|
2003
|
|
|
XIX. mendean karlisten alde gudukatu ziren Arana, Adema eta Santa Kruzen iduriko apez gerlari ohi frantses asko ezagutu
|
dugu
XX. mendean ere. Ez zen segur gerlari ohi haietarik Jules Moulier Oxobi erretor zena.
|
|
2006
|
|
|
Liburua ez zen gauzatu, nik dakidala behintzat, eta, zoritxarrez, ez
|
dugu
XX. mendearen hasiera aldean emakume euskaldun batek idatzitako botanika eta lorezaintzako libururik. Eskuizkribu horretan geratu dira, ordea, Marie Émiliek prestatu zuen sarrera antzekoa eta liburuari hasiera emateko nahiz haren bizkarrezurra marrazteko hartutako oharrak, ia osoki hemen argitaratuko ditugunak.
|
|
2007
|
|
|
Nafarroan ere antzeko zerbait, euskara desagertzeko ahalegin maltzur eta zitalak egin dira eta egiten dira oraindik. Eta beste probintzietan zer pairatu
|
dugu
XX. mende osoan?
|
|
|
Hala, Mendebalde elkarteko arduradun Kepa Altonaga adiskideak ‘Atharratzeko taldea’ deitu dion lagun multzoari buruz jakinean ezarri dizkigun argibide harrigarriak. Kepak eginiko ikerketa eta azterketa sakonei esker, jakin
|
dugu
XX. mendearen erditsuraino Ipar Euskal Herriaren kultur nortasuna, gizarte aurrerakuntza eta ekonomia garapena euren gogoeta eta jardunetan bateratzen zituen euskaltzale multzo bat lanean aritu zela, eta nola lanean aritu ere.
|
|
2008
|
|
|
Atal honetan zehar ikusi
|
dugu
XX. mendeko literatur teoriek aldaketa garrantzitsuak eragin dituztela literatura ulertzeko moduan. Gaur egungo azterketetan literatura aztertzeko ikuspegi komunikatiboa da nagusi herrialde askotan; literatura, oro har, sistema gisa ulertzen da, hots, hainbat faktorek osatzen duten sare gisa, eta faktore horietako bakoitza ezagutzea ezinbestekoa da literaturaren ikuspegi osoa edukitzeko.
|
|
|
Lerrotik aldendu gabe, Mentazpi gaina igo eta Orbeko putzutik igaro ondoren, Mugarriluzeko tontorrera iritsiko gara. Gasteiz mendi taldeko gutunontzia ikusiko
|
dugu
XX. mendea iristeaz batera Elgeamendi lerro gainean eraikitako industri eremuko lehenengo haize sorgailuaren ondoan. Ipar mendebaldera jaisten hasi eta berehala, Mugarriluzeko menhir aparta ikusiko dugu.
|
|
2010
|
|
|
Aski ezaguna
|
dugu
XX. mendearen hasierako euskal olerkigintzak, 30eko hamarkadako Euskal Pizkundea deituriko gailurrera garamatzan tartean, garapen bideari ekin ziola. Nekez ikus daiteke euskal literaturaren historian hau bezalako beste sasoi narorik olerkigintzaren alorrean, ez idazle kopuru aldetik ez eta lan kopuru aldetik ere.
|
|
2012
|
|
|
Santi Onaindia karmeldar amorotoarra
|
dugu
XX. mendeko beste itzultzaile handi bat. Guztira 45 bat autoreren lanak euskaratu zituen, literatura lanak ez ezik, baita bestelakoak ere:
|
|
|
teknologia berrien erabilerak esaterako. Azken horri dagokionez, kontuan hartu behar
|
dugu
XX. mendean kulturaren industriari botere handia emandion faktore bat zera izan dela: komunikabideen kontzentrazioa eta norabidebakarreko izaera (igorle bat eta hartzaile asko), masa komunikazioa izenez ezagutudena, alegia.
|
|
|
Beraz, Europaren ikuspegitik, ez dugu hazkunde arazoa bakarrik, badugu banaketa arazoa ere, ekonomian berria ez den arazoa, bestalde. Nahikoa
|
dugu
XX. mendeari begiratu bat ematea: hazkunde erritmo bera izan zuten ekonomiak eta herrialde batzuen eta besteen arteko aldeek.
|
|
2015
|
|
|
Esan
|
dugu
XX. mendearen erdialdera arte, edozein narrazio zinean egituratzeko, XIX. mendeko nobelaren ereduari jarraitzea zela joera nagusia. Eta beranduago, hau aldatu egin zela noveau roman frantziarrarekin, barne bakarrizketaren erabilera zinean aplikatuz eta abar.
|
|
2018
|
|
|
Herri tradizioan' giza' eta' gizon', berdinak izan dira, dudarik gabe. Euskaltzaindiaren Orotariko Hiztegiari begiratzen badiogu ikusiko
|
dugu
XX. mende arte hitz konposatu gehienetan' gizon' dela lehen terminoa, eta Hegoaldeko idazle modernoak hasi direla' giza' erabiltzen. Halere, azken honen' humano' zentzuarekin batera, ugariak dira' varón' esangura duten kasuak, hala nola:
|
|
2021
|
|
|
2 Uste
|
dugu
XX. mendeko sozialismo errealak lorpen handiak egin zituela eta horri aitortza egitea tokatzen zaigula. Beste alde batetik, uste dugu sozialismo errealaren herentzia modu kritikoan jaso behar dugula, begi bistakoa baita ez zuela lortu sozialismoa egonkortzea eta gizarte komunista errealizatzea.
|
|
2022
|
|
|
Bostehun urte dituzten kondaira batzuek oraingoekin duten antza nabaria da. Erdi Aroko mito multzo batean Melusina Lusignan familiaren amasoa zen bezala, Bizkaiko jaunen leinuak ere bazuen naturaz gaineko arbaso bat, eta haren irudia igartzen
|
dugu
XX. mendeko Anbotoko Anderearen kondairetan.
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu antzerkia garai hartan propaganda politikorako tresna bihurturik genuela. Gogoan izan behar
|
dugu
XX. mende hasieran migrazio mugimenduak egon zirela, batez ere Bizkaian, eta ikuspegi arrazista horrek garaiko migrazio mugimendu horien testuinguruan puztu zen (baita Europako pentsamendu korronteen altzoan ere).
|