|
2008
|
|
|
Udalak elkarrekin aritzen dira sarritan, Foru aldundiekin, Erkidegoko sailekin, Estatuko eta Europako erakundeekin... Harreman horiei esker, informazioa trukatu egiten diote elkarri; administrazio bakoitzak badaki nola egiten
|
duen
lana
|
|
|
Eta mintzamolde horiek euskalkietako ak ez badira, esango didazue, zer, nongo, nolako, noizko eta nondikako mintzamol deak diren. Eta zer esan Onomastika batzordeak ari
|
duen
lan itzelaz. Hartu, esate baterako, Toponimia alorreko zerrendak:
|
|
|
Hala ere, euskal egutegigintzaren analisi sakonagoak etor daitezen bitar tean, zera azpimarratuta utzi nahiko nuke behintzat Arantzazukoaren histori an: Erakunde batek, gizartearen eske eta sostenguz bultzatzen
|
duen
lanak, apala izanik ere, irabaz ditzakeen biziraupen eta zabalkundea. Ikus dezagun zenbait xehetasun berri.
|
|
|
Jean Haritschelharrek fama handia du Zuberoan. Lehenik zor dio Pierre Topet Etxahun Barkoxekoaz egin
|
duen
lan erraldoiari. –Etxahun Xaharraren?
|
|
|
Kritika literarioan ari izana da eta sail horretan ere, guziz oroitzekoa da utzi
|
duen
lan ederra. Frantses literaturaren aktualitatea jarraikitzen zuen, baita ere gaztelerazkoa; hain zuzen, hortarako ekarrarazi zuten Euskal Herritik eta Toulouse hiritik Parisera, Etudes> Jesuiten agerkari famatuan parte hartzeko, literatur kritikari gisa.
|
|
|
Euskal literaturaren kritika mailan egin
|
duen
lana izanen da aipagai ondo ko lerroetan. Nahiz ez ditugun idazlan guzti guztiak bildu, Lhande n ikuspe gia eta erabiltzen zuen metodologia bilatu ditugu argitaratu dituen idazlan kri tiko nagusietan:
|
|
|
Lehen hiru kapituluak aldiz, berriak ziren eta Toulouse ko Unibertsitate publikoan eman zituen klaseeta rik moldatu zituen. Horietan aurkitzen da euskal literaturari buruz Lhandek egin
|
duen
lan luze, sakon eta egituratuena.
|
|
|
Gure ezagutza historikoaren baitan hutsune nabarmena bete duela iruditzen zait. Seguru nago gure arteko komunitate zientifikoak eskertu egingo duela egin
|
duen
lan sakona. Hala ere, Azkue agortzerik ez dago.
|
|
2009
|
|
|
Egitura, pertsonak, eta, esan dezadan bidenabar, baliabide teknikoak eta materialak, horiek ezinbestekoak baitira egun Euskararen Akademiak egin behar
|
duen
lana burutzeko, hots, Iker eta Jagon sailetan sakontzeko, eta, aldi berean, euskararen goi mailako ikerketa eta gizarteratze lana bideratzeko. Ez da Euskaltzaindia horretan bakarra.
|
|
|
1) Argi dago, batetik, Euskaltzaindiak egiten
|
duen
lanarekin, lerro nagusietan, bat gatozela euskaltzain gehienok. Bestela ez ginateke itsasontzi honetan sarturik egongo.
|
|
|
1) Euskaltzaindiak egin
|
duen
lanen balorazioa oso ona da, nahiz eta, nire kasuan ezin nintekeen objektiboegia izan. L. Villasante, J. Haritxelhar eta A. Urrutiaren garaietako Zuzendaritzak ezagutu ditut eta, neurri baten edo bestean, parte hartu eta, gure hizkuntza Akademia euskal erakundeen esparruan aurreneko tokian jarri dute.
|
|
|
1) 1968tik hona egin
|
duen
lanaren emaitza nagusia Euskara Batuak egin duen aurrerapena izan da. Denbora horretan egitasmo handiak ere izan ditu:
|
|
|
Berari dagozkion alorretan: ortografia, hiztegia, gramatika, onomastika eta abarretan egin
|
duen
lana eta eman dituen arau eta gomendioak erreferentzia eta gida izan dira Euskal Herriko alfabetatze euskalduntze prozesuan, irakaskuntza sisteman eta, oro har, euskalgintzan: idazle, kazetari, irakasle, itzultzaile, teknikari, kultur eragile...
