|
2005
|
|
|
autonomia elkartearen menpeko ez diren herri erroldetegietan (Jabetza Erregistroaren kasua), Eusko Jaurlaritzak, gaitasunaren jabe diren ihardutze sailekin elkar hartuz, euskeraren erabilpena arauzkotzea sustatuko du. Nafarroako Foru Komunitatearen kasuan, Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/ 1986 Foru Legeak ezarri
|
duenez
, eremu euskalduneko erregistro publikoetan, idazpenak dokumentua dagoen hizkuntza ofizialean luzatuko dira, eta, betiere, gaztelaniaz; horrez landara, lege horrek dioenez, kopia eta ziurtagiriak hizkuntza ofizialetarik edozeinetan luzatuko dira (13 art.).
|
|
|
horrek dakar ezerezte komisioa atzera egitearen gaineko zigorraren antzekoa izatea. Eta Kode Zibilaren 1154 artikuluaren arabera, epaileak ekitatez aldarazi ahal
|
duenez
zigorra, pentsa daiteke aldarazpen hori legeak ere egin dezakeela, bereziki krisialdi ekonomikoa dagoenean, eta kontratuek ondoz ondoko betearazpena ekartzeaz gain, kontratuok iraupen luzekoak eta saldoz eginikoak direnean; egin eginean ere, halakoetan kontsumitzaileak duen aukera bakarra da, finantza erakundeak aldez aurretik ezarritako kontratuaren testuari atxikitzea. Eragozpen moduan ezin aipa daiteke horrela Administrazioak eskua sartzen duenik merkatuaren ibilera askean; haatik, bidemendua unean uneko beharrizanei ego horretatik sistema juridiko instituzionala hobetzen da, merkatuaren antolakitzeko.
|
|
|
Legearen bigarren artikuluak xedatzen
|
duenez
, lerrokada horietan aipatu eskubide errealak edo jabaria adierazi, eratu, aintzatetsi, eskualdatu, aldarazi edo azkentzeko tituluak ez ezik, izaera bereko eskubideei buruzko gainerako tituluak ere inskribatu behar dira, baita eragin erreala duen beste edozein egintza edo kontratu ere, baldin eta, zuzenbidean izen berezirik izan ez arren, egintza edo kontratu horrek berehala nahiz etorkizunean ald...
|
|
|
diren hei Uztailaren 25eko 8/ 1990 Legearen hamaikagarren xedapen gehigarriaren bidez? 1992ko ekainaren 26ko Testu Bateginaren 307.etik 310.erako artikuluak? gaiaren inguruko zenbait arau eman dira, laburrak baina ezinbestekoak, eta lege testuak aintzatetsi
|
duenez
, arauok erregelamendu bidez gara daitezke. Ildo horri ekinez, Errege Dekretu honetako manuak hirigintza autuen ingurukoak izan arren, euren edukia Erregistroari buruzkoa da bete betean; horregatik, arau horiek arau hipotekanean, indarrean iraungo dute, hirigintza arauen gorabeherak bazter utzita.
|
|
2006
|
|
|
Auzitegiak epaia eman behar
|
duenez
gero, auzitegi horrengandik independente den funtzionarioak eratuko du sumarioa, ofizioz edo alderdiak hala eskatuta. Lege aginduz, instruktore horrek auzipetuaren aldeko nahiz kontrako datuak bilduko ditu, fiskalaren, akusatzaile partikularraren eta, ahal den neurrian, akusatuaren edo beraren letradu defentsariaren, zuzeneko ikuskapenaren mende.
