|
2001
|
|
|
Horretatik aparte, ez
|
dugu
ahaztu behar euskararengalera ez dela azkenengo diktaduraren ondorioa, ezpada duela 500 urte hasitako prozesua, eta gutxi aurreratu badugu ere, erdaldunak hasi direla sumatzen lehenago zeukaten erabateko botere eta kontrola orain ez daukatela. Dagoeneko ezin dutela, lehenago bezala, euskaldun jendea hain erraz iraindu eta mespretxatu, eta beharbada beraien boterea inoiz edo behin zalantzatan jarriko dela.
|
|
2002
|
|
|
Daukagunari erreparatuta ere, ezin
|
dugu
ahaztu irakasle multzo hori ia ia gauetik goizera inprobisatu dela.
|
|
|
Dagoen zatiketa administratiboa ere ezin
|
dugu
ahaztu —EAE, Nafarroa, Iparraldea—, ezta lurralde desberdinetan dauden errealitate politiko, sozial eta indar korrelazio desberdinak ere; prozesu honetan kontuan hartu beharrekoak direnak eta sistema unibertsitario euskaldun honen garapen desberdin batera daramatenak.
|
|
2003
|
|
|
Te rroristarik ez izateko, gerraegiten da. Beharrezkoa izan da uholdeek Alemania urpean utzi izana Schroder ek AEBei arren eskatzeko Kiotoko protokoloa sinatzeko, eta ez
|
dugu
ahaztu behar AEBak direla munduan kutsadurarik handiena sortzen duen herrialdea, kutsadura osoaren %20, zehazki. Gauza jakina zen kutsadurak klimaren aldaketa eragiten zuela... gauza jakina zen gizakion psikologiak etsipen mugak dituela, gauza jakina zen anaitasunean gizakia duintzen dela, gauza jakina zen bizitza kulturala aldi eta alde oroko bizitzaren adierazgarr irik gorena zela.
|
|
|
Gainera eskakizun horiek askotan alderdi abertzaleen eskakizunekin bat egiten dute, eta alderdi horien pisu politikoa txikia da. Ez
|
dugu
ahaztu behar lehia politikoan alderdi nagusiek ez dutela Euskal Herria kontzeptu politiko ezta kultural gisaere onartzen, eta euskararen aldeko gizarte erakundeen eragina mundu ofizialean hutsaren hurrena da.
|
|
|
2003ko martxoa apirila • 135 zenbakia
|
dugu
ahaztu erkidego horretan agertzen direla euskararen aldeko dinamika eta ekimenik sendoenak, eta eremu politiko administratibo horretan sortu diren berritasun askok, ondoren, euskararen beste lurraldeetan ere oihartzuna izan dutela.
|
|
2004
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu idazkera alfabetikoari esker Grezian, K.a. 800 urtea ren inguruan, eman zela pentsamenduarenlehenengoetariko iraultza. Horri esker, pentsalariak, ahozko kulturaz harago, idatzizko kulturan murgildu ziren batik bat, eta hor testuak gailentasun gorena irabazi zuen.
|
|
|
Gaur egun aipaturiko hurbiltasun hori postestrukt uralisten artean —postnietzschearrak, postmodernoak, neopragmatistak, filosofian modan dago etiketa arranditsuakjartzea— ikusten da ongi. Literaturarekiko hurbiltasuna eta, ezin
|
dugu
ahaztu, zientziaren espiritu berarekin jard uten duen filosofiarekiko mesprezua. Deleuzek fabulazioen erabilpena filosofian oso begi onez ikusten zuela azpimarratu zuen, edo Derridak erretorika eta argudiaketa ren arteko mugak ex pro fessoezabatu oraindik (Derrida 1987).
|
|
2005
|
|
|
Ulertzekoa da. Urte asko daramatza agintean eta, halaber, ez
|
dugu
ahaztu behar Isabel de Bergarechek 2005eko martxoan egindako inkestak berretsi duela EAJren boto emaileen erdia baino gutxiago dela erabat abertzalea, hots, Euskal Herria ren askatasun osoaren aldekoa. Nazionalista izatea ez baita abertzale izatea, ez eta alderantziz ere.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu Europako herrialdeetan ezarri duen menpekotasuna ekonomia jardueran eta kultura hizkuntza azturetan.
|
|
|
Horregatik hil zituzten Ellakuria eta bere lagunak El Salvadorren. Ezin
|
dugu
ahaztu sortu zuen erlijioan maitasuna dela nagusi. Hori behin eta berriz, nekatu gabe esan zigun.
