|
2000
|
|
|
Erabateko itxuraldaketa esan dugu, oker ez bagaude, baina ez dugu orain kolpetik adieraziko zertan zetzan aldaketa bitxia; epeka emango
|
dugu
horren berri, apurka apurka, hitz lasterraren harmoniara egokiturik, ez horrenbeste intrigari eustearren izan ere, kontakizun honetan, intriga ez baitago itxu  raldaketaren zernolakotasunean, beste zerbaitetan baizik, ezpada kontaeraren arnasa bere gradazio egokian ematearren. Beraz, eta on  tzat jo dugun apiril euritsuaren buruan, lehen aldaketa hatz txikietako azazkalena izan zen.
|
|
|
Bada, ez dakigu; ez dakigu benetan sinesten ote zioten, ala gezurti mixerable bat zela pentsatzen zuten. Berdin dio gainera, edo berdin behar du izan, honezkero; ezen, lankideen iritziak ez baitu axaleko garrantzirik ere Brown jaunaren itxuraldaketaren garapenean, eta ez
|
dugu
horretaz puntu honetan gehiago sakonduko. Hala ere, eta iritzi pertsonal bat zilegi bazaigu, adierazi nahi genuke Brown jauna errugabea zela, ez zela inpostore bat, eta, beraz, bere burua defendatzeko gezur errukitsu batzuk asmatu behar izan zituela ezinbestean, ez maltzurkeriaz, eta alde horretatik uste osoa daukagu lankideek gogo onez hartuak izango zituztela gizagaixo haren hitz sinpatikoak, jakina baita gizakiak ez duela egia dena sinesten, sinetsi nahi duena baizik.
|
|
2001
|
|
|
ugari xamarra du izan gainera, familia mantentzea gero eta zailago baita. Badakit gauzak zeharo aldatuko direla U. jauna gobernari edo âzein bidetatik dabilen ez dakitâ Aita Santu egiten duten egunean, baina beharbada ez
|
dugu
hori bihar goizean ikusiko.
|
|
2002
|
|
|
Beno, orduan ez
|
dugu
horretaz hitz egingo, baina utziko didazu irratia jartzen, ez?
|
|
|
Gertakari bakoitza, baita batere garrantzirik gabea dirudiena ere, mundu bat da, eta pieza desberdin asko biltzen dira gertakari deitzen diogun mundu horretan. Guk ezin
|
dugu
hori nola den deskribatu baino, hori da gure ofizioa.
|
|
|
Ez du inork ere galdetzen, hala ere, zein diren horren alde onak eta ez hain onak, arras zeharka ez baldin bada segurik. Zinez pentsatzen
|
dugu
horrek ez duela alde txarrik. Honenbeste liburu argitaratu omen da aurten, gero eta gehiago urtez urte, baina ez gara hor hausnarketa sakonagorik egiten saiatzen.
|
|
|
Eta gure idazleak ere behin eta berriz aipatzen ditudala, benetan sinesten dugu Sarrionandiak, Durangoko azokan eta hiru egunez, bere liburu izoztuaren 6.000 ale saldu ondoren, erostunek liburuaren bereganatzeko hartu duten presa berarekin tarrapataka irakurriko dituztela beren etxeko egongeletan egileak idatzitakoak? Benetan sinesten
|
dugu
hori hola gertatzen dela. Sarrionandia ereduzko idazlea denez, niri gustatuko litzaidake hala izango balitz, ez bailitzateke batere seinale txarra izango, eta euskararekin egiten ditugun negar guztiak betiko zokoratuak izango baikenituzke.
|
|
|
Baina gauzak ez dira konpontzen izanen edo bortz jarriz bakarrik. Zer egiten
|
dugu
horren ondo ondoan hemendik aitzin, gainontzeko biztanleak edo honeri bezalakoak erabiltzen baditugu. Horiek, berriki sartu ez badira behintzat, ez baitira izan inoiz ere hizkera horretakoak.
|
|
2005
|
|
|
–Egunen batean hitz egingo
|
dugu
horretaz.
|
|
|
–Beharbada zuentzat halaxe izan naiz, baina gauza asko ez ditut behar bezala egin bizitzan. Tira; ez
|
dugu
horretaz gehiago hitz egingo gaur...
|
|
|
Hamaika urte geroago, Programaren emaitzak azterturik, ikusten
|
dugu
horrek, egiaz, ez zuela gizarte eragile guztien konpromisoa lortu, eta horrenbestez ez da aurrerapenik ikusten kontsumo eta produkzio jarraibideetan ezinbestekoa den aldaketari dagokionez. Neurri batean lortu du, ordea, alderdi interesatuak, herritarrak eta erantzukizun politikoak dituztenak?
|
|
2006
|
|
|
Sorpresa bat baino gehiago izango dut, ziur asko. Beste gau baterako gaia
|
dugu
hori.
|
|
|
Bai, Rafa DÃez sindikalista ezagunaren euskarazko jardunaz ari gara. Ez
|
dugu
horren parekorik ezagutzen, k markaren hain erabilera bitxia eta harrigarria egiten duen beste inor. Dena da k Rafa euskaraz ari denean.
|
|
|
ekialdetik etorri berriak, izaera exotiko hark emanen zien glamour guztiarekin. Jakina da, ordea, euskaldunak ez garela batere glamourzaleak, eta bistan denez aspaldiko ezaugarria
|
dugu
hori. Orduko hautu horrek, jakina, gaur egun euskara bizirik egotea ekarri du.