|
|
2007
|
|
|
Espainiako 1978ko Konstituzioaren 130.1 artikuluaren arabera, botere publikoak «sektore ekonomiko guztien modernizazio eta garapenaz arduratuko dira, eta, batez ere, nekazaritza, abeltzaintza, arrantza eta eskulangintzaren kasuan, espainiar guztien bizitza maila berdina izan dadin». Horren ondorioz, landa errentamenduen arauketa egokia ezartzea, nekazaritza ustiategiaktza zibila; horri kalterik egin gabe, auto modernizatzen laguntzen
|
duenez
, ez da soil soilean ekonomia eta gizarte politikaren tresna, botere publikoei zuzendutako konstituzio agindua baizik, eta, zehazki, estatuari zuzendutakoa, Oinarrizko Arauaren 149.1 artikuluaren 8.a erregelak estatuari eman baitio horren gaineko eskumen esklusiboa: «legeginnomia erkidegoek zuzenbide zibilak, forudunak nahiz bereziak, iraunarazi, aldatu eta garatu ahal izango dituzte, halakoak direnetan».
|
|
|
II. kapituluan, alderdi kontratugileak arautu dira, eta, horretarako, berrikuntza garrantzitsuak egon dira, besteak beste, ondasun erkidegoek eta kontratatzeko gaitasuna duten pertsona fisiko edo juridiko guztiek kontratuak egin ahal izatea. Hain zuen ere, erkidegoa gero eta gehiago erabiltzen den elkarte modua da, 1999ko Nekazaritza Erroldak erakusten
|
duenez
(9 artikulua).
|
|
|
publikoakuratzaileari atzera egiteko ahalmena ematea beharrezkoa ez dela uste izateko, egotean beste alderdiak ezin duelako bere nagusitasuna baliarazi. Hala ere, zuzentarauak kontratu eskuetsien mesederako salbuespenik ezarri ez
|
duenez
, beharrezkoa izan da atzera egiteko ahalmen horri eustea; nolanahi ere, berori notario aktaren bidez egin behar da, agiri publiko gisa, eta agiri hori izango da txandakako aprobetxamendu eskubideari buruzko kontratua formalizatzeko erabili den eskrituraren baliobestekoa.
|
|
|
Bestalde, haur hezkuntza borondatezkoa da, eta bigarren zikloan doakoa da (hiru urtetik sei urtera), HLOren 12 eta 15 artikuluek ezarritakoari jarraituz. Amaitzeko, hezkuntzako goi mailetan sartzeko (batxilergoa, etab.), ikasleek egiaztatutako trebetasunak eta bokazioa hartuko dira kontuan (LOGSEren 1 art.). Eskubidearen titulartasunari dagokionez, eta konstituziogileak EKren 27.1 artikuluan oso zabal hitz egiten
|
duenez
(«Guztiek dute hezkuntzarako eskubidea»), espainiarrei eta atzerritarrei dagokiela ulertu behar da (LOGSEren 1 art. eta ALOren 9 art.).
|
|
|
Ikusi berri dugunez, arazoaren giltzarria zen (eta gaur egun ere halaxe da, 2004ko uztailaren 8ko GEEAEk agerian utzi
|
duenez
, «Vo versus Frantzia» kasuan) ea sortutako baina artean jaio gabeko izakia (nasciturusa) bizitza eskubidearen titularra zen edo ez, eta zein neurritan babestu behar zen. «Guztiak» kontzeptua modu zabalean interpretatuz gero, eskubidearen titularren artean nasciturusa ere bazegoela pentsa zitekeen, eta horren eraginez, abortu kasu guztiak konstituzioaren aurkakoak zirela ondorioztatu zitekeen.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak argi utzi du artikulu horrek ez duela babesten lanbide publikoak ez diren kargu edo eginkizunetara heltzea, besteak beste, ordezkaritza karguetara edo kargu korporatiboetara (uztailaren 14ko 149/ 1988 KAE). Horrez gain, Konstituzio Auzitegiaren esanetan, konstituziogileak eskubide hori egikaritzeko betekizunei dagokienez legeriara jotzen
|
duenez
, legegileak hauteskunde eredu bat edo beste bat hauta dezake (betiere, Konstituzioak hauteskunde zehatz batzuetarako ezarritakoa errespetatuz, Diputatuen Kongresurako hauteskundeetan egiten duen moduan, horietan proportziozko ordezkaritzaren irizpidea ezarri baitu? 68.3 art.?); hautatua izateko botoen gutxieneko ehunekoak ezarri ditzake (azaroaren 16ko 193/ 1989 KAE) edo hautagaiak karguaz jabetz... azaroaren 18ko 101/ 1983; urtarrilaren 25eko 8/ 1985; uztailaren 21eko 119/ 1990; apirilaren 8ko 74/ 1991?).
