|
2008
|
|
|
Elebilak barruan lematizatzaile bat
|
duenez
, beste laguntza gehigarri batzuk ere eskaintzen dio bilatzaile euskaldunei. Euskaraz bilaketa bat egiten den bakoitzean Horrela bilaketarekin aurrera jarraitzeko beste proposamen integratiboak ematen ditu hainbatetan.
|
|
|
Euskaltzaindiak" iritzi" erabaki zuen orain dela urte batzuk. Bilatzaileak aldaera horren berri
|
duenez
, forma estandarrarekin bilatzeko aukera ematen du (klik bakarra eginez)
|
|
|
Bilatzaileak Etiopian hitza Etiopia izan propio ezagutu
|
duenez
, eta beste analisi posiblerik ez dagoenez, zuzenean Etiopia lemarekin egin du bilaketa. Dokumentu batzuk aurkitu dira" Etiopian" ez diren" Etiopiak"," Etiopiaz" hitzak aurkitutakoan (ikus. irudia).
|
|
|
Bestetik, gure azterketan nabaritu dugu mundu mailako ikusmiran euskarazko corpusak ez direla nahikoa ‘ikusten’, hau da, corpusen eta hizkuntza teknologien erreferentzia gune ezagunetan oso informazio gutxi aurkitu dugu euskarazko baliabideez. Arazo hori ez da euskarazko corpusena bakarrik, noski; esaterako, P. Bilbaok salatu
|
duenez
, Europako hizkuntza politika ‘txarrak’, edo ezegokiak, Europa mailan" ikusgabe
|
|
|
IELaren teoriak aurreikusten
|
duenez
gure artean ere IELaren eraikuntzan eta funtzionamenduan hizkuntza dimentsioa ezaugarri garrantzizkoenetakoa da, onerako eta txarrerako. izan ere, zenbait euskal osagarri negatiboki korrelazionatzen baitira (3 eta 4 Taula). Aldiz, espainiar osagarriekin ez da hori gertatzen, azken finean espainiarra prototipo moderatuago moduan agertzen baita.
|
|
|
• IELaren teoriak aurreikusten
|
duenez
—eta emaitzek etengabe erakusten dutenez—, gure artean ere IELaren eraikuntzan eta funtzionamenduan hizkuntza dimentsioa ezaugarri garrantzizkoenetakoa da, onerako eta txarrerako. Horrek zera esan nahi du:
|
|
|
Gipuzkoan bakarrik banatuko litzateke, eta abantaila batzuk edukiko lituzke: enpresak makineria propioa
|
duenez
, itxieraordua beranduago gerta zitekeen, eta azken orduko berriak ere inprima zitezkeen; astelehenetan agertuko zen; eta atzerriko berriemaileen sarea aprobetxa zitekeen, testuak itzuliz eta horrenbeste agentzia albisteak erabili gabe. Oraindik ere, baina, ez da egitasmo hori ondu.
|
|
|
Euskarak izandako irabaziak, gehienbat, eskolan euskarazko irakaskuntza sartu izanaren emaria izan da (lehenik ikastolen mugimenduarekin eta geroago administrazio autonomikoak emandako bultzadarekin). Horren ondorioz, gizaldi gazteenetan aurkitzen ditugu euskaraz ulertzeko gaitasun mailaren igoerarik handienak, 1 grafikoak erakusten
|
duenez
.
|
|
|
Zalantzarik gabe, webgune hauen guztien produktu izarra hiri edo herrietako informazioa da, tokian tokiko berriak, alegia. Albiste gune hauek ikaragarrizko arrakasta izaten dute ziberegunkarietan, adierazten
|
duenez
elcorreodigital.com webgunetik bere arduradunak.
|
|
2009
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak modu egokian adierazi
|
duenez
," hizkuntza bat, bizi duen errealitatea eta fenomeno sozial gisa duen pisua alde batetara utziz, ofiziala da botere publikoek beraien arteko eta subjektu pribatuekiko komunikaziorako ohiko bitarteko gisa onartu dutenean, erabateko balio eta eragin juridikoak izango dituelarik" (KAE 82/ 1986). Beraz, hizkuntza bat lurralde batetan ofizial deklaratzen denean, oztoporik gabe eta erabateko eraginkortasun juridikoaz erabili ahal izango da edonolako harreman publiko eta pribatuetan; alegia, ofizialtasunaren lehenengo ondorio juridikoak hizkuntzarekiko eskubidean datza, bai ikuspegi aktibotik baita pasibotik ere (erabiltzeko eskubide subjektiboa edozein kasutan eta erantzuna aukeratutako hizkuntzan jasotzeko eskubidea solaskidea erakunde publikoa denean).
|
|
|
Honek, bistan denez, administrazioko eta botere publikoetako egiturak hizkuntza ofizial anitzen beharretara moldatzea galdatzen du. kuntza ofizialaren izaera duen Erkidegoko berezko hizkuntza jakitea ziurtatzea ere betebehar konstituzionala dela..., honek, jakina, bi hizkuntzak xede hori lortzea bidezko egingo duen indarraz irakatsiko direla dakar. Eta betebehar hori Estatututik ezezik, Konstituzio beratik ere dator (3 art.)". Horretaz gainera, Konstituzioaren interpretari gorenak eransten
|
duenez
" erregulatutako gutxieneko ordutegiak ez balira nahikoak bi hizkuntza ofizialak eraginkortasunez irakasteko, betebehar konstituzional hori ez litzateke beteko" (KAE 88/ 1983). Beraz, ez da aski hizkuntza ofizialak irakastea, baizik eta beharrezkoa da irakaskuntza hori modu eraginkorrean antolatzea, horrela, derrigorrezko hezkuntza amaitzerakoan, ikastetxea edo hautatutako eredua edozein dela ere, ikasleek dagokien lurralde eremuko hizkuntza ofiziala edo ofizialak jakin ditzaten.
|
|
|
Halere, Konstituzioak hori jasotzen ez
|
duenez
, mahai gaineratu beharreko galdera ondokoa litzateke: printzipio hori inplizituki sartuta ote dagoen.
|
|
|
Zergatiak ezagutuz, errealitatea nondik datorren ulertu daiteke eta neurri batean etorkizuna aurreikusi, bai eta plangintzaren bitartez aldatzen saiatu ere. M. Zalbide argi azaldu
|
duenez
bere txosten metodologikoan23: " Hizkuntza baten erabilera ez da kasualitatez indartzen, ez eta ahultzen.
|
|
|
Horretarako ere ezinbestekoa da herritarra hiritar bihurtzea, isolatzea; komunitatetik bereizi behar, hirira eraman eta fabriketan makinen artean indarekoizle huts bihurtzeko. Gero ikusiko zuten, gainera, hiritarra bi bider dela diru sortzailea, kontsumitu behar
|
duenez
. Beraz, ekoizleari nolabaiteko askatsuna eman behar zitzaion merkatua dinamizatzeko.
