|
2002
|
|
|
Atzo hasi zen topaketa, eta helburua da itsas biologo, ekologista eta arrantza industriako ordezkariak biltzea, oskolik gabeko itsas dortoka bakarrak bizirik iraungo dutela bermatzeko bitartekoak bilatzeko. Filadelfiako Drexel Unibertsitateko ikertzaile James Spotilak dioenez, Ozeano Bareko itsas dortoken kopuruak behera egin du, eta horrek erakusten du
|
duela
urte asko desagertu dela animalia populazioa. Haren desagerpena XIX. mendean Ipar Amerikan bisontea desagertzea bezain bizkorra da ia.
|
|
2003
|
|
|
Eramangarriek (tamaina eta kontsumoa faktore behinenak dituztela),
|
duela
urte asko daukate horrelako monitorea.
|
|
2004
|
|
|
Menopausia emakumeetan Ordezko Hormona Terapia (GLH) erabiltzeak bularreko minbiziari buruzko 16.000 kasu gehiago eragin ditu Espainian urtero, Farmakologiako Fundació Institut Catalák txosten batean salatu duenez. Ikerketak dioenez, beste 6.000 emakumek izan dituzte iktus eta 8.000 biriketako tronboenbolismo
|
duela
urte askotik albo ondorio larriak izan dituen botika hau erabiltzeagatik; horren truke, 6.000 kolon ondesteko minbizi kasu eta 500 femur lepoko haustura aurreztu dituzte, eta egoera hori “tragikoa” dela diote autoreek. Joan Ramón Laportación farmakologoaren arabera (lana sinatu duenetako bat), zifrak ez dira estrapolatzen arriskua kuantifikatzen duten lau saiakuntza klinikoren metaanalisiaren datuak, eta 500.000 erabiltzaile espainiar dira.
|
|
2005
|
|
|
Haren iritziz, gaur egun, talde armatuek dakartzaten mehatxuei aurre egiten die gizarteak, segurtasuna arriskuan jartzen baitute. Beltránek ez zuen ahaztu nahi, halaber, “gobernu itsu eta printzipiorik gabeek talde armatu horiei ematen dieten erantzuna,
|
duela
urte asko tortura bezalako alderdi ukaezinak legitimatzen dituztenak, askatasunak murrizteaz gain”. Bortxaketa nagusia Hala ere, Beltránen iritziz, Giza Eskubideen urraketa nagusia etxeko indarkeria da, eta gatazka armatuetan gertatzen dena.
|
|
2006
|
|
|
Hori dela eta, lipido beharrezkoenetako bat da, baina, askotan, horren kontsumoa eskasa da. Eskimalek baino ez dute DHA maila handia, dieta arrainetan aberatsa baita, eta, hain zuzen, populazio horretan aurkitu zuen zientziak
|
duela
urte asko gaixotasun koronarioen eragina ia anekdotikoa zela. Oilo erruleek algak jaten dituzte Duela urte batzuk, arrain olioa erabiltzen zen oiloen pentsuaren osagarri gisa, arrautzak DHAn aberasteko, baina eragozpenak zituen.
|
|
2007
|
|
|
Oro har, antibiotiko batek bakterioa erabiltzeari uzten dionean, sentikor bihurtzen da. Barcenillak azaltzen duenez, «horri esker,
|
duela
urte asko erabiltzen ez zen antibiotikoren bat berreskuratu ahal izan da, hala nola kolistina. Gero eta antibiotiko gutxiago diseinatzen dira, batez ere azken 10 urteetan».
|
|
2008
|
|
|
Ekoizleen arabera, osagarri dietetiko oso baliotsua da, hestean bi substantzia ekoiztea bultzatzen baitu, eta, ondorioz, garunean asetasun sentsazioa eragiten du, eta, beraz, elikagai eta kaloria gutxiago hartzen laguntzen du. Olioa eta gosea Pinazi olioaren giza kontsumoaren historia
|
duela
urte asko hoztu zen Siberiako negu hotz eta luzeetan, Errusiako iparraldean. Herritarren jakinduriak dioenez, gosea eta janaririk eza mehatxatzen zituztenean, herritarrek koilarakada bat olio hartzen zuten janari urria osatzeko, edo, are gehiago, aseak sentitzen zituztelako.