|
|
|
Eskubide honen edukiari erreparatzen badiogu, ez dio aipamen egiten soil soilik hautagai zerrendak aurkezteari eta boto zenbaketaren ostean hautagaiak aldarrikatzeari, berdintasun baldintzetan egikaritzeko eskubidea ere biltzen baitu, betiere, xedeei begira egokiak badira eta hautatuek kargu horietan jarraituko badute, eta lege arrazoiak direla bide soilik mugituko dira bertatik?, hau da, zein kargurako hautatu eta kargu horretan jarraituko badute. Hori dela eta, eta Konstituzioak Gorte Nagusietako kideak manuzko aginduaren mende ez daudela ezarri
|
duenez
–EKren 67.2 art.?, Konstituzio Auzitegiak ulertu du ordezkariak mugiaraztea ez dagoela horien alderdi politikoaren borondatearen mende; izan ere, lotura hautesleen eta hautatuen artean dago, eta alderdi batean kargua uzteak edo alderditik kanporatzeak ezin du ekarri ordezkari izaera galtzea (KAE hauek: otsailaren 4ko 5/ 1983; otsailaren 21eko 10/ 1983; otsailaren 28ko 28/ 1984; martxoaren 6ko 32/ 1985; otsailaren 15eko 24/ 1990; urtarrilaren 16ko 7/ 1992; urtarrilaren 25eko 30/ 1993; martxoaren 3ko 71/ 1994; otsailaren 14ko 45/ 1995; uztailaren 3ko 104/ 1995, etab.). Hautatutakoa hautagaia da, eta ez horren alderdi politikoa; hori dela eta, hautagaia eta ez alderdi politikoa da EKren 23.2 artikuluko titularra (martxoaren 1eko 36/ 1990 KAE eta uztailaren 19ko 167/ 1991 KAE).
|
|
|
Hau da, ez da agortzen hautazko kargu publikoetara heltzearekin, hautaketa ez diren beste prozedura batzuekin betetzen diren eginkizun eta lanpostuetara ere hedatzen da, esaterako konkurtsora, oposizioetara, etab., betiere, funtzionario publikoak badira, estatukoak, autonomia erkidegoetakoak edo toki araubideko erakundeetakoak (otsailaren 15eko 24/ 1990 KAE). Ikusi dugunez, EKren 23.2 artikuluak «legeek ezartzen dituzten betekizunetara» igortzen
|
duenez
, legegileak finkatuko ditu eginkizun publikora heltzeko betekizunak, betiere, Konstituzioak 103.3 artikuluan esanbidez ezarritako beste muga bat errespetatzen bada. Hain zuzen ere, artikulu horretan ezarri da, legeak eginkizun publikora heltzea arautuko duela, meritu eta gaitasun printzipioen arabera.
|
|
|
Estatuko Herri Defendatzaileaz gain, autonomia erkidegoetako Autonomia Estatutuek kasuan kasuko antolamenduetan Herri Defendatzailearen pareko erakundeak sartu dituzte, antzeko eskumenekin (Arartekoa EAEn, Sindic de Greugues Katalunian, Defensor do Pobo Galizian, Justicia Aragoin, etab.), eta euren legeen bidez arautzen dira. Estatuko Herri Defendatzaileak autonomia erkidegoetako administrazioen eta toki erakundeen gain ere eskumena
|
duenez
, eskumen gatazkak sortu daitezke Estatuko Herri Defendatzailearen eta autonomia erkidegoetako homologoen artean. Arazo horiek saihesteko eta haien artean koordinazioa lortzeko, azaroaren 6ko 36/ 1985 Legea onetsi zen, Herri Defendatzailearen erakundearen eta autonomia erkidegoetan horrek dituen antzeko erakundeen arteko harremanak arautzeko.
