|
2000
|
|
|
Jakina, era honetako nazionalismoak ez dira berdinak eta beraien eskabide mailak ezin dira parekatu, baina errekonozimendu soiletik Estatuaren eraikuntzara doan bidearen nolabaiteko eskema egin daitekeelakoan gaude. Horretarako Hroch en ereduan (hain zuzen Puhle k Euskal Herriaren kasuan erabilitakoa) oinarrituta, Coakley ek zehazten dituen hiru sekuentziez baliatuko gara24 Alde batetik, nazionalismoa sortzen den unean Estatu nazioak bere legitimaziorako erabiltzen
|
duen
hezkuntza sistemaren aurkako erreakzioa. Bestetik, nazionalismoak, gizarte hedapen handiagoa duen neurrian, hezkuntza sistemaren kontrola lortzeko asmoz eginahal ezberdinak bideratuko dituen fasea.
|
|
|
Baina esan daiteke, Estatuak ez dituela, nazioa, ren ezaugarriak islatzen, ezaugarri horiei forma ematen diela baizik. Horrela, Estatuak kontrolpean
|
duen
hezkuntza sistemaren bidez hizkuntzaren uniformizatzea bultza dezake, era honetan nazioaren parte izate ofiziala ezarriz. Prezeski, badakigu hemen irakiten ari den gaia nazio integrazioaren suan izango dugula, eta López Aranguren-en hitz hauek arazoaren gakoa aurkitzeko aukera emango digute:
|
|
|
Hitz hauek garbi erakusten dute zein den irakaskuntzaren kontrolaren inguruan Estatuak duen kezka nabarmena; aldi berean, erakunde egituraketa guztiz hierarkikoa izango
|
duen
hezkuntza sistemaren antolaketaren aurrean gaude, oinarrizko eskolek, eskola pribatuek eta, collège, ek, lizeoek eta akademiek osatuko duten, eta Estatuaren kontrolpean izango den eraikuntzarekin topo egiten dugularik. Horrez gain, zentralizatze prozesu horren ezaugarri nagusiak izango diren beste elementu batzuk ere aipatu lirateke:
|
|
|
Zentzu horretan, erabaki politikoen eragin determinatzailea nabarmendu beharra dago. Izan ere, erabaki politikoekin zuzenean bat egiten
|
duen
hezkuntza sistemaren arloan kokatu beharrean gaude, eratutako eskola egiturarik gabe ezin baita aipatutako lotura hori (nazioaren ideologia/ hizkuntza nazionalaren ideologia) materialki gauzatu; eta hori ez baita posible Estatuaren eskusartzerik izan ezean.
|
|
2001
|
|
|
Espainiako eta Nafarroako gobernuetako ordezkariek agertu dituzten asmoak eta ekinbideak ageriko helburu politikoez gainera, ezkutuko eduki ekonomikoa ere badutelakoan gaude: gure argitarapen industria kaltetzea, testuliburuen merkatuan irizpide politikoez esku hartzea planteatzen ari baitira.(...) Herri orok du modu demokratikoan aukeratzen
|
duen
hezkuntza sistema eratzeko eta garatzeko eskubidea, eta, hein berean, sistema horretan erabiliko diren ikas-materialak ekoizteko eta erabiltzeko ahalmena. (...)
|
|
2002
|
|
|
3. Euskal Herri osoan garatu den ikastola sistemaren erpin bilakatu behar du Euskal Unibertsitateak. Euskara oinarriizango
|
duen
hezkuntza sistema osaturik geratuko da, baina beste hizkuntza garatuak baztertzeke, batik bat ingelesa. Nire ustez, oinarrizko gaiak, lehen urteetan ematen direnak, euskaraz izan lirateke eta hautazkoak eta espezialitatekoak, poliki poliki, ingelesez eskaini dira.
|
|
2004
|
|
|
Hastapeneko zailtasunak gaindituta, datorren urtean 35 urteurrena ospatuko du ikastolak. Bakarturiko eremuan euskara oinarri
|
duen
hezkuntza sistema arrakastatsua ezarri dute. Jose Maria Satrustegik ongi bildu zuen ikastolaren espiritua sorrera ekitaldian:
|
|
|
3 Herritar guztiek dute euskara ezagutzeko betebeharra eta erabiltzeko eskubidea. Hortaz, administrazioak belaunaldi berriak euskaldunak izango direla ziurtatuko
|
duen
hezkuntza sistema antolatuko du eta bitartekoak jarrikoditu herritarrek euskara lehenbailehen eta doan ezagutu dezaten. Era berean, etorkinei ere, iritsi ahala, euskara ikasteko bidea emango zaie.
