|
2000
|
|
|
Sentimenduak ahuldu egiten dira hedatzen direnean; berezko euskarria behar da, komenigarritasun uztardurak egin ahal izateko. Bertute pribatuek berma ditzakete, besterik gabe, bertute publikoak; hartara, norberak ere, aberri txikia
|
duen
horren bitartez, hau da, familiaren bitartez, aberri handirako atxikimendua erakusten du; guraso on, senar on, seme alaba on horiek egiten dituzte herritar onak. Nolanahi ere, erakunde zibilei dagokie izadiaren nahiera egokiak arautzea eta babestea.
|
|
2001
|
|
|
Platon pentsalari fundamentalista da, hau da, badenaren atzetik berau ahalbidetzen duen eta izateaz gain den bezalakoa izatea ahalbidetzen
|
duen
hori bilatzen du. Mendebaldeko kulturan egon den fundamentalismo modu agian famatuena, baina ez bakarra, kristautasuna izan da, bizi dugun mundu hau deskribatzen duena:
|
|
|
Beraz, olerkigintza —rapsodika bezalaxe— ez da teknika bat. Jorratzen dituen gai horiek guztiak beraietan adituak direnek ezagutuko dituzte hobekien eta, ondorioz, Platonen aburuz olerkigintzak meta diskurtso artikulatzailea izateari utzi lioke, ez baitaki hitz egiten
|
duen
horri buruz. Bere lekua, nabaria denez, filosofiak hartu du.
|
|
|
Eta inspirazio honen eraginpean aurkitzen dira bai olerkaria, bai rapsoda, hala nola publikoa bera ere. Olerkaria jainkoaren bitartekari soila da eta ez daki ezer hitz egiten
|
duen
horri buruz; rapsodak, bere aldetik, inspirazio honek hartuta, esaten dituenak ez ditu esaten jainkozko inspirazio kate horren menpe dagoelako baizik. Inspirazio katearen azken muturrean, berriz, publikoarekin egiten dugu topo.
|
|
|
maitagogo garen denon eta bakoitzaren gogoko izatea beste maitagogoak eta haien gogoko direnak. Gogo orok
|
duen
horren ezaguerak elkartzen eta lotzen gaitu maitagogo guztiok. Elkartasuna, beraz, maitari izatearen emaitza eta ondorio da, ez arrazoimendun/ adimendun izatearena.
|
|
2003
|
|
|
— Desiratu eta maitatzen
|
duen
hori edukita, gero desiratu eta maitatzen du, ala eduki gabe?
|
|
|
Ezjakinek ere ez dute filosofatzen ez jakintsu bihurtzea desiratzen, horixe baita ezjakintasunaren okerra: prestu, on eta zentzudun izan gabe nahikoa izatea uste izatea; ezeren faltan ez dagoela uste duenak ez du desiratzen faltan ez duela uste
|
duen
hori.
|
|
|
Lehen legeari dagokionez, eurak ikusi eta euren erabilerei aplikatzean, nahitaezko zaio gizakiari hauxe begitaratzea: horiek aztarnak eta irudiak dira, hain juxtu ere, Jainkoak horietan ezagutarazia eta maitatua izan nahi
|
duen
horrenak; bigarrenean, aldiz, Jainkoak halako moldez batu ditu gizakiak euren artean eta unibertsoarekin, ezen objektuak berak baitira gizakiak on gorenaren amodiorako bezainbeste, gizarterako ere lerratzen dituztenak. Horiek ere elkar maitatzea bultzatzen dute, guztietan baitago irarrita gizakiak gizarterako duen berezko eraspena.