|
|
|
Beraz, informazioak zein gizabanako zuzenean ukitu eta horrek informazioa zuzendu ahal izateko bidea irekita utzi behar da. Konstituzio Auzitegiak esan
|
duenez
, informazio batean aipatutako pertsonak egitateei buruz duen bertsioa ematea nahi da, bertsio hori ez zuzena izan arren (abenduaren 22ko 186/ 1986 KAE).
|
|
|
Indarreko legea aplikatzea beste konponbiderik ez dute, legearen mendekoak dira-eta, EKren 117.1 artikuluak dioen bezala (otsailaren 23ko 23/ 1988 KAE). Konstituzioak gainerako antolamendu juridikoaren gainetik lehentasuna
|
duenez
(legea barne hartuta), epaile edo auzitegien ustez lege bat Konstituzioaren aurkakoa bada, legea Konstituzio Auzitegian aurkaratu dezakete konstituziotasun arazo baten bidez, baina legea indarrean dagoen bitartean aplikatu egin behar dute (Estatu Batuetan ez bezala; bertan konstituzioa kontrolatzeko sistema lausoa dago) eta hala jokatu behar dute, bestela legezkotasun printzipioaren urratze gori ...
|
|
|
Azken buruan, eta Paloma BIGLINO irakaslearen adierazpen ospetsuaren parafrasia eginez, argitaratu gabeko arau bat ez da existitzen. Konstituzio Auzitegiak adierazi
|
duenez
, arauen publizitatea «antolamendu juridikoaren oinarrizko printzipioa da, eta horren arabera, arauak jendaurrean ezagutarazi behar dira kasuan kasuko aldizkari ofizialetan argitaratuta(...); berme hori Espainia zuzenbideko estatu aldarrikatzearen ondorioa da eta EKren 9.3 artikuluan jasotako segurtasun juridikoaren printzipioari estu estutik lotuta dago; izan ere, herritarren nortasun juridikoak...
|
|
|
2004ko Adierazpenaren arabera, Europako Erkidegoko zuzenbideak Espainiako barne zuzenbidearen aurrean lehentasuna du, eta ez nagusitasuna; hau da, Tratatuaren I artikuluak Europar Batasuneko zuzenbidearen lehentasuna aldarrikatzea ez dago (Espainiako) Konstituzioaren nagusitasunaren aurrez aurre. Ildo horretatik, Auzitegiak esan
|
duenez
,«(...) nagusitasunak arau baten gorengo hierarkia izaera du oinarri eta, horregatik, azpitik dituenentzat baliozkotasun iturria da; horren ondorioz, azken horiek baliogabeak izango dira goragokoan xedatutakoaren aurkakoak badira. Lehentasunak, aldiz, oinarri moduan ez du hierarkia nahitaez, printzipioz baliozkoak diren arauen aplikazio esparru desberdinak baino; horietako batek edo batzuek beste batzuk baztertzeko gaitasuna dute hainbat arrazoi direla bide lehentasunez edo lehenespenez aplikatzen direlako(...). Horrenbestez, Konstituzioaren nagusitasuna bateragarria da nazioko antolamenduaz bestelakoa aplikatzeari lehentasuna ematen dioten aplikazio araubideekin, betiere, Konstituzioak hala xedatu badu; hain zuzen ere, horixe gertatzen da 93 artikuluko xedapenarekin(...).
|
|
|
Horrenbestez, aurreko guztia ikusita, ez dago zalantzarik Konstituzio Auzitegiko jurisprudentzia ez dela zuzenbideko iturria bakarrik, gure antolamendu juridikoaren zuzenbideko iturri garrantzitsua baino. A. GARCÍA MARTÍNEZek esan
|
duenez
, Konstituzio Auzitegia egoteak botere banaketaren ohiko printzipioa aldatzen duen bezala, Auzitegi horrek zuzenbidea sortzeko duen eginkizunak iturrien ohiko sistema aldatzen du.