|
|
2005
|
|
|
Aukera handi asko galdu dira joan deneko 20 urteetan: euskarari lehentasunezko estatus bat emateko; euskaldunduko
|
duen
hezkuntza sistema bat ezartzeko; helduek euskara ikastea doakoa izateko; administrazioaren euskalduntzean, langileen kontratazioetan eta administrazio atalen eta aginte organoen lan hizkuntza euskara ezar dadin urrats nabarmenak egiteko; osasun mundua euskalduntzeko; unibertsitatean euskaraz ikasteko eta ikertzeko aukerak orokortzeko; erdarazko komunikabideei kuotak ezarri eta irrati lizentzietan... Eta beste hainbat alorretan egin ez direnak, eta egin zitezkeenak, hurrengo 20 urte honetarako gelditu dira.
|
|
2009
|
|
|
Unibertsitate sistemako 124.684 irakasletik 109.495ek eskolak ematen dituzte eta ikastetxe publikoetan ikertzen dute. Irakasle bakoitzeko ikasleen adierazleak garrantzi berezia du Bolognako Adierazpena sustatzen
|
duen
hezkuntza sistemaren aurrean, non irakaslearen eta ikaslearen arteko harreman pertsonalizatuagoaren alde egiten baita. Espainiako unibertsitateen batez bestekoa 12,4 ikaslekoa da (2007an 13,7) irakasle bakoitzeko, eta publikoen eta pribatuen arteko aldeak ez dira handiak:
|
|
|
Sistema horiek sumiso, alienatu, akritiko eta infantilizatu egiten dituela gaineratu dute ikasleek, eta merkatuen interesei erantzuten dieten hezkuntza ereduak arbuiatu dituzte: Euskaldunak, kritikoak, parekideak eta iraultzaileak izan nahi dugu, eta hori ahalbidetzen
|
duen
hezkuntza sistema bat eraiki behar dugu horretarako.
|
|
2010
|
|
|
Beste iritziak errespetatuz, hezkuntza zerbitzu publikoaz ari dela, ikastola mugimenduak gizarte ekimeneko askotariko titulartasunaren aldeko hautua egin du, Euskal Herrian hauxe izan baita gizartearen sektore zabal baten aukera. Titulartasun eredu desberdinen osagarritasuna da, beraz, ikastolen taldeak aurreikusten
|
duen
Hezkuntza Sistemaren ezaugarri nagusienetarikoa.
|
|
|
Aldi berean, erabakiak eta gertaera baten aurrean burutzen diren ekintzak arrazoitzeko baliagarriak dira. Horrek guztiak gure interesa piztu du eta jakin nahi izan da existitzen diren sinesmenak eta definizioak zein neurritan diren koherenteak ezarritako rol profesionalekin eta indarkeriaren prebentzioa azpimarratzen
|
duen
hezkuntza sistemaren helburuekin.
|
|
2011
|
|
|
UNESCO ez da haurtzarorako berariazko erakunde bat, baina haren esparruetako bat hezkuntza da, eta, esparru horretan, Eskolaurreko Hezkuntzarako programa bat dago 1972tik. Gaur egun, haurtzaroari dagokionez, haren zeregina da nazioarteko politika bat garatzea esparru guztietatik haurrei arreta emateko, analfabetismoa erauzteko, eskolatzea sustatzeko eta, azken finean, haurren ongizatea osoki sustatuko
|
duen
hezkuntza sistema bat gauzatzeko.
|
|
2012
|
|
|
gero eta gehiagojartzen da zalantzan, merkatuaren beharrizanetara makurtuta, bikaintasunaren bilaari direlarik, selekzio zurruneko gune bihurtzen baitira hainbat ikastetxe publiko.Hori, batetik. Baina, bestetik, gorago adierazi bezala, Administrazioaren eraginzuzenik ez
|
duen
hezkuntza sistema pribatuaren diru-laguntza sistema eskergak ereareagotzen du aipatutako muga horiek gero eta porotsuagoak izatea1.
