sentipenek zer dioten jakiteko. Erantzun nekezeko galdera dakar idazle bizkaitarrak, ahots gora, bere buruari eta irakurleari egin diona:
|
|
–Hitz egingo
|
dut
amarekin... eta anaiarekin... bihar bertan... konponduko dugu... –bota du, barruko guztiak esaldi bakarrean aterako balitu bezala.
|
2005
|
|
Ez
|
dut
amaz gauza handirik gogoratzen. Emakume alaia zela uste dut, edo hala ematen zuela, bederen.
|
|
Horrekin esan nahi duena da apur bat kantsagarria dela Carmen andrea, oso berandura arte geratzen delako beti josteko gelan. Carmen ez dagoenean esaten du izeko Martinak hori guztia, klaro, eta grazia handiz esaten du, eta barre egiten du izeko Rosak, eta nik ikusten
|
dut
amak ez duela barrerik egin nahi, baina beti egiten duela azkenean.
|
2006
|
|
Urrundik ikusi
|
dut
ama, etxe aurrean, eskuan zerbait duela. Okertuta eta ilea urdinduta ageri da, urteetako nekearen ordain.
|
2008
|
|
Arriskutsua dela dio. Atzean eseri naiz, segurtasun aulkian, eta uhala lotu
|
dut
amak esan baino lehen.
|
|
Bukatzera noa. Hasieran esan
|
dut
ama nagusiak esan didala aztoratuta zeundetela, bai lapurragatik eta bai irudiaren faltagatik ere. Irudiaz asko mintzatu natzaizue, baina lapurraz ez.
|
|
Bukatzera noa. Hasieran esan
|
dut
ama nagusiak esan didala aztoratuta zeundetela, bai lapurragatik eta bai irudiaren faltagatik ere. Irudiaz asko mintzatu natzaizue, baina lapurraz ez.
|
2009
|
|
Ia jasanezina egiten zaio une horretan haren aurpegia ikusteko gogo larria. Nik ere ez
|
dut
amarik esan nahi dio. Nik ere, zuk bezala, asmatu egin diot bizimodu bat eta aurpegi bat.
|
|
Gogoan
|
dut
amak egindako kapelu granatea jantzita joan nintzela Kantoietatik Olaetara, oinez. Lotsa ematen zidan buru soila erakusteak eta, amak, beti sare batean bilduta eramaten zuen mototsa askatu, eta bere adatsetik bi ile xerlo ebaki zituen ispiluaren aurrean.
|
|
Juan Marco Candeloro naiz, Martaren semea. Nik begiratzen
|
dut
amaren maila, bera teknologiarekin borrokan ari delako duela denbora asko. Liburuen aldekoagoa da ordenagailuarena baino.
|
|
Izen bat aipatu zenidan, eta ezaguna egiten zait. Nik bilatuko
|
dut
amak eman zidan datua, telefonoa eta helbidea baieztatu, eta pasako dizut. Barka atzerapena.
|
2010
|
|
Biharamunean, amak beste bizpahiru egunetan geratu nahi zuela esan zuen, baina Primik berehala erantzun zion ezetz: . Zertarako nahi
|
dut
Ama Birjina agertzea, agertzen bazait ulertuko ez badiot??; amak istantean esan zion Ama Birjinak munduko hizkuntza guztiak zekizkiela, eta bazekiela bakoitzari nola agertu, andere prestuei andere prestu bezala eta neskame ezjakinei neskame ezjakin bezala: –Hori bakarrik falta zitzaigun!?, erantsi zuen; baina Primik burua ezker eskuin mugitzen segitu zuen, eta gure amak ez zuen etsi:
|
|
Behin ikusi
|
dut
ama egoera hartan, eta orduan izan zen; ama, izan ere, oinazeari eta bizitzaren alde ilunari aise ihes egiten ziòn emakumea zen, izeba Ernestinaren eskuetan utzi zuen Benjamin Maria zaintzeko ardura!?: aldi hartan, aldiz, hain zegoen fedeak sututa, non bere su hartan aurkitu baitzuen alde iluna argitzeko modua, gorputz osoa ere bere fedearen baitan zuzi bihurtu balitzaio bezala; fede haren beharra ere bazuen, nik uste, iraganeko hainbat kontu iluni. Benjamin Mariarenari bereziki?