|
|
|
6 Bestalde, inork ez dezala bere burua engainatu pentsatuz AHT gaiak garraiatzeko tresna bat izango dela, eta are gutxiago sasi tren horrek garraiobide kutsagarriagoak ordeztuko duenik, zeren eta, batetik, AHT ez da inoiz pentsatu —ez baita egokia— gaiak garraiatzeko, eta bestetik, azpiegitura handi batek ere ez baitu beste bat ordezten. Kapitalismoaren barne logika beti gehitzea da, gero eta gehiago, etengabeko metaketa behar
|
duenez
. Logika hori sakon barneratuta daukagu herritarrok.
|
|
|
Hiritar horiek denbora guztia lanean eta kontsumitzen pasatzen dute. Gizarteak gero eta barne kohesio txikiagoa
|
duenez
, zorrek eta kontsumismoak behartzen dituzte hiritarrak gizarte arauak betetzera. Premia horiek oso modu desegokian ordezkatzen dituzte gizarte kohesioa bermatu izan duten erreferentziak, sinboloak, bizipenak eta helburuak.
|
|
|
Hala, herri euskaldunak hiriaren luzapen bihurtzen ari dira; batzuetan, baita asteburuko aisia leku ere. Euskal komunitatean errotu gabeko hiritarrak txertatzen ari dira, eta, euskal hiztun herriak haiek integratzeko aukerarik ez
|
duenez
, mehatxatu egiten dituzte bertakoen harreman sareak.
|
|
|
Euskal komunitatean errotu gabeko hiritarrak txertatzen ari dira, eta, euskal hiztun herriak haiek integratzeko aukerarik ez
|
duenez
, mehatxatu egiten dituzte bertakoen harremansareak.
|
|
|
Urdangarinek erakusten
|
duenez
, erosketak, jarduera oso oinarrizko bat, errotik ari dira aldatzen. Inkesta soziolinguistikoek adierazten dute euskararen erabilerak behera egiten duela, nabarmenki egin ere, norabide honetan:
|
|
|
Alde on batzuk izanagatik ere, kalteak ez dira makalak. Telekomunikazioak, eremu fisikorik eta mugarik ez
|
duenez
, oraindik ere babesgabeago uzten du hizkuntza minorizatua, eskualdeetako eta munduko sare globaletako hizkuntza handien aurrean. Izan ere, leiho hori ezin da itxi; euskara mundura ateratzen den leihotik ordenatu, antolatu, kontrolatu ezin daitezkeen sare, irudi, mezu, ekoizkin kopuru amaigabea sartzen da.
|
|
2010
|
|
|
Hocevarek 1975ean argitaratu zuen artikuluan azaltzen
|
duenez
, hizkuntza gutxitu bat eta hizkuntza nagusi bat lurralde eta gizarte berean erroturik daudenean, ezaugarri linguistikoa dituzten produktu eta zerbitzuetarako –prentsa, liburuak,, irakaskuntza,... – bi merkatu desberdin sortzen dira. rio nagusia da ingurune linguistikoak garrantzia eduki dezakeela zenbait lanpostu betetzen dituzten langileen produktibitate mailan, langilearen hizkuntz ga... Langileak bere satisfazioa handitzen du bere hizkuntzaren erabilera bermatzen dion ingurunean1 Aurrekoaren ondorioz egileak frogatutzat ematen du hizkuntza bateko elebakarrek beste hizkuntzako elebidunek baino soldata txikiagoak, berdinak edota handiagoak eduki ditzaketela, horretarako enplegatzaileen jarrerak zer ikustekorik eduki behar izan gabe.
|
|
|
Puntu honetan kontsumitzaileen teoriarekin lotutako eredua aztertu eta garatuko dugu. Esan bezala, Hocevarek 1975ean argitaratu zuen artikuluan azaltzen
|
duenez
, hizkuntza gutxitu bat eta hizkuntza nagusi bat lurralde eta gizarte berean erroturik daudenean, ezaugarri linguistikoa dituzten produktu eta zerbitzuetarako —prentsa, liburuak, ikus entzunezkoak, irakaskuntza,... — bi merkatu desberdin sortzen dira. Merkatu horietako bakoitza bere aldetik azter daiteke, oreka nolakoa izango den aztertzeko:
|
|
|
euskaraz egiteko ohitura falta dute, egitea kostatzen zaie, hizkuntza gaitasunari eusteko zailtasunak dituzte eta euskara galtzeari beldur diote. ikusi dugun bezala, Mendialdea —eremu euskalduna— ez da euskararako eremu homogeneoa. herri euskaldunak daude, familia euskaldunbeteak eta haurtzaroan etxe auzoko giro euskaldun petoa izan duten gazteak. baina familia euskaldun ez osoak ere badira, bertikalki —belaunez belaun— euskararen eten jarraipenaren haustura loturak izan dituztenak eta horizontalki —belaunaldi berekoen artean— euskara dakitenak eta ez dakitenak dituztenak (bikotekideen artean, adibidez). eremu euskaldunean aspaldian erdaldundutako herriak ere badira oraindik beren inguruan eragin erdalduntzailea dutenak (elizondo adibidez). oro har, azken 20 urteotan euskararen egoerak hobera egin du, belaunaldi gazteak aurrekoa hobetu du eta horretan familia ez ezik, ingurunea ere (eskola bereziki) funtsezko eragingarriak izan dira. gure gazteak bezalaxe, ipar mendebaldeko 25 urtetik beherakoen gehien gehienak euskaldunak ditugu (leitzaran urumealdean, Malerrekan eta bortzirietan batik bat, ia %100) eta euskaraz egin dituzte ikasketa maila akademiko oinarrizkoak. 1 atalean aipatu bezala, kale neurketek eta inkesta soziolinguistikoek Mendialdeko gazte horien euskararen erabilera positiboki nabarmendu dute, gazte anitzek adinkideekiko harremanak euskaraz eratu baitituzte. euskal gazteen hizkuntza erabilerari eragiten dioten faktoreen gaineko ikerketa batek (Soziolinguistika klusterra et al. 2009) iradoki
|
duenez
, faktore horien arteko elkarreragina konplexua bada ere (maila indibidualean, mikrosozialean eta makrosozialean), agerikoa da haurtzaroko hizkuntza bizipenek eta ohiturek, elebidunen hizkuntza gaitasun erlatiboak eta hizkuntzaren pertzepzioek, bertzeak bertze, duten garrantzia. Faktore horiek guztiak, hein handi batean, txikitako hizkuntza sozializazioari lotuta daude. alde horretatik, Mendialde euskalduneko gazteek izan dituzte euskarazko sozializaziorako baldintzarik hoberenak eta, antza, horri esker dira egun euskal hiztun aktiboagoak. hizkuntza egoera pribilegiatua da gazte haiena. pribilegiatua diot nafar euskaldun gehienak ez baitira halako giro euskaldunean bizi. baina egoera on hori ahul bezain hauskorra da.