|
|
|
Niretzat, egia esan, Euskadi baino Euskal Herria esatea egokiagoa da. Baina ezin
|
dugu
ahaztu Euskadi hitzaren inguruan zenbat lan eder eta zenbat odol isuria izan den. Abertzaletasuna Euskadi izenarekin sortu zen.
|
|
|
Bilakaera honi garrantzia ematearekin batera, ordea, ezin
|
dugu
ahaztu bilakaera hau Haur eta Lehen Hezkuntzan eman dela batik bat orain arte. DBHn, Batxilergoan eta batez ere Lanbide Heziketan bilakaera eta egoera oso bestelakoak dira.
|
|
|
Laura Mintegik euskal giro sozio-politikoan kokatu ditu emakume irudi gaurkotuak eta maitasuna eta psikoanalisia elkartu ditu euskal letretan. Gainera, ezin
|
dugu
ahaztu emakumeenarteko harremanen gainean hitz egin digula (literaturan orain dela gutxi arte oso gutxi jorratu den gaia da hau).
|
|
2006
|
|
|
Irakaskuntza publikotik testuliburuen doakotasuna behin eta berriz mahairatu dugun gaia izan dela ezin
|
dugu
ahaztu. Irakaskuntza publikoak ikasle guztientzat aukera berdintasuna bultzatzen du eta material honek urtero dakarren gastuari aurre egitea zaila izaten da zenbait etxetan.
|
|
|
Bestetik, ikastetxeetan antolaketa arazoak sortuko omen lirateke. Ezin
|
dugu
ahaztu, ordea, ikastetxeetan antolaketa maila altuagoa eskatzen duten bestelako lanak burutzen ditugula dagoeneko. Beraz, egin, egin daiteke, baina horretarako ere baliabide egokiak (batez ere giza baliabideak) genituzke.
|
|
|
Esanak esan, Harrera Hizkuntzak duen garrantzia gizarteratzerakoan eta eskola arrakastaren lorpenean kontuan hartzen bada, Europako Batasunean eztabaida bizia dago Jatorrizko Hizkuntza eta Kultura ikasteari buruz. PISA 2003 txostenean esandakoa ezin
|
dugu
ahaztu eta behin eta berriro hausnartu beharra dago ikasle etorkin eta autoktonoen arteko ezberdintasunak nola murriztu.
|
|
|
Bestalde, ezin
|
dugu
ahaztu, egoera konplexu horretan murgilduta egonik, erronkak zenbaitetan sorrarazten dituen zalantzen eta kezken ondorioak ere eskolak berak bere gain hartu eta kudeatu beharrean aurkitzen dela.
|
|
|
Subjektuak denak eta gure literaturan espazioa nahiz denbora emakumezko ikuspegi batetik interpretatu dutenak; Lucia Guerra Cunningham-i kasu eginez, emakumeen sinbologia eta izatea berreskuratzen lagunduko digutenak. Guk hamabi pertsonaia femenino horiek nabarmendu ditugu gure literaturako subjektu femenino protagonistak direlako; baina ezin
|
dugu
ahaztu aukeratutako 25 urte horietan ziento bat nobela argitaratu dela eta protagonista femenino subjektu gehiago aurkitzea lan nekeza izango litzatekeela. Geratzen zaigun kezka —eta beste artikulu baterako gaia— hauxe da:
|
|
2007
|
|
|
1956ko beste txosten batek, ordea, jeltzale militanteen eta katolikoen artean zegoen tartea nabarmendu zuen, langile katoliko asko kanpotik etorritako pertsonak zirelako. Ezin
|
dugu
ahaztu, dena den, komunisten txosten gehienak Bilboko eta Ezkerraldeko begiekin idatzitakoak zirela.
|
|
|
Nire gogoz kontra izango bada ere, aipatu beharrekoak dira, baita ere, joko hauetan ageri diren tentazioak. Ezin
|
dugu
ahaztu jokalari guruek enpresa handietan bereganatzen dituzten sari etekin itzelak. Badakigu zer moduzko apustu bitxiak egiten dituzten enpresa handi horietako kontseiluetan:
|
|
|
Petrolio garraioaren %60 itsasotik zehar egiten da, munduko 8.000 inguru petrolio ontzietatik %40k 20 urte baino gehiago dituzte eta %50 komenientziazko banderakoak dira. Dena den, garraio mota hori arriskutsua izateaz aparte, ezin
|
dugu
ahaztu Prestige itsasontzia bezalakoen istripuak ez direla gure itsasoen kutsatzaile nagusiak: urtero, 2 milioi tona hidrokarburo botatzen dira itsasora, %77 lurrean dauden instalazioen isurketetatik.