|
|
Gainera, nik ezin dut den dena kontrolatu. Nahiko lana
|
dut
amarekin eta anaiarekin. Eta aurtengo kurtsoa aurrera ateratzen badut, kontent.
|
|
Baina, egia esan, oraindik puska baterako izango dugula uste
|
dut
ama etxetik kanpo. Nik behintzat nahiago dut horrela pentsatu.
|
|
Eta nirekin zuen harreman hori handitzen eta estutzen joan ahala, uste
|
dut
amarengandik, pixka bat bada ere, urruntzen hasi zela. Batzuetan ni izaten nintzela uste dut, aitzakia nagusia, aitak ama saihesteko.
|
|
Behin ikusi
|
dut
ama egoera hartan, eta orduan izan zen; ama, izan ere, oinazeari eta bizitzaren alde ilunari aise ihes egiten ziòn emakumea zen —izeba Ernestinaren eskuetan utzi zuen Benjamin Maria zaintzeko ardura! —: aldi hartan, aldiz, hain zegoen fedeak sututa, non bere su hartan aurkitu baitzuen alde iluna argitzeko modua, gorputz osoa ere bere fedearen baitan zuzi bihurtu balitzaio bezala; fede haren beharra ere bazuen, nik uste, iraganeko hainbat kontu iluni —Benjamin Mariarenari bereziki— aurre egiteko modu bat ere bazenez, bere buruari zera esaten ari balitzaio bezala, etengabe esan ere:
|
|
Biharamunean, amak beste bizpahiru egunetan geratu nahi zuela esan zuen, baina Primik berehala erantzun zion ezetz: " Zertarako nahi
|
dut
Ama Birjina agertzea, agertzen bazait ulertuko ez badiot?"; amak istantean esan zion Ama Birjinak munduko hizkuntza guztiak zekizkiela, eta bazekiela bakoitzari nola agertu, andere prestuei andere prestu bezala eta neskame ezjakinei neskame ezjakin bezala: " Hori bakarrik falta zitzaigun!", erantsi zuen; baina Primik burua ezker eskuin mugitzen segitu zuen, eta gure amak ez zuen etsi:
|
2011
|
|
Beti ailegatzen omen zion, kalerako behar bazuen berak ikusiko zuela, baina, behinik behin, ez ezkontzeko dote urriko emakume batekin, hori azkenekoa zela; ez zait iruditzen gure amonak oso begiko zuenik Esperantza hura seme zaharrenaren andretako. Eta uste
|
dut
amarenganako begiruneak ere izango zuela, osaba Karlosengan, bere itzala, izeba ezkontzara limurtzeko bere erabaki betiere geroratuan. Nik ez nuen asko ezagutu gure aitaren ama, txikitandiko irudi lauso bat baizik ez dut harena gordetzen, baina irudi lauso horretan ere emakume gotorra dut gogoan, lehengoetakoa?, berorika egin behar zitzaion, gero, hari??, gaur egungo, argizarizko amak?
|
2012
|
|
Ezin dut jasan? ezin
|
dut
ama jasan, nire onetik ateratzen nau?
|
|
–Lasai, Naroa, ondo zainduko
|
dut
ama.
|
|
Eta mutur horretaraino iritsi izan balitz? Pentsatzen hasi ote
|
dut
ama disekatu edo momifikatu bat daukala leiho parean solaskide eta bien ahotsak berak interpretatzen dituela. Eta orain dela hiru urte inguru honetan desagertu zen neska gazteak Etxenagusiako dutxa batean labankadaz josita amaitu izan balu, nork eta Julian Etxenagusia Norman Bates-ek erailda?
|
2013
|
|
erantzun dio amak osotasuna erakutsiz, negarrik ez ateratzeko ahalegin izugarria egiten ari zela nabaritu diot ordea. Ez
|
dut
ama inoiz horrela ikusi, eta ez dut ulertzen zergatik den hain garrantzitsua nire anaia ere zerrendan jartzea, baina nire amarentzat hala izan dela pentsatu dut. –Hemen daukazu zure seme gaztearen papera, bi aste barru etorri berriro eta jakingo duzu tokatu zaion?.