|
|
|
Bestalde, pisuek konpondu gabe izan ditzakete zenbait arazo, eta erosleak bere gain hartuko ditu. Hori da, adibidez,
|
duela
urte asko paseko pedania batean edo ondoren hirigintzako kalifikazioa aldatuko duen lursail batean eraikitako jabetzaren kasua. Kasu horiek maiz gertatzen bazaizkigu ere, edozein unetan gerta daitezke; beraz, erosleak xehetasun horiek egiaztatu behar ditu notarioarekin, eskriturak egiteko unean.
|
|
2009
|
|
|
“Zesarea bat erditze baginala baino garestiagoa da, esku hartze konplexuagoa ez ezik, ospitaleratze egun gehiago ere eskatzen baitu”, esan zuen Salvadorrek. Egia esan,
|
duela
urte askotatik eztabaida dago ginekologiaren eta obstetriziaren munduan zesarea gehiegi egiteari buruz. Adituek diotenez, ebakuntza kirurgiko hori zaindu egin litzateke, ez baitago amarentzat eta semearentzat arriskurik.
|
|
|
Gogoan izan behar da produktu horiek ehunka milioi euro mugitzen dituztela eta hainbat herrialdetarako baliabide iturri garrantzitsua direla. Herrialde aurreratuenetan
|
duela
urte asko debekatu ziren substantzia arriskutsuenak; garatze bidean dauden beste batzuetan, berriz, erabiltzen jarraitzen dute. Era berean, debeku horiek aurrerapauso bat badira ere, ez dira nahikoak produktu horiek ordezteko inbertsiorik eta laguntzarik ez badute, batez ere garapen bidean dauden herrialdeetan.
|
|
|
Imagen: Martin P Suediak
|
duela
urte asko erakutsi du bere kontzientzia ekologikoa. Zenbait hirik asmo handiko ingurumen planak egin dituzte, hala nola Växjö.
|
|
2011
|
|
|
Espainian, urteko kasu berriei buruzko datuak 5,53 inguru dira 1.000 pertsonako. Europako zifrarik apalenetako bat da hori
|
duela
urte askotik, nahiz eta gaixotasun ez oso larria den: asma duten pertsonen %50 baino gehiagok ez daki.
|
|
|
Gaueko atsedenaldia dela-eta, gorputzak egunero behar du bere burua itzultzeko eta errekuperatzeko. “Su etena” horren urritasun kronikoa eskola porrotarekin lotzen da
|
duela
urte askotik; izan ere, haurrek lo hartzen dute edo ez dute eskolan hartzen, oso nekatuta daude eta ez dute kontzentraziorik, kontrolik edo oldarkortasunik. Eraginkorra ez den atsedenaldia ere pisua handitzearekin lotu da, bai haurtzaroan, bai nerabezaroan eta helduaroan.
|
|
2013
|
|
|
Txakurraren hortzak garbitzeko, ogi gogorra. «Ogi gogorra
|
duela
urte asko eskaini zitzaion txakurrari, murtxikatzean hortzetan sortutako marruskadurarekin, ahoko zikinkeria desagerraraziz», azaldu du albaitariak eta Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko Albaitaritzako Fakultateko irakasleak, José Luis González. Hala ere, txakurraren ahoko produktu espezifikoak, eskuilak, pastak eta ahoko irakuzketak bezala, eraginkorragoak dira oro har.
|
|
|
Hauek dira parabenoak edo parabenak: mikrobioen aurkako kontserbatzaileak
|
duela
urte askotatik erabiltzen dira kosmetika, elikagai eta farmazia industrietako hainbat produktu gordetzeko. Oso kontserbatzaile onak eta oso merkeak direnez, produktu sorta zabal batean erabili dira, eta zaila da haien eraginpean egotea saihestea, hainbat artikulutan baitaude.
|
|
2015
|
|
|
Gainera, baliteke, lehenengo zeinuekin batera, kaltetuak bere bizimodua moldatzea, konturatu gabe, egunerokotasuna eramangarriagoa izan dadin (adibidez, eskailerak igogailuaren bidez aldatzea) eta egoeraren larritasunaz ez ohartzeko. Horregatik, erne egon behar da, batez ere erretzailea bada edo izan bada(
|
duela
urte asko izan bada ere), sintoma hauetakoren bat agertzen bada: 1 Eztul iraunkorra eta goizekoa Mukositate handia eragin dezake.