|
|
|
Geroztik Iruñerrian bizi gara eta euskara gutxi erabili izan badut ere ereduko ikastetxe publikoan hezkuntza jaso nuen. Ohitura ahalegina baino pisu gehiago
|
duenez
, kalean espainera erabiltzen ohi dut.
|
|
|
Benetako integrazioak... kultura eta hizkuntz komunitate bakoitzaren garapena ziurtatzetik dator... Zergatik ez da, behingoz, onartzen bakoitzak bere nortasun propioa
|
duenez
, bakoitzak autonomia osoa izatea bere garapen propioa bideratu ahal izan dezan? 10
|
|
2011
|
|
|
Euskara planak oinarritik huts egiten
|
duenez
, hizkuntza eskakizunen sistema sostengurik gabe geratzen da, eta onura gutxien ordainean alboondorio larriak gertatzen dira euskaldunen interesen kalterako. Bide batez, euskaren aurka lehiatzen dutenen aparatu intelektualak benetako arrazoiak aurkitzen ditu diskurtso negatiboa indartzeko.
|
|
|
Batek azken orduan ezin izanik, beste biek (paula kasares eta Iñaki Martinez de Luna irakasleek) egin zituzten beren balioespen oharrak, bihotzez eskertzen ditudanak. orduko saioa osatu eta orraztu egin dut geroztik: hori da, irakurle, eskuartean duzun txostena. horra, beraz, orain dela lauzpabost hilabeteko asmo haren fruitua. ez nuke egia osoa esango, kontua atzeragotik ere badatorrela azalduko ez banu. orain dela hiru bat urte, hainbatek gogoan izango
|
duenez
, Euskara 21 izeneko batzorde atala eratu zuen hizkuntza politikarako Sailburuordetzak, euskararen Aholku Batzordearen altzoan1 Nork geure ohar iruzkinak egin genizkion oinarri txostenari, eta elkarren artean eztabaidatu. hainbat puntutan ez ginen batzordekideok bat etorri. Xabier Mendigurenek (kontseiluaren izenean, antza) esan irakurritako hainbat formulaziok, konkretuki, ez ninduen batere ase. diglosiarik gabeko etorkizuna opa zion Mendigurenek, kontua gaizki ulertu ez banuen, euskarari.
|
|
|
horrek ematen dio diglosiari, besteak beste, belaunez belauneko jarraipen indarra. Izan ere L hori, etxeko hizkuntza denez, diglosia indarrean dagoen artean belaunez belaun transmititzen da, etxe familia lagunartearen kontestuan. oinarri oinarrizko datua da hori, diglosiak ahuldutako hizkuntzak bizirik gordetzeko eta indarberritzeko duen aparteko garrantziaz jabetzeko. hortxe dago gakoa, hainbat adituk behin eta berriro seinalatu izan
|
duenez
.
|
|
|
Teoriatik tiraka – Mikel Zalbide gauzak gugana hurbilduz nola dira neutraltasun kontuok, diglosia hitzaren karga ebaluatiboari dagokionez? konplikatua da historia. kremnitz ek zuzen adierazi izan
|
duenez
jatorrian bertan, hitz hori lehenik sortu zenean, konfliktu iturri zen diglosia. hala zen psichari rentzat 1885etik 1928ra bitartean, eta halaxe zen 1930ean ere (aski bestelako enfokez) Marçais entzat. psichari ren asmoa ez zen greziako katarevousa eta demotiki aldaeren arteko banaketa hotz hotzean erakustea, bikoiztasun hura deskribatzea. Bikoiztasun hura kaltegarria zela eta, katarevousa alde batera utziz, greziarrek beren espazio fisiko territorial eta (bereziki) soziofuntzional osora demotiki delakoa hedatu behar zutela aldarrikatu nahi zuen berak.
|
|
|
hiztun elkartea ez da diglosia giroan bizi baina hiztunak (hainbat hiztun) elebidun dira69, eta (d) (diglosia, elebitasuna): ...edo hizkuntza bereko bi aldaera, hurbil edo urrun, izan litezkeelarik). oker ulertu da, sarri, Fishman-en lau situazio paradigmatiko edo polarren taula hori. ez da askotan ulertu, hasteko, lau punta mutur deskribatzen dituela ardatz biko taula horrek. egoera posible askoren arteko lau punta mutur bakarrik direla horiek. punta muturreko lau mugarri. errealitatean, Fishman-ek berak argi azaldu izan
|
duenez
, oso gutxitan aurkitzen dira justu justu lau gelaxka horietariko batean koka litezkeen hiztun herri edo hiztun taldeak. Bere hitzetan esanik" both diglossia and bilingualism are continuous variables, matters of degree rather than all or none phenomena, even when compartmentalization obtains" (Fishman, 1989 (1980):
|
|
|
15). Aspektu utopista eta etiko hori, ikusi dugunez eta zalbidek aipatzen
|
duenez
menderatuen diglosiaren jarraitzaileen artean ere aurkitzen da. zalbidek aurkezpen luzea eta argia egiten badu ere menderatuen diglosiari buruz agian hemen deskribatu dugun testuinguru epistemologikoan ez da gehiegi sartzen baina funtsezkoa den gatazka bai/ ez auziari leku handia ematen dio. Aurretik artikulutxo honetan aipatu denez, gatazkaren gaian sartzea deserosoa egiten da alde askotatik eremu lausoa, etikoa, iritziei lotuta eta beraz azientifikoa delako.
|
|
|
Aspektu utopista eta etiko hori, ikusi dugunez eta Zalbidek aipatzen
|
duenez
menderatuen diglosiaren jarraitzaileen artean ere aurkitzen da.
|
|
|
bere ustez ziaboga terminologiko asko egin da diglosiaren alorrean, han hemen, eta ez du balio ziaboga batzuek ontzat ematea eta besteak ez. gustu kontua omen da, horrenbestez, batek ardoa txokolatearekin nahasten duela, eta besteak ez, esatea. horrela al dira kontuak? hizkuntza soziologiaren alorrean ere bibliografia teknikoa eta komunitate zientifikoa existitzen diren neurrian, kontu hori ez da nire ustez horrela. definizio batzuek harrera zabala (izan) dute komunitate horretan, eta beste zenbait ez da (ia) kontuan hartzen. onartze/ ez onartze hori ez da gustu kontu hutsa, Julenek berak beste pasarte batean, mingots baina leial, argi aitortzen
|
duenez
. komunitate zientifikoan (mila xehetasun eta ñabarduraz, baina argiro) indarrean dagoen kontzeptu markoa ezin dugu hori eta horrenbestez gutxietsi.
