|
2000
|
|
|
2001ean, berrogeita hamar urte betetzen dira Ludwig Wittgenstein() hil zenetik. Eta zer ikasi
|
dugu
bere lan eta bizitzatik. Egia esan oso gutxi, saiakeretan maiz aipatzen dugun egileetako bat izan arren.
|
|
2001
|
|
|
Bestalde, ordea, ez du inoiz zientziaren bide segurua aurkitu. Behin eta berriz atzera egin behar
|
dugu
bertan bideak nahi dugun helburura eramaten ez gaituelako eta, horrela, Metafisika iritzi ezberdinen borroka lekua bihurtu da. Egoera tamalgarri hau gainditzeko Matematikari eta Fisikari begiratu behar diegu, hauetan gertatu den metodo aldaketa ulertzearren.
|
|
|
Esanera dihardu, aginduta. Aurrerago ikusiko
|
dugu
berak eskaintzen duen adibidea, non legez gizakiak ezer egingo ez duen; maitatzez, aldiz, egingo duen. Erabateko aldea dago lege betebeharraren eta maitabeharraren artean.
|
|
2002
|
|
|
Gaurdaino espetxeen inguruan aurkeztu zaizkigun zailtasunen artean handiena izan
|
dugu
bertako presoak nola banatu asmatzea. Ohikoena izan da noski, eta baita hartu izan direnetan neurririk arriskutsuena ere, presoak elkarrekin biltzea, denak nahas mahas halako batean ipiniz, zordunak eta odolzaleak, lapurrak eta hiltzaileak, gazteak eta zaharrak, denak nahastea, espetxeak kloaka nardagarri eta ustel bihurtuz.
|
|
2004
|
|
|
Horregatik, hemen, Jainkoaren eginbeharra izango da Ni pentsatzailea, ideiak dituena, oraindik bere barrukotasunetik irten ezin duena, kanpoko munduarekin uztartzea, eta ideien euskarria dela ez ezik, baita euren artean ordena, hierarkizazioa, badagoela erakustea ere. Izan ere, ezin dugu mundua elkarren artean jarraipen bat ez duten sentipen pila baten bidez ezagutu; baina, era berean, ezin
|
dugu
bera ordenarik eta elkarren arteko loturarik eta hierarkiarik gabeko ideien bidez ezagutu, hiri bat argazki bilduma desordenatu baten bidez ezagutu ezin dugun legetxe. Argazki bildumarekin, bera albait eta osoena izanda ere, inpresioak egon daitezke hiri baten urbanismoaz, inguru geografikoaz, koloretasunaz, biztanleen taxuaz, janzkeraz, baina inpresio hutsa izango da, ez da ezagupenik egongo hor eta gutxiago egon daiteke horrela ezeren ezagupen zientifikorik.
|
|
|
Helburu horrekin, bada, ekingo dio ezagutzaren jorraketa kritikoari. Diskurtsoaren lehen orrietara jotzen badugu garbi ikusiko
|
dugu
bere jorraketa horretan eskolan landutako jakintza guztiak aztertuko dituela lehenik. Alde honetatik bere zalantza, bere kritika, ez da mugatuko letretako gaietara, erretorikara edo testu filosofikoetara bakarrik.
|
|
|
Era honetakoa da lege fisikoei buruz dugun ezagupena. Esaterako, grabitazioaren legea egiatzat jotzen
|
dugu
berari buruz hitz egin digutelako zientziaren izenean, santu batek egindako mirariez berba egin diguten moduan elizetan, ikusi geuk inoiz ikusi ez dugun arren lege fisiko hori, lege bat ez delako inon ikusten; halatan ere, erotzat joko genuke gaur egun gure artean lege horren indarra ukatuko lukeen edonor. Alabaina ez dugu ahaztu behar Newton bera izututa geratu zela lege horrekin, indar bat aurkitu zuelako kontaktu fisikorik gabe eragiten omen zuena gorputz fisikoetan eta ia Jainkoari berari konpetentzia egiten ziona.
