|
2010
|
|
|
• estatuan hizkuntza ofizial bakarra, zuzenean izendatua edo praktikan islatua. talde honen barruan badira gutxiengoen eskubideak bermatzeko erabaki batzuk, baina ez dute ofizialtasuna aitortzen. esan behar
|
dugu
azken talde horretan azpitaldeak egin litezkeela, baina luze joko luke kasuistika osoa agertzeak. dena den, oinarrizko argazkia izateko nahiko dela esango genuke. akaso, argazkia osatzeko gizarte zibilak egindako ekarpena: 1996an Bartzelonan onartutako Hizkuntz Eskubideen deklarazio unibertsala.
|
|
2011
|
|
|
(kremnitz, 1987: 210). ezaguna
|
dugu
azken hori: autogorrotoa edo, Ninyoles en hitzetan esateko, autoodio (Ninyoles 1969). gure umeeta gazte denboran irratsaio bidez pello kirtenen edo Txomin del regato ren xelebrekeriak entzuten genituenok badakigu zertaz ari zen Ninyoles, jarrera kontu horiez eta besteez ari zelarik.
|
|
|
Beste alde batetik, aurrez aurreko egoeretarako, eta baita gizarteari begirako horretan ere, aurreratu egin
|
dugu
azken urteetan, baina oraindik asko falta zaigu diskurtsoak plazaratzeko. Askotan esaten da euskalgintzan diskurtsoak eraiki behar direla.
|
|
2012
|
|
|
Arratiako ikastetxe gehienen kasua
|
dugu
azken hori; ikastetxe barruetan kideen arteko erabilera indizeak altuak dira, baina zelan ziurtatu hizkuntzaren erregistro guztietan hiztun gaituak garela, zelan landu eskolaz kanpoko jardueretan ere kalitatezko euskara, euskara ona esaten zaion hori, darabilgula?
|
|
|
ez eremu administratiboak eta ezta herrialdeak ere ez dira homogeneoak bere baitan; hots, alde handiak daudela herrialdeen barruan bertan ere eskualdetik eskualdera eta udalerritik udalerrira. Adibidez, susmoa
|
dugu
azken bost urteotan Nafarroako, Arabako eta Bizkaiko hainbat eremutan euskararen erabilerak gora egingo zuela, Gipuzkoan bezala; eta alderantziz, Gipuzkoako hainbat tokitan behera egingo zuela. Hori guztia aztertzea funtsezko erronka da egoeraren eta aldaketa joeren diagnostiko egoki bat egiteko.
|
|
2015
|
|
|
metodologiako atalean aipatzen genuen bezala, zentsuetan biltzen den informazioa aztertzera mugatu gara eta gure ikergaitik kanpo gelditu da soziolinguistikoki garrantzitsuak diren beste errealitate batzuen azterketa. Are gehiago, berariaz aztertu ez dugun arren, zalantzarik ez
|
dugu
azken 30 urteotan, EAEko joera orokorrarekin bat, udalerri euskaldunetan eta arnasguneetan ere igo egingo zela euskarak hainbat alorretan hartzen duen lekua, erabilera formalarekin lotutakoetan bereziki (Udalekiko harremanean, irakaskuntzan, osasun zerbitzuetan...).
|
|
2016
|
|
|
Beheranzko joera irauli eta hazkundean jarri du euskara euskal gizarteak. Euskararen bilakaera hazkunde jarraitua izatea lortu
|
dugu
azken laur hamarkadetan. Bidea, baina, ez da amaitu.
|
|
|
eskolan, unibertsitatean, administrazioan, idatzizko prentsan eta ikus entzunezko komunikabideetan. Baita, hein batean, lan mundu kualifikatuan ere. e) Euskalgintza sendoa zabaldu da han hemen, bai top down formulazioaz eta bai bottom up gisakoaz, euskara gero eta jardungune, harreman sare eta situazio komunikatibo gehiagotara hedatuz220 Hizkuntza normalkuntza izan da, oro har, asmo zabal horren erreferente kontzeptual nagusia. f) Hizkuntza soziologia aztergai monografiko bihurtu
|
dugu
azken hamarkadotan, atzerriko informazioa bertaratuz eta gure arteko gogoeta informatuari ateak zabalduz.