|
|
|
Hamar ondorio, gazi eta gozo – Mikel Zalbide tuaren eta euskalkien artean eraturik edo eratze bidean legokeenaz). ez dugu hitzik esan, orobat, etorkizuneko zenbait eramolde sasi diglosikoz, tartean bihar edo etzi, ingelesaren aurrez aurre, izan dezakegunaz. Lionel Jolyk argiro esan
|
duenez
merezi luke zinez, besterik uste izateko joera badugu ere maizegi, barneedo endodiglosia horri ere erreparatzea27 gure gaurko diglosia esparrura mugatuz, egia al da ia batere diglosiarik gabe gelditu garela, egia al da gero eta diglosia txikiagoa dugula oro har, euskara erdarei dagokienean?
|
|
|
beren eguneroko jardunean nagusiki euskaraz bizi diren hiztun talde eta harreman sare trinkoei) bizirik eutsiko badiogu, lehenik eta behin. hori galdutakoan ahuldu egingo dira, nabarmen, euskara indarberritzeko aukerak. BAeN edo hINBe eskalaren 6 graduko ekimenetik 7 edo 8 gradukora (eta horri dagokion astinaldi arras bortitzagora)," jaitsi" dugu, ez" igo", arnasgune (oro har, belaunez belauneko transmisio gune beregain) horiek gabe. esperientziak argi erakusten
|
duenez
mila bider errazagoa da errezilen euskarari bizirik eustea, Abartzuzan edo Lezaunen euskararen erabilera biziberritu eta belaunez belaun aktibatzea baino. konpartimentazio horri, une bateko trantsiziozko konpromiso itsua izango ez bada, belaunez belauneko iraupen aukera eman behar zaio: diglosiazko eramolde berri bat.
|
|
|
"... komunitate kontzeptua da ahul dagoena eta apurtzen ari dena, hor izango dugu zailtasuna; ekosistema hitza hizkuntzaren kasuan barneratzen den ideia erakargarria da, baina giza taldearen kasuan taldea antisistemikoa bihurtzen ari da; ze palankari eragin behar zaio horretan eragiteko?". hutsuneak aipatzearekin batera, teoriaren ahalmena ere azpimarratzen da. kide batek nabarmentzen
|
duenez
, modelo teorikoaren inguruko sentsazioa da indargune handia duela bereziki etikaren aspektuak bereganatzen duen garrantzarekin. Ikuspegi etiko hori berria edo berritzailea izango litzateke:
|
|
|
"... hemendik kanpo ezagutu ere ez da ezagutzen! Gizartean ez dago diskurtsorik". ekologiaren alorrean diharduen mugimendu ekologistan bertan nabarituko litzateke hizkuntza ekologiaren sozializazioaren eskasia. hainbat kidek azpimarratzen
|
duenez
, euskal herriko mugimendu ekologistetan ez da hizkuntzari buruzko hausnarketarik agertzen. ekologia ulertzen dela ematen du, baina hizkuntzarekin konexioa nola egin ez da bizitzaren aniztasunaren klabean agertzen:
|
|
|
Bigarren arrisku bat, berriz, hizkuntza aniztasunaren tratamenduan legokeen arriskua litzateke. Beste kide batek azaltzen
|
duenez
, bideratzen ari diren hainbat esparrutan nahaste borrastea antzematen ari da hizkuntza aniztasunaren tratamenduan. garatzen ari den hizkuntza aniztasunaren zenbait diskurtsotan aniztasunaren trataera kanpotik datozen hizkuntzen kudeaketarako eta bioaniztasunarekin lotzen ari da, eta hor diskurtso bitxiak sortzen ari dira biodibertsitatearekin lotuta.
|
|
2012
|
|
|
Sozializazio kontzeptuak gizarte erreprodukzioaren eta transmisioaren ikusmolde ohikoek ikusezin utzitako hainbat alderdiri eta horien arteko elkarreraginari erreparatzeko bide ematen du. Landa ikerketak berretsi
|
duenez
, hizkuntza sozializazioa prozesu holistikoa da, familiara mugatzen ez dena; dinamikoa eta baldintza soziohistorikoei lotua, ez mekanikoa; elkarreragilea, ez norabide bakarrekoa; malgua eta denboran aldakorra, ez monolitikoa. haurren euskarazko sozializazioa elkarri lotutako bi ardatzetan funtsatzen da: belaunaldien arteko elkarreraginetan (familian batik bat) eta adinkideen arteko harreman eszentrikoetan (familiatik kanpo batez ere).
|
|
|
Ikertzaileek tradizioaren irautea ikusi ohi dute, ez tradizioari eustea edo tradizioari iraunaraztea, Fishmanek (1997: 389) ohartarazi
|
duenez
.
|
|
|
" Gure egitasmoaren diseinuak norberaren hizkuntzaren aitortzatik abiatuta egiten
|
duenez
jauzia, bizikidetzan, elkartrukean, komunikazioan oinarritzen du bere egituratze guztia". 15
|
|
|
Gutxiengoaren hizkuntza eta elebitasunaren orekaren egonkortasuna – Nagore Iriberri eta José Ramón Uriarte elebidunen α proportzioa, eta jokalari elebakarren (1 α) proportzioa. Zuhaitzak adierazten
|
duenez
, I. jokalariak zer hizkuntza aukeratzen duen ikus (entzun) dezake II. jokalariak, baina ezin du jakin I. jokalaria elebiduna ala elebakarra den. Hortaz, B erabiltzeko, bi jokalariek elebidunak izan behar dute eta B erabiltzeko koordinatu behar dute; bestela, gehiengoaren hizkuntza (A) erabiltzen da.
|
|
|
2 B hizkuntzaren ahultasuna A B nahasturaren barruan: 1 proposizioak adierazten
|
duenez
, erregimena 1.a edo 2.a denean eta jokalarien estrategia S2 denean, jokalari baten estrategia ere ez da gelditzen mendean. Erregimena 3.a denean eta oreka ebolutiboki egonkorra dagoenean ere bada S2estrategia baliatzen duten agente elebidunen proportzio jakin bat:
|
|
|
Erregimena 3.a denean eta oreka ebolutiboki egonkorra dagoenean ere bada S2estrategia baliatzen duten agente elebidunen proportzio jakin bat: . Alegia, ereduak aditzera ematen
|
duenez
, agente elebidunek S2 estrategia baliatzeko joera dute. da S2 estrategia asko erabiltzen dela egoera errealetan, lehen begiratuan ez baitu pizten eztabaidarik eta gizalegearen printzipioekin bat (Lakoff, 1973; Brown eta Levinson, 1987).
|
|
|
Mezuaren Ikasketa Eredua (The Message Learning Approach) eta Erantzun Kognitiboaren Eredua (The Cognitive Response Model). Ikasketa Ereduak proposatzen
|
duenez
, hartzaileak mezu pertsuasibo bat ulertzeko, onartzeko eta gogoratzeko duen gaitasunaren arabera gertatzen da aktitude aldaketa (Hovland eta beste, 1949; Hovland eta beste, 1953). Urte askotako ikerketen ostean, konturatu ziren mezu bat ikasteak ez dakarrela ezinbestean eragin pertsuasiborik eta, are gehiago, batzuetan pertsona bat konbentzitu daitekeela honek mezua ikasi behar izanik gabe ere.