|
|
|
Lehen bi urteak lanerako metodologia zehazten eman zituen batzordeak, eta 1982an ekin zion mende laurden baino gehiago iraun
|
duen
lan sistematikoari: Euskal Gramatika.
|
|
|
1991n ekin zioten perpaus elkartuaren azterketari, hamabost urtetik gora iraun
|
duen
lanari. 1991n maila bereko perpausen elkarketa aztertzen hasi zen batzordea eta 1994an argitaratu zuen egindako lana, EGLU IV liburukian.
|
|
2012
|
|
|
Jarrera horiek ez daude harmonian norbanakoaren baitan, hutsunez, etenduraz eta hausturaz beteta baizik. Ondorioz, autoreak sortzen
|
duen
lana ez da inoiz jatorrizko testu oso, batu, transzendental eta historiaz kanpoko bat izango. Testu horren zentzua ulertzeko, beraz, ez da nahikoa izango modu koherente eta esplizituan esaten dena hautematea; ezinbestekoak izango dira halaber hutsuneak, diferentziak, kontraesanak nahiz isiluneak.
|
|
|
Esan bezala, George Steinerren After Babel (1975) liburua jo izan da mugimendu hermeneutikoa52 hobekien definitu eta laburbiltzen
|
duen
lan gisa. Bertan defendatzen den premisa nagusia honela laburbilduko genuke:
|
|
|
208 Troiako jatorrizko izena Illion izanik, hortik dator tragedia kontatzen
|
duen
lanaren izena.
|
|
|
– Illiada inork itzuli nahi badu, eta izango da egun edo bihar egiteko larri horri ekingo dion euskaldun ausarten bat?, aurkituko du laguntza Aita Barandiaranek egin
|
duen
lan izugarrian. (LIB I:
|
|
|
Gure, kritiken? kasuan, Koldo Mitxelenak liburu eta filmen iruzkin epaiak egitean zuzen zuzenean gogoan duen Egan aldizkariko ohiko euskal irakurlea izango da; baina ez hori bakarrik, baita neurkizun
|
duen
lanaren egilea148 bera ere.
|
|
|
Esatariak buruan duen Egan aldizkariko euskal irakurle hori, eta horien artean edo horietatik nabarmenduz neurkizun
|
duen
lanaren egilea, nolakoa den irudi bat egiteko, gatozen lehenbizi urte bitarte horretan Egan aldizkariak, oro har, zein irakurle mota zuen aztertzera.
|
|
|
Gure ustez, liburu eta literatur kritiken norentzakoa, bereziki, bi motatakoa da: neurkizun
|
duen
lanaren egilea, argitaratzailea edo lanari zuzenean lotzen zaion norentzakoa izango dugu, batetik; eta bestetik, berriz, lanaren egiletasunarekin inolaz ere lotzen ez den norentzakoa:
|
|
|
Aipu horretan ere ikus dezakegu Mitxelenak buruan duela batetik irakurle soila eta bestetik idazlea. Are nabarmenagoa gertatzen da kritiketan, neurkizun
|
duen
lanaren egile argitaratzailerik gehienak ere bizirik baitaude. Irakurle soila diogunean, lan jakin horren egiletasunarekin loturarik ez duen irakurlea dugu buruan, baina ez haatik saiatu eta ikasi gabeko irakurlea; euskaltzalea da gehienetan, euskalaria eta euskara irakaslea maiz.
|
|
|
– Eta hartu eta burutu
|
duen
lanaren nekea zenbaterainokoa den, eskarmenturik duenak badaki, eta ez duenak ere errazki igerriko dio. (LIB I:
|
|
|
– Illiada inork itzuli nahi badu, eta izango da egun edo bihar egiteko larri horri ekingo dion euskaldun ausarten bat?, aurkituko du laguntza Aita Barandiaranek egin
|
duen
lan izugarrian. (LIB I:
|
|
|
–aitortuko du Mitxelenak berak Orixeren heriotzean?, eta, ezin urratuzko aztarrena utzi? bazigun Orixek eta, gure hizkuntza aldi eta eginkizun berrietarako egokitzen saiatu bazen eginahalean eta, hizkera zailu, labur biziago bat moldatzen?, zinez eta benetan uste dut beste horrenbeste esan genezakeela Mitxelena jaunak euskaraz eta euskararen alde egin
|
duen
lanaz. Honek hartaz esan zituen beste hitz hauekin, Orixe izenaren ordez Mitxelenarena ezarriz, amaituko dut lantxo hau:
|
|
|
Esan beharrik ez dago Mitxelenak euskararen batasunaren sortze bilakaeretan izan duen eragina eta egin
|
duen
lana. Gu ez gara horren jorran ariko.