|
|
|
Jakin aldizkariaren zailtasun eta oztopo administratiboen historia neketsua agertu ondoren, ezin
|
dugu
ahaztu hasieran aipaturiko Jakin en 21 zenbakiko (1981) artikuluaren autore testiguaren kexu —protesta— mingotsa hona ekarri gabe (275 or.):
|
|
2008
|
|
|
Alegia, etorkinei bai eska diezaiekegu aurrera eramaten ari garen prozesuarekin errespetua. Ezin
|
dugu
ahaztu euskal gizartearen zati handi batek (hala kantitatez nola konbikzioz) erabat sinesten duela hizkuntzaren iraupena ardatz duen proiektu batean. Etorkinek prozesu hori ulertzeko informazioa behar dute.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu, dena den, identitatearekin erlazionatutako auzi horiek eztabaidatzerakoan gatazka uneak sor daitezkeela. Zentzu horretan, badakigu eztabaida hori ez dagoela agortuta estatalisten eta nazionalisten artean.
|
|
2009
|
|
|
lehendabizi, bi urte hauetan sortutako proiektu berrien deskribapena, ezaugarriak eta funts garrantzitsuenak nabarmendu ditugu; eta, bigarrenik, erakundeen sarreren aurkibidea helbide elektronikoekin, bai aurreko artikuluan aztertutakoak, eta baita azken bi urte hauetan sortutako proiektu berriak ere, azken horiek izenaren atzean izartxo bat(*) dutela. Azken finean ezin
|
dugu
ahaztu artikulu hau aurrekoaren jarraipena dela.
|
|
|
Ez da txikia beraz Euskaltzaindiak soziolinguistika arloan egin duen ekarpena, eta ezinbestekoa zen hemen 90 urteurrena gogoan hartzea. Gainera, ez
|
dugu
ahaztu behar azken urte hauetan Euskaltzaindia egitasmo berri bat bultzatzen ari dela hizkuntzaren eta gizartearen historiak lotuz: Joanes Etxeberri egitasmoa.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu, herritarrengandik gertuen dagoen administrazioa izanik, udalak herri batean euskararen normalizazioan duen garrantzia handia. Oso garrantzitsua da gure ustez administrazioetako arduradun politikoen eta euskalgintzaren eragile sozialen arteko elkarlana sustatzea.
|
|
2010
|
|
|
Azken urte hauetan, ekonomisten eta kazetarien kroniken musika txikiari esker, indarrak eta jarrerak erabat aldatu dira. Etengabeko krisian gaude, erabateko lehentasuna eman behar zaio ekonomiari eta badakigu gure seme alabek etorkizun latza edukiko dutela lanean eta ondorioz bizitza pribatuan ere (ez
|
dugu
ahaztu behar beldurra baliatzea dela jendea manipulatzeko tresna indartsuenetarikoa, aspalditik erabilia eta ondo ezagutua; publizistek eta hainbat sektek ondo kontrolatzen dute beldurraren balioa eta bere nondik norakoak). Beldur horiek eta beste hainbat mekanismo baliatuz, langileria desestrukturatu egin da.
|
|
|
Arrisku horiek nabarmenak izan dira eta ahal den neurrian haien eragina gutxitu behar da. Bestalde, ezin
|
dugu
ahaztu umeek munduari aurre egiten ikasten dutela haien gaitasunen azterketaren bitartez. Haien ekintzak egokituz ikasitakoaren arabera erresistentzia eta independentzia garatzen dituzte.
|
|
2011
|
|
|
Leizarragak ezaguna zuen egoera. Baina populuaren ikuspegitik ere historia aztertu eta ulertzen saiatzen bagara, ez
|
dugu
ahaztu behar, euskal populuaren baitan, harreman komunetarako egunerokotasunean tarte ugari zeudela. Pirinioetan zein itsas bazterrean, ohizkoak ziren alde bateko eta bestekoen arteko itunak (fazeriak edo elkar ondo hartzeko itsas itunak).
