|
2001
|
|
|
Elikabide hipokaloriko (kaloria urrikoa) zorrotza ezin zaio amari aholkatu, ekoizten
|
duen
esnearen kopurua horren ondorioz murriztu egin daitekeelako, ama haurrak nutrizio egoera okerrean ipinita.
|
|
|
Hala ere," nutrizio egokia" kontzeptu klasikoaren ordez" nutrizio optimoa" kontzeptua erabiltzen da, aurreko definizioaz gain, osasuna sustatzeko, ongizatea hobetzeko eta gaixotasunak garatzeko arriskua murrizteko elikagaien ahalmena ere barne hartzen duena. Esparru horretan elikagai funtzionalak agertzen dira, eta horietako bat omega 3
|
duen
esnea da.
|
|
|
Elikagai funtzionalen kontsumoak osasunean izan dezakeen eragin ongilearen interesa, kontsumitzen diren elikagaien eta populazioaren osasun egoeraren artean harreman estua dagoela, berariazko gaixotasunen prebentzioa eta tratamendua baieztatzen duten azterketa zientifikoetatik abiatzen da. Elikagai funtzionalak Omega 3
|
duen
esnea elikagai funtzionalaren adibide bat da, eta honela defini daiteke: osagai bat edo batzuk gehitu edo kendu zaizkion produktu eraldatua, edo haren egitura kimikoa edo mantenugaien bioerabilgarritasuna aldatu duena, edo faktore horien konbinazioa.
|
|
2004
|
|
|
Gaspar Anabitarte COAGeko esne sektorearen arduradunak esan zuenez, “gure ustiategietan Administrazioak presio handia egiten du nahi den kalitatea lortzeko eta Europako araudiak ezartzen duen bezala, industriak esne mota hori inolako kontrolik gabe sar dezake”. Nekazaritza erakundeak ez du zenbatu Espainiak beste herrialde batzuetatik inportatzen
|
duen
esne kontzentratuaren kopurua. Hala ere, Kantabrian, eskualderik kaltetuenean, berreratutako 100.000 litro esne sartzen ari dira urtean, merkatua “desorekatzeko” adina, adierazi zuen Anabitartek.
|
|
2005
|
|
|
Mantxako gaztaren batez besteko proteina edukia %25 da, hau da, oinarri
|
duen
esnearena bider bost eta txahal xerrarena (%20) baino ere handiagoa.
|
|
2009
|
|
|
Gantz gutxien
|
duen
esne postrea, berriz, banillazko flana da(% 1,4).
|
|
|
Egunero esne osoarekin elikatzen diren haurrek, batez beste, lau kilo gutxiago pisatzen dute. Gainpisua duten eta egunero esne osoa kontsumitzen zuten haurren eta esne osoa kontsumitzen ez zutenen artean ere desberdintasunak aurkitu dituzte; izan ere, %3ko gantz kantitatea
|
duen
esnea hartu ohi duten adingabeek pisu gutxiago dute. Datu horiei eman dakizkiekeen erantzunen artean, ikertzaileek adierazi zuten egunean esne osoa edaten duten haurrek GMI apalagoa izan dezaketela, freskagarri gutxiago edaten dutelako edo beren pisuari eragiten dioten beste elikagai batzuk jaten dituztelako.
|
|
2010
|
|
|
Elikadura arloko industriak irtenbidea eman nahi izan dio azken arazo horri, eta laktosa gutxi
|
duen
esnea merkaturatzen du, laktasa erantsita.
|
|
|
Dietista nutrizionistek egunean hiru fruta errazio jatea gomendatzen duten arren, hori da gehien kontsumitzen den elikagaietako bat, bai haurretan bai helduetan. Jateko interesa dela eta, elikagai industriak fruta zukua
|
duen
esne edari bakarra diseinatu du. Edari hori bitamina gehigarriekin eta gehigarri zerrenda luzearekin osatzen da.
|
|
2011
|
|
|
Prozesu horren bidez, gantza lortzen dute batetik, bestelako esneki batzuetan erabiltzeko, eta, bestetik, gantz kopuru doitua
|
duen
esnea.