|
|
2013
|
|
|
«Eskatzen diegu ez dezatela legea martxan jarri, ez dezatela LOMCE aplikatu gure eskoletan». Era berean, azken hamarkadetan hezkuntzan egindako lanari jarraipena emateko konpromisoa agertu zuten, «Euskal Herriak behar
|
duen
hezkuntza sistema propioa eraikitzen». Bada horretarako modurik, Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak gogora ekarri zuenez:
|
|
2015
|
|
|
Ministro berriak, Iñigo Mendez Vigok, hitz egiteko ateak ireki ditu; batzuentzat, giroa lasaitzeko; besteentzat, hauteskundeen mamupean... baina horrekin nahikoa ez dela deritzogu.Nafarroako hezkuntza sailburuak ere, Jose Luis Mendozak, argi adierazi du helburua zentzugabeko lege hau bertan behera uztea dela eta ez soilik bere ezarpena atzeratzea. Eta zergatik jarraitu behar dugu erantzuten? Badakigulako zeintzuk diren LOMCErekin gure haurrek ikasi dituzten edukiak, adibidez «heziketa fiskala» lehen hezkuntzan eta «agencia tributaria» DBHn; badakigulako euskalduntzen ez
|
duen
hezkuntza sistema batera abiatzen garela; badakigulako parte hartzea gero eta mugatuagoa izango dela; badakigulako, finean, hezkuntza sistema hau ez dugula nahi. Herritarrok argi adierazi dugu, eta dei egiten dizuegu politika arloan zaudeten horiei «norabide» berriak eraikitzera. Gizartearen aldarriak zuen bulegoetako agendan ezartzera, eta ez bulegoetan erabakitzen dena gure ikastetxeetan ezartzera, herritarron oniritzi barik.Ausardiaz, gizarte heldu bat gara, hamaika aukera daude ilusioz betetako eztabaida eta eraikuntza fasea abiatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Lana eta familia bateratzeko aukera emango
|
duen
hezkuntza sistema baten beharra azpimarratu nuen, elkarrizketa eta enpatia sustatuko dituena, bestearen lekuan jartzeko.
|
|
|
Euskal Herri osoko eskola publikoetako gurasoen kezkak eta proposamenak kudeatzen ematen du eguna Lurdes Imazek (Azkoitia, 1973), eskola publikoa ardatz
|
duen
hezkuntza sistema baten alde. Kazetaritzan lizentziaduna, Bilbon bizi da azken urteotan; 1997an BIGE Bizkaiko Guraso Elkarteen federazioan komunikazio lanak egiten hasi zen, eta, egun, EHIGE Euskal Herriko Ikasleen Guraso Elkarteko koordinatzailea da.
|
|
|
Zer nolako hezkuntza sistema nahi du EHIGEk. Eskola publikoa ardatz
|
duen
hezkuntza sistema. Europako herri aurreratuenek eskola publikoan oinarritzen dute euren hezkuntza sistema, eta EAEn bitan banatua dugu, horren aldeko politikak egin baitira.
|
|
2017
|
|
|
EAEn euskarak daukan lege babesak gure nazio hizkuntzan emaitza horiek ematen baditu, Espainiak ez dauka zertan kezkaturik. Badaki, ondo jakin ere, euskalduntzen ez
|
duen
hezkuntza sistemaren gatibu garela euskaldunok, eta, aldi berean, zinez erdalduntzen duen eskola daukala bere alde. Zinez erdalduntzeak zera esan nahi du zehazki:
|
|
2019
|
|
|
Diskurtso horiekin espainiar eta frantziar markoak indartu eta geurea kaltetzen dutelakoan nago. Denbora gehiegi eskaintzen diogu nork bere hezkuntza proiektua defendatzeari, korporatibismoari?; gutxiegi, ordea, herri honek behar
|
duen
hezkuntza sistemaz hausnartzeari. Egoera horretan galtzaile bakarra gure herria dela ikusten ari gara.Horren adibide bat da, esaterako, euskararen erabilerak beheranzko joera hartu duela.
|
|
|
PISA, diagnosi frogak edo selektibitatea bezalakoekin, haurren ongizatea eta beren gaitasuna mugatzen ari gara. Bestalde, euskalduna ez den beste kulturetatik datozenei euskaldun gisa bizitzeko baliabideak emango dizkien eta aniztasuna arazo baino indargune bihurtzen jakingo
|
duen
hezkuntza sistemarik ez daukagu. Gizarte kohesioa sustatzetik urrun dago gure eskola.