|
|
|
Ikasketa Ereduak proposatzen
|
duenez
, hartzaileak mezu pertsuasibo bat ulertzeko, onartzeko eta gogoratzeko duen gaitasunaren arabera gertatzen da aktitude aldaketa. bilitateak baldintzatzen dituela ahalegin pertsuasibo baten eraginkortasuna eta lortzen den aktitude aldaketaren ondorioak (sendotasuna, iraupena...).
|
|
|
Erakutsi zuten espainiar hizkuntzak publizitatean eragin positiboak zituela haiengan, eta" egokitzapenaren teoriarekin" 22 azaldu zuten hori hein batean. Teoria horrek iragartzen
|
duenez
, zenbat eta handiagoa izan iturri batek entzulearen hizkuntzan hitz egiteko egiten duen ahalegina, orduan eta pertzepzio positiboagoa izango du hartzaileak eta handiagoa izango da, baita ere, entzuleak trukean iturriaren hizkuntzara moldatzeko egingo duten ahalegina. (Giles eta beste, 1973).
|
|
2013
|
|
|
Bi framing" nagusi" atzematen ditu Mart� nez de Lunak –sinplifikatuz, berak ohartematen
|
duenez
: " aldarrikatzailea" eta" uzkurra" deitzen dituenak.
|
|
|
Kirmen Uriberen pasadizo bat datorkit burura. Idazle ondarrutarrak bere" Bilbao – New York – Bilbao" nobelan kontatzen
|
duenez
, Unamunori, Hendaian erbesteratuta zegoela lagunak bisitan joaten zitzaizkionean galdetzen zioten ea noiz arte iraungo zuen diktadurak. Bere erantzuna hauxe izaten omen zen:
|
|
|
Markoek arrakasta lortzen badute, adostasun berri bat zabaltzen dute gizartean eta, horrela, mugimenduak aldeko pertsonak mobilizatzea, neutroak irabaztea eta aurkariak desmobilizatzea lortzen du (Sonow eta Benford, 1988, 198 or.). Markoen teoria eta praktika asko landu dituen George Lakoff hizkuntzalari ezagunak esan
|
duenez
," el cambio de marco es cambio social" (2004/ 2007, 17 or.).
|
|
|
Bi aukera ditu euskararen munduak: ...kalizatutako estrategia, bakarrik segmentu horretarako balio duten balioekin. pikoa, adibidez); eta, era berean, ezagutzan erosi duten beste askok ez dute nahikoa arrazoirik ikusten erabileran ere erosteko, eskolatik kanpo" liberatuta sentitzen direnean" erdararen" hautua" egiten duten hainbat neska mutilek, adibidez, Karlos Gorrindok (2012) Bermeoko kasutik abiatuta nabarmendu
|
duenez
.
|
|
|
Izan ere, erabilera arauen balioa, hiztunek ezagutzen, aplikatzen eta, behar izanez gero, urratzen dituzten eskubideen eta betebeharren pakete gisa ulertuta, eremuen existentzia baino lehenagoko kontzeptu bat da, eta esan genezake soziolinguistikaren funtsa dela: Katalunian egindako ikerketak erakusten
|
duenez
, komunitate batek ez du hizkuntza eremutan banatu beharrik, baina erabilera arauak egotea, nahiz eta komunitatearen zati handi batek haien aurka egin, nahitaezkoa da heterogeneotasun linguistiko egituratua ulertzeko.
|
|
|
Ikuspegi horretan, hizkuntza errepertorio desberdinak dituzten pertsonen arteko konbergentzian oinarritutako jardueratzat hartzen da jarduera linguistikoa (Giles eta Coupland 1991). Gizarte psikologian egindako ikerketak erakusten
|
duenez
, baina baita ikerketa makrosoziolinguistikoak eta etnografikoak ere (alde horretatik, ikusi Vilaren eta Galindoren berrikusketa liburuki honetan bertan), konbergentzia gehien egon daitekeen egoeretan distantzia linguistikoa mantentzea —adibidez, hizketaldi elebidun batean, gutxienez hizkuntza bat bera dakiten pertsonen artean— gehiago da salbuespena araua baino. Ekintza komunikatiboa, batik bat, baliabide desberdinak dituzten banakoen arteko sintonizazio operazio bat da, eta sintonizazio hori posible denean haren faltaren adierazgarriak
|
|
2014
|
|
|
Lurzorua okupatzen dute nola edo hala. Eta Lurra izeneko espazio ontzi zahar honek azalera mugatua
|
duenez
, lurraldeagatiko nolabaiteko gerra bat jazotzen da aspalditik, dezente areagotu dena norbaitek jabetza pribatua asmatu duenetik; zer esanik ez nazioak asmatu direnetik; eta esan beharrik ez Industria Iraultzaren ondoriozko demografiaren gorakada nabarmenki biderkatu denetik. Lurraldeagatiko gerra horretan, funtzio eta jabego batzuek beste batzuk ordezkatzen dituzte, eta lekuz aldarazi.
|
|
|
5 Ghettizazio hipotesiaren zentzugabekeria argi eta gordin azaltzen
|
duenez
, Zalbide beraren hitzak ekarri ditugu ona: arnasgunea ez da ghettoa.
|
|
|
Lehentasun kontuetan sartu aurretik, ordea, egin dezagun beharrezko oharra. Izan ere, lehentasunak finkatzea ariketa zaila denez, hautua egitea eta zer edozer, bigarrentasun gisa kokatzea eskatzen
|
duenez
, esan dezagun, ez dela gustuz egiten den ariketa. Baliabideen urritasunak aginduta egiten dena, baizik.
|
|
|
Gazte askok gustora jakingo luke hitanoa, baina transmisioa izan ez
|
duenez
eta hezkuntzan jaramonik egin ez zaionez, ez du biderik ikusten berau lantzeko. (Hala ere, honek ez du esan nahi ikastaro partikularrak egongo balira berau ikasteko eskaera handiegirik egongo litzatekeenik).
|
|
|
Laburbilduz, jarrera linguistikoaren aldagaia kontuan hartzen duten azterlan askok eta askok nabarmentzen dute erlazio handia duela identifikazio sentimenduekin (etnolinguistikoa, etnonazionala eta abar). Bestalde, gizarteeta testuinguru ereduak erakutsi
|
duenez
, gizarte sareak eragin handia du identitatearen eta jarreren konfigurazioan, eta hizkuntza erabileran hautemandako konfiantzak bitartekari lanak egiten ditu. Azkenik, beste zenbait ikerlanek azpimarratu dutenez, etxeko hizkuntzak eta eskolak berebiziko garrantzia dute nerabeen jarreren eraketan.