|
|
2019
|
|
|
...men bidea (berr) indartu behar da hizkuntza plangintzaren enfoke konkretu batean hazi eta hezitakoak gara euskaltzaleok eta, oro har, mendebal europako hiztun herri txikien aldeko gehienak. ahuldutako hizkuntza indarberritzeko saioak formulatu eta aplikatzeko orduan urrezko arau bihurtu dugu hizkuntza eskubideek bermaturiko zerbitzu hartzailearen, zerbitzu kontsumitzailearen perspektiba. hori izan
|
dugu
azken 40 urte inguruan nagusi: " euskara ofiziala denez, eta hala den heinean, X zerbitzua (osasun zaintza, hezkuntza, administrazioa, komunikabide publikoak,..) euskaraz jasotzeko eskubidea dugu. datorkigula beraz X zerbitzua, dagokion instantzia ofizialetik". hots, gure hizkuntza eskubideak asetzeko lain izango den goitik beherako hizkuntza plangintza" berdintzailearen" aldeko gartsu bihurtu gara. eskubide hori betetzeko hainbat ahalegin egin da goitik behera, behetik gorako eskaria (banaka zein taldean formulatua) aintzakotzat hartuz. horri eskerrak zerbitzu hau (euskal eskola), hori (euskal telebista) eta hura (osasun atentzio primarioa) ematen ari dira (normalean aukeran, zenbaitetan partez bakarrik) kasuan kasuko herri aginteak eta beste zenbait erakunde edo instantzia ofizial (ikus, adibidez, kutxazain automatikoak). horrela dira gauzak, bereziki, arnasguneetan:
|
|
|
1 EUSKARAREn UnE ERABAKIgARRIA euskararen egoerari buruzko kongresu eta artikulu askotan une erabakigarria bizitzen ari garela entzun eta irakurri ahal izan
|
dugu
azken aldi honetan. egoera sozioekonomikoaren eta teknologikoaren bilakaera azkarrak, datu makroen moteltzeak eta kale neurketen datuen mugimendu ezak egoera soziolinguistiko orokorrak norabide bat (baikorra) edo bestea (negatiboa) hartzeko joera berria izango duela pentsarazten dute. ez hori bakarrik: neurri handi batean, administrazioan bezala, euskararen plangintzan eta euskalgintzan ere belaunaldi berritzea gertatzen ari da.
|
|
|
udalerri euskaldunez eta, oro har, erabileraren bilakaeraz egindako diagnostikoetan aparteko abildadea eta zuhurtzia erakutsi du. gai horretan dihardu orain ere, analisi demolinguistikoen haritik egiten ari den doktore tesia dela medio. gorabidean datorren izarra dugu Iñaki: bertako ezagutza xehea mundu zabaleko perspektiba teorikoan txertatzen asma dezan heinean, eta bide horretan doa, etorkizun oparokoa. hamabi hamahiru urtez lankide dugun Lionel Joly euskaldun frantsesa1, Sorbonako hizkuntza soziologian doktorea,
|
dugu
azken iritzi emailea. mintzajardunaren giza arteko gertakari hurbilen neurri izariak zehazteko doai berezia du Lionelek. eguneroko gertakari horiek konstruktu teorikoen marko zabaletan txertatzen ongi trebatua da eta euskararen osasun maila han hemengo (tartean okzitaniako) egoeraren argitan analizatzeko abantaila bizia du: bien berri daki, gutxik adina.
|
|
2021
|
|
|
• Aitortu behar
|
dugu
azken urteotan hizkuntza errefortzua eskaintzeko planteamenduekin uzkur izan garela, Bortzirietako errealitate soziolinguistikoa kontuan hartuta halakoak desegoki izan zitezkeelakoan, ghettoak sortzeko bide eman zezaketelakoan, etab. Datu soziolinguistikoak oinarri9 eta eskualdeko haur gaztetxoentzako aisialdiko eskaintza erabat euskaraz izanik, ereduan matrikulatutako familia migratuetako seme a... Kalkulu okerra, zalantzarik gabe.
|
|
|
Gazteek gehien errepikatu den elementua da, lau herrietan aipatu da, nahiz ez den beti esanahi berdinekin erabili. Horregatik nabarmendu nahi izan
|
dugu
azken ohar gisa.
|
|
|
Lehenik, ikusi
|
dugu
azken urteotan gizartean izandako aldaketek, euskararen egoera" okertu" baino gehiago, agerian utzi dituztela euskarak aurretik zituen ahulguneak. Diagnostiko okerra egingo genuke azaleratu diren" arazo" edo gabezia horiek soilik gizarte aldaketei egotziko bagenizkie.
|
|
2022
|
|
|
Erdaldunen kopurua hirukoiztu egin da tarte horretan, eta ehunekoetan 8 puntu egin du gora. UEMAko herri txiki batzuetan ere joera hori ikusi
|
dugu
azken urteotan, Iñaki Iurrebasok (2019) egindako azterlanetan jasota daude gorabehera horiek, eta merezi du, ahal denean, zehatzago aztertzea arrazoiak zein izan diren.
|