|
|
–Ez
|
dut
amaren zordun izan nahi.
|
|
Zuk orain ezagutu duzu gure ama, eta konforme. Igual ez du motibo izugarririk dantzan hasteko, baina nik betidanik ezagutzen
|
dut
ama, eta dantzan hasteko motiboak izan dituenean ere, eserita gelditu izan da. Hau da, triste ez dagoenean ere, alaitasun handirik ez zaiola nabaritzen.
|
|
Bi gizonezkok txirrina jo zuten, eta Joxiren karnetaren ziurtagiria erakutsi ziguten. Gogoan
|
dut
amaren aurpegia. Esan ziguten zer gertatu zen, Joxi tartean zela eta ezer baldin bagenekien jakinarazteko».
|
|
Pili Zabalak ere ez ditu ahazteko Baionarako joan etorriak: «Gogoan
|
dut
amak nolako emozioarekin jartzen zituen paketeak eramateko, eta gero agurraren tristura. Amak esaten zion:
|
2014
|
|
...strakzioa ezabapena zara ez nintzen zure gustukoa ama hatsanka urratu nauzu labanaz eta burumuina zurrupatu didazu ekin ez dezadan maita ez dezadan sekula badakizu ama berunezko armiarma zu hilobiaren ilunean hezurrak zuritzen zoaz merluza plantxan txakolinarekin igurikatzen zaitut oraindik no (who) man zuretzat bereziki asmatu lauaxeta plazan larrua idaztoki arianaren iharduki liburua hostokatzen
|
dut
ama eta mirakuluz lurdes eta miren eta asunta eta zu eta begi bakarreko harri tailua ziklopea mehatxularia nork du hemen manatzen ama elektrak mokanes zuriaz idortzen du tsunamiak ito bere klitoria eta zu ama eta zu ama eta zu ama beltzaren zazpi aldaketen uhinetan desagertzear haratago landaren margoetan bezala gorputzik gabe sexurik gabe aurpegirik gabe esperantzarik gabe kolorerik gabe jada am...
|
2015
|
|
Eta orduan eskatzen dut beranduxeago izan dadila; testu hau idazten bukatu eta gero, adibidez. Baina gero ezin dut ekidin gehiago eskatzea, eta desiratzen
|
dut
ama izatea hil baino lehen. Baina ez naiz konformatzen horrekin; beraz, berrogeita hamar urtera arte bizi nadin eskatzen dut.
|
|
Ez
|
dut
ama izan nahi, Peru. Gezurra esan nizun, badakit, baina iritziz aldatu dut.
|
|
Bada, horixe gertatu zait. Eboluzionatu egin dut eta ez
|
dut
ama izan nahi, Peru. Baina nora zoaz?
|
|
Tintoreriara eraman
|
dut
amaren ezkontza soinekoa. Soniak argi dauka berak ez duela sekula jantziko.
|
|
Hala ere, ni ez naiz aita bezain ganorabakoa atera, eta ez
|
dut
ama nire problemekin nahigabetu nahi. Pena ematen dit gajoak.
|
2016
|
|
Aitari esan nion, eta gero hark? Bueno, kontua da gauzak ez zeudela hain argi, eta uste
|
dut
ama urduri samar dagoela.
|
|
Donostiara iritsi gara, eta astin astin egindako alfonbra baten moduan sentitzen naiz. Trenetik bertatik ikusi
|
dut
ama nasaren erdian zutik.
|
|
Neuk ere hitz egin behar
|
dut
amarekin. Aitari buruz, esan nahi dut.
|
|
–Jada badakizunez, susmoa
|
dut
amak izan zituela bere amoranteak... eta hortik nator ni, jakina. Gauza bakarra esan ahal dizut orain:
|
|
iharduki liburua hostokatzen
|
dut
ama eta mirakuluz lurdes
|
|
(J. Sarrionandia);. Aitarik ez
|
dut
ama hiltzen ari? (D.