|
|
|
Euskal sen hutsari jarraituko dion hiztun komunitate ideala luke ia euskaldunak âeta baita euskaldunak ereâ, interferentzia horiek saihesteko. Askoren gogoan eta fantasietan bai, akaso, baina egunero astintzen eta jipoitzen gaituen errealitate errealean ez
|
dugu
horren gisakorik. Badugu, horrenbestez, ia euskara/ ia erdara bolada baterako.
|
|
|
Ez
|
dugu
horrekin esan nahi ezin iritsizko sektoreak dauzkagula, eta hobe dela ez saiatzea. Esan nahi duguna da hizkuntzarekiko sentsibilitate eta ezagutza maila ugari dagoela, eta gutxieneko komunikazioa eta elkar ulertzea lortzeko horiek kontuan izan behar direla.
|
|
|
Euskararen izorramendia etorriko litzateke hortik, eta ez dugu guk ontzat emanen halakorik, are gutxiago gure izatea bera ukatzen denean. Baina ez
|
dugu
horregatik mendekurik nahi, eta ez dugu eskatuko absolutiborik gabeko euskararik. Aitortzen diogu kasu horri bere papertxoa euskararen gramatikan, eta, ironiarik gabe, papertxo hori diskrezioz, ahal bezain txukun, eta ahal bezain isil bete dezan aholkatzen diogu, horrekin bakarrik nahikoa lan izanen du-eta.
|
|
|
hunkigarria oso, denak negar malkotan aritu omen ziren saio historiko hartan. Hemeroteka
|
dugu
horren lekuko, eta belodromoan egindako azkeneko txapelketako saioan, dirudienez, marka guztiak hautsi ziren. Bertsolari aldizkariko kontakizunak, esaterako, Canal Plus eko futbol emankizunetan sortzen duten giro epiko eta traszendentala ekartzen digu gogora:
|
|
|
Eritzi edo iritzi esateak ez du gure mintza jardunaren kalitatean eragin handirik izanen, baina ni/ nik nahasteak noski. Zuzentasuna ere ez da dena, ez
|
dugu
horrekin itsutu behar, baina bai kontuan hartu.
|
|
2009
|
|
|
" Nola jardun liteke euskararen bilakaeraz, erabilera bazterrean utzita?". Bego lasai irakurlea, ez baikara horretaz ahaztu; aitzitik, berariaz tratatuko
|
dugu
hori hurrengo atalean, eta erabileraren testuinguruan aztertuko ditugu, halaber, gaur egungo elebidunen ezaugarriak, ezaugarri horiek nabarmen baldintzatzen baitute erabilera.
|
|
|
Liburu izenburu berriak ehunka izatea ongi dago, behar ditugu, existitzen ez duena ezin baita irakurri; baina izenburu kopuru andana alferrikakoa du hizkuntzak irakurlerik ez badu. Ongi dago EGA tituludunak milaka izatea, beharrezkoa
|
dugu
hori ere, baina zein da tituludun horiek egunerokoan nagusiki ezpainetan darabilten hizkuntza?
|
|
|
Izango dira, nola ez, esango didatenak hiztun guztiek dutela guztia bere hizkuntzan jasotzeko eskubidea, eta, beraz, guztia eman behar dela hizkuntza guztietan, hizkuntza batzuk beste batzuen gainetik jarri nahi ez baditugu. Baina irudipena
|
dugu
hori diotenak elebakartasunaren mundu zaharkituan geratu direla, ohartzeke gure gizartean eta etorkizunekoan aurkezten zaigun erronka ez dela elebakartasunaren kudeaketa, eleaniztasunarena baino. Elebakartasuna, ezein hizkuntzatako elebakartasuna?
|
|
|
Aldiz, guztiz anakronikoa eta bizikidetzarako traba da espainiar Estatuak berezkoa duen eleaniztasunari bizkarra erakusten jarraitzea. Ez
|
dugu
horretan zalantzarik: hizkuntza bizikidetzaren eta espainiar Estatua osatzen duten herrialdeen arteko bizikidetzaren mesederako da espainiar Estatuko herritar gehienek, eta indar mediatiko, politiko eta sozialek oro har, euskara, katalana eta galegoa etxekotzat hartzea, eta ez, gaur oraindik gertatzen den bezala, arrotzak eta arazo iturri balira bezala.
|
|
|
Halere, ez bitza inork oker interpreta gure hitzak, diogunarekin ez baitugu inola ere esan nahi gezurretan ibili behar dugunik eta, beraz, euskararen etorkizuna erabat bermatuta dagoela edo gisa horretako ergelkeriak esan behar direnik. Uste dugu, ordea, eta zalantza izpirik gabe uste
|
dugu
hori, hizkuntzaren biziraupenerako arriskuez eta osasunaz urteetako bilakaeraren perspektibatik hitz egin behar dela, alegia prozesuaren abiapuntua eta azken saldoa nahitaez kontuan izan dituen perspektibatik; ezinbestekoa da hori, gure irudiko. Garbi esanik, perspektiba horretatik begiratuta ezin ulertuzkoak gertatzen zaizkigu, biktimismoa elikatzeko helburuaz, zenbaitek etengabe plazaratu ohi dituen mezuak.