|
|
|
Eskubide horiek konstituzio sistema demokratikoaren oinarrizko osagaia dira, horiek gabe ezin da eta demokraziari buruz hitz egin eta, gainera, boterearen muga dira. Konstituzio Auzitegiak uztailaren 14ko 25/ 1981 epaian adierazi
|
duenez
, eskubideak ikuspuntu bikoitzetik azter daitezke: batetik, gizarte demokratikoaren balioak islatzen dituzte(«... nazio erkidegoaren antolamendu objektiboaren funtsezko osagaiak, erkidego hori elkarbizitza zuzen eta baketsurako esparrua den heinean, historian zuzenbideko estatuan islatua eta, geroago, zuzenbideko estatu sozialean edo zuzenbideko estatu sozial eta demokratikoan...») eta, bestetik, herritarren eskubide subjektiboak dira(« ...eskubide subjektiboak, gizabanakoen eskubideak, baina ez herritarren eskubide hutsak esangura hertsian, baizik eta status juridiko jakin bat edo existentzia esparru baten askatasuna bermatzen duten neurrian»).
|
|
|
Luis Sánchez Agesta irakasleak idatzi
|
duenez
, teoria horren arabera, herrialde baten Konstituzioak oinarri ditu historian sendotutako erakundeak, Konstituzioaren aurrekoak eta goragokoak direlako eta, teoria horren arabera, Espainian, erakunde horiek erregea eta Gorteak ziren. Horren arabera, Konstituzio idatziak «barne Konstituzio» izeneko hori bete betean jaso behar zuen, bi erakundeen arteko itun moduan agertu behar zuen, erregearen eta erresumaren arteko itunen eredu historikoari jarraituz.
|
|
|
Gorteen antolaketa eta funtzionamendua, Gorteen eskumenak eta horiek koroarekin dituzten harremanak. Eskubide eta askatasunei buruzko arauketarik ez
|
duenez
, esangura oso zabalean har daiteke Konstituzio moduan. Gainera, testu malgua da, ez baitzuen eraldaketa prozedurarik ezarri eta, beraz, lege arrunt bat eraldatzeko ezarritako prozedura berbera erabiliz eraldatu zitekeela ulertu zen.
|
|
2008
|
|
|
Hori guztia dela bide, ulertu behar da sozietateak lege testu hau jaso duela, horren eraketa eta egiturari eutsiz; arean ere, lehengo horretan diraute testu horren liburu, kapitulu eta atal guztiek, hurrengoek izan ezik: II. tituluaren V. kapituluak, horrek jakintzagai berria jorratzen
|
duenez
, araututako gaiaren araberako atal desberdinak sartu behar izan dira?, eta III. tituluaren III. kapituluko 5 atalak. Erregistro itxierari buruzkoa, arrazoi berberagatik?. Aurrekoa gorabehera eta arrazoi praktikoen ondorioz, ulertu izan da hobe dela testu berria onestea, bertara biltzeko, bai indarrean dirauen lehengo edukia, baita arestiko legeriak eta orain arte indarrean egon dena aplikatzearen ondoriozko esperientziak ekarri duena ere.
|
|
|
Horren ildotik, Konstituzio Auzitegiak berak adierazi
|
duenez
, «Konstituzioarekin bat dator Estatuak edo autonomia erkidegoek ekonomi ahalbideaz besteko ekonomi nahiz gizarte printzipioak gogoan izatea zenbait tributu ezartzean».
|
|
|
Bestalde ere, lege erreserbaren printzipioak segurtasun juridikoa bermatzen du, zergadunak zehatz jakin dezakeelako bere betebeharraren norainokoa. Printzipio horrek agintzen
|
duenez
, tributuaren oinarrizko osagaiak lege lerruneko arauaren bidez zehaztu behar dira (Espainiako Konstituzioan bi artikuluetan aipatzen da printzipio hori: 31.3 eta 133.1 artikuluetan).