|
|
|
Baina Kuhnek alde batera utzi duen lehenengo argitalpenaren hitzaurreko pasarte bat aipatzea gustatuko litzaidake (lehenbiziko argitalpenean pasarte hau Kuhnek aipatutako pasartearen aurrean kokatzen da; geroago ingeles edizioaren hitzaurrea bi pasarteen artean sartu nuen). Kuhnek aipatutako pasarte laburragatik, bere testuingurutik at, badirudi ez naizela konturatu Kuhnek berak azpimarratzen
|
duen
horretaz, alegia, zientzialariek beren ideiak nahitaez marko orokor teoriko definitu baten barne garatzen dituztela; 1934ko haren ondoko aurrekariak, aldiz, Kuhnen oinarrizko puntu horren aurrerapena dirudi.
|
|
2005
|
|
|
Egiatan, bertute batzuek pasioak biguntzen dituzte. Baina ez da hala gertatzen bertuteari iraunkortasunez hori berezko zaiolako, ezpada arrazoimen zuzenak, bertutea beti bidelagun
|
duen
horrek, batzuk moderaziora behartzen dituelako eta beste batzuk, aldiz, ahalik eta urrunen joatera behartzen dituelako. Hartara, ezin dugu Jainkoa gehiegi gurtu.
|
|
|
Bateko, herritar bakoitzak kalte egin ez diezaiela beste herritarrei, ez guztiei batera, ezta bakan bati ere, den denak defenditu baizik. Besteko, inork ez diezaiola besteari ken modu pribatu edo kolektiboan edukitzan
|
duen
hori, ezpada bakoitzak ekar dezala beharrezkoa dena, berarentzat nahiz guztientzat.
|
|
2006
|
|
|
Organoak ezeri ihes egiten ez uzteko behar bezain zoliak baldin badira, eta aldi berean konposizioaren osagai guztiak hautemateko behar bezain zehatzak, orduan gustuaren fintasunaz mintza gaitezke, hitz horiek zentzu literalean nahiz metaforikoan erabiliz. Orduan, edertasunaren erregela orokorrak erabil daitezke, bai finkatutako ereduetatik eratortzen direnak bai atsegina ematen edo atsekabetzen duenaren behaketatik eratorritakoak, atsegina ematen edo atsekabetzen
|
duen
hori bakar bakarrik eta neurri altuan agertzen denean. Eta konposizio jarraituan eta neurri txikian dauden tasun berek ez baldin badute eraginik organoetan modu atsegin edo asaldatzaile batean, pertsona hori fintasun hori edukitzeko ezgaitzat hartuko dugu.
|
|
2007
|
|
|
Zerbait ahoskatzen duenak arriskatu egiten du, bai, eta batez ere bere hitzak ahoskatu gabeari —itsumustuan— ateratakoak baldin badira. Hizlariak, hemen, bat egiten du bere mintzakidearekin, ze hark ez daki nola hartuko
|
duen
horrek hitza. Gaizki ulertua izateak berak egoera deserosoa sortzen du, hain justu, gaitzetsia eta ukatua izatearen egoera.
|
|
2008
|
|
|
Esaldi espekulatiboa, aldiz, pentsamendu formalak lortu ezin duen lekura begiratzen ari da. Baina berak ere, Hegelen arabera, ezin du lortu nahi
|
duen
hori. Proposizioaren formak beti subjektu eta objektuaren artean ezberdintzen du, subjektua eta bera definitzen duen horren artean ezberdintzen du.
|
|
|
Baina berak ere, Hegelen arabera, ezin du lortu nahi duen hori. Proposizioaren formak beti subjektu eta objektuaren artean ezberdintzen du, subjektua eta bera definitzen
|
duen
horren artean ezberdintzen du. Proposizioaren forma hutsak subjektua banatzen du, subjektuaren beraren eta bera ez den beste edozein predikaturen artean banatzen du:
|
|
|
Judizioaren formak eduki enpirikoaren (pentsamendu formalak ukatzen
|
duen
horren) eta forma logikoaren (identitatearen eta ezberdintasunaren arteko kontraesanak ukatzen duen horren) deuseztatzearen esperientzia besterik ez du adierazten. Geratzen zaiguna, orduan, enpirikoaren forma da, hau da, bere eduki logikoa; eta aldi berean logikoaren edukia ere geratzen zaigu.