|
|
|
Euskarari buruz esan berri dugunak hizkuntza aniztasun asimetrikoan bizi diren eta nola halako ahulezia nozitzen duten hizkuntza guztientzako balio du, berezitasunak oso kontuan hartzearen kalterik gabe. Geurea dugu aniztasuna, hainbat esparrutan
|
dugu
hori geure geurea, baita hizkuntza arloan ere. Kontua da hizkuntza aniztasun hori proiektu komunitario legez garatu eta kudeatzen asmatzea, eta ez gure erkidego anizkoitz honetako zati baten, edo, okerrago oraindik, aukera politiko jakin baten?
|
|
|
Euskal kantategian, bada, izakiak urruntasunetik beretzat daukan lurraldearekiko harreman hori nabarmentzen duten kantak agertzen dira. Arretaz aztertuko
|
dugu
hori aurrerago. Izan ere, bertsolaritza aztertzean, bertsolarien artean diasporari buruzko aipamen asko daudela ikusiko dugu hainbat kantarik musikatutako bertsoen bidez. Xabier Lete da hitz horiek jendarteratzen gehien saiatu denetako bat.
|
|
2010
|
|
|
–Hiletetako leloa da esperantza, beti esaten
|
dugu
hori, heriotzaren mingotsaren aurrean itxaropena izan behar dela eta gaur ere esango dut hemen, itxaropena izan behar duzue, Manuela, Joxe Mari eta etxeko guztiak, Raimundo ez da bukatu, ez da desagertu, zain dago, elkartuko gara berriz, baina hori ez da aski eta ulertzen dut. Raimundok eta Manuelak beste zerbait merezi zuten eta Jainkoak, gure Jainko onak, ez die eman.
|
|
|
Zer moduz doa liburuarena eta pelikularena? Askotan hitz egiten
|
dugu
horretaz. Raimundok bere aldiko ilusioa dauka.
|
|
|
Areago," Erlijioa izeneko ikasgaia (orain arte gertatu den bezala) eskolatik eta hezkuntza sistematik kanpo geratzen bada, gizartea galbidera doa zuzen zuzenean". Zertxobait esan
|
dugu
horretaz.
|
|
|
Ez dago letra larriz idatzitako Egia absoluturik. Ez dago horrelakorik, eta ez
|
dugu
horren premiarik. Postmodernoak Egia absolutu hori suntsitu nahi du.
|
|
2011
|
|
|
–Mat, j Werfelek ez zeukala ez gidatzeko baimenik, ez eta autorik ere: orain dela ordu bete jakin
|
dugu
hori. Nola mugitu zituen gorpuak toki batetik bestera?
|
|
|
–Ezetz? Oraintxe ikusiko
|
dugu
hori!
|
|
|
Ferminek dioenez, garai haietan bertze alderat joan etorrian ibiltzeko pasaportea behar zen. Beno, nire garaikoek era ezagutu
|
dugu
hori. Baina orduan, Ferminek eta, bi motatako pasaporteak erabiltzen zituzten.
|
|
2019
|
|
|
–Ikusiko
|
dugu
hori!
|
|
|
Marian, Pierre, Patxi eta ni neu. Ez
|
dugu
hori ukatuko ezta. Herriaren alde ari izan gara:
|
|
|
Edo idiota banintz bezala. Tira, denok sentitzen
|
dugu
hori denbora guztian, Kalte Zerebrala daukagunok esan nahi dut, Hartutakoa izan edo ez izan. Arraro begira  tzen digutela, alegia.
|
|
|
Agur, urte zahar; ondo joan, lagun zahar!, halaxe zemaioten despedida gure zaharrek, atsotitz batekin. Zentzu betez doan esaldia
|
dugu
hori: Ondo joan, lagun zahar!
|
|
2020
|
|
|
Nire arrebak eta nik galarazita dugu sartzea. Aitaren santutegia da gurasoen logela, eta guk betidanik jakin izan
|
dugu
hori inork esan beharrik gabe.
|
|
2021
|
|
|
ezkontza bidaia egingo dugun autoa, bedeinkatu gaituen ama. Bat batean jabetzen gara oker gaudela, ez zen hura pertsona egokia, ez baitiogu ardurarik batere, eta ez
|
dugu
horregatik sufritzen, sufritzeko astirik ez baitugu: gurpil horiko autoa, izena eta irribarrea marguldu egiten dira istantean, eta gure bizitza inguratzen duten milaka gauza alferrikakoen artean amiltzen.
|
|
|
Orain hain gara heldu, non seme alaba nerabeak hasiak baitzaizkigu harrizko begiekin begiratzen; sufritzen
|
dugu
horrekin, baina ondotxo dakigu behako hori zer den, ondo gogoan dugu behako berdina izan genuela. Sufritzen dugu horrekin eta lantua jo, galdera mesfidatiak xuxurlatzen ditugu, baina ondo baino hobeto dakigu nola garatzen den giza harremanen kate luzea, haren ibilbide luze nahitaezkoa, erruki poxi bat izateko ibili behar dugun bide luze osoa.
|
|
|
Orain hain gara heldu, non seme alaba nerabeak hasiak baitzaizkigu harrizko begiekin begiratzen; sufritzen dugu horrekin, baina ondotxo dakigu behako hori zer den, ondo gogoan dugu behako berdina izan genuela. Sufritzen
|
dugu
horrekin eta lantua jo, galdera mesfidatiak xuxurlatzen ditugu, baina ondo baino hobeto dakigu nola garatzen den giza harremanen kate luzea, haren ibilbide luze nahitaezkoa, erruki poxi bat izateko ibili behar dugun bide luze osoa.