|
|
|
Hasan (1976) aipatu behar (erreferentzia nagusitzat liburu hori hartzen du, gainera, gaztelaniazko lanetan garrantzia duen H. Mederosen Procedimientos de cohesión en español actual (1988) liburuak). Euskal esparruan ere bada perpaus mugen haustura metodologikoa aldarrikatzen
|
duen
lanik. Begiztatutako batzuk honako hauek izan dira:
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, esplikatzen du antzerkiak idaztean eta egiten
|
duen
lan horretan zer daraman gogoan, zein diren helburuak. 1956an idatzi zuen antzerki hau, helburuetan jarraikia da, leiala hastapenean aipatzen zituen ideiei:
|
|
|
Lukuk testuinguruan txertatzen du egiten
|
duen
lana, eta sorkuntzak bizi dituen hertsitasuna. Jakina, dena da eremu oso txiki eta hertsian bizi, eta euskal sorkuntzak, euskal kulturaren eskakizunek oso muga zainduak dituzte eta berehala salaketak eta instituzio ofizialen zigorra jasan behar izaten da.
|
|
|
Irigaraik eramaten
|
duen
lanaren adierazteko maneran helburuak argi aurkitzen ditugu. Nostalgia aurkitzen da, beharbada berpiztuko dena antzerkigintzaren aro berri horietan, non ikusgarri bizidunak gero eta arrakasta handiagoa duen.
|
|
|
Espazio, sentsazio eta komunikazio desberdina bultzatzen du. Memoria berri bat lantzen du gaur egun, euskal letren memoria, Antton Lukuk Larzabalen obraz egin
|
duen
lanak memoria hori goraipatzen du, alegia euskaldunek beren burua ezagutzen joan behar dutela.
|
|
|
Yves le Berrek, gaur egun antzerkiak bizi dituen debateak eta kontraesanak plazaratzen ditu hemen, eta antzerkiak harrera mailan sortzen duen beste elementu bat, publikoarekin eraikiko den harremana. Antton Lukuk Peter Brookek aipatzen duen kulturen nahasketa eraman baitu, eta esperientzia berriak ekarri honen inguruan, baina Brookek kulturak nahasten baditu, Yves le Berreren ikuspuntua ez du hunkitzen, alegia, antzerki amateurrak hizkuntza gutxituetan eramaten
|
duen
lana, komunikazio diferentea ekartzen duena, publiko desberdinak hunkitzen ahal duena, alegia, Yves Le Berrek aipatzen duen publikoak Peter Brooken obra hartzen du bere maneran, aski errazki aukerak baitira itzulpenak egiteko. Aldiz, Yves Le Berrek aipatzen duena ez da itzulia izanen, eta Brooken obra ezagutuko duenak probabilitate guziak ditu hizkuntza gutxituan sortu antzerkia ez ikusteko, ez ezagutzeko.
|
|
|
Beste eremu bat lantzen duena Mattin Irigoien dugu. Ez dut forma sinplean aztertu nahi Mattin Irigoienek egiten
|
duen
lana, antzerkia ez baita koadro sinple batean kokatzen, aukera oso zabalak ditu eta obra bakoitzak baititu ezaugarri desberdinak. Hala ere, aztertu nahi nuke sortzaile fin honek egiten duena irizpide orokor batzuekin, norabide batzuk definituz plazaratzen duen horretan ageri direnak.
|
|
|
Azalpen honi buruz ohar bat egin behar dugu. Izan ere, Larzabalek egin
|
duen
lanari buruz gutxieste bat badugu hemen. Larzabalek ez zuen sekulan bere burua goraipatzen, eta hemen gutxiespena ere suma dezakegu.