|
|
|
Tributuen Lege Orokorraren 10 art.ak xedatzen
|
duenez
, «tributu arauak indarrean jartzen dira Aldizkari Ofizial egokian oso osorik argitaratu eta hogeigarren egunean, arauak besterik xedatu ezean. Arauak epe zehaztugabean aplikatuko dira, epe zehatzik ezarri ezean».
|
|
|
egin eginean ere, benetako lege erreserbak mugatzen du bai ahalmen araudi emailea, bai eta ahalmen legegilea ere; 8 artikuluak, berriz, legearen nagusitasuna besterik ez du ezartzen ahalmen araudi emaileari begira. Gainera, Auzitegi Gorenak 1986ko irailaren 19ko epaian baieztatu
|
duenez
, «Konstituzioak berak bakarrik ezar dezake benetako lege erreserba».
|
|
|
EKren 97 artikuluaren arabera, Gobernuak bakarrik egin ditzake araudiak, eta Auzitegi Gorenak gogoratu
|
duenez
, ahalmen hori ezin dakieke ministroei eskuordetu. Zernahi gisaz, ministroek Gobernuaren araudiak betearazteko arauak egin ditzakete, baita ministerio barruko zein antolakuntzarako arauak ere.
|
|
|
TLOren 36.3 artikuluak xedatzen
|
duenez
, zergadunaren ordezkoa da legearen aginduz eta haren lekuan tributu betebehar nagusia betetzera behartuta dagoen subjektu pasiboa, baita betebehar nagusiari datxezkion formazko betebeharrak ere.
|
|
|
e) Solidaritate eraentza zerga egitate bakarrak eratortzen
|
duenez
, tributu betebehar bakarra dago, baita Administrazioarekiko tributu harreman juridiko bakarrak ere.
|
|
|
Tributuen arloan, lege erreserbaren printzipioa erlatiboa da, Konstituzio Auzitegiak behin baino gehiagotan adierazi
|
duenez
. Hasteko, lege erreserba tributuaren oinarrizko osagaiei aplikatu behar zaie bete betean, baina Auzitegi horrek, abenduaren 11n emandako 221/ 1992 epaian, lege erreserbaren printzipioa izugarri malgutu du.
|
|
|
TLOren 12.1 artikuluak xedatzen
|
duenez
, «tributu arauak Kode Zibilaren 3 artikuluko 1 idatz zatian onartutako irizpideen arabera interpretatuko dira». Kode Zibilaren 3.1 artikulura igortzen gaitu.
|
|
|
horren ariora, arauek indarrean jartzeko unean zuten esangura hartu behar zen kontuan, besterik ez; gizarte errealitatearen printzipioa onartu zenean, aldiz, interpretazio askoz malguagoa lortu zen. Auzitegi Gorenak zenbait epaitan adierazi
|
duenez
, interpretazio irizpide horri esker, «jurisprudentzia zaharkiturik» geratzea oztopatu da (1988ko urtarrilaren 22ko epaia) eta, horrez gain, Zuzenbidea aplikatu behar duenak «modu egoki eta malguan joka dezake, kasuan kasuko inguruabar bereziak aztertuta» (1988ko martxoaren 22ko epaia).
|
|
|
TLOren 88.6 art.ak xedatzen
|
duenez
, administrazio organoek sei hileko epea dute erantzuna emateko. Horiek horrela, epe horretan erantzunik ez badago, ez du esan nahi kontsulta egilearen irizpideak onartu direnik.
|
|
|
Auzitegiak aipatu
|
duenez
, legegileak kategoriei ematen dien izenak ez du garrantzirik, ezpada kategoria horiei eratxiki dien eraentza juridikoa. Horregatik, ondare prestazio publiko bati, nahitaezkoa den prestazioari, prezio publiko izena ematen zaion arren, ez da kontzeptu berririk sortzen.