|
|
|
Haien haurtzaroa beloz eta gezurrez estaltzea nahi lukete, arreta handiz ezkutatzea errealitatearen funts benazkoa. Baina guk ezin
|
dugu
hori egin. Ezin dugu hori egin haurrekin, gauez esnatu eta kirioak dantzan jantzi baititugu ilun beltzean, hanka egiteko edo ezkutatzeko edo alarma sirenak zerua urratzen zuelako.
|
|
|
Baina guk ezin dugu hori egin. Ezin
|
dugu
hori egin haurrekin, gauez esnatu eta kirioak dantzan jantzi baititugu ilun beltzean, hanka egiteko edo ezkutatzeko edo alarma sirenak zerua urratzen zuelako. Ezin dugu hori egin haurrekin, ikara eta laborria ikusi baitituzte gure begitartean.
|
|
|
Ezin dugu hori egin haurrekin, gauez esnatu eta kirioak dantzan jantzi baititugu ilun beltzean, hanka egiteko edo ezkutatzeko edo alarma sirenak zerua urratzen zuelako. Ezin
|
dugu
hori egin haurrekin, ikara eta laborria ikusi baitituzte gure begitartean. Haur hauei ezin diegu esan azen azpian topatu ditugula edo hil berri dena bidaia luze batean abiatua dela.
|
|
|
–Modu bakarra
|
dugu
hori jakiteko, esan, eta jaiki nintzen?. Esadazu gauza bat:
|
|
|
–Denbora pixka bat
|
dugu
hori aurkitzeko. Paperak emango dizkizuet, bete ditzazuen, esan zigun harrerako agenteak.
|
|
|
–Ez naiz ados, inspektore. Zentzuzkoagoa da zer bota nahi duen ikusi arte itxarotea, ez
|
dugu
horregatik inor atxilotzerik.
|
|
|
â£... baina hori guk esaten dugu: gure moduko gizamikatzek esaten dute hori, esaten
|
dugu
hori, ze badago jende bat, betibateko jendaila hori... â³ Izukaitza, asaldakaitza?
|
|
|
⣠Hori bere kontestuan... ⳠZe?, ze kontu
|
dugu
hori? â Nik esan behar al dut?...
|
|
|
–Hara, jauna, ez nator zuen bila horregatik; gizonak berak eskatu digu zuengana etortzeko, jasotzera joan zaitezten. Egin duena ez da hain larria ere, eta ez
|
dugu
horregatik preso sartuko, baina ezer gertatu ez balitz bezala libre joaten ere ezin diogu utzi. Deskuidatuz gero, iskanbila sortuko liguke atzera, eta norbait hartaz kargu egingo dela jakin beharra daukagu.
|
|
2022
|
|
|
azalaren kolorea; ilearen kolorea eta testura; begien kolorea... Emailearen eta bikotekidearen fenotipoak aztertuz egiten
|
dugu
hori. Matching aren helburua haurrak gurasoen antza izatea da, familia giroan integratzea errazteko.
|
|
|
...it beti, goitik hasi eta beheraino ireki zutela, lanabes oinarrizko eta herdoilak jandakoekin xerratu zutela, klitoria erauzten den herrialde horietan egiten duten bezala, zauria lokatzez estalirik eta berunezko eguzki galgak euli erruleak kitzikatuta, eta zer aurkitu ote zuten bularralde horretan, hanka horietan, bihotza operatu ote zioten, zainik erauzi ote zioten, medula, ezer ez dakit zeren ez
|
dugu
horretaz inoiz hitz egin, nola da posible ordea horrela markaturik egotea eta ezer ez esatea, ezer gertatuko ez balitz bezala, halakorik inoiz ikusi ez duen puta batekin larrua jotzea, halako desitxurakeriarik, eta neure buruari galdetzen diot nola sortu litekeen buztanik gorputz adabatu horretatik, nola litekeen zakila gogortzea eta hazia isurtzea, korritzea, nola litekeen barre egitea, jatea, i... Jean da Montreal zapaldu duen hungariar bakarra, tira, horixe da berak esaten duena, beso txiki bat du besaburutik zintzilik, giharrik gabeko besoa da, ezin du mugitu, alferrikakoa du, harrigarria bada ere, beso abortatua da bere ibiliaren erdian dilindan, udazkeneko hosto bat da neguaren joanari eusten diona, ez dauka beso hori mugitzerik beste besoak lagundurik ez bada, eta hori ere zirkunstantzia jakinetan besterik ez, janzten denean edo ohean bizkar gainean etzaten denean, batzuetan bere buruaren atzean jartzen du beso txango hori niri irribarrez begira, bestela bezala, guztiz natural egiten du, erreflexu bihurtu da, lanera abiatu aurretik etxean orrazten garen modura, oso litekeena da jaiotzetikoa izatea baina ez daukat aztarrenik, horra gauzarik estrainoena, ez dugu gai horri buruz inoiz hitz egin, ez, urte hauetan guztietan ez dugu inoiz horretaz hitz egin, ez dakit zertan den bizkarretik dilindan alferrik daraman besoaren historia, ez dugu inoiz gure enkontruetan sartu, gure artean gelditu da, hortxe, arrotz, eta aldiro saihestu beharra