|
|
2021
|
|
|
Horretarako, ikasleekin egoteko denbora eskaintzen
|
duen
hezkuntza sistema behar dela aipatzen du IEE1 ek. Bere esanetan, ulergaitza da HHn edota LHn ordu gehienak egoteko antolatzea baina Bigarren Hezkuntzan, ostera, hori modu nabarmenean murriztea.
|
|
|
Horixe ñabardurak daudela ikastetxe itunduen artean; baina, finean, hezkuntza itunena administrazioak ordaindutako eta kudeaketa pribatua
|
duen
hezkuntza sistema paralelo bat da.
|
|
|
—28 urteren ondoren, EAEko hezkuntza sistema ez da gai izan guztiz euskalduntzen
|
duen
hezkuntza sistema antolatzeko. Gaur gaurkoz, euskararen murgiltze eredua ez da ikastetxe guztietako errealitate, eta zenbaitetan ez da euskaraz ikasteko eskubidea bermatzen.
|
|
|
Are gehiago, Flors Masek azaldu du hizkuntza hegemonikoaren ordezkari politikoek hainbat oztopo jartzen dizkiotela hizkuntza gutxituaren irakaskuntzari. «Hizkuntza gutxitu baten ezagutza unibertsalizatu eta haren errepertorioa idatzira eta eremu formaletara zabaltzen
|
duen
hezkuntza sistema bat bereziki mehatxagarria da asmo hegemonistak dituztenentzat, ordura arte hizkuntza nagusia bakarrik erabil zitekeelako gizarteko eremu gehienetan».
|
|
|
Beraz, Euskal Herriak behar
|
duen
hezkuntza sistema burujabeak unibertsitate publiko sendoa behar duelakoan, administrazioei exijitzen diegu NUPen eta EHUren aldeko apustua egin dezaten, baita Ipar eta Hego Euskal Herriko unibertsitateen arteko lankidetza bultza dezaten ere.
|
|
|
Kultur jardunean dabilen jendeak faktura mordoa ordaindu behar duela eta beren lanagatik kobratzeko eskubide osoa dutela. Beste edozein langilek bezala handiagoa justu hor, kanpoan inor utziko ez
|
duen
hezkuntza sistema indartsu bat aldarrikatuko dute. Inbertsioaren gainetik pertsona ororen eskubidea delako hezkuntza.
|
|
|
Ezagunak dira euskara ardatz
|
duen
hezkuntza sistemaren alde Euskaltzaindiak hainbatetan egin dituen deiak eta, orobat, norabide horretan erakutsi duen engaiamendua. Hala berean, zenbaitetan aipatu da eskola ez dela nahikoa, hizkuntza biziberritzeko ahalegin hori ez baita bide bakarrekoa.
|
|
2022
|
|
|
60 urte inguruko ibilbidea dugu, eta denok dugu kezka bat: nola egin herri honek behar
|
duen
hezkuntza sistema bat eraikitzeko bidea. Hezkuntza Legea bolo bolo dabilen honetan, badago zer hausnartu.
|
|
|
Nola nahi dugu kulturarekiko errespetu hori erakustea, batzuetan irakasleek beraiek ere erakusten ez badute? Nola nahi dugu antzezlan batez gozatzea, kulturak piper bat ere balio ez
|
duen
hezkuntza sistema batean sartuta badaude?
|
|
|
Batetik, eskola publikoaren aldeko jarrera «argia» izan dadin eskatu du, hura erdigunean jarriz eta sistema publikoa ardatz
|
duen
hezkuntza sistema eraikiz. Hala izan dadin, proposatu du egungo eredu dualetik sare bakarrerako bidea egitea, bi sareak batera ekarriz, ez biak mantenduta eta betikotuta.
|
|
|
Eztanda egitea deritzo zerbaitek leher egitearen ekintzari. Bada, Ikama ikasle antolakundetik denbora dezente daramagu eztanda egin
|
duen
hezkuntza sistema baten aurrean gaudela esaten. Izan ere, duela 50 urteko molde pedagogiko berdinekin jarraitzen dugu eskoletan, ikastetxe eredu berdinekin, eduki berdinekin...