|
|
|
TLOren 22 artikuluak ezarri
|
duenez
, salbuespenen kasuetan, zerga egitatea burutu arren, legeak kendu du tributu betebehar nagusia betetzea. Tributuaren salbuespena gertatzen da arau batek agintzen duenean, berak ezarritako kasuetan bakarrik, ez dela gauzatu behar zerga egitatearen ondorio nagusia, hots, tributua ez dela ordaindu behar zerga egitatea gauzatu arren.
|
|
|
Edozein kasutan ere, eta FERREIRO LAPATZAk azaldu
|
duenez
, artikulu horretan preskripzio epea aipatzeak ez du esan nahi azkentze karia preskripzioa denik. Haatik, zorra azkentzen da zordunak epe jakin batean ez duelako baliabiderik horri aurre egiteko; bestela esanik, azkentzearen karia zordunaren kaudimengabezia da.
|
|
|
TLOren 208 artikuluak ezarri
|
duenez
, zehapenak ezartzeko prozedura lokabea izan behar da tributuak aplikatzeko prozeduretatik. Hala ere, urratzaileak uko egin dakioke prozedura zehatzaile lokabeari, eta halakoetan zehapena tributuak aplikatzeko prozedurarekin batera izapidetuko da; horrela gertatzen da, besteak beste, lurralde erkidean akordio akten kasuan eta Bizkaian adostasun akten kasuan ordaintzeko konpromisua denean.
|
|
|
Beste urrats bat aurrera eginda, betebeharra zerga egitatea burutzeak sortzen
|
duenez
, subjektu pasiboa zerga egitatea gauzatu duen subjektua izateaz gain, egitateak agertarazi eta tributuak kargatzen duen ekonomi ahalbidearen titularra ere izango litzateke. Subjektu horiei zergadun deritze.
|
|
|
Horrenbestez, subjektu pasiboak Herri Ogasunarekin duen lotura da daturik esanguratsuena, lotura horren kari edo zioak kontuan hartu gabe (alegia, loturaren karia zerga egitatea gauzatzea den ala ez kontuan hartu gabe; horren ondorioz egitate hori gauzatzeak ez du garrantzirik subjektu pasiboa izan ahal izateko). Bestalde, TLOren 19 artikuluak ezartzen
|
duenez
, subjektu pasiboaren betebehar nagusia zorra ordaintzea da; horren arabera, subjektu pasibo eta tributu zorduna pareka daitezke. Diruzko eginbeharraz gain, beste eginbehar batzuk ere subjektu pasiboaren kontura uzten ditu.
|
|
|
Tributu likidazioak bi motatakoak izan daitezke: behin behinekoak eta behin betikoak (TLOren 101.2 art.). Artikulu horren hirugarren lerrokadak adierazi
|
duenez
, behin betiko likidazioak dira Administrazioak ikuskapen prozeduran tributu betebeharraren osagai guztiak ikertu eta egiaztatu ondoren emanikoak, behin behineko likidazioa gorabehera. Halaber, behin betikoak dira arauak izaera hori emanikoak ere.
|
|
|
Jurisprudentziak azaldu
|
duenez
, behin behineko likidazioa zuzenean bihurtzen da behin betiko, epea igaro bada likidazio hori egiaztatu barik. Hainbestez, egiaztapena egiteko epea igarotzeagatik ez da beste likidazio egintzarik sortzen; aitzitik, hasierako behin behineko likidazioa behin betiko bihurtzen da.
|
|
|
Lotune ezberdin horiek nahasteak eragin ditzakete Administrazio eskuduna zehaztean, batik bat, autonomia erkidegoei tributuak laga zaizkienetik. Nazio Entzutegiak 1997ko otsailaren 27an emaniko epaian adierazi
|
duenez
, tributua Administrazio eskugabeari ordaindu arren, subjektua ordaintzeko betebeharretik aske geratzen da erabat. Hortaz, autonomia erkidego eskudunak tributua bidegabe kobratu duen administrazioari eskatu behar dio ordaindutako kuota.