daukat beso hori, ukitzeko beldur bainaiz, eta hori ere natural bihurtu da, erreflexu bat, aldiro aldiro nire eskuak beso hori ez bestea laztantzen du tematsu mugimendu bertikal eta hozbera bat eginez, inoiz ez naiz gorputzaren beste aldera barrentzen, beso txikiaren aldera, ez dut inoiz ukitzen besterik pentsatzen ez baldin badut ere, eta zer ehundura ote du, hotz ote dago, gogo onez galdetuko nioke guztiarekin ere zergatik kontserbatzen duen, ote luke bere burua beso horretaz gabetu, anputatu, nolanahi ere ez dio ezertarako balio, ez bada dilindan egoteko eta jendea aztoratzeko, leku esajeratu bat hartzeko, gustura esango nioke gloria handiagokoa dela beso anputatu bat izatea beso atrofiatu bat baino, muturrean dilindan esku hila duena gainera, eta atrofiaturik eduki ordez anputatua baleuka bidaiarazi egin ziezaiokeen, historia bat eman ziezaiokeen, ospea, gerlan galdu nuen, beso hori gihartsu bezain abil zen, hainbat etsai kalitu zituen, buruz buruko borroka batean galdu nuen, ia ia hil nintzen odolusturik, baina altxatu eta ibili egin nintzen bi orduz herriraino, baina hara heldu nintzenerako medikuak ezin izan zuen ezer egin, beranduegi zen, zainak kalteturik zeuden, bai, dilindaneko besoaren epopeia kontatu ezinik ez zukeen izango, baina ez, berak literaturaz hitz egiten dit, ez du sinesten ikasle naizela, guztiz harritzen du gaurko egunean, herrialde honetan inor puta eta ikasle, biak batera, izan ahal izateak, eta beso hil onartezin hori gure artean ez balego ez nuke harri koskorra mendi egingo, baina besterik ere bada, Jeanek orbain gorritzar handi bat du gorputzean lepotik zilborreraino, eta beste bi orbain iztergainetatik orkatiletaraino, ildo kirurgiko zabalak ile beltzetik barrena garrasika, igela bezala ireki zutela esaten dit beti, goitik hasi eta beheraino ireki zutela, lanabes oinarrizko eta herdoilak jandakoekin xerratu zutela, klitoria erauzten den herrialde horietan egiten duten bezala, zauria lokatzez estalirik eta berunezko eguzki galgak euli erruleak kitzikatuta, eta zer aurkitu ote zuten bularralde horretan, hanka horietan, bihotza operatu ote zioten, zainik erauzi ote zioten, medula, ezer ez dakit zeren ez dugu horretaz inoiz hitz egin, nola da posible ordea horrela markaturik egotea eta ezer ez esatea, ezer gertatuko ez balitz bezala, halakorik inoiz ikusi ez duen puta batekin larrua jotzea, halako desitxurakeriarik, eta neure buruari galdetzen diot nola sortu litekeen buztanik gorputz adabatu horretatik, nola litekeen zakila gogortzea eta hazia isurtzea, korritzea, nola litekeen barre egitea, jatea, iritziak izatea, lan bat, nola litekeen bere burua ez ikustea bainugelan ispiluko bonbila biribilez koroatuan, horra zergatik dudarik gabe maitasuna baden, bai, zentzu honetantxe da maitasuna ezer baino indartsuagoa, ama batek bere haurrari dion maitasuna da, indartsua, transzendentea, odol berekoarekiko maitasuna duzu, haurra nolanahikoa dela ere, guztiz arrosa edo birikarik gabea, baina hori ez da egia, zeren amek ez dute maitasun horrekin maitatzen, baliteke amek beren haurrak ez maitatzea, haur normalak izanagatik ere, baita mundura atrofiarik eta orbainik gabe etorriak badira ere, eta beharbada errazagoa da haurrak maitatzea elbarriak baldin badira, batek daki, eta bestalde Jean niri literaturaz hitz egiten tematzen da, ez esan, ez esan, esaten dit behin eta berriz idaztea heriotza printzipio bat dela esaten diodanean, hitzak ez duela objektuaren presentzia behar bere burua enuntziatzeko, hizpide dugun objektua beste nonbait ere egon daitekeela, hiru mendez gero lurperaturik, ez esan, ez esan, magia, eta Jean Paul Sartre, eta bizi duenaren aurrean sentitzen den higuina, hazten denaren aurrean ideien historian duen lekuaren kezkatan gabe, Jainkoa ordezkatu nahirik zientziak jaso duen porrota kontuan hartu gabe, gauzarik seguruenetan ere gorderik den erlijiotasuna adierazi, kimikan, genetikan, izara zimurtuen artean binakako trufan, elkarri tarrapataka esaten dizkiogun hainbat autoreren aipuak, baina dilindan duzun beso txangoa inoiz aipatu gabe, garrasika hoska ari zaizkigun orbainak inoiz aipatu gabe.