|
|
|
bere egite bai bestearen egite izatea; izan ere, bestea era berean beregaina da, bere baitan itxia, eta bere buruaren bidez ez den ezer ez dago bere baitan. Lehenengoak ez dauka objektua bere aurrean, hura irrikarentzat bakarrik den moduan, baizik eta bere baitarako den objektu beregain bat, zeinaren aurrean hori horregatik ezgai den berarentzat, objektuak berak bere baitan egiten ez badu autokontzientziak horren baitan egiten
|
duen
hori bera. Higidura, orduan, bi autokontzientzien higidura bikoitza besterik ez da.
|
|
|
Higidura, orduan, bi autokontzientzien higidura bikoitza besterik ez da. Bakoitzak ikusten du besteak egiten duela norberak egiten
|
duen
hori bera; besteari eskatzen dion hori bera egiten du bakoitzak, eta egiten duena egiten du soilik besteak hori bera egiten duen heinean; egite aldebakarra alferrikakoa izango litzateke, gertatu lukeena bien artean baino ezin delako sorrarazi.
|
|
|
Judizioaren formak eduki enpirikoaren (pentsamendu formalak ukatzen duen horren) eta forma logikoaren (identitatearen eta ezberdintasunaren arteko kontraesanak ukatzen
|
duen
horren) deuseztatzearen esperientzia besterik ez du adierazten. Geratzen zaiguna, orduan, enpirikoaren forma da, hau da, bere eduki logikoa; eta aldi berean logikoaren edukia ere geratzen zaigu.
|
|
2009
|
|
|
ez da lehendik eta denbora luzean prestatua izan denaren ezinbesteko irtenbidea; indarrak elkarren aurrean eta elkarren aurka aritzen diren eszena bera da, eta indarrak hor garaile atera edota konfiskatuak izan daitezke. [...] Ez da historiaren filosofia batean funtsatu behar, sortu
|
duen
horretatik abiatuz puskatan jarri baizik: historiaren jabe bihurtu behar da beraren erabilera genealogikoa, hau da, erabilera zehazki antiplatonikoa egiteko.
|
|
|
XIX. mendeko auzia, historialarien aszetismo herrikoiarekin Platonek Sokratesekin egin zuena ez egitea da. Ez da historiaren filosofia batean funtsatu behar, sortu
|
duen
horretatik abiatuz puskatan jarri baizik: historiaren jabe bihurtu behar da beraren erabilera genealogikoa, hau da, erabilera zehazki antiplatonikoa egiteko.
|
|
|
Bere proiektua errealitatea ulertze horretatik ateratzen zaion sistema da. Hegelek uste du giza historia aurrerabidean doala, helburu baterantz, berak izpiritu absolutu deitzen
|
duen
horretarantz. Historiaren ikuspegi teleologiko hori idealista da, izpirituan du fedea.
|
|
|
eta horregatik argitzen dizuet, jakintsuenok, zuen bihotzeko igarkizuna bera ere", esango du Zaratustrak. Kontzientziaren soportea den subjektua ez da Descartesen cogitoa ezta Schopenhauerren bizi-nahi hori ere, bestea menperatzen
|
duen
hori da, dominatzea nahi duena, libido dominandi. Botere nahiak natura eta bizia argitzen ditu.
|
|
|
" De este interes surge el sentido de las cosas", eta geroago," del sentido, la verdad". Filosofoak bilatzen
|
duen
hori, beraz, laugarren mailako zerbait da. Kontzeptuen bidez eraikitzen dugun armiarma sarea laugarren mailako ezagutza bat da.
|
|
2010
|
|
|
Aholkua, berez, ez dator mendekoen gainean ahala eta erantzukizuna dituen nagusi batengandik. Legea, aitzitik, arrazoimenaren antolamendua da, erkidegoaren ardura
|
duen
horrengandik datorrena, definizioak berak agerian uzten duenez, hura ulertu behar baita esanahi propio eta formalenean. Era berean, eskabidea edo galdaketa baztertuta geratu behar da arrazoimenaren antolamendu horretatik.