|
|
|
Errekarguarekin batera, berandutza korritua ere ordaindu behar da. Legeak zehazten
|
duenez
berandutza korritua eskatuko da hamabi hilabete igaro direnetik. Zernahi gisaz, borondatez ordaintzeko epea amaitzen denetik ordainketa egiten den unea arte hiru, sei edo hamabi hilabete baino gutxiago igaro bada, errekargua %5, %10 eta %15ekoa izango da, hurrenez hurren (gainera, kasu horietan ezin da berandutza korriturik ezta zehapenik aplikatu).
|
|
|
Baimen legeak, bestalde, sortuko den zorraren gehieneko zenbatekoa zehaztu behar du, ALOren 101.2 art.ak agintzen
|
duenez
. Espainian, halako baimenak ekitaldi bakoitzeko Aurrekontu Legera biltzen dira.
|
|
|
TLOren 115 artikuluak ezarri
|
duenez
, Tributu administrazioak egiazta eta iker ditzake tributu betebeharrarekin zerikusia duten egitate, egintza, osagai, jarduera, ustiapen, balio eta gainerako inguruabarrak, arau aplikagarriak behar bezala bete diren ziurtatzeko. Egiaztatzeko eta ikertzeko jarduera horietan, tributu betebeharpekoak gauzatutako egitate, egintza eta negozioak kalifikatuko ditu Administrazioak, betebeharpekoak erabilitako kalifikazioa gorabehera.
|
|
|
Kode Zibilaren 1156 artikuluak xedatzen
|
duenez
, betebeharrak azkentzen dira horiek ordaindu edo betetzen direnean, zor den gauza galtzen denean, zorra barkatzen denean, hartzekodun eta zordunaren eskubideak bateratzen direnean, konpentsazioa gauzatzen denean edo berritzea gertatzen denean. Kari horiei guztiei preskripzioa gehitu behar zaie, testu horretako 1930 artikuluak xedatzen duelako eskubide nahiz akzio guztiak (eta, horrenbestez, kasuan kasuko betebeharrak) preskripzioaren bidez azkentzen direla.
|
|
|
Horrela, interesatuak sarrera egin
|
duenez
organo batean, idazkia aurkeztu behar dio organo horri, zorrik ez egotearen zergatia eta itzulketa jasotzeko bidea (banku transferentzia, txekea, konpentsazioa) aipatuz.
|
|
|
b) Errekurtso hori ekonomia administraziozko erreklamazioa aurkeztu aurretik jarri behar da. Aurretiazko izaera
|
duenez
, errekurtsoa ezin daiteke ekonomia administraziozko erreklamazioekin batera jarri; hortaz, behin birjartze errekurtsoa jarritakoan, ezin da erreklamaziorik jarri harik eta horren ebazpena jakin arte.
|
|
|
Bizkaian, aldi batean behintzat (1992a arte), toki tributuetan ekonomia administraziozko erreklamazioa erabiltzeko aukera eman zitzaien interesatuei; bestela esanda, erreklamazio hori ez zen nahitaezkoa. Hala ere, egungo egunean ez dago halako aukerarik Bizkaian, Auzitegi Gorenak adierazi
|
duenez
1996ko martxoaren 27an emandako epaian.
|
|
2009
|
|
|
Esku hartzea egin dezake hirugarrenak, igorpenduak berak edota kanbio betebeharpekoetatik edozeinek, onartzaileak izan ezik. Esku hartzaileak pertsona baten kontura jarduten
|
duenez
, esku hartzearen berri eman dio pertsona horri, bi egun balioduneko epean. Epe hori bete ezean, eragindako kalte galerak ordaindu dira, betiere letraren zenbatekoa gainditu gabe.
|
|
|
Esku hartze bidezko onartzaileak pertsona baten kontura jarduten
|
duenez
, ko endosatzaileei eta letraren ukanduna erantzukizuna du pertsona horren osteri begira; bestela esatearren, esku hartzaileak pertsona horrek izango lukeen erantzukizun berbera izango du.
|