|
|
|
Jean da Montreal zapaldu duen hungariar bakarra, tira, horixe da berak esaten duena, beso txiki bat du besaburutik zintzilik, giharrik gabeko besoa da, ezin du mugitu, alferrikakoa du, harrigarria bada ere, beso abortatua da bere ibiliaren erdian dilindan, udazkeneko hosto bat da neguaren joanari eusten diona, ez dauka beso hori mugitzerik beste besoak lagundurik ez bada, eta hori ere zirkunstantzia jakinetan besterik ez, janzten denean edo ohean bizkar gainean etzaten denean, batzuetan bere buruaren atzean jartzen du beso txango hori niri irribarrez begira, bestela bezala, guztiz natural egiten du, erreflexu bihurtu da, lanera abiatu aurretik etxean orrazten garen modura, oso litekeena da jaiotzetikoa izatea baina ez daukat aztarrenik, horra gauzarik estrainoena, ez dugu gai horri buruz inoiz hitz egin, ez, urte hauetan guztietan ez dugu inoiz horretaz hitz egin, ez dakit zertan den bizkarretik dilindan alferrik daraman besoaren historia, ez dugu inoiz gure enkontruetan sartu, gure artean gelditu da, hortxe, arrotz, eta aldiro saihestu beharra daukat beso hori, ukitzeko beldur bainaiz, eta hori ere natural bihurtu da, erreflexu bat, aldiro aldiro nire eskuak beso hori ez bestea laztantzen du tematsu mugimendu bertikal eta hozbera bat eginez, inoiz ez naiz gorputzaren beste aldera barrentzen, beso txikiaren aldera, ez dut inoiz ukitzen besterik pentsatzen ez baldin badut ere, eta zer ehundura ote du, hotz ote dago, gogo onez galdetuko nioke guztiarekin ere zergatik kontserbatzen duen, ote luke bere burua beso horretaz gabetu, anputatu, nolanahi ere ez dio ezertarako balio, ez bada dilindan egoteko eta jendea aztoratzeko, leku esajeratu bat hartzeko, gustura esango nioke gloria handiagokoa dela beso anputatu bat izatea beso atrofiatu bat baino, muturrean dilindan esku hila duena gainera, eta atrofiaturik eduki ordez anputatua baleuka bidaiarazi egin ziezaiokeen, historia bat eman ziezaiokeen, ospea, gerlan galdu nuen, beso hori gihartsu bezain abil zen, hainbat etsai kalitu zituen, buruz buruko borroka batean galdu nuen, ia ia hil nintzen odolusturik, baina altxatu eta ibili egin nintzen bi orduz herriraino, baina hara heldu nintzenerako medikuak ezin izan zuen ezer egin, beranduegi zen, zainak kalteturik zeuden, bai, dilindaneko besoaren epopeia kontatu ezinik ez zukeen izango, baina ez, berak literaturaz hitz egiten dit, ez du sinesten ikasle naizela, guztiz harritzen du gaurko egunean, herrialde honetan inor puta eta ikasle, biak batera, izan ahal izateak, eta beso hil onartezin hori gure artean ez balego ez nuke harri koskorra mendi egingo, baina besterik ere bada, Jeanek orbain gorritzar handi bat du gorputzean lepotik zilborreraino, eta beste bi orbain iztergainetatik orkatiletaraino, ildo kirurgiko zabalak ile beltzetik barrena garrasika, igela bezala ireki zutela esaten dit beti, goitik hasi eta beheraino ireki zutela, lanabes oinarrizko eta herdoilak jandakoekin xerratu zutela, klitoria erauzten den herrialde horietan egiten duten bezala, zauria lokatzez estalirik eta berunezko eguzki galgak euli erruleak kitzikatuta, eta zer aurkitu ote zuten bularralde horretan, hanka horietan, bihotza operatu ote zioten, zainik erauzi ote zioten, medula, ezer ez dakit zeren ez dugu horretaz inoiz hitz egin, nola da posible ordea horrela markaturik egotea eta ezer ez esatea, ezer gertatuko ez balitz bezala, halakorik inoiz ikusi ez duen puta batekin larrua jotzea, halako desitxurakeriarik, eta neure buruari galdetzen diot nola sortu litekeen buztanik gorputz adabatu horretatik, nola litekeen zakila gogortzea eta hazia isurtzea, korritzea, nola litekeen barre egitea, jatea, iritziak izatea, lan bat, nola litekeen bere burua ez ikustea bainugelan ispiluko bonbila biribilez koroatuan, horra zergatik dudarik gabe maitasuna baden, bai, zentzu honetantxe da maitasuna ezer baino indartsuagoa, ama batek bere haurrari dion maitasuna da, indartsua, transzendentea, odol berekoarekiko maitasuna duzu, haurra nolanahikoa dela ere, guztiz arrosa edo birikarik gabea, baina hori ez da egia, zeren amek ez dute maitasun horrekin maitatzen, baliteke amek beren ...it beti, goitik hasi eta beheraino ireki zutela, lanabes oinarrizko eta herdoilak jandakoekin xerratu zutela, klitoria erauzten den herrialde horietan egiten duten bezala, zauria lokatzez estalirik eta berunezko eguzki galgak euli erruleak kitzikatuta, eta zer aurkitu ote zuten bularralde horretan, hanka horietan, bihotza operatu ote zioten, zainik erauzi ote zioten, medula, ezer ez dakit zeren ez
|
dugu
horretaz inoiz hitz egin, nola da posible ordea horrela markaturik egotea eta ezer ez esatea, ezer gertatuko ez balitz bezala, halakorik inoiz ikusi ez duen puta batekin larrua jotzea, halako desitxurakeriarik, eta neure buruari galdetzen diot nola sortu litekeen buztanik gorputz adabatu horretatik, nola litekeen zakila gogortzea eta hazia isurtzea, korritzea, nola litekeen barre egitea, jatea, i...