|
|
|
Ildo horretatik abiatuz gero, ondorioak ere berehala iristen dira, legeak zer esan nahi
|
duen
hori ere kezkagarria baita Suarezentzat. Etimologiari helduta, bateko eta besteko idazleek ematen diote bidea, legearen kontzeptua azaltzeko aukera.
|
|
|
W. v. Humboldtek bere zehaztapenetan" nazio" erabiltzen duenean, baina, 1800 urtetik aurrera geroz eta gehiago" herri" hitzarekin biltzen diren gertaerak ditu buruan (ikus P. Kluckhohn)] 312 W. v. Humboldten esaldi horietako batek honela dio: " Funtsean hizkuntza —ez berori gerora zatikako produktutan etorri zaigun bezala, baizik eta bere existentzia bizi eta aktiboan, bai eta berorrek pentsatzea bera barru barrutik posible egiten
|
duen
horretan ere— nazioa bera da, alegia, zuzenean eta egiazki nazioa" [W. v. Humboldt, GS VII, 641]. Bera ziur dago ama hizkuntzan osatutako mundu espiritualaz, bai eta horrek hizkuntza komunitatean bertan duen etenik gabeko eraginkortasunaz ere.
|
|
2011
|
|
|
Baina modu estatikoan baino ez daiteke hori egin. Modu dinamikoan (energiaren paradigmatik, edo Shivaren dantzak adierazten
|
duen
horretatik), izan baden guztian proiektatuko litzateke; hots, errealean legoke kontzientzia, arrazoimenak bildu ahal ez izateko moduan. Osotasun dantza horretan, arrazoimenak zer edo zer hautematen du, eta ulergarri egiten du; kontzientziaren urak, berriz, ezkutuko ibai baten antzera, izan badena bustitzen eta biziarazten du, ez dakigu nola.
|
|
|
Ulertu behar dugu izatea, filosofoarentzat, gauza askotxo dela, eta azken batean Esanezina. Lehenbizi, 1) Natura da, baina ez kristautasunak" kreaziotara" kaskartu
|
duen
hori (holako pasarteetan juduak isiltzea —judukristautasuna— beharbada isiltasun oso positibotzat hartu behar zaio Heideggerri), ez zientziek matematikaren pera lotu duten modernoa ere (GA 39: 195), ezpada Antzinaroko Natura, grekoek berek filosofian baino (GA 39: 255) hobeto tragedian espresatu dutena, Ezezaguna, Denaren misterioa; eta 2) Jainkoa da, baina, edo Jainkoa hil eta gerokoa, edo Monotheos bilakatu baino lehenagokoa, eta Jainko anitzen beren aurrekoa.
|
|
2012
|
|
|
Subjektu ilunak indarra hartzen ari den gertaera suntsitzea du helburu, eta horretarako baliabide guztiak erabiliko ditu. Etsaia ahultzen
|
duen
horrek indartzen gaitu. Eta subjektu erreaktiboak, azkenik, lehengo forma ekonomiko eta politikoak, hau da, kapitalismoa eta demokrazia parlamentarioa, mantentzea nahi du.
|
|
|
Ideia, Badiourentzat, bere burua mota subjektibo fidelari lotzen dion heinean, egiaren prozesuan inkorporatzen denez, gizabanakoak mundua, bera barne, errepresentatzeko erabiltzen
|
duen
hori da. Ideia, gizabanakoaren, giza aberearen, bizitza egiaren norabidean jar dadin egiten duen hori da.