|
|
|
Beraz, ez da egia esnea ekoizteko beharrezkoa denik. Barazkiz, frutaz, zerealez eta proteinaz osaturiko dieta osasuntsua da zure semeak behar
|
duen
esnea ekoizteko behar duen guztia. Gainera esnea edo deribatuak hartzen baditu, komeni zaion kaltzio kopuru egokia bermatuko da, baina, kopuru txikiagoan, berdeko landareak, fruitu lehorrak, sardinak eta arantzekin jan daitezkeen merlenkak ere lor ditzake.
|
|
2012
|
|
|
Esperientziak esaten duenez, amak likido asko hartzen baditu (zukuak, infusioak, saldak, edariak etaa freskagarriak), edo ur asko duten elikagai ugari jaten baditu (fruta, entsalada asko, eta abar) edo gozo asko, gerta daiteke sortzen
|
duen
esnea urtsuagoa izatea (ez hain trinkoa), haurra ez asetzea behar bezala eta, ondorioz, maiz maiz eskatzea bularra.
|
|
|
Gazta onduek listuaren fluxua handitu eta hortzak babesten dituzte. Gaztak, gainera, kaltzioa, fosfatoak eta kaseina ditu, desmineralizaziotik babesten
|
duen
esne proteina. Janari bat gazta zati batekin bukatzeak lagundu egiten du jatordu berean kontsumitutako karbohidrato ugariko elikagaiek sortutako azidoen eraginari aurre egiten.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, xurgapenak uzkurdurak eragin ditzake. Haur berria jaio ondoren, aldi berean bularra ematen jarrai daiteke, ez baitu eraginik jaioberriak jasotzen
|
duen
esnearen nutrizio balioan. 4 Bular gutxi duten emakumeek esne gutxiago sortzen dute:
|
|
2014
|
|
|
Substantzia horrek zapore garratza eta mikatza du, eta horrek kontraste egiten du amaren esnearen zapore gozoarekin; beraz, haurtxoak errefusa dezake. Hala ere, ariketa bizia eta moderatua egin ondoren haurrek amaren esneari egiten dioten erreakzioa ebaluatzeko New Hampshireko Unibertsitatean (AEB) egindako ikerketa batek ondorioztatzen du ez dagoela alderik haurrak hartzen
|
duen
esne kopuruan, ez eta haren aurrean duen erreakzioan ere. Hori bai, zientzialariek gomendatzen dute bularra gutxienez ariketa egin eta ordubetera eskaintzea, eta hori, beraz, moderatua izatea.
|
|
2015
|
|
|
Azalpena sinplea da: elikagai horiek sor ditzaketen haizeak amaren hestean sortzen dira, digestioa egitean, eta, beraz, ezin dira transmititu haurrak edan behar
|
duen
esnera. Irakurri gehiago edoskitzeari buruz.
|
|
|
Ohikoagoa da, ordea, haurtxoa ez dela behar adina elikatzen. Behar
|
duen
esne guztia hartzen ari den jakiteko modurik praktikoena da pozik egotea, lasai lo egitea eta osasuntsu agertzea, pisuz eta gernuz gora egiteaz gain, adinaren parametroen arabera. Artikulu honek adierazten ditu haurra ondo elikatzen dela, nola hauteman ez duela nahikoa esne hartzen eta arazo hori gertatzeko arrazoi ohikoenak.
|
|
|
satisfazio eza, haurra maiz negar eginda, hartualdi luzeak edo oso ohikoak, eta posizio gutxikoak, oso ohikoak, lehorrak, gogorrak eta kolore berdekoak. Zergatik ez du hartzen haurrak behar
|
duen
esnea. Zein dira haurrak nahikoa esne ez hartzeko arrazoi ohikoenak?
|
|
|
Haurtxo batek beste amaren esnea hartzeko arriskua Giza Esneko Bankuen Espainiako Elkarteak (AEBLH) ohartarazi du, ez bakarrik aizundu daitekeelako edo produktua manipulatzeko behar diren zainketengatik, eta, gainera, «administrazioak bere osasunerako arrisku batzuk izan ditzake». Arrisku horien artean daude gaixotasun infekziosoekiko esposizioa, hala nola giza immunoeskasiaren birusa (GIB) eta zitomegalobirusa (CMV), bai eta medikamentuak, legez kanpoko drogak edo poluitzaile kimikoak ere, emakumearen gorputzetik sortzen
|
duen
esnera pasatzen direnak. Hori dela eta, ezinbestekoa da esnearen osasun kontrola.
