|
2004
|
|
|
Baina ahozkotasuna ezin
|
dugu
ahozko azalpen, debate, eta antzerakoetara soilik mugatu, irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuetan elkarrizketa oinarrizko tresna baita ezagutzak barneratzeko garaian. Horrela, ikasten ari garenaren inguruan hitz egitea garrantzitsua da, kontzeptu berri bat ahoz adierazterakoan ikasleak kontzeptu hori garatu eta osatu egiten baitu.
|
|
2005
|
|
|
Aurretiaz aipatu bezala gure asmoa euskal ipuingintza modernoaren historiaren lan partzial bat egitea baino ez da. Ez dugu euskal ipuingintza osoaren historia egingo, ez
|
dugu
ahozko ipuingintzaren eta idatzizko ipuingintzaren arteko harremanaz jardungo, ezta izan diren idatzizko ipuin guztiez ere, hori guztia aipatu dugun arren. Zuzenean joko dugu ipuingintza modernora, berau gure literaturaren sasoi jakin bati dagokiola ulertuta, sasoi bati eta ezaugarri jakin batzuei.
|
|
|
Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa). Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen
|
dugu
ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'. Ez da lan honen helburuetan sartzen alderdi horien guztien deskribapena egitea; hala ere, uste dut, errealitatearen murrizte bortitza egin nahi ez badugu, eta prozesu horien muinera heldu, nahitaezko dela aipatu berri ditudan alderdi horiek aintzat hartzea.
|
|
|
6 Esan behar
|
dugu
ahozko literaturak izugarrizko garrantzia duela, ahozko literaturarik gabe ez dagoelako idatzizko literaturarik.
|
|
2008
|
|
|
Garai honetan umeak idazten eta irakurtzen hasi dute. Honezkero, umearen hizkuntzak finkatuta egon behar du adituen iritziz17 Bai inguru euskalkiduneko eskolan, bai inguru erdalduneko eskolan berdin tratatuko genuke ahozko kodea, hau da, eredu familiar batetik abiatuta, euskalkiaren edo herriko euskararen ñabardurak onartzen eta onesten dituen eredutik abiatuz, malgu jokatzea proposatzen
|
dugu
ahozko kodean. Kontu horretan berebizikoa da irakasleen jarrera, etxetik dakarren hizkeraren ezaugarriak zuzendu beharrean begirunea erakutsi eta bultzatu lituzkeena.
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, guretzat txalaparta ez da musika instrumentu bat bakarrik, bada elkar entzumen bat, eta gauza asko. Horri esker azaltzen
|
dugu
ahozko tradizioa zer den, kantatzeko garrantzia zein den, eta zure baitatik adierazteko era bat dela.
|
|
|
Duela gutxi arte ahozko kulturan oinarritu den gizarte tradizionalean diglosiaren makulua aski izan zitekeen herri gisa bizirauteko. Beste hitz batzuetan esanda, esparru ez formaletako ahozko erabilera nahikoa izan zitekeen jatorrizko hizkuntza baztertua atxikitzeko. Gaur, ordea, gutxieneko masa kritikoa zertan den kalkulatzeko, transmisioaren etenik gabeko jarioa bermatzeko, nahikoa ote
|
dugu
ahozko eta ohiko erabilera eremuak atxikitzea. Ez dirudi, inondik ere.
|
|
2012
|
|
|
2 taulako ezaugarriak aztertuta, badago esaterik behaketa zuzena ondo egokitzen zaiola esku artean dugun helburuari, eta aldeko arrazoiek pisu handiagoa dutela kontrakoek baino. Hortaz, teknika hori hobesten
|
dugu
ahozko erabileraren neurketa egiteko.
|
|
|
8) Egitura parentetikoak ahozko hizkeraren ezaugarriak testu idatzian txertatzeko baliabide badira ere, ez
|
dugu
ahozko hizkeran gisa honetako egitura sintaktikorik erabiltzen. Azken batean oso egitura landuak dira eta sintaxi mailako ezaupide handia eskatzen dute.