|
|
|
Amatxo, polita izango da. Geratu behar
|
dugu
hori ikusteko, e. Zer pentsatzen ote dute honetaz guztiaz bizkondeak eta bizkondesak?
|
|
|
Ez dago kanpoko musika talderik; dagoena da nazioarteko zera... eta dena hola. (Oraindik badagoena da" kanpoko" sagarra edo tomatea; hor ez
|
dugu
horren aise engainatzen geure burua edo ahosabaia... ala bai. Ala berdin zaigu hori ere?
|
|
|
Iaz itxi zuten Hondarribiko Olearso liburu denda ere. Brontëren aldean, beste gauza bat zen Olearso, ni ateratzen nintzen Alarde matxistako konpainia ere bai, baina beste baterako utziko
|
dugu
hori?. Bigarren gerra karlistatik bizirik atera ziren bi ahizpak zeramaten, eta, negozioa aurrera ateratzeko prentsaz gain, 80ko hamarkadan pilatutako liburu fondo bat zeukaten, hantxe kieto hauts hartzen.
|
|
|
Esate baterako, agertoki federalean diharduten talde politiko nagusiek hartutako jarrera publikoetan ikusten
|
dugu
hori; izan ere, haien ordezkariak konformatu egiten dira multikulturalismoari buruzko politika ofizial baten aldeko adierazpen ederrak egitearekin.115 Egia esateko, alderdi politiko horiek giza eskubideen eta askatasunen defentsari eman diote lehentasuna argi eta garbi, gutxiengo etnokulturalen babes kolektiboaren gainetik. Hala, ezer baino lehen, herrialdean herritartasun komun baten sustapena posible egingo duten politika publikoak planteatu lituzkete.
|
|
|
Ekintzak askotan ez dira errazak (intentziotik jokabidera joateko bidea). Beste batzuetan, ez
|
dugu
horretaz gehiago pentsatu nahi (intentzioa edo jarrera eratzeko bidea). Edota, burua beste gauzetan okupatua izanda, ez dugu horretaz arduratzeko denborarik.
|
|
|
Beste batzuetan, ez dugu horretaz gehiago pentsatu nahi (intentzioa edo jarrera eratzeko bidea). Edota, burua beste gauzetan okupatua izanda, ez
|
dugu
horretaz arduratzeko denborarik. Birziklatzeaz, modu jasangarrian mugitzeaz, planetarekin bakean dauden elikagaiak hartzeaz, energia modu eraginkorragoan erabiltzeaz... nahi den jardueraz.
|
|
2023
|
|
|
Irri egiten zuen," Bihurgune eder batean ari ginen lasterketa ikusten, bazen legarra bidean eta derrapatu eta bidetik atera da autoetako bat, eta Viladrauko baten eta bion aurka jo du ondoren. Ezponda baten kontra iraitzi gaitu eta ospitale batera joan behar izan dugu ezinbestez, eta txapelketa guztia huts egin
|
dugu
hori dela-eta. Baina gero bere garaikurra oparitu dit gure kontra oldartu den pilotuak", irribarrez ari zen, lorietan," eta kopilotu izatera gonbidatu nau, biharko proban".
|
|
|
–Zerbait egin behar
|
dugu
hori eragozteko, dio Juliak?. Dendariak badu eskubiderik, baina, eta gobernuak?
|
|
|
Beraz, adin horretan ez gaude prest horrelako" patogeno" bati aurre egiteko, ezta legez baimenduak ere. Baina, tira, aurrerago landuko
|
dugu
hori.
|
|
|
Bereizi egin behar dira orain arte balio intrintsekoak, berezkoak eta humanoak, batetik, eta kanpotikoak, estrintsekoak eta dinamikoak, bestetik. Kontu handiz ibili behar
|
dugu
horretan, izan ere, balio estatiko eta humanoak dira belaunaldiz belaunaldi transmiti  tzen direnak eta amankomunean onartzea eta lantzea aintzat hartzen direnak, gizaki zibiko egiten gaituzten horiek alegia: umiltasuna, errespetua, esfortzua, enpatia, konfiantza eta maitasuna zentzurik zabalenean, adibidez.
|
|
|
Ikus dezakezuen bezala, oso moldagarria da nerabea, eta bere buruari buruz hartzen ari den informazio hori guztia pixkanaka txertatuko du bere buruan. Oso kontuan hartu behar
|
dugu
hori helduok, eta baita mugikorraren erabilera autonomo bat bultzatzen dugunean ere, izan ere, bertatik jasotako input ikaragarriek gure nerabeen autoestimuari sekulako astindua eragiten dielako unerik gogorrenean, eta begien bistakoak dira horren ondorioak, hurrengo atalean ikusiko dugun bezala.
|
|
|
Lehenik, geure lanketa egin behar dugu, eta gustuko ez dugun pisu hori gure obra maisua izango den txalet batean bihurtu, eta ondoren, ez errepikatu min egin dizuen hori, hau da, utzi nerabearen etxea berak nahi duen bezala eraikitzen, osasuntsua izatea da garrantzitsuena. Kontu handiz ibili behar
|
dugu
horretan; izan ere, gure txikiekin dugun lokarria oso ahaltsua da, eta gure jardunek eta esanek izugarrizko eragina dute gure txikiengan, onerako zein txarrerako.