|
|
2016
|
|
|
Alde batetik, hiru hilabeteei haurrak xurgapenaren teknika ikasi du. Horregatik, hartualdiak laburragoak dira, behar
|
duen
esne guztia ateratzeko denbora gutxiago behar baitu. Era berean, amaren gorputzak «esnea ekoizteko sistema prozesua optimizatzeko» aldatu du, Alba elkarteak adierazten duenez.
|
|
|
Zenbait sinesmenen oinarrian, mikroorganismoak irensteko arriskua konpentsa dezaketen mantenugai gehigarriak daude. Baina Europako herrialde gehienetan, tratatu gabeko esnearen kontsumoa ez dago baimenduta, mikroorganismoak hartzeko arriskua baitago, tratamendu termikoren bat jasan
|
duen
esnea baino askoz ere handiagoa. Artikuluak azaltzen du zein diren arriskuak murrizten dituzten prozesu termikoak eta esne gordinaren patogeno nagusiak zein diren.
|
|
|
Beraz, mastitisaren aurkako prebentzio onena eskaera edoskitzea eta hartualdi bakoitzean bularra ondo hustea da. Haurtxoak amak ekoizten
|
duen
esne guztia hartu ezin badu, eskuz ateratzea edo sakaletxoa erabiltzea gomendatzen da. Bularra emateko jarrera, mastitisa saihesteko beste gako bat Esnearen atxikipen guztiek ez dute mastitisa eragiten.
|
|
2021
|
|
|
Datu globalak dira, eta ñabardura asko izan ditzakete maila lokalean. Oxford-en azterketak jasotzen
|
duen
esnearen aztarna (litro bakoitzeko hiru kilogramo CO2 baliokide) Euskadiko baserrietan gertatzen denaren ia hirukoitza da (1,2 kilo batez beste), Klima Aldaketarako Euskal Zentroko ikertzaileek egindako kalkulu baten arabera (Basque Climate Change Center, BC3). Nola aldatu gure kontsumoa Faktore horien guztien artean, gure platerean jarri nahi dugun elikagai mota da erabakigarriena.
|
|
2022
|
|
|
Hau da, behi batzuek A1 betakaseina nagusi den esnea ekoizten dute, eta beste batzuetan, berriz, esneak A2 betakaseina du nagusiki edo soilik. Esnearen goraldia A2 Konposatu horiekiko interesa 1990eko hamarkadan hasi zen, Zeelanda Berriko zientzialari batzuek A1 betakaseina
|
duen
esnea kontsumitzearen eta 1 motako diabetea eta gaixotasun kardiobaskularrak garatzearen arteko korrelazioak aurkitu zituztenean. Horrek interes handia sortu zuen, bai komunitate zientifikoan, bai komunikabideetan, bai enpresa eremuan.
|
|
|
Hain zuzen ere, 2000 urtean Zelanda Berrian A2 Corporation izeneko enpresa bat sortu zen, eta test genetikoak saltzen hasi zen behiek A1 betakaseina edo A2 betakaseina zuten esnea ekoizten zuten jakiteko, eta “A2 esnea” merkaturatzen hasi zen, A1 betakaseina ez zuena. Sortutako interesaren ondorioz, ikertzaile askok egin zituzten ikerketak jakiteko ea A1 betakaseina
|
duen
esne kontsumoaren eta gaixotasunen garapenaren artean kausa/ efektu erlazioa zegoen. Baita Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA) txosten bat egin zuen.
|
|
|
Azken finean, gaur badakigu: A1 betakaseina
|
duen
esnea kontsumitzeak arazo gastrointestinalak eragin ditzake pertsona sentikorretan. Izan ere, ikerketa batzuen arabera, A2 esnearen kontsumoak kontrako sintoma gutxiago eragiten ditu laktosarekiko intoleranteak diren pertsonengan esne “normalak” baino (normalean, A1 betakaseina nagusitzen da, edo A1 eta A2 nahastea dago).
|
|
2023
|
|
|
amaren esnera edo pure suabea egiteko formulara. fruta edo barazki ahiak. jogurt naturalarekin, haurtxoentzat. Beste aukera bat da kakahuete krema bat (edo gurina) edo beste fruitu lehor batzuk (azukrerik eta gatzik gabe) eta hartzen
|
duen
esnea nahastea. Nolanahi ere, elikagai berria pixkanaka sartu duzu, kantitate txikiekin hasi eta kantitatea pixkanaka handituz.
|