|
|
|
Jarrera linguistikoaren aldagaia kontuan hartzen duten azterlan askok eta askok nabarmentzen dute erlazio handia duela identifikaziosentimenduekin (etnolinguistikoa, etnonazionala eta abar). Gizarteeta testuinguruereduak erakutsi
|
duenez
, gizartesareak eragin handia du identitatearen eta jarreren konfigurazioan, eta hizkuntzaerabileran hautemandako konfiantzak bitartekari lanak egiten ditu. Beste zenbait ikerlanek azpimarratu dutenez, etxeko hizkuntzak eta eskolak berebiziko garrantzia dute nerabeen jarreren eraketan.
|
|
|
Joshua A. Fishman hizkuntzaren soziologoak adierazten
|
duenez
, hizkuntza jokabideak eta jarrerak aztertzean, berebiziko garrantzia du hizkuntzaren eta identitatearen arteko erlazioak. Horixe erakusten du Giles eta Johnsonen (1987) identitate etnolinguistikoaren teoriak, Tajfelen (1981) identitate sozialaren teoria oinarri hartuta eraikitakoak.
|
|
|
La Franjako biztanleentzat, hizkuntza ez da elementu nagusi bat gizarte identitatea eraikitzeko garaian. Esplugak (2008) azaltzen
|
duenez
, Aragoin, identitate kolektiboa eraikitzeko, ikur multzo bat baliatzen dute: botere batzuek Espainiaren irudi jakin bat emateko erabiltzen dituzten identitate ezaugarriak osatzen dituzten ikurrak, hain
|
|
|
Casalsek bere tesian adierazten
|
duenez
, glosak alegia, katalanezko ahozko inprobisazioak, talde identitatea sortzeko gaitasuna du, alde betatik, eta norbanakoen identitatea eraldatzeko gaitasuna, bestetik: " la glosa, partint del seu caràcter lúdic i recolzada en una funcionalitat ineludible, s’ha mostrat com a generadora d’identitats grupals i de modificacions en les identitats individuals" (Casals, 2010:
|
|
|
Be, bertsolaritzari esker, ez dakit, nik uste dut ber... bai, bertso eskolak, adibidez, ar... bertso eskola arrosak6 ukan
|
duenez
indarra, edo, ongi sentiarazi nau, eta orduan, ongi sentiarazte hortan ni naizena edo bertso eskola... be... zinez bertso eskolan girelarik, edo, bertso udalekutan edo bertsoari lotua den gauzetan, ni ni naiz, fin, ez dakit nola esplikatu. Ta kolegioan hori ez nintzen, fin, ez dakit nola esplikatu...
|
|
|
Baina JKak gazteen identitate eraikuntza prozesuan duen eragina ez da soilik hizkuntza erabileraren bidez azaleratzen. JKen teoriak azpimarratzen
|
duenez
, identitateari loturiko elementu ezberdinak elkarrekintzan garatzen dira JKetan, eta identitate elementu ezberdinak batera azaleratzen dira JKen baitan.
|
|
|
Izan ere, elkarteko dinamizatzaileak ere ezinbestekotzat jotzen du eredu izatearena. Aipatzen
|
duenez
, Atxutxiamaika Aisialdi Taldea elkarteko erreminta bat da, herria euskalduntzeko. Euskalduntzeko dionean, euskararen erabileraz eta euskalduntasunaz ari da; biak dira bat elkarrizketatuarentzat.
|
|
|
" Bai". Aipatzen
|
duenez
, aisialdi taldeko hezitzaile guztiek euskaraz badakite eta gehiengoak euskaraz bizi dira beraien egunerokotasunean. Badira salbuespen gutxi batzuk, dena den, eta hauen euskararen erabileran (aisialdi taldearen baitako ekintzetan) izugarri eragiten ei du Atxutxiamaikak.
|
|
|
5 Bestalde, bi elkarrizketatuei Atxutxiamaikak euskararen erabileran ia eraginik ba ote duen galdetzean, batek ez dakiela erantzun du eta bigarrenak baiezkoa eman du. Azpimarratzen
|
duenez
, egoerak okerrera ez du egin eta Atxutxiamaika saiatzen da, egitasmo eta ekintza ezberdinen bidez, bere helburu eta erronkak betetzen. Hobetzekorik badagoela badakien arren, hainbat gauza ondo egin direla ere aipatzen du.
|
|
2015
|
|
|
Kasaresek berak aldarrikatu
|
duenez
(Kasares, 2013), egun transmisioa ulertzeko, aztertzeko eta dinamizatzeko beste erabateko tresnak behar dira: alegia, gizartean, familietan eta hiztunengan gertatutako aldaketak barne bilduko dituen kontzeptuak zein ikuspegiak.
|
|
|
Gaur egun abian dagoen eta garatzen ari den esperientzia bat da. Beste hainbat eredu aurkeztu daitezke, baina artikuluko planteamenduekin lotura zuzena
|
duenez
egoki ikusi da hona ekartzeko.
|
|
|
Nahiz eta aldez aurretik zehaztu ziren galderak eta metodologiak horrela ahalbidetzen eta eskatzen
|
duenez
, beste hainbat galdera egin zitzaizkien galdeketan zehar, momentuan bertan sortutakoak.
|
|
|
— Ematen
|
duenez
ez zaie kexa guztiei erantzuten. Erantzunik jaso ez duen pertsonaren baten erreferentzia jaso dugu, esate baterako.
|
|
|
Naiara Berasategik nabarmentzen
|
duenez
, haurren eta gazteen adintarteetan dago euskaldun tasarik altuena. Komunikabideen eskaintza aniztasunari dagokionez, haientzat propio landutako komunikabiderik ez da falta (Irria, Gaztea, Gaztezulo...), baina adin aldetik transbertsalagoak izan behar duten hedabideetan (telebistan, kasu) gazteentzako saioen falta nabarmena da, Azpillagak nabarmentzen duenez (Azpillaga, 2014).
|
|
|
Naiara Berasategik nabarmentzen duenez, haurren eta gazteen adintarteetan dago euskaldun tasarik altuena. Komunikabideen eskaintza aniztasunari dagokionez, haientzat propio landutako komunikabiderik ez da falta (Irria, Gaztea, Gaztezulo...), baina adin aldetik transbertsalagoak izan behar duten hedabideetan (telebistan, kasu) gazteentzako saioen falta nabarmena da, Azpillagak nabarmentzen
|
duenez
(Azpillaga, 2014). Hizkuntza erabilerarako espazioak askotarikoak dira, eta modu aktiboan (aurrez aurreko elkarrizketetan) euskaraz mintzo ez diren gazteentzat, bederen pasiboki hizkuntza erabiltzeko bidea izan daitezke komunikabideak.