|
|
|
Ideia, Badiourentzat, bere burua mota subjektibo fidelari lotzen dion heinean, egiaren prozesuan inkorporatzen denez, gizabanakoak mundua, bera barne, errepresentatzeko erabiltzen duen hori da. Ideia, gizabanakoaren, giza aberearen, bizitza egiaren norabidean jar dadin egiten
|
duen
hori da. Edo are gehiago:
|
|
|
Horrelako teoria bat ezin da ondorioztatu, zeren bere forma propioaren baieztapena da. Badago egiak deitu ditugunari buruzko ekoizpen forma aktibo eta identifikatzailea (baina baita horrelako ekoizpena oztopatzen eta ezabatzen
|
duen
horri buruzkoa ere). Forma horrek izena dauka:
|
|
|
Amodioan ezberdintasunekiko konfiantza dago; erreakzionarismoa, aldiz, identitatearen izenean ezberdintasuna ezabatzen saiatzen da, eta, beraz, ez dago ezberdintasunekiko inolako konfiantzarik. Ezberdintasuna inplikatzen
|
duen
horren aurrean jarrera irekia sustatzea da eginkizuna. Eta politikan ondorio garrantzitsuak dituen ikasketa hori posible da amodioaren kasuan ikastea.
|
|
|
Subjektu fidela, amodioa Bi aren botere eraginkorrerantz orientatzen
|
duen
hori da. Gizabanakoa bere burutik haraindi dagoen lehenengo gradurako pasartea da amodioa.
|
|
|
Eta horretarako bere kategoriak ezagutu behar dira. Gertaera da mundua zulatzen
|
duen
hori, hau da, munduaren logika apurtzen duen hori. Subjektua da, alde batetik, munduaren elementuen multzoa; bestetik, subjektua gai da mundua helburu baterantz orientatzeko.
|
|
|
Eta horretarako bere kategoriak ezagutu behar dira. Gertaera da mundua zulatzen duen hori, hau da, munduaren logika apurtzen
|
duen
hori. Subjektua da, alde batetik, munduaren elementuen multzoa; bestetik, subjektua gai da mundua helburu baterantz orientatzeko.
|
|
|
Gorputza da subjektuaren atalen artean munduari itsatsien dagoena. Eta" aztarna", gertaeratik aurrera gorputzaren helburua zehazten
|
duen
hori. Subjektua da, orduan, gorputzaren estatikaren eta dinamikaren arteko sintesia.
|
|
|
partiturak, interpretazioak..., zeinak, aztarna mantentze aldera, unibertsoa eraikitzen saiatzen diren. Subjektua gorputzaren (ondorioen) orientazio orokorra da, aztarnak eskatzen
|
duen
horren araberakoa. Subjektua musika dodekafonikoaren bilakaera da, (obretan inkorporatutako) forma berri baten historia.
|
|
|
Objektu bat besteetatik bere ezaugarriengatik ezberdintzen da, bere predikatuengatik. Posible da beste objektuetatik ezberdintzen
|
duen
hori atzematea, bere identitatea eta ezberdintasunak identifikatzea. Baina gauza bat ez da oraindik objektua; ezen gauza batek, objektu izatera iristeko, mundu batean egon behar du.
|
|
2017
|
|
|
edo Teresa objektu Beste gisa da munduaren barruan izatedun, edo subjektu Beste batentzat balitz bezala, Teresarentzat existitzen dela sentitzen du. Lehenengo kasuan, distantzia egitate kontingentea da eta ez du esanahirik, funtsezkotzat jotzen baita Pierre dela Totalitate gisa mundu bat" badela" ahalbidetzen
|
duen
hori eta bera presente zaiola mundu horri distantziarik gabe, distantzia berak existiarazten duen heinean. Bigarren kasuan, nonahi egonik ere, Pierrek sentitzen du distantziarik gabe existitzen dela Teresarentzat.
|
|
|
Kontzientzia bakarra berak ni atzeman eta ukatu gabe badena eta neronek irudika dezakedana ez da kontzientzia isolatu bat mundutik kanpo hor nonbait dagoena, baizik eta neurea bera. Horrela, nire izatea ukatzen duelarik aitortzen dudan Bestea zera da lehenik eta behin, nire baitarako izatea ahalbidetzen
|
duen
hori. Izan ere, kontua ez da izate hori, nik ez izatera jotzen dudana, ez dela ni ukatu egiten dudalako ni denik, baizik eta nik ez izatera jotzen dudalako izate bat ni ez izatera jotzen duena.