|
2017
|
|
–Sentitzen
|
dut
ama, baina Claudiak benetan beharra dauka Nikaraguara bidaia hori egiteko. Azken batean, nik Luna hementxe daukat nirekin, baina berak bi urte daramatza alaba ikusi gabe eta oso luze egiten ari zaio.
|
|
–Lehenbailehen egin nahi ditut paperak. Jaso
|
dut
amaren azken borondatearen agiria. Notarioarengana joatea falta.
|
|
Hori dena pentsatu eta ez dut ez dut ez
|
dut
ama izan nahi.
|
2018
|
|
Zorionez ez daukazu nire generik. Esan nahi dut, nire geneak bai, izango dituzu, nire alaba zara, horretan zalantzarik ez, baina esan nahi
|
dut
amaren antza atera duzula, zure onerako. Zure bizitzan lehentasunak bereizten dakizu, ordenatua zara, batez ere buruan, eta agian nik baino hobeto ulertzen duzu egoera aldrebes hau guztia..., baina ez zaitut horrekin presionatu nahi, behar beste ardura daukazu zuk, eta ezin dizut eskatu maizago etortzeko.
|
|
–Ume bat nahi
|
dut
amari esnea eska diezaion, erantzun zuen Laugarren Ergelak.
|
|
Sekula ez zitzaidan burutik pasa matematikako oposaketei itzuri egiterik izango nuenik, geroko uztearekin ni kontent. Beti ikusi izan
|
dut
ama egunero bere seme alaben etorkizuna antolatzen, baita berea ere. Egun batetik aurrera ez zen gehiago kapaz izan bere seme alabentzako etorkizun handinahirik antolatzeko, eta bestelako etorkizunak antolatu zituen, gose eta miseria gorrikoak, antolaketa horiek ere beren funtzioa betetzen zutelarik halere, aurrean zuen denbora betetzea, alegia.
|
|
Geroztik hemen bizi izan naiz, Ferrolen. Saiatu naiz sorterriarekin lokarriari eusten, eta ahal izan dudan guztietan denboraldi luzeak eman ditut amaren etxean, edo, besterik ezean, telefonoz harremana izan
|
dut
amarekin, anai arrebekin eta herrian gelditutako gainerako senitartekoekin. Lehenengo urteetan beti galdetzen nien ea Anxoren albisterik ba ote zuten, eta beti erantzun bera jasotzen nuen:
|
2019
|
|
–Ama, zer pasatzen da??, eta azkenean esan zidan, hau eta hau pasa da?, eta gogoan dut nire erantzuna, a, bale? bat izan zela, eta nire amak esan zidala, a, bale, nola Ainara??, nire erreakzioarekin harrituta zegoen, eta uste
|
dut
amarekin haserretu nintzela, arrazoirik gabe, baina bai. Gero, jende pila bati deitu nion?.
|
|
–The matron Clay?, Blakek esaten duen bezala esanda. Profeta indiar batek aholku ematen die dizipuluei lurra ez lantzeko, zeren, bekatua baita hura zauritzea edo moztea, denon ama gurea laborari lanez urratzea[...] Aiztoa hartuko
|
dut
amaren sabelean sartzeko? [...] Haren haragia mutilatuko dut hezurretaraino iristeko?
|
|
Aitor
|
dut
amaren mina nire gogoaz jabetu zela erabat. Arnasa ere eragotzi egin zidala.
|
|
Osaba ikusten
|
dut
amaren hitzak errepikatzen, kantaren doinua behintzat jarraitzen eta, ez dakit zergatik, baina ni ere kantatzen hasten naiz. Lurri begiratzen diot eta ezpainak mugitzen ari dela konturatzen naiz.
|
|
–Txinok bazeukan bat. Uste
|
dut
ama gogorarazten ziola, oroitu zuen tristurazko imintzio batez?. Tipo jatorra zen.
|
|
Ezagutu
|
dut
ama
|
2020
|
|
Azkenean lortu genuen, baina elkarrizketak minutu eskas bat iraun zuela esango nuke. Uste
|
dut
amak haren ahotsa entzuteko beharra zuela. Besterik ez.