|
|
|
Betiere kontuan hartu da egokitutako edukiak direla, Berasategik azaltzen duen moduan A eta ereduetan ikasten baitute euskal herritar berri gehienek. Hortaz, euskal hiztun komunitatearen baitako aniztasuna gero eta agerikoa da, eta, Goirigolzarrik aditzera eman
|
duenez
, euskalduntasuna eraikitzeko moduetan desberdintasun nabarmenak egon daitezke hiztun berrien eta zaharren artean. Erdara (k) ama hizkuntza d (it) ugun euskaldunok komunitatearen proportzio gero eta handiagoa hartzen dugula kontuan harturik, gizarte
|
|
|
Goirigolzarrik azaltzen
|
duenez
, euskara inposatzen ari garen diskurtsoak indarra hartu azken urteotan, eta horren ordez justizia sozialaren ikuspegia hedatzen saiatu ginateke. Alabaina, Eusko Jaurlaritzaren publizitate instituzionalaren %98 erdarazko komunikabideetan jartzen den honetan (Argia, 2014), euskaren aurka argi eta garbi egiten duten zenbait bozgorailutik jaurtitako mezuak neutralizatu ahal izateko komunikabideen arloko diru-laguntza politikak bidezkoagoa izan luke.
|
|
|
deserosotasuna. Gauzak honela, presio soziala tarteko, hainbat komunikazio egoeratan nola jokatu ez dakigula geratzen gara, eta geureari eusteko nahikoa baliabide ez daukagunez, eta hizkuntza mendekotasun horrek pisu handiagoa
|
duenez
, euskarari uko egiten diogu erdararen mesedetan. Frankoren garaian, esaterako, zigorra" kanpokoa" zen, eta horrek ondorio negatibo nahiz positiboak zituen:
|
|
2016
|
|
|
Diagnostiko horrek emandako emaitza nagusiak laburbilduz, euskara zerekin lotzen zuten asoziazio askeko galderari dagokionez, elkarrizketatuen erantzunen kategorizazioaren mapak erakusten
|
duenez
(ikus kategorizazio mapak 1 Eranskinean), euskara balio positiboekin lotzen da lau herrietan (prestigioa, jendarte hobea, altxorra, harremanak, etorkizuna..). Nortasun identitatearekin lotzen da baita ere hiru herri euskaldunetan, baina ez da lotura hori agertzen Errenterian. Komunitatean integratzeko sozializaziorekin ere lotzen da Zumaian eta Oñatin, baina ez neurri berean Bermeon eta are gutxiago Errenterian.
|
|
|
Datuen bilakaera antzekoa izan da inguruko herri euskaldunenetan, eta baita ere Euskal Autonomi Erkidegoko gainerako udalerri euskaldunetan6, berriki Soziolinguistika Klusterrak argitara emandako datuen bildumak erakusten
|
duenez
. Hala ere, badira aldeak:
|
|
|
14 Euskal Herriko inkesta egiteko herri askotako datuak biltzen ditu Soziolinguistika Klusterrak, baina, berak aitortua
|
duenez
, herri bakoitzean egiten den behaketa kopurua ez da esanguratsua herri horretako erabilera zenbatekoa den jakiteko. Salbuespenak hiriburuekin eta herri jakin batzuekin egiten dituzte; 2011koan Zarautzen eta Zestoan, besteak beste.
|
|
|
Hizkuntza politikak ez dira sarritan hizkuntzari buruzkoak, izan ere, hizkuntzaren beste balio batzuk ezarri daitezke, hala nola, kapital politikoa edo biziberritze soziala. Thieberger ek (2002) aditzera ematen
|
duenez
, horiek helburu baliozkoak izan daitezke, beti ere erabaki hartze kontzienteen ondorio badira. Hori horrela, testuinguru askotan, Kanaletako uharteetan barne, hizkuntzaren biziberritzerako helburuak aztertzeko eztabaidarik ez egotea kezkatzekoa da.
|
|
|
2002 urtean, Guernsey French Eisteddfod en parte hartzaileak aztertzen hasi nintzenean, iragarpen guztiak guerneseyeraz ematen zituzten. Adina dela eta, hizkuntza menderatzen duten hiztun kopuruak behera egiten
|
duenez
, partaide eta jarraitzaileek (epaileek barne) gero eta gutxiago menderatzen dute hizkuntza, beraz, epaileek ingelesa erabiltzen hasi dira, lehenbizi, hasiberriei eta haurrei, eta duela gutxi, ekitaldi osoan zehar. Joera bera hizkuntzarekiko interesa duten taldeen topaketetan ikus daiteke.
|
|
|
Euskal Herria bere osoan kontuan hartu nahi
|
duenez
azterlanak, normala da gehien erabiliko direnak zatibanatze hirukoitza eta bederatzi lurraldeeremuena izatea. Zenbait analisitarako funtsezkoak dira ordea beste zatikatzemoldeak.
|
|
|
Segmentazio guztiak izango ditugu kontuan, analisi honetan. Euskal Herria bere osoan kontuan hartu nahi
|
duenez
azterlanak, normala da gehien erabiliko direnak zatibanatze hirukoitza eta bederatzi lurralde eremuena izatea. Zenbait analisitarako funtsezkoak dira ordea beste zatikatze moldeak.
|
|
|
Solas taldean haurrik baldin bada, edo solastaldeko kideak haurrak baldin badira, gora egin ohi du normalean erabilera tasak. ziolinguistikoak eskaintzen duen perspektiba global egonkorretik urrunxko egotea oraindik, baina azterbideak berak hobekuntzarako eta ikuspegi berrikuntzarako aukera handiak dituela erakusten du. Soziolinguistika Klusterrak berak argi azaldua
|
duenez
kale neurketaren barne aldakortasunak berariazko elementuak ditu, ohiko teoriak aurreikusirik zituenaz gainera. Horrela, esate baterako, a) urte garaiak eragin bizia izan dezake kale erabileran, turismoaren eraginez.
|
|
|
erdarazko jakite maila hori ez da ordea aparteko arazo, herririk euskaldunenean ere, ahozko jarduenean. Irakurmen idazmenetan, praktikan erakusten
|
duenez
, eskola garaiko eta eskolaz kanpoko praktikak eskuratzen ditu trebetasun horiek, euskaraz zein erdaraz.
|
|
|
429 Veltman ek argi azaldurik
|
duenez
, transmisio lan sendo hori ez da etxe esparrura mugatzen halere, are gutxiago haurren lehenengo urteetara: belaunez belauneko transmisio betearen azterketak belaunaldi berriaren 30 urte inguruko epea hartu behar du kontuan.
|
|
|
Etxean eta eskolan ikasitakoa auzoan, kalean, aisialdian, lagunarte hurbilean (eta gero, lanesparruan) zapuztu egiten bada, etxeko eta eskolako saio gogotsu hori ahul gertatzen da hizkuntzaerabileraren belaunez belauneko jarraipena bermatzeko. tarako beharra, komenentzia edota, gutxienez, aukera eskaintzen dutelako nagusiki euskaraz egiten duten) ingurumen fisikoak, jardunguneak eta harreman sareak urre bizia bailiran zaindu eta gorde behar ditugu. Fishman-ek behin eta berriz gogoratu izan
|
duenez
," Every infant acquiring the beloved old language at home must have ample out ofhome interlocutors, topics, and places for informal use of the language all the way through to the time when he or she becomes a parent." Seme alabei euskara L1 moduan (edo L1a/ L1b gisa) erakustea ez da aski; D edo ereduko eskola ere ez: etxean eta eskolan ikasten den hori etxetik eta eskolatik kanpora erabili egin behar du umeak, gazteak edota helduak, euskal familia eratu eta haurrak izan arte.