|
|
|
Horregatik guztiagatik, lege honek beste 30 urte irautea nahi badugu, ezin da aldaketa soilak jasotzera mugatu. Porrot egin
|
duen
hezkuntza sistema dualaren egiturazko aldaketa jaso behar du, eta hura konpondu, ibilbide orrian hezkuntza publikoa helburu gisa jarrita. Horretarako, publifikazio progresiboko prozesu bat jaso behar du, bizirauterik ez duten ikastetxe pribatuentzat ez ezik, sistema osoarentzat ere aurreikusten dena.
|
|
|
Euskarari dagokionez, hauxe jasotzen du testuak: «Euskara ardatz
|
duen
hezkuntza sistema eleaniztuna» izango duela. DBH amaitzerako, ikasleek euskaraz eta gaztelaniaz B2 maila izatea aurreikusten dute, horretarako eremu soziolinguistiko bakoitzera egokitutako plangintzak egin behar izanda.
|
|
|
hiru hizkuntzak izango dira irakas hizkuntzak. Horrekin batera, Euskal Herria bere osotasunean hartuko
|
duen
hezkuntza sistema publikoa ez da aipatzen, beste euskal lurraldeekin elkarlanerako bideak ez dira jorratzen. Beraz, aurrerapausorik ez baina atzera egiteko aukerak bai, ematen dira, euskararen errealitate gordina eta horren ezagutzaren gabeziak kontuan hartu gabe.
|
|
|
Enplegua kontaktuen araberakoa izaten da, eta horrek desberdintasunak betikotzen ditu (El país, martxoak 3, 2022). Ez dago eraldaketarik, ez horixe, meritokrazia arbuiatzen
|
duen
hezkuntza sistemaren eskutik.
|
|
2023
|
|
|
Irakurleak esku artean duen artikulu honek, Helena Baraibarrek, Ikastolen Elkarteko Hizkuntza Egitasmoetako mahaiburuak, 2022ko irailaren 22an Iruñean egindako" Nafarroako gaztetxoen ahozko jardunean curriculumak ezartzen dizkigun mugak eta eskaintzen dizkigun aukerak" izeneko hitzaldiaren mamia jasotzea eta zabaltzea du helburu. Bertan, Bigarren Hezkuntzan lanean diharduen irakasleari euskara ardatz
|
duen
hezkuntza sisteman beste irakasleekin batera elkarlanean aritzeko lan ildoak proposatu nahi zaizkio, curriculumari ahalik eta etekinik handiena ateraz, ikasleen euskarazko komunikazio gaitasuna aberasteko bidean jar dezan eta ikasle horiei ikasketa ibilbidean arrakastaz aritzeko ezinbesteko duten hizkera akademikoa garatzen lagun diezaien.
|
|
|
10 Hizkuntza gutxitua sustatuko
|
duen
hezkuntza sistema egungo errealitatera nola egokitu irudikatzea: partaideen komunitateetako hezkuntza sistemen arteko alderaketatik abiatuta, hezkuntza sistema horiek hobetzeko eta hizkuntza sustatzen edo mantentzen lagun dezakeen hezkuntza sistema errealista eta gauzagarria irudikatzeko ideiak proposatu ziren.
|
|
|
Euskara ardatz izango
|
duen
hezkuntza sistema aldarrikatzeko asmoz, mobilizazio jendetsuak egin dituzte Euskal Herriko hiriburuetan, Gazte Euskaltzaleen Sareak, EHU Euskal Herriko Unibertsitateko euskara taldeek eta Ikamak deituta. Hezkuntza euskaraz izango da lelopean hartu dituzte kaleak.
|
|
|
Euskarazko hezkuntzaren alde kalea hartzera deitu zuten gaurko Gazte Euskaltzaleen Sareak, EHU Euskal Herriko Unibertsitateko euskara taldeek eta Ikamak. Euskara ardatz izango
|
duen
hezkuntza sistema baten aldeko protesta jendetsuak egin dituzte ikasleek Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Euskaraz ikasteko eskubidea aldarrikatu dute," Euskal Herritik Euskal Herrirako hezkuntza sistema propio bat" beharrrezkoa dela izan da aldarrikapen nagusia.
|
|
|
Hain justu, A (gaztelania hutsean), B (gaztelania eta euskara uztartuta) eta D (euskara hutsean) ereduak eskaintzen dituen hezkuntza sistema aplikatzen da (Osa 2006). Erdal jatorria duten ikasleen euskalduntzea bermatzen ez
|
duen
hezkuntza sistema (Erkizia et al. 2006), alegia.
|