|
|
Uste
|
dut
amari behin bakarrik entzun diodala aitari maite zaitut esaten. Irailaren 11 hartan izan zen.
|
|
–Seme, nik ere zuk bezainbeste sentitzen
|
dut
amaren hutsunea, e?
|
|
Aita eta alaba japoniar batzuk ari dira hizketan eta, halako batean, aitak zera botatzen dio alabari: nik ere sumatzen
|
dut
amaren falta. Kolpe latz bat eman zidan esaldiak, mailu erraldoi batek burua jo izan balit bezala.
|
|
Alabak aitari aurpegiratu berri dio amak kasu egiten ziola beti, eta aitak horixe erantzun: nik ere sumatzen
|
dut
amaren falta. Lokietan joka sentitu nuen esaldia.
|
2021
|
|
Ezezkoan tenkortu nintzen, hala ere. Uste
|
dut
amak gaizki pasatu zuela, ez zitzaiolako iruditzen bizkar emate hura zenik familiak egin behar zuena, areago nireak, jada ez dut gureak esaten, izan zirenean gure familian jaiotako lehendabiziko umeak. Baina mindu, ahizpenak mindu ninduen gehien.
|
|
–Zergatik dago makillatuta? –entzun
|
dut
ama beste aldetik–, ez al da arraroa, Xabi?
|
|
Frijitzekoa martxan eguneko 24 orduetan. Gustuko
|
dut
amari lanean dela bisitak egitea, baina ez naiz luzaz geratzen, jantzietara usaina itsatsiko zaidan beldurrez.
|
|
Ama ere gorrotatu dut, bere begi txiki hondoratuegiak, bere ile kizkur harroegia, bere aldaka zabalegiak eman dizkidalako. Ez
|
dut
amaren antzik eduki nahi.
|
|
–Hélène, ezin
|
dut
ama horrrela laga, ezer jakin gabe –Hélèneri lotsati so egin zion– Hara joatea axola al zaizu. Bueltatu behar badut esango didazu eta bueltatuko naiz.
|
2022
|
|
Militante feminista
|
dut
ama. Aita lanean murgilduta zegoen, eta apenas arduratzen zen etxeaz.
|
|
Pluralean zinez ongi deklinatutako kontzeptu bat da amatasun feministak. Sarritan azpimarra paratzen dugu familia eredu ezberdinetan, baina susmoa
|
dut
ama bakoitzak duela amatasuna ikusteko modu bat, manera bat. Falta dira bideak eta baliabideak, bakoitzak amatasun horiek, bere zirkunstantzien arabera, ahal bezain modu libre eta orekatuan bizi ahal izateko.
|
|
Jendaurrean neure burua aurkeztean ez
|
dut
ama naizela esaten, lan produktiboarekin lotuta dagoena aipatzen dut. Zergatik ez dugu ama garela esaten?
|
|
Mara haustura hori sendatzera ere etorri dela uste dut. Mararekin ikusi
|
dut
ama nirekin inoiz ikusi ez dudan bezala.
|
|
Ez dut sekula erran: " Ez
|
dut
ama izan nahi". Maila batean hala izanen zen, bertzela edukiko nituen haurrak.
|
|
Ertz asko dituen galdera da. Esperientzia gogorretatik pasa behar izan
|
dut
ama izateko. Gure espeziearen eta munduaren ankerkeria ezagutu behar izan ditut.
|
|
Lizarrako botikariari pianoa erosi zion garai hartan, eta botikari hark lotu zuen gerora bere senarra izanen zenarekin ezkontzarako tratua. " Uste
|
dut
ama bortxan ezkondu zela, behar zuelako kanporat erakutsi ezkondua zela". Eta frankista harengandik eskapo joateko, bidenabar.
|
|
Nik ez
|
dut
amarekin irteteko gogorik, eta aitak ez du amarekin irteteko indarrik. Ezin du gurpil aulkiarekin, eta ezin du kaleko begiradekin.