|
|
|
Soluzioa ez dago lehenari iltzaturiko" euskal erreserba" etnolinguistikoetan. Are gutxiago demarkazio eskualdekatu hutsean, Irlandako Gaeltacht ak ere behar adinako neurrian azaldua
|
duenez
. bada lana eta jana behar du arnasguneetako jendeak, lehenik eta behin.
|
|
|
M. Zalbidek berak argi aipatzen
|
duenez
bere txostenean, arnasguneak birpentsatu egin dira. partez egoera ezkorra zelako benetan, eta partez mezu ezkor horien bitartez jendea inplikatzea lortu nahi zelako: soziolinguistikak, zientziazko ezagutzak alegia, erabili ezean zure hizkuntza galdu egingo dela esaten badizu eta zure hizkuntzak irautea nahi baduzu, hizkuntza erabiliko duzula pentsatzea logikoa da.
|
|
|
Abiadura horrek sortzen duen frustrazioa, disonantzia kognitiboen biderkatzea etab zehazteko ere ez. M. Zalbidek berak argi aipatzen
|
duenez
bere txostenean, arnasguneak birpentsatu egin dira: ezaugarri berriak egokitu zaizkie, autoreak aipatzen duen moduan:
|
|
|
Mintzajardunaren aldakortasuniturriak zehazten ditu M. Zalbidek. Zehazten
|
duenez
, sei dira mintzajardunaren aldakortasuniturri nagusiak: non geografikoa, non soziofuntzionala/ jardungunea, rol harremana, adierazpidea eta zabaleroa, estiloa, adina.
|
|
|
Atal honetan (1.6) mintzajardunaren aldakortasun iturriak zehazten ditu M. Zalbidek. Zehazten
|
duenez
, sei dira mintzajardunaren aldakortasun iturri nagusiak: non geografikoa, non soziofuntzionala/ jardungunea, rol harremana, adierazpidea eta zabaleroa, estiloa, adina.
|
|
|
Gainera, batez besteko aritmetikoz zein biribiltzez baliatuz, jatorrizko iturrian agertzen diren zehaztasun irregularreko datuen laburpen bat egingo dut. Irakurleak susmatuko
|
duenez
, azterketa hori borondatez egiteak eskatzen du Asturiaseko soziolinguistikaren historiaurrearekiko hurbilketa matematiko eskasa kontrastatzea, eta, horretarako, borondatezko testigantzetan edo norberaren hizkuntza bizipenean sortu diren ikuspuntuetan oinarritutako hainbat intuizio erabiliko dira.
|
|
2017
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiko Hizkuntza Berdintasunerako zuzendaria den Mikel Irizarrek behin baino gehiagotan iragarri
|
duenez
, funtzio soziala duten eragileekin kontzertaziorako bidea aztertzen ari da Foru Aldundia. Euskarazko komunikabideen sektorearen gainean egiten ari da Aldundia lehen azterketa hori, eta hiru baldintza aipatzen zituen Argia aldizkarian, kontzertazioa posible izateko:
|
|
|
Federica Cugnok argitaratu zuen zati hori 2008an. 2008ko Atlasi Dialektologjik i gjuhës shqipe lanaren egileek Ajetiren datuak erabiltzea erabaki zuten Cugnok berak (2008) onartu
|
duenez
, eta ez zuten beste landa azterketarik egin. Zoritxarrez, lan hori ezin izan dugu baliatu.
|
|
|
Ajeti izan zen Zadarreko arbanasiera mintzairaren inbentario fonologikora gehien gerturatu zena (1961: 103123), baina interes handiagoa erakutsi zuen diakronian deskribapen sinkronikoan baino, bere lanaren izenburuak argi uzten
|
duenez
. en hizkuntzen isla
|
|
|
guay izatearekin. ulertu daiteke gaztelaniaren bidez mutilek estatus berezia lortuko luketela eta horregatik gaztelaniaz egiten dute hizkuntza horrek ematen dien balore sinbolikoa handitzeko nahian. ...nibaneko nerabeek maiz jasotzen dute euskara erabiltzeko agindua, baina, mutila izateak mutilei ematen dien posiziotik errazagoa dute agindu horri aurre egitea, batez ere, haurrei eta transmisioari oso lotuta dagoen agindua dela konturatzen direlako. neskak, ordea, beste posizio batean daude, eta gainera, etengabe ikusi dugun bezala euskararen transmisioaren ardura emakumeengan ardaztua jarraitzen
|
duenez
, euskaraz egitearen agindua propioago sentitzen dutela pentsatu daiteke. bigarren arrazoia, aisialdiko praktiken lotuta dator, batez ere, kirol praktikekin. Mutilen artean nerabezaroan garatzen den jarduera arrakastatsuena kirola da, eta ikerketa honetan (eta beste batzuetan) agerian geratu zen bezala euskararen presentzia kirolean oso apala da. nesken artean, aisialdiko praktiken aniztasuna handiagoa da eta, hortaz, euskaraz egiten diren jarduera gehiagoetan parte hartzeko aukera handiago dute.
|
|
|
ahozko zein idatzizkoaz? eta kontzeptua argi zehazten ez
|
duenez
, erantzuna ere inkestatuak ulertzen duenaren araZenbat denboraz bizi ote gara euskaraz? – Eneko Oiartzabal Gerriko
|
|
|
...tikoan bizi, ama hizkuntzaren garrantzia ere aipatu du ikasle batek (h6), bere kasuan ama hizkuntza gaztelera denez, joera handiagoa du hizkuntza hori erabiltzeko. ikasle guztiek jarrera positiboa azaldu dute euskararekiko eta, ezagutza maila ona badute ere, faktore hauek ez dute erabilera ziurtatu eta gaztelera erabiltzearen hautua da ikasleen artean nabarmen. identitateak ere erabileran eragiten
|
duenez
, hurrengo atalean azaleratu dira honen ingurukoak.
|
|
2018
|
|
|
Badirudi, hizkuntza ukipeneko egoeretan, emakumezkoen jokaerak hizkuntzak duen prestigioarekin lotuagoak daudela gizonezkoen kasuan baino. Amonarrizek (2007) azaltzen
|
duenez
euskararen inguruan –normalizazio prozesua dela etaemandako urratsak eragin zuzenagoa izan dute hiriko emakume gazteengan gizon gazteengan baino. Hori dela eta, euskararen erabilpenaren feminizazioa sumatzen dela dio egileak.
|