|
|
|
Aplikazio horietan dauden gauza guztiak bezalaxe. Gure garuna estimulatu, arreta erakarri eta begi aurretik kendu beharra eragiten du kolore horrek erabiltzailearengan.28 Eta, noski, zer egin behar
|
dugu
hori kentzeko. Aplikazioan sartu.
|
|
|
Horregatik erabiltzen dira teknika horiek masaren iritzia kontrolatu nahi denean, maila nazionalean zein nazioartekoan, hau da, estatu batek beste batengan eragin nahi duenean. Dena den, ez
|
dugu
horretan sakonduko, beste liburu baterako emango luke, eta, gainera, nerabeengan dugu ardatza jarria.
|
|
|
Oso modu bisualean ikus dezakegu, animaliak irudikatuz, nola jokatzen ari garen, eta pista bezala erabil dezakegu. Dena den, familiari dagokion atalean sakonduko
|
dugu
horretan gehiago.
|
|
|
Hala ere, kontu handiarekin ibili behar
|
dugu
horretan. Gaur egun gure gizartean oro har eta nerabeen artean zehazki dauden osasun mentaleko arazoak sare sozialen mundutik haratago doaz.
|
|
|
212 Norbaitentzat lagungarria izan daiteke eduki hori, guretzat garrantzitsua izan den zerbait jakinarazi nahi dugu, deigarria iruditu zaigun mezu bat plazaratu nahi dugu edo, agian, igotzear gauden edukiak norbait kaltetu dezake, etorkizunean gu kaltetu gaitzake edota gure nartzisismoa puztea du helburu? Ezer igo aurretik, gogoeta egin behar
|
dugu
horren zergatien inguruan eta modu koherentean jardun, ahal den neurrian. Gaizki bagaude, irtenbidea ez dago like kopuruan.
|
|
|
Beste era batera esanda, gurasoei eta irakasleei batik bat, nerabeen osasuna hobetzea xede izango duen helduleku sendo eta praktiko bat eskaini nahi izan zaie, modu dibulgatzaile eta pragmatikoenean, non saiatu baikara, nerabeen garrasia ardatz harturik, egoera aldatzeko gure jartzen. Denon artean, etorkizun osasuntsuago bat lor dezakegula sinisten dugu, zinez; eta espero
|
dugu
horretan lagundu izana.
|
|
|
Gizarte bezala nola eragiten
|
dugu
horren inguruan. Antsietate hitzaren azpian hainbat emozio daude, zeinak tokia behar duten gizartean, baina ez zaien eman:
|
|
|
Horren beldur izaten gara, askotan; hitz egiteagatik suizidio saiakerak gehiago loratuko egingo diren pentsamendu okerragatik. Ebidentziak eta esperientziak erakusten dute ez dela horrela; alderantziz, murrizteko joera dutela.184 Suizidio saio bat askoz konplexuagoa da, eta, gainera, hausnartzen hasten bagara, irudimen suizida beti egon da gaur egungo bizitzako uneren batean, eta horregatik ez
|
dugu
horretan aurrera egin. Suizidio bat gertatzen denean eta komunikabideek jokabide suizida justifikatzen edo mitifikatzen dutenean, bullying a esaterako, hor bai kutsatze efektuaren arrisku handiagoa izan daitekeela, izan ere, ekintza horren ondorioz, zeharka, nerabe batek bere burua patologia edo sufrimendu horrekin identifikatuta ikustea eragin dezake, suizidioa zirkunstantzia horren konponbide gisa ikusirik; eta, esan bezala, eman behar den mezua aurkakoa da:
|
|
|
Inork ez du gidabaimena eskuratu 18 urte bete dituelako soilik, ezta? Guztiok trebatu behar izan
|
dugu
hori lortzeko. Gainera, txikitatik automobilaren erabilera eredugarri bat ematen saiatzen zen eredua izan dugu hizpide.
|
|
|
Automobilak ez ziren sortu istripuak eragiteko, baina gertatzen dira, nahi baino sarriago gainera. Alabaina, ez
|
dugu
horregatik automobilaren erabilera debekatu. Aitzitik, arriskua ahalik eta gehien murrizteko neurriak hartzen saiatu gara, legeak koherentziaz egiten saiatu gara, abiaduraren kontrola eta arrisku seinaleen erabilera bultzatuz adibidez, eta, noski, automobil seguruagoak sortuz.
|
|
|
Teknologia hor dago eta egongo da, gera  tzeko etorri da, gustatu ala ez. Eta ezin ditugu geure txikiak bizitza osoan babestu, eta ez
|
dugu
hori egin behar, gainera. Aitzitik, jakin behar dugu albo ondorio horiek murrizteko zer tresna eta neurri ditugun eskura (erabilera denboraren murrizketa, menpekotasuna kontrolatzea, etab.). Hau da, laburbilduz, heziketa teknologiko eta emozional integral bat jasotzen badugu eta tresna eta ohitura osasuntsuak erabili eta barneratzen baditugu, adina errespetatzen badugu eta komunitatean elkarrekin bagoaz horretan guztian bidelagun eta eredu gisa jardunez, gaur egun, behintzat, mugikorrarekin harreman osasuntsu bat izatea posible dela uste dugu; batik bat, aplikazio seguruagoez eta lege koherenteez laguntzen badira.
|