|
|
|
Norberaren kulturaren babestea jarrera ulergarria da oso, baina herriaren babesak ukan lezake muga bat, ekar lezake autozentsura bat balio kontserbatzaileak zainduz eta hedatuz. Idazleak balio kolektiboen zaindari senti lezake bere burua, egiten
|
duen
lana, gainera testuak taularatuak direlarik, botere nagusiari aurre egiteko urratsa ematen baitu.
|
|
2017
|
|
|
Euskaltzaindiaren jarduera zientifikoa nola garatu nahi dugun larri larria bastan utzirik, ondotik finkiago josi baita, ordu da Jagon sailak aurreikusi
|
duen
lanari so egin diezaiogun, euskararen zaintzea eta haren estatusa gora ematea Jagon sai laren arrangura nagusiak direlarik.
|
|
|
Euskaltzaindiak orain arte euskararen eremu osoan eramaten
|
duen
lana nahi luke jarraiki, Ipar Euskal Herriari dagokionez, lan hori molde ikusgarriago batez egin behar du, lan hori indartuz, euskararen egoeran ikus dadila jauzi kuantitatibo eta kualitatiboa ematen ari garela. Erran gabe doa Euskaltzaindia ez dela izanen egin beharreko indar joko horren oinarri bakarra; Euskaltzaindiak dudarik ez du beste erakunde eta aktoreekin akomeatuko dela arazorik gabe, bereziki kultura eta hizkuntza eremuetan.
|
|
|
Eta Ipar Euskal Herriaz zer erran? Euskaltzaindiak orain arte euskararen eremu osoan eramaten
|
duen
lana nahi luke jarraiki baina, Ipar Euskal Herriari dagokionez, lan hori molde ikusgarriago batez egin behar du, lan hori indartuz, jauzi kuantitatibo eta kualitatiboak eginez. Zer egin duen eta zer egin dezakeen ikus dezagun, beraz11 Corpusaren alderdi ezberdinak aztertuko ditugu banan banan, adibideak emanez, exhaustiboa izan gabe.
|
|
2021
|
|
|
P [P1 [Gizon askok lanik ez du] eta P2 [beste askok
|
duen
lana utzi nahi luke]]
|
|
|
Hain zuzen, postposizio honen bidez bi eratako egiturak osatzen dira: a) orain arte aurkeztu ditugun beste PSen antzekoak(
|
duen
lanaz aspertu da; egindako lanez mintzatu da; zenbait lanez ez da gogoratzen... eta abar), eta b) adberbio sintagmatzat har litezkeenak (oinez dabil; penaz mintzo da; trenez iritsi da...). Batean zertaz?
|
|
|
Subjuntiboarekin, geroari dagokionean: Axularri dagokionez, ez gaude horren egoera onean, Aita Villasantek hasi
|
duen
lan ederra buka dezan bitartean (Mitxelena).
|
|
|
Horixe erakusten dute orain arte ikusi ditugun adibideek eta beste hauek ere: Iruditzen zait bihar eguraldi ona izango dugula; Irakurri dut langileek greba egingo dutela; Ez dakite noizko amaituko
|
duen
lana; Galde iezaiozu zenbat iraungo duen ekitaldiak. Erregela orokorra hori izan arren, badira salbuespenak, aurrerago ikusiko dugunez (§ 30.6.2.2, § 30.6.2.3).
|
|
2023
|
|
|
Gurasoen inplikazioak ikasleen hezkuntzan ikaskuntza errazten duela erakutsi dute azterlan batzuek. Euskaraz ez dakiten familietan ere, ikasleak egiten
|
duen
lanarekiko interesak onarpena eta balorazio positiboa sortzen ditu, eta horrek ikasteko motibazioa sustatzen du. Ikerketa horietako batean, konparazio baterako, ikasleek ipuin bat irakurri behar zieten gurasoei, eta nahiz eta gurasoek ipuinaren hizkuntza ez ezagutu —ikastetxeko irakaskuntza hizkuntza— nabarmen hobetu zen ikasleen irakurtzeko gaitasuna.
|
|
|
— Hirugarren fasean maila bakoitzak aukeratu duen profesionalarekin eginen
|
duen
lana zehaztuko da: langile hori eskolara etorriko da edo taldea haren lantokira hurbilduko da, elkarrizketa eginen zaio, testua ekoiztuko da eta argazkiak aterako dira.
|