|
|
|
Baina inplizitu existitzen da niretzat, nik forma bukatutzat ikusten dudan zirkuluaren puntu bakoitza bezala. Aldatu egin litzateke munduarekiko nire erlazioen osotasun presentea, nik hori agerrarazteko unibertsoa atzeko planoan
|
duen
hori esplizitu bat bezala. Era berean, Beste objektuaren haserrea, niri agertzen zaidan bezala bere garrasien bidez, bere ostiko eta keinu mehatxatzaileen bidez, ez da haserre subjektibo eta ezkutu baten zeinua; ez du ezertara igortzen, soilik beste keinu eta beste garrasi batzuetara.
|
|
2021
|
|
|
9). Hortik abiatuta," gizakia berak egiten
|
duen
hori baino ez da"," bere buruaren jabea" eta, bide batez," bere existentziaren erabateko erantzulea", inolako" aitzakiarik" gabe... Bistakoa denez, askotan planteatu denaren aurka, Beauvoir ez da filosofo sartrearra, baizik eta ikuspegi propioa duen filosofo existentzialista.
|
|
|
Bestela esanda, existentziaren bidez bere burua gainditu eta askatasun berrietara hedatzera. Zentzu horretan, subjektua berak egiten
|
duen
hori baino ez da, transzendentziarantz egindako hautua eta ekinbidea: " Hona hemen gizonaren definizioa:
|
|
|
Zer da, beraz, emakumea? Esan dugunez, izatea eginean da eta subjektu izateduna ez da egiten
|
duen
hori baino. Ez dago subjektu oro definitzen duen giza esentzia edo natura finkorik, ezta horien etorkizuna determinatu dezakeen aldez aurretiko destino aldaezinik ere.
|
|
2022
|
|
|
Hitz horiekin bukatzen du Chakrabartyk bere saiakera. Eta horiekin hel geniezaioke filosofiaren egungo egoerari eta haren historiari buruzko galderari, mendearen biraketak, amaiera baten itzala medio, mehatxupean
|
duen
horri.
|
|
|
Baina iruditzen zait, jakintzaren historia baino gehiago, aurkezten duena ikaskuntza kolektibo baten narrazioa dela. Lehen printzipioak eta kausak ezagutzeak, Aristotelesek egiazko jakintza gisa definitzen
|
duen
horrek, hauxe du abiapuntu: gizakiak jakiteko duen nahi komuna, eta zenbaitek ekintzen abiapuntu bihurtzen duten esperientzia bat:
|
|
|
Hori oinarri hartuta berrikus liteke ez soilik kultur egitatea, baita giza komunitatea bera ere. Bhabhak" beste internazionalismoa" deitzen
|
duen
hori arrakalan, muturrean, mugan egiten da pentsagarri, ez baita oinarritzen partikularretik orokorrera doazen eskema transzendenteetan," esperientzia osotzen ez duen disjuntzio eta lekualdaketa prozesuan" 23 baizik.
|
|
|
dena ulertzeko desioarekin eta nork bere kabuz eta besteekin egitearekin. Dusselek aipatzen duen" arrazoitzeko" gogo hori, giza talde orok ezinbestez garatzen duen muin arazotsutzat jotzen
|
duen
hori, ez da mugatzen beste batzuen artean sailkatzeko modukoa den ezaugarri etniko edo kultural bihurtzera. Hori baino gehiago, edozein gizakiri zuzentzen zaion interpelazio bat zabaltzen du.
|
|
|
Horrenbestez, filosofia enuntziatzeko lekuak ezin du neutroa izan. Pentsatzen duena, idazten duena, pentsatu behar
|
duen
horretan inplikatuta eta zuzenean interesatuta dago. Bizi beharrizan bat dago, idazketa gidatzen duena eta arnasa ematen diona.28
|