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, arraina Japoniako sukaldaritzaren zati garrantzitsua izan da luzaroan. Herrialde honetan ohikoa da,
|
duela
urte askotik, arrain gordina jatea. Biztanleek praktika hori egiten jakin dute, osasunerako arriskurik sortu gabe.
|
|
2019
|
|
|
Horretarako, Sarea izango da gure aliaturik onena. Kalera atera eta eraikinen fatxadei begiratzen badiegu, ikusiko dugu ez dagoela
|
duela
urte asko «saltzen» zen kartelik. Izan ere, higiezinen agentzia eta partikular gehienek higiezinen atarien alde egiten dute.
|
|
2020
|
|
|
Hala ere, egia da pandemia horretan adineko pertsona askok ikasi dutela gailu mugikorrak erabiltzen familia medikuarekin harremanetan jartzeko, nahiz eta telefono bidezko segimendu dei baten bidez baino ez izan. Iraultza teknologikoa
|
duela
urte asko iritsi zen patologia kronikoak zituzten pertsonen bizi kalitatea hobetzeko, eta oraindik ere tresna bikaina da ustiatzeko. Medikuaren eta pazientearen arteko harreman birtuala ez da gauza berria, baina orain areagotu egin da haien beharra.
|
|
2021
|
|
|
Zatiei buruzko ikuspegi hori hautatu zuen Big6k, nekazaritzako elikagaien sei enpresak osatutako partzuergoak (Coca Cola, PepsiCo, Nestlé, Mars, Unilever eta Mondelez), sistema berri bat ezartzea proposatu zutenean. Enpresa horiek garatu dute ENL, eta
|
duela
urte askotik Erresuma Batuan ezarritako semaforo anitzetan (MTL, Multiple Traffic Lights) oinarritzen da. Baina, TMTen kasuan, atalase gorria produktuaren 100 g ko konposizioan oinarritzen zen; ENLaren kasuan, berriz, produktuaren zati txiki batean oinarritzen da (60 g baino gutxiago).
|
|
|
Hala ere, modu naturalean aurki dezakegu ia ur iturri guztietan, baina, hori bai, askoz proportzio txikiagoan. Hori dela eta, hainbat herrialdek
|
duela
urte asko erabaki zuten ur erreserba publikoetara gehitzea eta fluor mailak igotzea, biztanleria osoaren aho osasuna hobetzeko. Estatu Batuetan, adibidez, duela zazpi hamarkada ezarri zen neurri hori, eta haurren txantxarren eragina heren batera murriztea lortu zuen.
|
|
|
Proiektu horretan, gizentasunaren eta asaldura epigenetikoen determinatzaile genetikoak ikusten ari gara, jakiteko zergatik duten gizentasunarekiko suszeptibilitate handiagoa eta nola eragiten dioten elkarri aldagai genetiko horiek ingurumenarekin. Proiektu hau, gainera,
|
duela
urte asko hasi ziren beste batzuen jarraipena da. Genetikaz gain, zer beste arlo lantzen ditu zure taldeak?
|
|
2022
|
|
|
hepatitisaren eragina oso handia izan da, larriagoa delako, kroniko bihur daitekeelako eta zirrosi hepatikoa eragin dezakeelako; eta gibeleko minbiziarekin ere badu zerikusia. Txertoa
|
duela
urte asko sartu zen txertaketa programetan, eta prebalentzia nabarmen murriztu da. Zergatik da zailagoa hepatitisaren aurkako txertoa egitea?
|