|
|
|
Halarik ere, horrek ez du, Kanten ustez, auzitan jartzen aginte kategorikoaren baliogarritasuna, zeren aginte kategorikoa, lege moral bat den aldetik, askatasunaren lege bat baita eta, lege ez baldintzatu bat ere den heinean, askatasunaren lege gorena baita. " Eta hala, guk ez dugu egiazki agindu moralaren ezbaldintzaturiko beharrizan praktikoa kontzebitzen, baina bai kontzebitzen
|
dugu
bere misterioa, berau izaki giza arrazoimenaren azken mugetaraino heltzea —printzipioei dagokienez— helburu duen filosofia bati zuzen onez eska dakiokeen guztia". Hitz esanguratsuokin amaiera ematen dio Kantek bere obrari.
|
|
2005
|
|
|
" Hizkuntzen aniztasunari esker, berehala eta guretzat, handitu egiten da munduaren aberastasuna eta bertan ezagutzen dugunaren aniztasuna" 166 Aniztasun linguistikoaren ikerketa sinkronikoa eta diakronikoa, modu honetan, gizakiaren ezagutzarako eta baita beronen formaziorako ere ezinbestekoa den bitarteko bihurtzen da. ...n finean, hizkuntzek" eskaintzen digutena giza-natura osoa, garbia eta hutsa da" 167 Honekin lotuta gogoratzekoa da, beste behin, Humboldtek arreta berezia eskaintzen diela garapen literario handirik izan ez duten euskara bezalako hainbat hizkuntzari, ze, bere aburuz, bat bera ere ez da alferrikakoa eta guztiak dira bildu eta ikertu beharrekoak168 Jarrera honetatik abiatuta ulertu behar
|
dugu
bere" entziklopedia" linguistikoaren helburu nagusia, hain zuzen, berak honako hitzekin deskribatzen duena: " hizkuntzaren estudio propio bat egitea[...] zein beste guztiengandik banandua eta bere baitan sistematikoki ordenatua den", eta berau bitarteko garrantzitsu bat bezala eraikitzea, gizakia bere kulturaren maila ezberdinetan ezagutu eta formatu ahal izateko eta, honekin batera, baita hizkuntza partikularren jabekuntza erraztu ahal izateko ere.169
|
|
2009
|
|
|
Kausa psikologikoei buruz ari da galdezka hemen Nietzsche. Kanten atalean azpimarratu
|
dugu
bere"... autua ez dela esperientziaren sorrera, esperientziaren edukia baizik". 49 Kanten autua (eta Platonena ere) ez da, ba, ezta ere," Psikologia enpirikoa". 50 Nietzscherena bai. Behin eta berriro errepikatzen du" psikologo" hitza, behin eta berriro deritzo bere buruari psikologo.
|
|
|
Bere kontzeptua unibertsala da(" hirukia"). Baina bere errepresentazioa," intuizioa" Kanten hiztegian, eginez baino ezin
|
dugu
bere gainean operatu, lan egin. Adimenetik, kontzeptuen egoitzatik, sentsibilitatearen formetara igaro behar dugu kontzeptu matematikoekin lan egiteko.
|
|
|
Kantek, afera estetikoa artistaren (kreatzailea) esperientzietatik enfokatu beharrean, artea eta edertasuna ikuslearen posiziotik hausnartu ditu, eta hori eginda, nahi gabe, ikuslea bera sartu du ederraren kontzeptuan.85 Hizkuntzaren problema bera
|
dugu
beraz berriz. Ze ondorio ateratzen dugun horretatik?
|
|
2011
|
|
|
Legein grezierazko aditza aipatutakoan, esan aditza bezala agertu behar
|
dugu
bere itzulpenean; eta komunikazio horren unean, oraintxe aipatu dut nola esatea, eta arlo horretan, zer esaten dugun.
|