|
|
2013
|
|
|
Esku hartzea eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian ikaskuntza: material didaktikoaren izaera, irakaslearen esku hartze estrategiak eta gelako elkarrekintzaren izaera mugarri izan daitezkela uste
|
dugu
ahozko hizkuntzaren irakaskuntzan. EAEko ikerketa batean ondorio beretsuetara iritsi dira beste ikertzaile batzuk ere:
|
|
2014
|
|
|
Hortaz, ulertu behar
|
dugu
ahozko komunikazio prozesu kulturala eguneratutako «kapital sinbolikoa» dela. Jasotako tradizioari «zentzu» bat eman eta birsortu, kultura bidearen izaera dinamikoa berresten duen kultura kapitala da.
|
|
2015
|
|
|
Didaktikari garrantzia ematen ari garelarik, aitortu behar
|
dugu
ahozkoaren didaktika azpi diziplinatzat jo dela luzaroan hizkuntzaren diziplinaren barruan, eta arrazoien artean daude lehenago ere aipatu ditugun objektibatzeko, eta beraz, ebaluatzeko zailtasuna, lana sistematizatzeko zailtasuna eta helburu zehatzak ezartzeko zailtasuna (Schneuwly et al., 1997). Beharbada, idatziaren aldean ahozkoa unean unekoa delako, iheskorra delako eta etorri ahala joaten delako, sarri adierazten dute irakasleek ahozkoa ebaluatzeko zailtasuna (edo gutxitan hartzen dute mintzagai, aztergai ditugun egunkarietan bezala).
|
|
|
Material didaktikoaren izaera, irakaslearen esku hartze estrategiak eta gelako elkarrekintzaren izaera mugarri izan daitezkeela uste
|
dugu
ahozko hizkuntzaren irakaskuntzan.
|
|
|
Ondorioztatu dugu ikaskuntza prozesuan ikastetxeetako errealitate soziolinguistikoa izan badaiteke ere aldagai garrantzizko bat, gure ikerketa honetan bestelako aldagaiek baldintzatu dutela ikaskuntza: material didaktikoaren izaera, irakaslearen esku hartze estrategiak eta gelako elkarrekintzaren izaera mugarri izan daitezkeela uste
|
dugu
ahozko hizkuntzaren irakaskuntzan.
|
|
|
Eskolak diskurtsoa landu behar du, baina beti ere helburu komunikatibo bati begira. Sekuentzia didaktikoa proposatu
|
dugu
ahozkoa lantzeko tresna gisa eta testu generoak izanen dira kontuan. Baita horiek nola sekuentziatu curriculumean ere.
|
|
|
— Zer eta nola irakatsi behar denaren gainean, uste
|
dugu
ahozkoaren lanketa sistematikoa egitea dela eskolaren zeregina. Hona hemen dekalogo moduko bat; 10 aholku lagungarri:
|
|
2016
|
|
|
Esparru askotan erabiltzen
|
dugu
ahozko hizkera komunikaziorako: lan harremanetan, ingurumen hezkuntzan, ondarearen interpretazioa egitean... informazioa emateko, zereginak antolatzeko, aginduak emateko, etab. Esparrua eta egoera edozein dela, hitz egiteko teknikak ezagutzen badira, eraginkortasunez lan egitea errazagoa izango da.
|
|
2017
|
|
|
Batetik, ikusten
|
dugu
ahozkoan eta zeinu hizkuntzan errezeten ekoizpenek azpiegituraparetsua jarraitzen dutela. Beraz, esan dezakegu zeinu hizkuntzan errezetek errekonozitutakoazpiegitura dutela.
|
|
2020
|
|
|
Eta gaur egun ere, nahiz eta horrelakorik ez esan, horixe bera dugu barneratua,... Egin eta kitto! Lehen esan
|
dugu
ahozko ondareak zenbateko garrantzia duen. Bada, galdetu eta hitz egin inguruko emakume baserritarrekin, horrelako jakintza ezin da eta elkarbanatu gabe itzaltzen utzi!
|
|
2021
|
|
|
Ezin ditut arlo guztiak aipatu. Ikaragarriko lana egin
|
dugu
ahozko ondarearen inguruan. Alde numerikoa ere garatu dugu.
|
|
2022
|
|
|
Ez da harritzekorik, beraz, laminek eta jentilek agertzen segitzen badute garaituak edo deserriratuak izan ondoan. Euskal mitologian ez
|
dugu
ahozko tradizioa arrazionalizatuko duen druidarik ez teologorik, baina saratar batek garbi azaldu zuen nola banatu ziren lur eremuak eta denbora uneak jendeen eta izaki mitikoen artean:
|