|
|
Bada eta aldi berean ez da. Hiltzen den egunera arte garbituko dut, jantziko dut, orraztuko dut, laztanduko dut, zainduko dut, baina ez
|
dut
amari oinetako azazkalak mozteko edo ezpain ertzetik darion lerdea lehortzeko gogorik izaten. Agian ez naiz uste bezain seme ona.
|
|
Gero eta indar gutxiago egin behar
|
dut
ama altxatzeko. Berak ere indar gutxiago egiten du zutitzeko, baina pisatu ere egunetik egunera gutxiago pisatzen du.
|
|
Ez
|
dut
ama hurbiltzen ikusi, ohartu naizenerako plater eta katilu hutsak hartuta harraska beteegira bidean zen. Neuk egin beharreko lanak direnik ere ez dit esan, edo nik behintzat ez dut horrelakorik entzun.
|
|
Azkar bete
|
dut
amaren esana, neuk ere banuelako dutxarako gogoa. Gorputz hoztua epeltzeko beharra nuen, baina beroa beti azal gorrian geratzen zait.
|
|
Aurrekoei zahartzeko, lehortzeko, usteltzeko denborarik eman gabe jarri ditut lore berriak, badaezpada. Bestela, zeharretik begira imajinatzen
|
dut
ama, hilarriko argazkian bezain muturbeltz, lore eta lur lehortuen marroia madarikatzen, alboko hilobikoaren lirio zurien inbidiaz eta alaba ganoragabearen lotsatan.
|
|
Ama galdu du, bere betiko ama, lehengo ama, belaunak urratzen zituenean haizea botatzen ziona mina arintzeko edo nekatuta zegoenean magalean hartu eta kopeta musuka apaintzen ziona. Ezin
|
dut
ama hori izan, ezin dut, bizirik jarraitu nahi badugu. Orain amak azkarrago ibiltzeko esaten dio nekatuta dagoela kexatzen denean, eta eskutik zakar tiratzen dio bizitza salbatu nahi diolako.
|
|
Berdintsu gertatzen zait niri ere. Ez
|
dut
ama izateko balio. Ez haurtxo bat hazteko, behintzat.
|
|
Eta itzuliko naiz. Ordurako, espero
|
dut
ama alaben artean garrantzitsuak izan ohi diren gauza horiek guztiak eginda izango dituzuela. Orain joan zaitezte.
|
|
Amak ohera bidali ninduen, baina ez nintzen lokartu. Ordu bata aldean entzun
|
dut
ama ohera joaten, Maia ez zetorrela ikusita.
|
2023
|
|
–Amak beti erraten du leinuko nini ederrena nintzela sortzean, baina pentsatzen
|
dut
ama guziek hori erraten dutela beren niniaz, orduan ez du benetan balio... Eta... xamanak laguntzeko eskatzen dit ardura:
|
|
–Ezin
|
dut
Ama bakarrik utzi.
|
|
–Tira, azalpen laburra: taldearen Severino horrek eta txakurrarenak jatorri bera dute, gure Argentinako historia liburuetan agertzen ez dena –azaldu, eta pentsakor geratu zen beste lipar batez– Bueno, hori ere ez da guztiz zuzena, badira historia hori ere liburuetan jaso dituztenak, baina uste
|
dut
amak ez didala utziko zuen ardura hartzen, lehen minututik holako gaietan korapilatzen bazaituztet...
|
|
Ez, nire haurtzaroa ez zen pagotxa handi bat izan. Akorduan
|
dut
amak nolako zaplaztekoak ematen zizkidan soinekoa urratu nuelako, nire gezurrak, nola desiratzen nuen ama hil zedin, amorruz sutan, hura asperdura irudimena agortzen zenean, ai ahizpa bat banu, zer nolako atsekabea egunaren amaieran ikusten genuenean ohi baino bezero gutxiago izan genituela, izaki aldakor eta maltzur horiek, begirik kendu behar ez zaienak. Eta zenbat beldur hiltzeari.
|
|
Amaren logelan dago tarta, hozkailuan ez baitzen kabitzen. Logela bidean aditzen
|
dut
ama umeari ari zaiola: " Aurten xanpaina probatzen utziko dizugu, baina trago txiki bat baino ez".
|