|
|
2014
|
|
|
Bai Eusko Jaurlaritzari bai Eitb ri onartu behar zaie azken urteotan film interesgarri batzuen alde apustua egin izana. Baina ez
|
dugu
ahaztu behar, beren azken autopromozio kanpainak dioen moduan, Zeu zara Eitb, denok gara Eitb. Eitb k diru publikoa kudeatzen du; eta organismo publiko bat bere lana egiteagatik txalotzea, okina ogia egiteagatik txalotzea bezala litzateke.
|
|
|
Langile, monje eta dirua jartzen zuten jabeek Guttenbergen asmakizunarekin ere moldatu behar izan zuten. Ezin
|
dugu
ahaztu inprentaren asmakizunak liburuen prezioa merkatu zuela; hasieran behintzat liburuen mundua hankaz gora jarri zuen.
|
|
2015
|
|
|
Hori posible egiten dugunak geu gara, ez
|
dugu
ahaztu behar. Doan eskaintzen zaiguna ez da doan, noski; gure datu eta informazioarekin ordaintzen dugu zerbitzua.
|
|
2017
|
|
|
Eta, zentzu horretan, estrategia bakoitzari aitortu behar zaio bertuteak dituela, kritikatzekoak ere dituen modura, noski. Baina ezin
|
dugu
ahaztu hirurek elikatzen dutela elkar. Hortaz, eta esandakoak borobiltzeko asmotan, nire ustez komunitatea eratu, sortu, birsortu, osatu, trinkotu, berreratu, berregituratzeak izan luke helburu; baina, beste bietan aurrerapausorik eman ezean, ez da behar bezala gatzatuko aipatutako helburu hori.
|
|
2019
|
|
|
Emakume Asanbladako kolektibo batek erlijio katolikoaren aurrean apostatatzeko kanpaina abiatu zuen, salatuz eliza monoteisten matxismoa, Eliza katolikoak Espainiako Estatuan dituen pribilegioak eta eremu ezberdinak bereiztearen premia (estatua/ elizak, politika/ erlijioa, jakintza/ fedea). 16 Ez
|
dugu
ahaztu behar apostasia ekintzek erreakzio ezkorra eragin ohi dutela, zenbait testuingurutan (gizarte islamiarretan, adibidez) delitu larria izanik.17
|
|
2020
|
|
|
Dena den, etologiak eskaintzen digun ikuspegira soilik murriztea planteamendu eskasa litzateke. Nahiz eta etologiak funtsezko pisu espezifikoa izan oldarkortasunari buruz aritzerakoan, ezin
|
dugu
ahaztu bortxari buruz pentsamenduaren tradizio luzea badagoela eta hainbat ikuspegitatik ere gai hori jorratzerik badagoela edo, gutxienez, alderdi ezberdinak aipatzea ezinbestekoa zaigula.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu Azurmendi gaztearen geografia. Zergatik kokatzen du bere burua abere hutsaren metaforan?
|
|
2022
|
|
|
etxebizitza, kafetegia, plaza, garraioa, dendak, etxea, auzoa. Ezin
|
dugu
ahaztu espazio global kapitalista hori mikroespazio pribatizatuez taxutzen dela: desjabetzearen eta esplotazioaren espazio globala tokian tokikoa da.
|
|
|
Era berean, operatiboak izateko, errektore taldeen, fakultateen eta departamentuen arteko koordinazio egonkor batek egon luke. Ezin
|
dugu
ahaztu, bestalde, osagai politikoa; izan ere, EHUrentzat eta NUPentzat behintzat, helburu horretara bideratutako jarduera orok Eusko Jaurlaritzaren eta Nafarroako Gobernuaren babesa izan lukete, hurrenez hurren.
|
|
2023
|
|
|
Etxepare Institutuaren jardunak eta sozializazioak euskal kultura euskarazko jardunaz besteko eremuetara zabaltzeko hitzarmena indartu zuen, kultura hautuetan ere eraginez, eta kultura diskurtsoetan eraginez. Ezin
|
dugu
ahaztu Etxepare Institutua dela une honetan euskal kulturaren inguruko kultura politika iraunEtxepare Institutuaren jardunak eta sozializazioak euskal kultura euskarazko jardunaz besteko eremuetara zabaltzeko hitzarmena indartu zuen korrak izateko kultura erakunde publiko bakarrenetarikoa, Euskal Kultur Erakundearekin batera. xxi. mende hastapen hartako kultura ikuspegien tentsioa irudikatzen dut... Mari Jose Olaziregik, Etxepare Institutua sortu baino urtebete lehenago, hauxe idatzi zuen:
|